Als de besmettingscijfers de komende anderhalve week niet weer gaan stijgen, zal de avondklok zoals gepland op 10 februari aflopen. Dat melden ingewijden, na berichtgeving van de NOS.

AMSTELVEEN - Ruim één op de vijf huishoudens heeft op dit moment moeite om de rekeningen te betalen. In Amsterdam is dit zelfs één op de drie. Volgens de Amstelveense schrijfster Sandra Doevendans, die ooit zelf in de schulden zat, is dit nog maar het topje van de ijsberg en schreef een boek om mensen met schulden in hun kracht te zetten. 

Zelf belandde Doevendans door één verkeerde beslissing twaalf jaar in de schulden. Sindsdien weet ze alles over budgetteren en het taboe dat heerst op het hebben van schulden. Drie jaar geleden kon ze daardoor starten met een schone lei. "Ik ben altijd een positief mens, maar in de tijd dat ik schulden had, was ik puur aan het overleven", vertelt ze aan NH Radio.

Schone lei

In haar boek, dat vorig jaar uitgebracht werd, worden verhalen over mensen verteld die moesten rondkomen van twintig euro per week. Dit komt bijvoorbeeld door een scheiding, verlies van een baan of ziekte waardoor ze forse schulden krijgen.

Volgens Doevendans durven veel mensen niet over hun geldzorgen te praten. "Toen ik in de schulden zat, sprak ik daar bijna niet over. Ik wil door mijn eigen verhaal te vertellen de mensen empoweren om niet te lang te wachten om hulp te vragen."

Het duurt volgens haar gemiddeld vijf jaar voordat huishoudens met geldproblemen hulp zoeken. Dat zorgt er volgens haar alleen maar voor dat mensen steeds dieper in de financiële problemen raken. 

Toen Doevendans in de schulden zat, wist ze niet goed met geld om te gaan. "Ik ging continu door met werken om geld te verdienen om mijn schulden af te betalen. Ik had geen idee van de beslagvrije voet (geld dat je minimaal nodig hebt om te leven) en zodra er weer een deurwaarder op de stoep stond, brak het zweet me uit."

Pas toen ze alle schulden had afbetaald, merkte ze hoe moe ze was. "Tegelijk heeft het me ook sterk gemaakt. Ik had een kind en daar putte ik kracht uit om door te gaan", vertelt ze.

"Eigenlijk is het wel gek dat schuld zo'n beladen woord is. Ons hele land is opgebouwd op schuld." Schuld geeft volgens de schrijfster mensen het gevoel dat ze mislukt zijn. "Heel vreemd, maar er wordt eigenlijk niet gesproken over geld. Heel Hollands is dat." 

Tips

In het boek van Doevendans staan naast verhalen van mensen die ook in de schulden hebben gezeten, ook handige tips. "Ga naar de markt om goedkoop eten te kopen. Let op aanbiedingen in de reclamefolders en koop grote hoeveelheden in."

Doevendans doet dit nog steeds. "Het is een soort sport geworden voor me om goedkoop te winkelen. Je kunt ook veel eten maken en dan invriezen. Voor heel weinig geld kun je je huis gezellig maken."  

Iedereen kan volgens Doevendans in de schulden belanden. En de kans daarop is door de coronacrisis alleen maar toegenomen. "Juist nu met corona zie je dat het echt iedereen kan overkomen. Nu ontstaan er veel schulden, bedrijven gaan failliet, mensen raken hun baan kwijt. Iedereen kan ineens geldzorgen krijgen, door het verlies van een baan, het overlijden van een partner of een scheiding." 

Een petitie om het basisonderwijs pas te heropenen nadat het onderwijspersoneel is gevaccineerd is zondag al bijna 5900 keer ondertekend.

AstraZeneca levert de Europese Unie in februari en april niet 31 miljoen, maar 40 miljoen van de afgesproken 80 miljoen doses van zijn coronavaccin. De leveringen beginnen bovendien een week eerder dan gepland, zegt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.

Al bijna een jaar beheerst corona ons leven. Hoog tijd om terug te blikken. We zijn eindelijk aan het vaccineren. Het einde is in zicht. Toch kan het volgens het RIVM nog maanden duren voordat iedereen is gevaccineerd. Het is daarom ook goed om vooruit te blikken. Bevat de coronatijd tot nu toe lessen voor de komende maanden? Ik denk van wel.  

De corona-aanpak van het afgelopen jaar kent (tenminste) drie belangrijke uitgangspunten:

1. We hanteren het voorzorgsbeginsel.
2. We houden de zorg overeind.
3. We lossen dit probleem samen op (‘samen tegen corona’). 

Dit zijn redelijke uitgangspunten. Als het gaat om de praktische uitwerking van deze uitgangspunten is er echter ruimte voor verbetering. Voeren we deze verbeteringen door dan komen we goed uit deze crisis – en zijn we gewapend tegen nieuwe crises. Want de vraag is niet of, maar wanneer die komen. Hierbij drie coronalessen voor de toekomst. 

Het eerste uitgangspunt: het voorzorgsbeginsel
Het kabinet en de ruime meerderheid van het parlement vinden het verstandig de corona-uitbraak met het voorzorgsbeginsel te lijf te gaan: we weten nog steeds weinig van dit virus en nemen het zekere voor het onzekere – ‘better safe than sorry’. Dat is een begrijpelijke en goed verdedigbare strategie. Al is het maar omdat het een strategie is die we ook in het dagelijks leven voortdurend toepassen. In de auto doen we onze gordel om. We stoppen voor rood licht. We kijken eerst naar links en rechts voor we oversteken. Het is verstandig om te proberen ongelukken te voorkomen. 

Maar het voorzorgsbeginsel op zich is niet zaligmakend. Als we alleen daarop koersen, komen we zelfs tot niets. Ik ga ’s morgens met de auto naar mijn werk, ook al weet ik dat de kans bestaat dat ik door een verkeersongeluk om het leven kom. Uit angst voor een ongeluk kan ik natuurlijk besluiten voortaan thuis te blijven. Maar de kans dat ik dan mijn hypotheek niet meer kan betalen en al snel een huisvestingsprobleem heb, is levensgroot. En dat is nog maar het begin. Daarom laat ik het risico van een ellendig leven zwaarder wegen dan het risico van een voortijdige dood in het verkeer. Daarin sta ik niet alleen. We maken bijna allemaal dezelfde afweging en nemen bijna allemaal dezelfde beslissing. Sterker nog, als mensen uit angst voor een verkeersongeluk de deur niet meer uitkomen, zeggen we dat ze een angststoornis hebben.  

In de praktijk plaatsen we steeds het evenredigheidsbeginsel naast het voorzorgsbeginsel: we wegen voortdurend risico’s tegen elkaar af. Daarbij houden we ons aan het gebod van Shaffy: ‘Mens durf te leven.’ Doen we dat niet, dan gaat alles op slot. Het is de paradox van ons leven: wie de dood buiten de deur probeert te houden, verliest het leven. 

Vanuit dit perspectief bezien is onze houding ten opzichte van de corona-uitbraak in het afgelopen jaar opmerkelijk. Door onze radicale toepassing van het voorzorgsbeginsel ontwrichten we hele maatschappelijke sectoren; nemen we persoonlijk leed dat hierbij hoort op de koop toe (bijvoorbeeld schulden, stress en werkloosheid); beschadigen we onze sociale infrastructuur (bijvoorbeeld de kerkgemeenschappen, sportverenigingen en andere verbanden die gedijen bij de macht der gewoonte); onderbreken we de sociaal-emotionele ontwikkeling van jongeren (een ongeëvenaard sociaal experiment); verbreken we sociale bindmiddelen als trouwerijen, feesten en de kroeg; en schuiven wij grondrechten terzijde. Met dat we de dood buiten de deur proberen te houden, geven we het leven op. 

De eerste les die het afgelopen jaar ons leert is daarom: pas het voorzorgsbeginsel niet toe zonder het evenredigheidsbeginsel. Blijf altijd risico’s tegen elkaar afwegen. 

Het tweede uitgangspunt: de zorg moet overeind gehouden worden
Het is begrijpelijk dat we de zorg overeind willen houden. Als we er niet voor zorgen dat het aantal besmettingen vermindert, raken de ziekenhuizen overbelast, kunnen we de nodige zorg niet leveren en zullen er mensen doodgaan. En wie wil nu dat er mensen doodgaan? Precies. Dus, zo schrijft het voorzorgsbeginsel ons voor, laten we niet het risico nemen dat er mensen doodgaan.  

Welke maatregelen we moeten nemen vertelt het voorzorgsbeginsel ons niet. Maar de gedachte achter het overeind houden van de zorg suggereert grofweg twee oplossingsrichtingen: 1. Zorg dat er genoeg capaciteit is, zodat mensen altijd in het ziekenhuis kunnen worden opgenomen. 2. Neem de oorzaak van de ziekenhuisopnames weg: zorg dat de besmettingen afnemen en als het even kan, stop de besmettingen.

Het kabinet kiest niet voor het vergroten van de zorgcapaciteit. Dat kan voortkomen uit onwil of onkunde. De kans is groot dat het een combinatie van beide is. Het vergroten van de capaciteit zal namelijk onherroepelijk gepaard gaan met een systeemwijziging. De overheid is op dit moment weliswaar formeel verantwoordelijk voor de zorg, maar heeft de zorg in de afgelopen jaren zo ver op afstand geplaatst – lees: aan de markt overgelaten – dat het nu bijna niet mogelijk is om direct in te grijpen. Het kan ook zijn dat het kabinet niet kiest voor een uitbreiding van de capaciteit omdat het een redenering volgt die we ook terugzien bij het zogenaamde Red Team. 

Die redenering gaat ongeveer als volgt: Het vergroten van de capaciteit staat niet gelijk aan het voorkomen van doden. Corona maakt hoe dan ook mensen dood. Als meer mensen besmet raken, gaan meer mensen dood. Wie dus kiest voor een uitbreiding van de ziekenhuiscapaciteit als oplossing, accepteert dat er mensen doodgaan. Maar wie wil er nu dat er mensen doodgaan? Precies. Het uitbreiden van de capaciteit is dus niet de beste oplossing. De beste oplossing is dat we het aantal besmettingen indammen en waar mogelijk zelfs tot nul terugbrengen. En dat lijkt in 2020 ook de strategie van het kabinet te zijn. 

Voor deze keuze valt wat te zeggen. Als het een relatief kleine moeite is om het aantal besmettingen te laten afnemen of zelfs helemaal te laten stoppen, is het redelijk dit te doen. Maar de redelijkheid van deze keuze verwatert als de maatregelen om het aantal besmettingen tegen te gaan meer schade beginnen aan te richten dan weten te voorkomen. Wat nu als we een punt bereiken dat de kans om te overlijden door de coronamaatregelen groter is dan het risico om door corona dood te gaan? Wat doen we dan? Of is het minder erg als je aan iets anders dan Corona doodgaat?

Marnix of een mevrouw van 73?
De actualiteit van deze laatste vraag is duidelijk als we kijken naar de verhouding reguliere- versus acute zorg. De afschaling van de reguliere zorg wordt als een groot probleem gezien. Maar het gegeven dat de acute zorg voorgaat op de reguliere zorg lijkt niet ter discussie te staan. Dat is vreemd. Een voorbeeld: Marnix (41 jaar, getrouwd en vader van drie kinderen) kampt al geruime tijd met buikpijn. Op advies van de huisarts laat hij zich in het ziekenhuis onderzoeken. Maar in het ziekenhuis is daar voorlopig geen ruimte voor. Hij is als het meezit over drie maanden aan de beurt. Als het aantal corona-patiënten tenminste gaat dalen. Als hij pech heeft duurt het nog langer. Na vier maanden is Marnix eindelijk aan de beurt. Het ziet er niet goed uit. Kanker. Uitgezaaid. Als hij drie maanden eerder was geweest, was hij waarschijnlijk nog goed te behandelen geweest. Acht maanden later overlijdt Marnix. Is de dood van Marnix minder erg dan de dood van een corona-patiënt? 

Als de keuze bestaat uit een Marnix die overlijdt aan corona of een Marnix die overlijdt aan kanker dan is er geen verschil. Maar wat nu als door de afschaling van de reguliere zorg de facto het behoud van het leven van een mevrouw van 73 met een matige gezondheid wordt verkozen boven het leven van Marnix, maken we dan nog steeds de juiste keuze? Sommigen zullen zeggen van wel, anderen misschien van niet. Maar wat nu als door de afschaling van de reguliere zorg het behoud van het leven van een mevrouw van 73 met een matige gezondheid wordt verkozen boven het leven van vier mensen zoals Marnix, maken we dan nog steeds de juiste keuze? Elke dag gaan er in Nederland nog steeds ontzettend veel meer mensen dood aan kanker dan aan corona. In veel gevallen waren we er te laat bij. 

We doen er alles aan om het aantal besmettingen terug te dringen en het virus waar mogelijk te vernietigen. Maar we beginnen het punt te bereiken (of hebben dat inmiddels al gepasseerd) waarin we bij wijze van spreken vijf levens winnen door de strijd tegen corona, maar ondertussen tien mensen extra verliezen aan kanker, hart- en vaatziekten of eenzaamheid. Zij het dat die doden pas over een paar maanden of jaren zichtbaar zijn.  

De bittere conclusie van het afgelopen jaar is dat we er helemaal niet in zijn geslaagd de zorg overeind te houden. De eenzijdige gerichtheid op Corona heeft niet alleen tot een ontwrichting van de samenleving, maar ook tot een ontwrichting van de zorg zelf geleid. Uit angst voor de dood door Corona, ontzeggen wij velen het leven. De bittere nasmaak wordt versterkt door de constatering dat we er ondanks deze vergaande ontwrichting ook nog eens niet in zijn geslaagd de besmettingen in te dammen, laat staan te stoppen. 

De tweede les uit het afgelopen coronajaar is zodoende: fixeer je niet op één bedreiging. Plaats zaken in een breder perspectief; en voer hier ook het eerlijke debat over. Hoe moeilijk dat misschien ook is – zeker als er verkiezingen aankomen. 

Weigeren we dit debat te voeren dan ontwrichten we niet alleen onze samenleving en onze gezondheidszorg; dan leggen we ook de bijl aan de wortel van ons liberaal-democratische bestel. En daar zijn we harder mee bezig dan we misschien door hebben. 

Het derde uitgangpunt: we lossen dit probleem samen op
Er zijn staatsvormen waarin bij decreet wordt geregeerd: de leiders beslissen wat goed is voor het volk. Het past het volk niet de genomen beslissingen ter discussie te stellen. De eensgezindheid van de natie is daarmee een opgelegde eensgezindheid. Onze staatsvorm is fundamenteel anders. Een wezenlijk kenmerk van ons liberaal-democratische bestel is dat het volk regeert. In beginsel staat daarmee elk decreet van onze leiders ter discussie; het moet de instemming krijgen van het volk. Eensgezindheid volgt zodoende uit de discussie. Daarom is in ons bestel volledige toegang tot informatie zo belangrijk. Anders kan er geen gelijkwaardige discussie worden gevoerd. En een gebrek aan gelijkwaardige discussie gaat vroeg of laat ten koste van de eensgezindheid. 

Een gelijkwaardige discussie is in ons bestel ook nog om een andere reden belangrijk. Een fundamenteel uitgangspunt van ons bestel is dat onze kennis beperkt is en we daarom nooit zeker kunnen zijn van de volledige juistheid van ons eigen standpunt. Wij houden daarom altijd de mogelijkheid open dat de ander, die ons standpunt niet deelt, toch gelijk heeft. En omdat de ander misschien gelijk heeft, gaan we met elkaar de discussie aan; in de hoop dat we daardoor tot de beste standpunten en oplossingen komen. Gelijkwaardige discussie vormt zodoende de basis van onze staatsvorm. Daarom hechten wij ook zo veel waarde aan grondrechten. Grondrechten garanderen namelijk een open en vrije toegang tot de discussie én zij garanderen de ruimte om anders te denken. 

Een staatsvorm als de onze is daardoor niet altijd even slagvaardig als een staatsvorm waarin bij decreet wordt geregeerd. Dat kan in een crisis lastig zijn. Maar in situaties waarin risico’s moeten worden afgewogen heeft onze staatsvorm op termijn toch voordelen. Wij geloven namelijk niet in alwetende mensen. En daarom geloven wij ook niet in verantwoording achteraf. Wij hechten aan voortdurende verantwoording, omdat wij niet alles weten, maar elke dag wel tot de beste beslissingen proberen te komen. En dat doen we door middel van een open en gelijkwaardige discussie. Soms zit het ons mee en kunnen we op basis van 50 procent van de benodigde kennis 100 procent van de besluiten nemen. Maar vaak moeten we het met minder kennis doen. 

Onophoudelijke discussie en kritische reflectie op wat we doen is daarom essentieel. Alleen zo komen we elke dag opnieuw tot een goede risicoafweging. In ons bestel is het zodoende ongepast om informatie af te schermen, kritische geluiden weg te filteren of om te vragen de genomen maatregelen niet langer ter discussie te stellen. Het is in ons bestel in beginsel ook ondenkbaar dat onze grondrechten al dan niet tijdelijk terzijde worden geschoven. 

OMT sluit bepaalde denkrichtingen uit
In het afgelopen coronajaar zijn er in dit verband bijzondere dingen gebeurd. In debat met de Tweede Kamer roept de premier de media op de maatregelen niet steeds ter discussie te stellen. En naar verluidt is talkshows verzocht afwijkende meningen weinig tot geen podium te bieden. Het debat lijkt willens en wetens vernauwd te zijn tot twee kampen: de gecultiveerde redelijkheid van het officiële discours versus de waanzin van de complotgekkies. Om het onszelf niet al te moeilijk te maken negeren we de enorme wereld aan ideeën en oplossingen die daartussen zit. Daarmee maken we niet alleen het debat onmogelijk, maar sluiten we ook hele groepen uit van het debat. Het kabinet zegt het advies van het OMT te volgen. Het OMT bestaat grotendeels uit experts met een medische achtergrond.

Door deze eenzijdige samenstelling van het OMT is een groot aantal wezenlijke geluiden en alternatieve denkrichtingen bij voorbaat uitgesloten. Ook daardoor vernauwen we het debat en gaan we zonder moeite aan veel oplossingsrichtingen voorbij. Hier komt bij dat de beraadslagingen van het OMT niet openbaar zijn. De inhoudelijke basis van de adviezen, waaronder de weging van de argumenten, kennen we daardoor niet. Als klap op de vuurpijl heeft ons parlement in 2020 een wet aangenomen waarmee onze grondrechten terzijde kunnen worden geschoven. Het zijn allemaal zorgwekkende indicaties dat het open en gelijkwaardige debat niet (goed) wordt gevoerd. We rommelen met de basis van ons bestel. Dat is problematisch. Als je de tak afzaagt waarop je zit, val je uit de boom. 

Voor de duidelijkheid is het goed te benadrukken dat de eensgezindheid die ons liberaal-democratische bestel voorstaat een andere is dan de eensgezindheid die andere staatsvormen beogen. Onze eensgezindheid is geen eensgezindheid die inhoudt dat we met elkaar hetzelfde vinden. Het enige waar wij het met elkaar over eens zijn is het proces dat leidt tot beslissingen. Wij vertrouwen erop dat dit proces leidt tot een goede afweging van de verschillende risico’s en belangen en daardoor leidt tot een uitkomst die op dat moment de beste lijkt te zijn. Dit betekent niet dat wij het meteen ook met de uitkomst van het proces eens moeten zijn. Het betekent alleen dat wij de uitkomst van het proces met elkaar accepteren. 

Oftewel, wij gunnen elkaar de ruimte om het niet eens te zijn met de uitkomst van het proces, maar accepteren met elkaar de uitkomst en de hiermee samenhangende beslissingen. Dit kan omdat elke uitkomst niet meer dan een voorlopige uitkomst is. Als we het niet met elkaar eens zijn, schudden we elkaar aan het einde van de dag de hand; gaan naar huis en zetten de discussie de volgende dag weer voort. Wij doen dit omdat wij ons bewust zijn van onze eigen onwetendheid. Onze eensgezindheid bestaat dus daarin dat wij ons met elkaar bewust zijn dat ons kennen feilbaar is – vergissen is menselijk. 

Leuk en lastig
Deze interpretatie van eensgezindheid heeft vergaande consequenties. Het geeft ons de ruimte om het eigen leven naar eigen inzicht in te richten. Het is niet aan de ander om te zeggen hoe wij moeten leven. Want wie zegt dat de ander zich niet vergist? Het eigen leven is een kwestie van eigen verantwoordelijkheid. Maar omdat je met elkaar meer weet dan in je eentje en je met elkaar dus betere beslissingen kunt nemen, zoeken wij elkaar op. Dat is zowel verrijkend als lastig. De ander, omdat hij kennis en daarmee nieuwe oplossingsmogelijkheden aan je leven toevoegt, is een bron van plezier en als we mazzel hebben ook een bron van (geestelijke) welvaart. De ander, omdat je door hem soms concessies moet doen aan de manier waarop je je leven wenst in te richten, is ook een bron van ergernis. De ander verruimt én beperkt onze mogelijkheden. Dat is zowel leuk als lastig. 

Dit samenspel met de ander gaat alleen goed zolang we ons bewust blijven van onze eigen onwetendheid en blijven vasthouden aan de voorwaarde dat iedereen de ruimte behoudt de verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leven. In ons bestel moeten de leiders (aan wie wij een deel van onze verantwoordelijkheid over ons eigen leven onder een groot aantal voorbehouden tijdelijk hebben gedelegeerd) daarom met heel goede argumenten komen willen ze ons de ruimte voor de eigen verantwoordelijkheid afnemen. 

Het is onnodig alles uit te kauwen. Het volstaat om onszelf in dit verband de volgende vragen te stellen: Is het juist dat onze leiders beslissen dat we niet bij elkaar mogen komen? Valt het te verantwoorden dat onze jongeren de mogelijkheid wordt ontzegd om zich in relatie tot de ander te ontwikkelen? Valt het te verantwoorden dat wij ouderen de facto veroordelen tot een vorm van eenzame opsluiting met bijbehorende strikte en zeer beperkte bezoekmogelijkheden? Dit soort beslissingen en maatregelen horen bij uitstek tot de sfeer van de eigen verantwoordelijkheid. Je moet van heel goede huize komen om de eigen verantwoordelijkheid van de ander over te nemen. Dat kan niet zonder een heel grondige afweging van alle voors en tegens. En als we tot een zo ingrijpend besluit komen, moeten we ons elke dag de fundamentele vraag stellen: is het juist wat wij doen? Voor ons betekent dit dat we ons elke dag de volgende vraag moeten stellen: Is het nodig dat we in onze strijd tegen Corona het samenspel met de ander én de ruimte om onze eigen verantwoordelijkheid te nemen, laten inperken? Het overeind houden van de zorg kan in ieder geval het argument niet meer zijn. Die is al een tijdje geleden omgevallen.    

De derde les van een jaar corona is zodoende: zorg koste wat het kost voor een volledig open en gelijkwaardig debat. Doe geen concessies aan ons liberaal-democratisch bestel. 

Op naar een open samenleving
Corona is een serieus probleem. Dat moet goed worden opgelost. Onze houding ten opzichte van dit probleem is echter cruciaal. Zij bepaalt uiteindelijk de impact van het coronaprobleem. Een terugblik op het afgelopen coronajaar leert ons tenminste drie belangrijke lessen:

1.  Pas het voorzorgsbeginsel niet toe zonder het evenredigheidsbeginsel. Blijf altijd risico’s tegen elkaar afwegen.

2.  Fixeer je niet op één bedreiging. Plaats zaken in een breder perspectief; en voer hier het eerlijke debat over.

3.  Zorg koste wat het kost voor een volledig open en gelijkwaardig debat. Doe geen concessies aan ons liberaal-democratisch bestel.

Deze drie coronalessen vormen ook richtingaanwijzers voor de maanden die nog komen gaan. Durven wij hen te volgen dan zal blijken dat de evenredige uitweg uit de huidige crisis zich via het open en gelijkwaardige debat zal openbaren. Deze route is niet makkelijk. Onze handen en voeten zijn soms gebonden. Dat kan lastig zijn – zeker als de verleiding groot is je als daadkrachtig te presenteren. Maar volgen we deze route dan zal blijken dat we de totale schade, die als gevolg van onze houding ten opzichte van dit virus ontstaat, weten te beperken. We zullen in verdeeldheid een en daarmee werkelijk eensgezind zijn. Als liberaal-democratische rechtstaat zullen wij steviger in onze schoenen komen te staan. En daarmee zijn wij dankzij deze crisis beter voorbereid op de toekomst.

Het aantal toegediende vaccinaties dat in het coronadashboard van Hugo de Jonge vermeld staat, krijgt zondag een flinke boost. Stond de teller van het aantal prikken eerder nog op 226.298, nu zijn het er in één klap 346.790 geworden.

Tot nu toe zijn er zes meldingen geweest van mensen met „heftige allergische reacties” door coronavaccins, zegt Agnes Kant, directeur van Bijwerkingencentrum Lareb.

Het aantal toegediende vaccinaties dat in het coronadashboard van Hugo de Jonge vermeld staat, krijgt zondag een flinke boost. Stond de teller van het aantal prikken eerder nog op 226.298, nu zijn het er in één klap 346.790 geworden.

AMSTERDAM - In het Wertheimpark is vandaag de Holocaust herdacht tijdens eens landelijke herdenking. Tijdens de herdenking waren er verschillende toespraken. Jacques Grishaver, voorzitter van het Auschwitz Comité, stond onder meer stil bij de rellen van de afgelopen weken.

Het aantal toegediende vaccinaties die in het Coronadashboard van Hugo de Jonge vermeld staan, krijgt zondag een flinke boost. Stond de teller van het aantal prikken eerder nog op 226.298, nu zijn het er in één klap 346.790 geworden.

Het aantal toegediende vaccinaties die in het Coronadashboard van Hugo de Jonge vermeld staan, krijgt zondag een flinke boost. Stond de teller van het aantal prikken eerder nog op 226.298, nu zijn het er in één klap 346.790 geworden.

De politie heeft vandaag dertig personen aangehouden bij de spontane demonstratie die niet was toegestaan op het Museumplein. Er zijn onder andere slagwapens gevonden bij de arrestanten die voornamelijk op het nabijgelegen Valeriusplein werden opgepakt.

De Amsterdamse driehoek zegt in een persbericht dat de politie 'helaas' weer moest optreden op het Museumplein. Het was de derde zondag achter elkaar dat er demonstranten bijeen kwamen. In vergelijking met de twee eerdere demonstraties viel de onrust op en rond het plein mee.

Zeshonderd demonstranten

Om 11:00 uur vanmorgen werd het Museumplein al aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Hierdoor konden agenten mensen preventief fouilleren. Dit besluit werd genomen naar aanleiding van de eerdere ongeregeldheden en nieuwe aanwijzingen dat er weer personen op af zouden komen die uit waren op gewelddadige confrontatie.

In totaal kwamen er vandaag zeshonderd personen op de demonstratie af. Dat zijn er een stuk minder dan op de eerdere zondagen. 'Het politieoptreden was noodzakelijk vanwege de landelijke regels om verspreiding van het coronavirus en de nieuwe varianten tegen te gaan', schrijft de driehoek.

Waterwerper

Uiteindelijk was het plein rond 16:30 zo goed als leeg. Kort daarvoor besloot de politie, zoals ze zelf zeggen, beheerst op te treden. De waterwerpers stonden klaar om te sproeien, maar hoefden uiteindelijk niet gebruikt te worden.

De driehoek roept mensen dringend op om zich voortaan vooraf te melden om op een veilige manier te kunnen demonstreren. 'Niet alleen moeten Amsterdammers op zondag weer gerust van hun plein gebruik maken, er moeten ook vreedzame en ordentelijke demonstraties kunnen plaatsvinden.'

AMSTERDAM - De politie heeft de demonstratie tegen de coronamaatregelen op het Museumplein aan het einde van de middag beëindigd. Op de demonstratie waren circa zeshonderd mensen afgekomen. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig mensen opgepakt. Het gebied was door burgemeester Halsema aangewezen als veiligheidsregiogebied vanwege de angst dat er voor de derde keer rellen uit zouden breken.

Rond 16.00 uur heeft de gemeente een noodbevel afgekondigd. De gemeente schrijft dat er ongeveer zeshonderd mensen aanwezig waren op het Museumplein, maar dat zij te weinig afstand hielden. De politie heeft hiertegen opgetreden: het Museumplein is inmiddels leeggeveegd.

Vanmiddag liet de gemeente rond 14.30 uur weten dat ongeveer tweehonderd mensen op het Museumplein stonden. "Dit oogt als een demonstratie. Dat is niet toegestaan. Mensen staan te dicht op elkaar", schrijft de gemeente op Twitter. Hierop heeft de driehoek besloten om de spontane demonstratie te stoppen. 

De groep werd alleen niet kleiner, waarop is besloten om mensen met versterkt geluid te verzoeken het Museumplein te verlaten. 

Dertig arrestaties

Daarnaast zijn op het Valeriusplein dertig mensen gearresteerd. Dit gebeurde rond 14.15 uur. De personen zijn gearresteerd 'vanwege het risico op het verstoren van de openbare orde'.

In de onderstaande video is te zien hoe de opgepakte verdachten één voor één worden afgevoerd in een speciale arrestantenbus. 

Verder waren er veel demonstranten die vreedzaam demonstreerden. Zij hadden hartjes en bloemen bij zich. Ook hadden zij borden waarop leuzen stonden als 'Vrijheid, zelfbeschikkingsrecht, respect, geen geweld' en 'Koester & respecteer onze vrijheden'. 

In de video hieronder vertellen de demonstranten waartegen zij demonstreerden vandaag

TEXEL - Een woordvoerder van de politie laat weten vandaag een groep van rond de 300 man, die op dat moment bezig waren met hun 'toer door Nederland', tegen te hebben gehouden bij de haven Den Helder.

De groep bracht eerder vandaag een bezoek aan Texel. "Ze hielden zich tijdens deze trip grotendeels aan de coronaregels", vertelt een woordvoerder van de politie. Maar bij terugkomst in de haven van Den Helder werden ze aangesproken door agenten en werden hun kentekens gecontroleerd.

Demonstratie Hoorn

Agenten hadden namelijk signalen ontvangen dat ze verder wilde reizen naar Hoorn. Dat leek de politie op dit moment geen goed idee omdat daar vandaag een demonstratie gaande was tegen de huidige coronamaatregelen. "Wij hebben toen gezegd: 'Ga gewoon naar huis, want naar Hoorn gaan gaat voor jullie niet door vandaag'". 

De bekende Britse oorlogsveteraan Tom Moore (100) is besmet met het coronavirus. Hij is opgenomen in het ziekenhuis. 'Captain Tom' werd vorig jaar wereldberoemd toen hij rondjes liep door zijn tuin om geld in te zamelen voor de Britse gezondheidszorg.

De basisscholen en de kinderopvang gaan op 8 februari weer open. Dat verklaarde onderwijsminister Slob zondagmiddag na afloop van het Catshuisberaad.

Op het Museumplein is een demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Demonstraties op deze locatie zijn niet toegestaan. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig personen aangehouden. Volg hier de ontwikkelingen. 

Ondanks meerdere waarschuwingen is er nog niet ingegrepen door de politie. Meerdere demonstranten melden zelf rond 16:00 uur te zullen vertrekken.

De basisscholen en de kinderopvang gaan op 8 februari weer open. Dat verklaarde onderwijsminister Slob zondagmiddag na afloop van het Catshuisberaad.

In het Wertheimpark is vandaag de Holocaust herdacht tijdens eens landelijke herdenking. Tijdens de herdenking waren er verschillende toespraken. Jacques Grishaver, voorzitter van het Auschwitz Comité, stond onder meer stil bij de rellen van de afgelopen weken.

'Wat voor zin heeft onze educatie, onze herdenkingen als je tijdens de recente rellen op straat gewoon weer 'kankerjoden' hoort schreeuwen', zegt Grishaver. 'Daar word ik echt somber van.' Ook voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib, gaf een toesprak: 'We kunnen de tijd bevriezen, het spoor terugvolgen, maar terugdraaien kunnen we dit inkt zwarte verleden niet', zei zij onder andere.

Namenmonument slachtoffers Holocaust

Ook burgemeester Femke Halsema gaf tijdens de herdenking een toespraak. Daarin stond ze stil bij de bevrijding van Auschwitz 76 jaar geleden. Ook maakte ze  bekend dat het Namenmonument voor de slachtoffers van de Holocaust, dat in het Weesperplantsoen komt te staan, in september onthuld zal worden.

De politie heeft zondagmiddag bij een demonstratie op het Wilhelminaplein in Leeuwarden twee mensen aangehouden. Er werd gedemonstreerd tegen de coronamaatregelen.

Op het Museumplein is een demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Demonstraties op deze locatie zijn niet toegestaan. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig personen aangehouden. Volg hier de ontwikkelingen. 

Ondanks meerdere waarschuwingen is er nog niet ingegrepen door de politie. Meerdere demonstranten melden zelf rond 16:00 uur te zullen vertrekken.

AMSTERDAM - De politie heeft de demonstratie tegen de coronamaatregelen op het Museumplein aan het einde van de middag beëindigd. Er is door de gemeente een noodbevel afgekondigd. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig mensen opgepakt. Het gebied is door de burgemeester Halsema aangewezen als veiligheidsregiogebied vanwege de angst dat er voor de derde keer rellen uitbreken.

Rond 16.00 uur heeft de gemeente een noodbevel afgekondigd. De gemeente schrijft dat er ongeveer zeshonderd mensen aanwezig waren op het Museumplein, maar dat zij te weinig afstand hielden. De politie heeft hiertegen opgetreden: het Museumplein is inmiddels leeggeveegd.

Vanmiddag liet de gemeente rond 14.30 uur weten dat ongeveer tweehonderd mensen op het Museumplein stonden. "Dit oogt als een demonstratie. Dat is niet toegestaan. Mensen staan te dicht op elkaar", schrijft de gemeente op Twitter. Hierop heeft de driehoek besloten om de spontane demonstratie te stoppen. 

De groep werd alleen niet kleiner, waarop is besloten om mensen met versterkt geluid te verzoeken het Museumplein te verlaten. 

Dertig arrestaties

Daarnaast zijn op het Valeriusplein dertig mensen gearresteerd. Dit gebeurde rond 14.15 uur. De personen zijn gearresteerd 'vanwege het risico op het verstoren van de openbare orde'.

In de onderstaande video is te zien hoe de opgepakte verdachten één voor één worden afgevoerd in een speciale arrestantenbus. 

Verder waren er veel demonstranten die vreedzaam demonstreerden. Zij hadden hartjes en bloemen bij zich. Ook hadden zij borden met leuzen als 'vrijheid, zelfbeschikkingsrecht, respect, geen geweld' en 'Koester & respecteer onze vrijheden'. 

AMSTERDAM - De politie heeft de demonstratie tegen de coronamaatregelen op het Museumplein aan het einde van de middag beëindigt. Er is door de gemeente een noodbevel afgekondigd. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig mensen opgepakt. Het gebied is door de burgemeester Halsema aangewezen als veiligheidsregiogebied vanwege de angst dat er voor de derde keer rellen uitbreken.

Rond 16.00 uur heeft de gemeente een noodbevel afgekondigd. De gemeente schrijft dat er ongeveer 600 mensen aanwezig waren op het Museumplein, maar dat zij te weinig afstand hielden. De politie heeft hiertegen opgetreden: het Museumplein is inmiddels leeggeveegd.

Vanmiddag liet de gemeente rond 14.30 uur weten dat ongeveer tweehonderd mensen op het Museumplein stonden. "Dit oogt als een demonstratie. Dat is niet toegestaan. Mensen staan te dicht op elkaar", schrijft de gemeente op Twitter. Hierop heeft de driehoek besloten om de spontane demonstratie te stoppen. 

De groep werd alleen niet kleiner, waarop is besloten om mensen met versterkt geluid te verzoeken het Museumplein te verlaten. 

Dertig arrestaties

Daarnaast zijn op het Valeriusplein dertig mensen gearresteerd. Dit gebeurde rond 14.15 uur. De personen zijn gearresteerd 'vanwege het risico op het verstoren van de openbare orde'.

In de onderstaande video is te zien hoe de opgepakte verdachten één voor één worden afgevoerd in een speciale arrestantenbus. 

Verder waren er veel demonstranten die vreedzaam demonstreerden. Zij hadden hartjes en bloemen bij zich. Ook hadden zij borden met leuzen als 'vrijheid, zelfbeschikkingsrecht, respect, geen geweld' en 'Koester & respecteer onze vrijheden'. 

AMSTERDAM - De politie gaat de demonstratie tegen de coronamaatregelen op het Museumplein beëindigen. Er is door de gemeente een noodbevel afgekondigd. Ook zijn dertig mensen opgepakt op het Valeriusplein. Het gebied is door de burgemeester Halsema aangewezen als veiligheidsregiogebied vanwege de angst dat er voor de derde keer rellen uitbreken.

De gemeente Amsterdam liet rond 14.30 uur weten dat ongeveer tweehonderd mensen op het Museumplein staan. "Dit oogt als een demonstratie. Dat is niet toegestaan. Mensen staan te dicht op elkaar." De driehoek heeft besloten om de spontane demonstratie te stoppen. 

Maar omdat de groep niet kleiner wordt, is besloten om mensen met versterkt geluid te verzoeken het Museumplein te verlaten. 

Daarnaast zijn op het Valeriusplein dertig mensen gearresteerd. Dit gebeurde rond 14.15 uur. De personen zijn gearresteerd 'vanwege het risico op het verstoren van de openbare orde'.

In de onderstaande video is te zien hoe de opgepakte verdachten één voor één worden afgevoerd in een speciale arrestantenbus. 

Verder verloopt de demonstratie vreedzaam. Veel demonstranten hebben hartjes en bloemen bij zich. Op de borden staan leuzen als 'vrijheid, zelfbeschikkingsrecht, respect, geen geweld' en 'Koester & respecteer onze vrijheden'. 

Op het Museumplein is een demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Demonstraties op deze locatie zijn niet toegestaan. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig personen aangehouden. Volg hier de ontwikkelingen. 

Ondanks meerdere waarschuwingen is er nog niet ingegrepen door de politie. Meerdere demonstranten melden zelf rond 16:00 uur te zullen vertrekken.

Op het Museumplein is een demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Demonstraties op deze locatie zijn niet toegestaan. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig personen aangehouden. Volg hier de ontwikkelingen. 

Ondanks meerdere waarschuwingen is er nog niet ingegrepen door de politie. Meerdere demonstranten melden zelf rond 16:00 uur te zullen vertrekken.

Het aantal nieuwe coronagevallen blijft afnemen. Tussen zaterdagochtend en zondagochtend zijn 3714 positieve tests geregistreerd bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat is het laagste aantal in tijden. Amsterdam telde de meeste positieve tests van het afgelopen etmaal.

Het aantal nieuwe coronagevallen blijft afnemen. Tussen zaterdagochtend en zondagochtend zijn 3714 positieve tests geregistreerd bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Er zijn de afgelopen 24 uur 215 Amsterdammers positief getest op het coronavirus. Dat zijn er 37 meer dan gisteren, toen werden er nog 178 nieuwe coronabesmettingen geregistreerd. Vier personen zijn overleden aan de gevolgen van het virus. 

Ook zijn er tien nieuwe ziekenhuisopnames. Het totaal aantal positieve testen in de stad sinds het begin van de uitbraak ligt nu op 58.309.

Landelijk

Landelijk zijn er vandaag 3.714 nieuwe positieven testen gemeld. Dat ligt onder het gemiddelde van de afgelopen zeven dagen (42.70). 

GGD

Deze week meldde de Amsterdamse GGD dat het aantal nieuwe coronabesmettingen in de week van 18 tot en met 24 januari met 19 procent gedaald ten opzichte van de week ervoor. De week daarvoor daalde het aantal nog met 7 procent. 

In heel Nederland werd in diezelfde week een daling van acht procent genoteerd door het RIVM. Wel wordt gevreesd dat de Britse mutatie van het coronavirus weer voor een toename van het aantal besmettingen kan gaan zorgen. 

Aankomende week wordt meer duidelijk over of de lockdown na 9 februari wordt verlengd. 

Het RIVM noteerde over het afgelopen etmaal 123 nieuwe coronabesmettingen in Drenthe en 97 in Groningen. Landelijk telt het instituut minder besmettingen.

Sommige managers hebben hun staf al bijna een jaar niet in het echt gezien. Wat hebben zij geleerd over leidinggeven op afstand?

Op het Museumplein is een demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Iets verderop, op het Valeriusplein, zijn dertig personen aangehouden 'vanwege het riscio op het verstoren van de openbare orde'. Volg hier de ontwikkelingen. 

Bij een demonstratie tegen de coronamaatregelen van de Belgische overheid in Brussel zijn zondag op zo’n 200 arrestaties verricht, bevestigt een politiewoordvoerder. In de buurt van de Stations Brussel-Centraal, Brussel-Noord, en bij het Atomium en de Kunstberg is een grote politiemacht op de been.

Op het Museumplein is een kleine demonstratie aan de gang tegen de coronamaatregelen. Het gebied is door de gemeente aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Op het Valeriusplein zijn dertig personen aangehouden vanwege het riscio op het verstoren van de openbare orde. 

In Ter Apel vindt ook de corona-versie van het carnaval gretig aftrek. Vele honderden mensen hebben zich al opgegeven voor de digitale festiviteiten.

De overbelaste Portugese ziekenhuizen krijgen hulp uit andere Europese landen. Het Duitse leger stuurt medisch personeel en materieel en Oostenrijk heeft beloofd om patiënten over te nemen.

Dave Roelvink lijkt zich aan zijn voornemen te houden om geen verslag meer te doen van demonstraties tegen de coronamaatregelen. De influencer deelt zondag een video van voorbij rijdende politiebusjes die onderweg zijn naar het Museumplein waar demonstranten worden verwacht, maar meer dan dat is hij niet van plan te delen.

Je zou denken dat er in de wintermaanden ten tijde van corona maar weinig gebeurt maar bij Strandpaviljoen Nijstad. Toch wordt er nu regelmatig gezwommen, gedipt of hardgelopen. Het terrein wordt onderhouden en er is een drive through bij het Paviljoen.

AMSTERDAM - Bij het Spiegelmonument ‘Nooit Meer Auschwitz’ in het Wertheimpark in Amsterdam heeft vandaag de Nationale Holocaust Herdenking plaatsgevonden. De slachtoffers van de Holocaust en andere genocides werden herdacht.

Na de herdenking wordt de documentaire 'Tedje & Meijer: De belofte van liefde' uitgezonden op NH Nieuws. Mijam Cloose beleeft haar eerste Holocaustherdenking zonder ouders. In de documentaire zegt ze: "Auschwitz zat bij ons aan tafel en at iedere dag een hapje mee." Tedje en Meijer overleden vorig jaar vlak na elkaar, en lieten de oorlog achter bij de kinderen en kleinkinderen.

Vanwege het coronavirus was het programma van de herdenking dit jaar aangepast. Zo was de bijeenkomst in besloten kring. Ook de stille stocht, die normaal voorafgaat aan de herdenking, ging niet door.

Bij de herdenking waren onder andere demissionair premier Mark Rutte en demissionair staatssecretaris Blokhuis aanwezig. Toespraken waren er van burgemeester Femke Halsema, Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib en voorzitter Jacques Grishaver van het Auschwitz Comité.

Verder had Rudi Cortissos ook het besloten gezelschap toegesproken. Cortissos overleefde samen met zijn vader de oorlog door onder te duiken. Zijn moeder kwam samen met 62 andere familieleden in Sobibor om het leven. Namens de jongere generatie sprak Noah Knijff.

Tijdens de herdenking maakte burgemeester Femke Halsema bekend dat het Namenmonument in het Amsterdamse Weesperplantsoen in september wordt geopend.

AMSTERDAM - Bij het Spiegelmonument ‘Nooit Meer Auschwitz’ in het Wertheimpark in Amsterdam heeft vandaag de Nationale Holocaust Herdenking plaatsgevonden. De slachtoffers van de Holocaust en andere genocides werden herdacht.

Na de herdenking wordt de documentaire 'Tedje & Meijer: De belofte van liefde' uitgezonden op NH Nieuws. Mijam Cloose beleeft haar eerste Holocaustherdenking zonder ouders. In de documentaire zegt ze: "Auschwitz zat bij ons aan tafel en at iedere dag een hapje mee." Tedje en Meijer overleden vorig jaar vlak na elkaar, en lieten de oorlog achter bij de kinderen en kleinkinderen.

Vanwege het coronavirus was het programma van de herdenking dit jaar aangepast. Zo was de bijeenkomst in besloten kring. Ook de stille stocht, die normaal voorafgaat aan de herdenking, ging niet door.

Bij de herdenking waren onder andere demissionair premier Mark Rutte en demissionair staatssecretaris Blokhuis aanwezig. Toespraken waren er van burgemeester Femke Halsema, Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib en voorzitter Jacques Grishaver van het Auschwitz Comité.

Verder had Rudi Cortissos ook het besloten gezelschap toegesproken. Cortissos overleefde samen met zijn vader de oorlog door onder te duiken. Zijn moeder kwam samen met 62 andere familieleden in Sobibor om het leven. Namens de jongere generatie sprak Noah Knijff.

We werken al maanden thuis. En waar de een het als prettig ervaart is het voor de ander de hel. Moeten we na corona terug naar de oude manier van werken? Of moet alles anders? Volgens stedenbouwkundige en directeur conceptontwikkelteam bij een projectontwikkelaar, Caroline Bos, kunnen we niet terug. Maar het moet wel anders.

Aangezien niet elk huis geschikt is als werkplek moet het voor iedereen makkelijk worden om een werkplek in de buurt te vinden. Op dat gebied gaat het de laatste jaren echter de verkeerde kant op volgens Bos. ‘De (werk)ruimte wordt steeds meer geprivatiseerd, overal moet je voor betalen om binnen te komen (...) dat moeten we terugdraaien.’ Bijvoorbeeld door bibliotheken en buurthuizen weer aantrekkelijk te maken. ‘Die zijn niet meer de aantrekkelijke ruimtes voor de nieuwe groepen mensen. Dus die kunnen weer terugkomen, maar wel in een hele nieuwe gedaante.’

Kantoor, een plek met een hart

Dat het pre-corona kantoorleven niet meer terugkomt, daar is Bos van overtuigd. Willen kantoren de coronacrisis overleven dan moeten ze zich wel aanpassen. ‘Alle kantoren worden multi-kantoren.’ Kantoorgebouwen moeten werkplekken gaan bieden aan meerdere bedrijven. ‘Wil je dat mensen naar jouw kantoor gaan komen, dan moet het echt een plek worden met een hart. Een plek waar je naartoe wilt gaan.’

Gezond thuis werken

Als je huis wel je werkplek wordt, dan is een aantal zaken belangrijk volgens Bos. ‘Bijvoorbeeld dat je woning een goede luchtkwaliteit heeft, hoe belangrijk is dat wel niet nu?’ En geluidsisolatie. ‘Wat in oude stadsdelen een ramp is.’ En natuurlijk ‘goede buitenruimte.’ Want volgens Bos zijn er de afgelopen jaren veel te veel woningen bijgekomen met ‘platte gevels, zonder enige buitenruimte.’ Bij nieuw te bouwen woningen kan met deze zaken rekening gehouden worden, voor de bestaande woningen moet dat wel worden aangepast.

Verandering van bovenaf

Thuis werken en leven kan ook leiden tot sociale isolatie. En hoewel Bos onder de indruk is van de creativiteit en inventiviteit van mensen om elkaar toch te ontmoeten vindt ze dat echte verandering van bovenaf moet komen. ‘De publieke organen moeten dit heel serieus gaan nemen en ruimte bieden.’

Bouw Woon Leef duikt in februari in de wereld van het ‘nieuwe werken’. Blijven we na corona thuis werken? Hoe gaat werken op het kantoor eruit zien? En waar moet je werken als het thuis niet kan? We praten met architecten, ontwikkelaars, thuiswerkers en andere betrokkenen op dit gebied.