Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat het openbare leven in Amsterdam en de rest van het land volledig stilviel. De eerste lockdown om het coronavirus onder controle te krijgen was een feit en daarmee begon een lange periode van vele ingrijpende gebeurtenissen. Bijna twee jaar lang duurt de crisis, van gesloten ondernemingen tot rellen en van groot leed in verzorgingshuizen tot wekelijkse demonstraties.

Een enorm archief aan verhalen die tijdens de coronacrisis gemaakt zijn vormen de basis voor deze terugblik. Het begint op 16 maart 2020 met de stille straten en een stad die moet gaan leven met een nieuwe werkelijkheid. De lockdown is afgekondigd en vanaf dat moment is niets meer zoals het was. 

Het virus legt de samenleving lam en zorgt voor enorm leed in de Amsterdamse verzorgingshuizen. Ouderen die besmet raken overlijden in sommige gevallen in eenzaamheid en verzorgingshuizen raken in korte tijd een groot deel van hun bewoners kwijt. 

Tegelijkertijd is de coronapandemie een grote klap voor de horeca in de stad. Die sector leeft van lockdown naar lockdown en dat zorgt voor veel onvrede. 

Die onvrede groeit ook in de samenleving, want de bereidwilligheid om de maatregelen te volgen is aan de start van de pandemie nog groot, maar het aantal demonstraties neemt alsmaar toe. Met de ingang van de avondklok in 2021 staan in sommige buurten in de stad honderden relschoppers op straat om zich af te zetten tegen de maatregelen. 

De zomer van 2021 gaat van versoepeling naar verstrenging en weer terug. De horeca heropent en er zijn zelfs festivals, maar een week na het eerste festival is het alweer gedaan met de pret. Die zijn van de baan, terwijl de collegezalen wel weer worden heropend. 

Dat najaar wordt opnieuw een lockdown afgekondigd, vlak voor Kerst sluiten ondernemingen en horeca noodgedwongen weer de deuren. Na de jaarwisseling versoepelen de maatregelen langzaam weer en eind februari 2022, bijna twee jaar na de eerste besmetting in Amsterdam, zijn alle maatregelen losgelaten. De nachtclubs zijn heropend en Amsterdam danst weer terug naar het 'oude' normaal. 

Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat het openbare leven in Amsterdam en de rest van het land volledig stilviel. De eerste lockdown om het coronavirus onder controle te krijgen was een feit en daarmee begon een lange periode van vele ingrijpende gebeurtenissen. Bijna twee jaar lang duurt de crisis, van gesloten ondernemingen tot rellen en van groot leed in verzorgingshuizen tot wekelijkse demonstraties.

Een enorm archief aan verhalen die tijdens de coronacrisis gemaakt zijn vormen de basis voor deze terugblik. Het begint op 16 maart 2020 met de stille straten en een stad die moet gaan leven met een nieuwe werkelijkheid. De lockdown is afgekondigd en vanaf dat moment is niets meer zoals het was. 

Het virus legt de samenleving lam en zorgt voor enorm leed in de Amsterdamse verzorgingshuizen. Ouderen die besmet raken overlijden in sommige gevallen in eenzaamheid en verzorgingshuizen raken in korte tijd een groot deel van hun bewoners kwijt. 

Tegelijkertijd is de coronapandemie een grote klap voor de horeca in de stad. Die sector leeft van lockdown naar lockdown en dat zorgt voor veel onvrede. 

Die onvrede groeit ook in de samenleving, want de bereidwilligheid om de maatregelen te volgen is aan de start van de pandemie nog groot, maar het aantal demonstraties neemt alsmaar toe. Met de ingang van de avondklok in 2021 staan in sommige buurten in de stad honderden relschoppers op straat om zich af te zetten tegen de maatregelen. 

De zomer van 2021 gaat van versoepeling naar verstrenging en weer terug. De horeca heropent en er zijn zelfs festivals, maar een week na het eerste festival is het alweer gedaan met de pret. Die zijn van de baan, terwijl de collegezalen wel weer worden heropend. 

Dat najaar wordt opnieuw een lockdown afgekondigd, vlak voor Kerst sluiten ondernemingen en horeca noodgedwongen weer de deuren. Na de jaarwisseling versoepelen de maatregelen langzaam weer en eind februari 2022, bijna twee jaar na de eerste besmetting in Amsterdam, zijn alle maatregelen losgelaten. De nachtclubs zijn heropend en Amsterdam danst weer terug naar het 'oude' normaal. 

Dit voorjaar worden mogelijk de laatste wedstrijden gereden van het meerdaagse wielerevenement de Meertour in de Wieringermeer. Door gebrek aan politiebegeleiding, bestuursleden en vrijwilligers dreigt de traditie te verdwijnen. Voor veel renners zijn de wedstrijden een jaarlijks onderdeel op de wielerkalender. Ook vandaag wordt er gekoerst en staan er tientallen wielerliefhebbers aan de start.

Op het gelijknamige bedrijventerrein in Wieringerwerf wordt vandaag de derde van in totaal vijf races gehouden van de Schelphorstcompetitie. De ritten worden gezien als een goede opwarmer voor het nieuwe seizoen. Op 5 april staat dan nog de Middenmeertour te wachten. Een ronde over 1100 meter, dwars door Middenmeer. Mogelijk is de 35e editie ook meteen de laatste.

"Ik ben al jaren verbonden aan de Meertour", vertelt Joyce Wehrman van de organisatie, " Als jonge vrouw werd ik via de atletiekvereniging ingezet als verkeersregelaar. Daar kreeg de club dan een vergoeding voor. Inmiddels ben ik al weer jaren bestuurslid. Na dit jaar treden de meeste van ons af. We hebben nu echt nieuwe mensen nodig, anders is het gebeurd."

Corona grote dwarsligger

Voorheen was de Middenmeertour nog een meerdaagse koers maar door Corona in 2020 kwam alles stil te liggen. Jarenlang bleven de draaiboeken op de plank liggen. Vorig jaar werd er weer voor het eerst weer gekoerst en dit jaar wordt er al een afgeslankte versie gehouden. "Doodzonde als dit verloren gaat. Je wilt het natuurlijk niet zo achterlaten.", zegt Wehrman

Tekst gaat verder onder de foto...

Koos Venema is één van de organisatoren van het eerste uur en reed zelf twee keer mee.  Jarenlang stuurde hij de organisatie aan. "Het is een uniek evenement voor deze categorie renners. Het is zo compleet, alles zit er in van ploegentijdrit tot etappes. Dichter bij het gevoel van de Tour de France kan je niet komen."

De opzet van de Meertour in 1987 was gebaseerd op de van de oudere 'broer' uit Den Helder, de Tour de Lasalle. Voor de renners en de regio zou het volgens hem een groot gemis zijn. "Ik roep daarom mensen met een wielerhart op om naar voren te stappen en wat terug te doen voor de sport. Als dit weg is, komt het nooit meer terug."

"We krijgen helaas geen ondersteuning meer van de politie die anders nog motoragenten stuurde om voor de wielrenners uit te rijden. Onze eigen motorrijders volgden dan. En natuurlijk denk ik aan alle verkeersregelaars en andere vrijwilligers. Het is best stressvol allemaal maar ook een prachtige uitdaging.", zegt Joyce Wehrman.

Het bestuur hoopt dat er op de valreep toch nog mensen opstaan die het evenement willen helpen organiseren. "Je merkt gewoon dat de behoefte er is bij de renners aan dit evenement. Zeker de oefenwedstrijden op de Schelphorst trekt een hoop mensen uit de hele regio die zich klaar willen maken voor het seizoen."

Grote consternatie in Heemskerk gisteravond: een huisartsenpraktijk werd volledig van de buitenwereld afgesloten en hulpdiensten rukten massaal uit vanwege een mogelijk, zeer besmettelijke tropische ziekte. Uren later werd pas duidelijk dat het om het relatief ongevaarlijke malaria ging. Toch was al de inzet volgens de GGD Kennemerland wel nodig: "Je handelt op basis van de informatie die je op dat moment hebt."

Heemskerk stond gisteren op z'n kop toen een huisartsenpraktijk bij Gezondheidscentrum Broekpolder aan het begin van de avond volledig in lockdown ging. De reden: een huisarts vermoedde dat een 37-jarige man een zeer besmettelijke tropische ziekte met zich meedroeg.

Straten werden urenlang afgezet, hulpdiensten reden af en aan en er kwam een speciaal ambulanceteam om de patiënt in quarantaine te vervoeren. Ambulancemedewerkers in oranje 'maanpakken' hebben de man uiteindelijk meegenomen naar het Leids Universitair Medisch Centrum om hem te onderzoeken. Vanochtend bleek dat de man geen ebola of lassakoorts had, maar het relatief ongevaarlijke malaria.

Tekst loopt door onder de foto.

Het is lang geleden dat Saskia van Egmond van de GGD Kennemerland zulke taferelen als gisteravond heeft gezien. "In 2014 en 2015 was er een behoorlijke ebola-uitbraak in Afrika. Vanuit de getroffen gebieden kwamen er ook directe vluchten naar Nederland. Als er mensen moesten worden gerepatrieerd waarbij het vermoeden bestond dat ze ebola hadden, werden ze met een eigen vliegtuig teruggehaald."

Na de coronacrisis wordt er weer volop gereisd en daardoor neemt de kans op het mee naar Nederland nemen van een tropische ziekte toe. Malaria komt daarnaast regelmatig voor in ons land, volgens het RIVM. Zo’n 150-300 gevallen worden per jaar in Nederland gemeld. "Als het niet behandeld wordt, kan het dodelijk zijn", aldus Van Egmond. "Maar in Nederland loopt het met een adequate behandeling altijd wel goed af."

'Inzet hulpdiensten niet overdreven'

De gekste verhalen gingen gisteravond de rondte. De patiënt zou ebola hebben, of lassakoorts. Uiteindelijk bleek het 'maar' malaria. Toch vindt Van Egmond alle ophef en de enorme inzet van hulpdiensten niet overdreven. "We hebben alle procedures gevolgd. Voor de buitenwereld zag het er misschien overdreven uit, maar dat was het niet. Je handelt op dat moment op basis van wat je op dat moment weet, ook al bleek dat achteraf misschien niet nodig. Ik vind dat we goed gehandeld hebben."

Grote consternatie in Heemskerk gisteravond: een huisartsenpraktijk werd volledig van de buitenwereld afgesloten en hulpdiensten rukten massaal uit vanwege een mogelijk, zeer besmettelijke tropische ziekte. Uren later werd pas duidelijk dat het om het relatief ongevaarlijke malaria ging. Toch was al de inzet volgens de GGD Kennemerland wel nodig: "Je handelt op basis van de informatie die je op dat moment hebt."

Heemskerk stond gisteren op z'n kop toen een huisartsenpraktijk bij Gezondheidscentrum Broekpolder aan het begin van de avond volledig in lockdown ging. De reden: een huisarts vermoedde dat een 37-jarige man een zeer besmettelijke tropische ziekte met zich meedroeg.

Straten werden urenlang afgezet, hulpdiensten reden af en aan en er kwam een speciaal ambulanceteam om de patiënt in quarantaine te vervoeren. Ambulancemedewerkers in oranje 'maanpakken' hebben de man uiteindelijk meegenomen naar het Leids Universitair Medisch Centrum om hem te onderzoeken. Vanochtend bleek dat de man geen ebola of lassakoorts had, maar het relatief ongevaarlijke malaria.

Tekst loopt door onder de foto.

Het is lang geleden dat Saskia van Egmond van de GGD Kennemerland zulke taferelen als gisteravond heeft gezien. "In 2014 en 2015 was er een behoorlijke ebola-uitbraak in Afrika. Vanuit de getroffen gebieden kwamen er ook directe vluchten naar Nederland. Als er mensen moesten worden gerepatrieerd waarbij het vermoeden bestond dat ze ebola hadden, werden ze met een eigen vliegtuig teruggehaald."

Na de coronacrisis wordt er weer volop gereisd en daardoor neemt de kans op het mee naar Nederland nemen van een tropische ziekte toe. Malaria komt daarnaast regelmatig voor in ons land, volgens het RIVM. Zo’n 150-300 gevallen worden per jaar in Nederland gemeld. "Als het niet behandeld wordt, kan het dodelijk zijn", aldus Van Egmond. "Maar in Nederland loopt het met een adequate behandeling altijd wel goed af."

'Inzet hulpdiensten niet overdreven'

De gekste verhalen gingen gisteravond de rondte. De patiënt zou ebola hebben, of lassakoorts. Uiteindelijk bleek het 'maar' malaria. Toch vindt Van Egmond alle ophef en de enorme inzet van hulpdiensten niet overdreven. "We hebben alle procedures gevolgd. Voor de buitenwereld zag het er misschien overdreven uit, maar dat was het niet. Je handelt op dat moment op basis van wat je op dat moment weet, ook al bleek dat achteraf misschien niet nodig. Ik vind dat we goed gehandeld hebben."

Kijk zit je dan met je vijf jaar na corona overzicht

Ondernemers hebben grotere zorgen over het ondernemingsklimaat in de binnenstad dan vorig jaar. Dat blijkt uit de jaarlijkse Amsterdam City Index, het overzicht van ondernemersvereniging Amsterdam City. Vooral de slechte bereikbaarheid en de hoge kosten blijken pijnpunten. 

Eigenaar Rosa Lieve Burger van café Fonteyn vult elk jaar braaf de enquête in voor de Amsterdam City Index. "Ik ben dit jaar misschien iets kritischer geweest dan voorgaande jaren."

Burger maakt zich vooral zorgen over de bereikbaarheid van haar café aan de Nieuwmarkt. "Wij werken graag met veel lokale producten. En voor sommige bedrijven is het lastig om hier emissievrij te kunnen leveren. Die willen niet meer komen. Als je iets gerepareerd wil hebben zijn er veel monteurs die niet meer willen komen. Ze kunnen hun busje niet kwijt en de parkeerkosten zijn hoog. Er zijn dit jaar loodgieters die gewoon nee zeggen".

Ondernemers die meededen aan de enquête gaven bereikbaarheid vorig jaar al een slecht rapportcijfer met een 4,9. Dit jaar is het cijfer nog lager: een 4,4. "We hebben het over bereikbaarheid in de breedste zin van het woord. We zien dat leveranciers, bezoekers en medewerkers de onderneming steeds minder goed kunnen bereiken", zegt directeur Jan Stoeltie van ondernemingsvereniging Amsterdam City.

"Het zit in de verduurzaming van de binnenstad. Onderdeel van de agenda autoluw is dat we vanaf 1 januari emissieloos in de stad komen met onder andere bestelbusjes. Er zijn bedrijven die daar investeringen in kunnen doen en dat ook hebben gedaan, maar er zijn ook ondernemers en toeleveranciers -ook uit de regio- die die investeringen nog niet doen. We zien dat leveranciers, en ook mensen uit de bouw steeds meer de binnenstad mijden. Dat is zorgelijk."

Elk jaar vullen 120 ondernemers de enquête in voor de Amsterdam City Index. Naast de slechte bereikbaarheid zijn er meer dan vorig jaar zorgen over de openbare ruimte, veiligheid, het vuil op straat en de hoge kosten.

Aan de andere kant wordt de binnenstad door de ondernemers nog steeds als zeer aantrekkelijk ervaren. Stoeltie: "Het gaat na de coronaperiode vrij goed op het gebied van economie en het ondernemersklimaat. In sommige branches zijn de omzetten op het niveau van 2019, dus dan zou je denken dat is ontzettend positief. Maar de marges en het rendement staan ontzettend onder druk. We drinken allemaal wel eens een kop koffie of een biertje op het terras of we kopen een spijkerbroek. En dan denken we wel eens 'wat is het leven duur geworden'. Er zijn heel veel stijgende kosten die ondernemer moet doorberekenen. Dat is ontzettend lastig en daar worstelen ondernemers ook mee."

Te veel regeltjes

Volgens Burger is er te veel regelgeving en komt de gemeente niet met oplossingen. "Ik probeer steeds heel positief te blijven en op allerlei manieren te vragen: 'heb je oplossingen, zullen we samen kijken naar oplossingen'. Het is wel een beetje frustrerend. Maar je moet er een beetje zin in houden natuurlijk. Gewoon blijven praten, het blijven zeggen. En hopen dat er hier en daar wel een goede oplossing komt."

Het parcours van de marathon in Amsterdam gaat dit jaar toch niet door het centrum. De organisatie hoopte dat voor komend jaar te organiseren, maar laat nu weten dat dat vanwege de volle evenementenkalender in Amsterdam niet mogelijk is. In 2026 moet het nieuwe parcours er alsnog komen.

Vroeger liepen deelnemers aan de marathon altijd een stuk het oude centrum, maar dat gebeurt al jaren niet meer. Het parcours loopt nu voor een groot deel door Zuid en gaat ook langs Oost, Duivendrecht en Oudekerk aan de Amstel.

Organisator Le Champion hoopte daar dit jaar, vanwege de 50e verjaardag van de marathon, verandering in te brengen. Het was de bedoeling dat de marathon dit jaar ook langs het Rokin en de Dam zou komen, maar die plannen worden dus doorgeschoven naar volgend jaar.

Capaciteit

Dat het dit jaar niet mogelijk is om de marathon door het centrum te laten lopen, heeft vooral met beveiliging te maken. Er zijn, onder meer vanwege de 750e verjaardag van Amsterdam en de terugkeer van Sail, veel meer evenementen dan in andere jaren.

"Nu lopen we eigenlijk tegen de maximale capaciteit van de gemeente en de hulpdiensten aan", zegt wedstrijddirecteur René Wit. "Dat maakte het onmogelijk om een marathon met een nieuw parcours te organiseren."

De organisatie begon in coronatijd al met het bedenken van een nieuw parcours, in de hoop de marathon in de toekomst aantrekkelijker te maken. "We hebben nu al een goed parcours, daar zijn we echt tevreden mee, maar we willen meer van de stad laten zien. Het was mooi geweest als dat dit jaar had gekund, maar ik zie het niet als een teleurstelling."

Het is de bedoeling dat het nieuwe parcours na 2026 jaarlijks terugkeert.

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Burgemeester Halsema vond de avondklok die tijdens corona gold, eigenlijk onverantwoord en duizenden betogers trekken met de Feminist March door de stad. Dat en meer in het AT5 Nieuws van zaterdag 8 maart, gepresenteerd door Fabiënne Mucuk. 

Burgemeester Halsema heeft getwijfeld of ze de avondklok die gold tijdens corona wel moest handhaven. Dat zegt ze in een terugblik van AT5 op de coronacrisis in de stad. "Ik vond dat een disproportionele maatregel, onverantwoord."

Vijf jaar geleden maakte Halsema tijdens een persconferentie de eerste coronabesmetting in Amsterdam bekend. Er volgde twee jaar van ongekende maatregelen: een samenscholingsverbod, anderhalve meter afstand houden, gedwongen sluiting van winkels en scholen, en zelfs een avondklok.

Menno de Jong was destijds viroloog bij het Amsterdam UMC, en regelmatig te gast bij AT5 voor de Corona Q&A. Als lid van het Outbreak Management Team (OMT) had hij een belangrijke adviesrol voor het kabinet. Naarmate de crisis langer duurde, nam de onvrede in de maatschappij toe, en ook de bedreigingen aan leden van het OMT. 

Ook De Jong kreeg daarmee te maken en is daar altijd nog emotioneel door geraakt. "Ik ben ook gewoon Nederlander die last heeft gehad van de maatregelen die voortkomen uit mijn eigen advies. Uit een integer advies voor de samenleving. En als je dan niet de straat op durft op een zondag omdat er een demonstratie gaande is en je na die demonstratie je deur opendoet en je vindt daar een bos geknakte tulpen, wat in die tijd een soort symbool was van een aantal groeperingen die zeiden 'landverrader'... Dat vond ik heel aangrijpend."

Burgemeester Halsema kreeg gedurende de crisis steeds meer moeite met de maatregelen vanuit Den Haag. Vooral de avondklok zat haar dwars en ze heeft zelfs getwijfeld of ze die wel moest handhaven. "Ik vond dat een disproportionele maatregel. Die met name jongeren en alleenstaanden raakte. Ik vond hem onverantwoord. En ik heb dat binnenskamers ook behoorlijk luid duidelijk gemaakt."

Toch besloot ze zich niet openlijk van de maatregel af te keren. "Het is nogal wat als je als lokaal bestuurder het nationaal gezag terzijde schuift. Je geeft ook het verkeerde voorbeeld. Omdat je tegelijkertijd wil dat de mensen de wet volgen. Daar kwam nog bij dat de legitimatie van de maatregelen eigenlijk al zo ter discussie stond dat ik het ook echt niet verantwoord vond het nationaal gezag vanuit het lokaal gezag te ondermijnen."

Ook moest Halsema meerdere keren ingrijpen bij protesten op het Museumplein omdat demonstranten zich niet aan de anderhalvemeterregel hielden. Michel Reijinga organiseerde deze demonstraties onder het mom van 'koffiedrinken'. Hij negeerde daarmee het demonstratieverbod. Toch heeft hij geen spijt van de acties. "Er zijn aan de politiekant en aan de zorgverleningskant zat mensen die wel onze mening deelden. Die ook besloten hebben: we staan aan jullie kant."

"Dat heb ik echt heel ingewikkeld gevonden", aldus Halsema over het soms met politiegeweld opbreken van die demonstraties. "We gebruikten de waterwerper, daar zetten we geen harde straal op, maar we sproeiden, in de hoop dat mensen dan weg zouden gaan." 

Menno de Jong is momenteel directeur van het Centrum Infectiebestrijding van het RIVM en daarmee, als opvolger van Jaap van Dissel, verantwoordelijk voor de virusbestrijding. "Op dit moment zijn we niet voorbereid op een nieuwe pandemie", moet de RIVM-baas toegeven. "Daar moet aan gewerkt worden, daar is financiering voor nodig." Hij doelt daarmee op de bezuinigingen van zorgminister Agema. En als er geen extra geld bijkomt, blijft Nederland onvoorbereid volgens De Jong. "Absoluut."

Het aantal Amsterdamse kinderen dat een zwemdiploma heeft gehaald is weer een beetje gestegen. 93,9 procent van de basisschoolleerlingen heeft in ieder geval een A-diploma, dat is ruim 1,5 procentpunt hoger dan een jaar eerder. Sinds corona daalde het aantal kinderen met een zwemdiploma, de gemeente nam daarom maatregelen. 

Het diplomabezit viel tijdens de coronapandemie tussen 2020 en 2023 terug van 95 naar 92,3 procent. Onder andere doordat zwembaden moesten sluiten. Vooral de verschillen tussen de stadsdelen was erg groot. In gebieden waar gezinnen met een laag inkomen wonen was het diplomabezit naar verhouding lager, met als uitschieter Zuidoost. In het stadsdeel had 85,6 procent van de kinderen in groep acht een A-diploma. Ter vergelijking: in stadsdeel Centrum was dit 98,6 procent.

Vanwege de zorgwekkende daling nam sportwethouder Sofyan Mbarki maatregelen om een inhaalslag te maken en het aantal kinderen met een diploma weer op te krikken. Daarvoor werd onder andere het programma voor schoolzwemmen aangepast, waardoor er specifieker werd gericht op scholen met relatief veel kinderen zonder zwemdiploma, het speciaal onderwijs en nieuwkomersklassen.

Verbeterde percentages

De maatregelen lijken langzaam vruchten af te werpen, aangezien het percentage met ruim 1,5 procentpunt omhoog is gegaan. Ook het aantal leerlingen met een B-diploma is gestegen. Nu heeft driekwart van de leerlingen een B-diploma, terwijl dat in 2023 71 procent was.

De verschillen in de stadsdelen zijn ook wat verbeterd, al blijven de verschillen nog wel groot. Zuidoost is nog wel het stadsdeel met het laagste percentage, met 87,5 procent. Wel is dat aantal met bijna 2 procentpunten gestegen. 

Wethouder Mbarki is blij dat het diplomabezit weer langzaam toeneemt. "Maar we zien ook dat we nog een grote opgave hebben in sommige delen van de stad. We zullen als stad dus moeten blijven investeren in zwembaden en zwemlessen zodat het aantal kinderen met een zwemdiploma verder blijft toenemen in de gehele stad. Want goed kunnen zwemmen is van levensbelang, zeker in een waterrijke stad als Amsterdam."

De geluidsnormen boven Uithoorn zijn in 2024 opnieuw overschreden. Het dorp kreeg het afgelopen jaar bijna een kwart meer geluid voor haar kiezen dan is toegestaan. En tot frustratie van Uithoornaars heeft dat weer geen consequenties.

"Om moedeloos van te worden. Weer te veel vliegtuiggeluid in Uithoorn. En weer mag de inspectie niet handhaven", zegt bewonersvertegenwoordiger Mirella Visser van PUSH in Uithoorn. "Na de coronajaren is het ieder jaar weer raak. Dit jaar zelfs 22 procent teveel."

Handhavingspunten

In totaal zijn er zestig zogeheten handhavingspunten waar het geluid wordt berekend, en op drie punten zijn de geluidsnormen in 2024 overschreden, waaronder dus in Uithoorn. De totale geluidsbelasting in de omgeving van Schiphol neemt volgens de cijfers echter af. Voor 31 van de zestig handhavingspunten bleef de feitelijke geluidbelasting zelfs vijftig procent of meer onder de grenswaarde.

Uithoornaars zullen inmiddels wel bekend zijn met het beruchte handhavingspunt 25: want ook vorig jaar waren daar de geluidsnormen overschreden. 

Waar het in 2023 ging om een overschrijding van 19 procent, was de overschrijding dit jaar 22 procent. "Wij zijn ook teleurgesteld in Schiphol want dit hebben ze zien aankomen. Waarom heeft Schiphol niet aan de bel getrokken dat het dit jaar bij ons weer te veel zou zijn of maatregelen genomen?", vraagt Visser zich af. 

In de toenmalige Omgevingsraad Schiphol (ORS) is door overheden, sectorpartijen, 
belangenorganisaties en bewonersvertegenwoordigers afgesproken gebruik te maken van de start- en landingsbanen die de minste geluidhinder veroorzaken. 

Er is in 2024 volgens die regels gevlogen, blijkt uit het rapport. Alles wat tóch over de grenzen heen gaat, wordt volgens de afspraken gedoogd. Dat komt omdat de afspraken nog niet wettelijk zijn vastgelegd in een nieuw Luchthavenverkeersbesluit, waar het ministerie nu aan werkt. Onder de streep zou deze manier van vliegen namelijk tot de minste hinder in de omgeving leiden. 

Omwonenden zijn boos omdat het al zo lang duurt. "Waar is onze rechtsbescherming?", zegt Uithoornaar Visser. 

Compensatie

Omwonenden in Uithoorn die in 2023 te veel vliegherrie voor hun kiezen kregen, krijgen een vergoeding van het ministerie. Dat liet het ministerie eerder weten aan NH. Om hoeveel geld het gaat, is nog niet bekend. Al eerder werden Uithoornaars gecompenseerd voor overlast door de overschrijding van de geluidsnormen.

Toch lijkt het in de toekomst voor Uithoornaars wellicht iets beter te gaan worden. Vorige maand werden de plannen voor het nieuwe luchtruim gepresenteerd. De nieuwe indeling zou voor een afname van de geluidsbelasting in Aalsmeer en Uithoorn moeten zorgen. 

Hoe staat het er eigenlijk voor met de krimp van Schiphol?

Het kabinet wil het aantal vliegbewegingen terugbrengen tot 478.000. De Europese Commissie concludeerde echter gisteren dat de huidige plannen nog tekortschieten. Voordat Nederland deze reductie kan doorvoeren, moet eerst de zogenoemde ‘balanced approach procedure’ correct worden afgerond. 

Brussel verlangt dat Den Haag meerdere aspecten onderzoekt voordat er een definitief besluit valt. Bovendien heeft de Staat slechts gedeeltelijk rekening gehouden met de mogelijkheden om met nieuwe vliegtuigen de geluidsoverlast te verminderen, iets wat de luchtvaartsector en Schiphol al langer benadrukken.

Ook heeft Nederland volgens de Europese Commissie onvoldoende gekeken naar geluidsreducerende vliegprocedures, zoals geavanceerde landings- en navigatietechnieken. Het is dus nog even afwachten. 

Jarenlang draait het leven van de 23-jarige Luc Kroon uit Volendam om één ding: zwemmen. Maar als hij wordt getroffen door een paar hardnekkige blessures, komt zijn topsportcarrière abrupt tot een einde. Een interessante carrièreswitch volgt. Kroon staat sinds kort niet meer op het startblok, maar aan het roer van een horecazaak in zijn geboortedorp.  

Het is even wennen voor de 23-jarige Luc Kroon uit Volendam. Sinds een aantal maanden is hij bedrijfsleider van de AMVO, een horecagelegenheid en zalencentrum in zijn woonplaats. "Het voelt nog steeds een beetje gek", zegt hij terwijl hij achter de bar een biertje tapt.

"Een paar maanden geleden dronk ik nauwelijks alcohol en lag ik ’s ochtends vroeg in het zwembad. Nu sta ik soms nachtenlang achter de tap." 

Tot voor kort behoorde Kroon tot de top van de Nederlandse zwemsport. In 2020 won hij met zijn estafetteploeg zilver op de Europese Kampioenschappen in Boedapest. Een jaar later pakte hij individueel goud tijdens de Europese Kampioenschappen kortebaanzwemmen in Rusland. Op datzelfde toernooi voegde hij ook zilver toe aan zijn medaillecollectie.  

Blessures gooien roet in het eten  

Even lijkt het hem allemaal voor de wind te gaan. Maar dan gooien een aantal opeenvolgende blessures roet in het eten. "In de afgelopen drie jaar heb ik echt veel pech gehad. Eerst kreeg ik een ernstige knieblessure, waarvoor ik ben geopereerd. Daarna kreeg ik een gat in mijn trommelvlies, waardoor ik drie maanden niet kon zwemmen. En in de tussentijd werd ik ook nog getroffen door corona."

Door zijn blessures valt Kroon steeds langdurig uit. De herstelperiodes wegen zwaar voor hem. "Toen ik de zoveelste blessure kreeg, dacht ik: het is klaar. Als ik hier bovenop wil komen, ben ik minstens zes maanden verder. Ik trek de stekker eruit", vertelt hij.  

Een baan uit onverwachte hoek  

Doordat zijn topsportcarrière vrij abrupt eindigt, zit hij tijdelijk zonder plan. In eerste instantie overweegt hij een kantoorbaantje, maar dan krijgt hij onverwacht een telefoontje van de eigenaar van de AMVO.  "Ik werd plotseling gebeld met de vraag of ik bedrijfsleider wilde worden. Daar moest ik eerst even over nadenken, want ik had totaal geen horeca-ervaring. Maar als topsporter houd ik wel van een uitdaging, dus ik besloot de sprong te wagen."

Tekst gaat verder na de video

Inmiddels is Kroon alweer drie maanden bedrijfsleider van het zalencentrum. In het begin was dat wel even wennen. "De horeca is echt iets heel anders. Bij zwemmen let je constant op je gezondheid: je gaat vroeg naar bed, traint overdag en eet gezond. In de horeca is het precies het tegenovergestelde. Je werkt vaak tot laat in de nacht en komt pas om twaalf uur 's middags uit bed. En terwijl al je vrienden overdag aan het werk zijn, zit jij thuis op de bank. Dat kan best lastig zijn."  

Toch bevalt het horeca-leven hem tot nu toe goed. Kroon heeft zelfs grote plannen om de AMVO, dat de laatste jaren drastisch is verouderd, nieuw leven in te blazen. Zo wil hij een nieuw menu samenstellen, met gerechten die hij tijdens zijn internationale zwemcarrière heeft geproefd.

Terug naar het zwemmen?   

Of hij zijn oude leven nog mist? "Zeker", grijnst hij. "Zwemmen is echt mijn passie. Ik heb er veel vrienden aan overgehouden en de hele wereld gezien." Lachend voegt hij daaraan toe: "En ik leefde een stuk gezonder."  

Maar terugkeren naar het zwemmen doet hij niet. "Dat zit er niet meer in. Het is een keuze tussen fulltime zwemmen en niet werken, of werken en stoppen met zwemmen. Voor nu heb ik mijn keuze gemaakt, en daar blijf ik bij." 

Ruim driehonderd badmintontalenten uit Azië en Europa zijn neergestreken in Haarlem. Ze doen mee aan het jaarlijkse badmintontoernooi, dat tot een van de grootste badminton-jeugdtoernooien ter wereld behoort. Het duurt tot en met zondag en vindt plaats in de DEGIRO-hal, het onderkomen van badmintonclub Duijnwijck. 

Haarlem staat ook wel bekend als badmintonstad. BC Duinwijck geldt al jarenlang als topper binnen de Nederlandse competitie. Hun sporthal is ook de thuisbasis van de badmintonclub.

Corona

Dit is de vierenveertigste editie van het jeugdtoernooi voor spelers tot en met negentien jaar. Twee edities, in 2021 en 2022, gingen niet door vanwege het coronavirus. In 2020 moesten de badmintonners uit China noodgedwongen thuisblijven. 

Er is veel veranderd tussen de eerste en laatste editie. "Het begon als uitwisseling tussen bevriende clubs. Toen kwamen de spelers uit België, Denemarken en Engeland. Ze sliepen bij gastgezinnen. Inmiddels is het een grote operatie geworden met heel veel catering en internationale vluchten. Het is echt een wereldevenement geworden", legt toernooidirecteur Jules Bakker uit. 

De deelnemers overnachten in hotels in Haarlem en Zandvoort. De toegang van het toernooi is gratis. Komend weekend zijn de finales. 

Tijdens de afgelopen editie van Queer & Pride zijn er bij de politie 22 anti-lhbti-incidenten gemeld. Het ging om mishandeling, vernieling van objecten, overlast, diefstal, discriminatie, belediging en lastigvallen.

Dat schrijft burgemeester Halsema in antwoord op vragen van D66-raadslid Marja Lust. De D66'er stelde de vragen al in oktober. "Hoewel er dit jaar geen of nauwelijks berichten zijn geweest op sociale media of via andere mediakanalen over dergelijke incidenten vraagt D66 zich af of deze (relatieve) stilte betekent dat er dit jaar tijdens Queer & Pride inderdaad geen of nauwelijks uitingen van vijandigheid zijn geweest richting lhbtiq’ers", schreef Lust. 

Het duurde dus zo'n vier maanden voordat er antwoord vanuit Halsema kwam. Zij schrijft dat ze daarvoor haar 'welgemeende excuses' aanbiedt. "De afdeling die verantwoordelijk is voor beantwoording van deze vragen is dezelfde afdeling die een belangrijke rol hebben in gevallen van crises, incidenten en demonstraties. Door drukte in het tweede half jaar van 2024 liet de afdoening van raadsinstrumenten helaas te lang op zich wachten."

Geen grote schommelingen

Uit het gisteren verschenen antwoord blijkt dus dat het om 22 incidenten ging. De afdeling Roze in Blauw van de politie heeft naar al die incidenten gekeken. Eerdere jaren kwamen er tussen de 23 en 33 meldingen bij de politie binnen. "De ontwikkeling die over de afgelopen vijf jaar naar voren komt, is dat er ondanks de coronaperiode er geen grote schommelingen zijn wat betreft het aantal incidenten die plaatsvinden tijdens de Queer en Pride periode en die bij de politie worden gemeld", schrijft Halsema. 

Tijdens afgelopen Canal Parade, het meest zichtbare evenement van de meerdaagse Queer & Pride, vonden er ondanks de aanwezigheid van honderdduizenden bezoekers volgens Halsema nauwelijks incidenten plaats. Halsema stelt dat die dag over het algemeen feestelijk en veilig verliep.

Ze benadrukt wel dat elk incident tegen lhbti'ers er één te veel is. "Er is geen enkel excuus om iemand aan te vallen om zijn of haar identiteit. Amsterdam moet een plek zijn waar je de vrijheid voelt om openlijk te zijn wie je bent, zonder angst voor agressie van iemand die dat schijnbaar anders ziet."

Hadden ze dan griep?

De otter is aan een opmars bezig in de provincie. Afgelopen vrijdag doken er twee op in de Schelphoekgracht voor de deur van de Alkmaarse Martha. Volgens een onderzoeker van Landschap Noord-Holland is het 'echt bijzonder' dat het diertje nu ook in dit deel van de provincie is gespot.

Martha van der Horst keek vrijdag aan het einde van de middag raar op. Ze zag iets drijven in het water voor haar huis aan de Voormeer in Alkmaar. "Ik dacht eerst dat het een groot stuk hout of een zeehond was. Toen ik goed keek, zag ik dat het een otter was. Ik heb m'n dochter geroepen en ben naar beneden gerend om een filmpje te maken."

In eerste instantie dacht ze dat het om één diertje ging, maar later zag ze bij haar voeten aan de kade nog een otter. Die heeft ze alleen niet vastgelegd op camera. Daarna verdwenen de otters weer. "Ik heb ze sinds dat moment niet meer gezien."

Otter is bezig met verspreiden

Volgens Kevin Raatjes, onderzoeker bij Landschap Noord-Holland, is bijzonder dat er otters gespot zijn in de grachten van Alkmaar. "De dieren zijn op dit moment heel hard bezig met zich te verspreiden, zeker richting Noord-Holland. In 2019 zijn ze de provincie ingekomen, vanuit de omgeving van Almere richting Amsterdam. De coronatijd hebben ze gebruikt om de sprong te maken over het IJ."

Na de coronaperiode werd het voor de otter moeilijker om zich te verspreiden, omdat het in de natuur, in de stad en op de weg veel drukker was geworden. "Ze hadden een paar stapjes gemaakt de provincie in. We hebben ook meldingen gehad dat ze de Afsluitdijk wilden oversteken richting Friesland. Maar daar bleef het bij. Dat er nu een melding komt van otters in Alkmaar, betekent dat ze een grote sprong vanuit de omgeving van Volendam en Monnickendam hebben gemaakt. Dat maakt het echt bijzonder", zegt Raatjes.

Tekst loopt door onder de video.

Normaal gesproken is het moeilijk om otters te spotten. Het zijn echte nachtdieren en hebben jou vaak sneller gezien dan jij hen.

De onderzoeker heeft een paar tips voor als je toch een keer een otter wil spotten. "De winter is de beste periode om dat te doen. Dan is er weinig begroeiing aan de waterkant. Als je een wandeling maakt in het donker langs de gracht of vaart, kan je ze misschien wel een keer zien."

Over precies een half jaar keert botenparade Sail na tien jaar afwezigheid terug naar de Amsterdamse wateren. Van 20 tot en met 24 augustus vormen de tallships en duizenden schepen en bootjes het decor van dit grootschalige nautische evenement. Hoewel de volledige programmering pas op 12 mei bekend wordt gemaakt, licht de organisatie nu al een tipje van de sluier op over de invulling. Dit weten we nu.

Sail 2025, met als thema "United by Waves", is niet zomaar een editie. Het evenement is langverwacht omdat het spektakel vijf jaar geleden vanwege de coronapandemie niet kon doorgaan. Bovendien is er dit jaar sprake van een driedubbel jubileum, volgens algemeen directeur Mitra van Raalten. "Tien edities en 50 jaar Sail, tijdens de 750e verjaardag van Amsterdam.” 

Traditiegetrouw trapt Sail ook deze editie weer af met de zogenoemde Sail-In Parade. Daarbij kunnen bezoekers zich vergapen aan een vloot van historische schepen en zeilgiganten, oftewel tallships, die de IJhaven binnenvaart. Deze tallships (zoals de "Europa" in de afbeelding hieronder) werden eeuwen geleden gebruikt voor de vrachtvaart, maar doen tegenwoordig vooral dienst als opleidingsschepen.  De parade is volgens Van Raalten 'een hoogtepunt voor zowel bezoekers als de bemanningsleden die vaak maanden onderweg zijn geweest om Amsterdam te bereiken'.

Nieuw deze editie is Sail on Stage: vier avonden op rij muziekconcerten tegen het decor van de zeilreuzen. De reeks wordt afgetrapt met een optreden van het internationale jeugdorkest van het Concertgebouw, op 20 augustus.  De tweede avond staat Hollandse muziek centraal, met optredens van Jan Smit en de 3JS, gevolgd door een avond met elektronische muziek een dag later.

Sluitstukken op 24 augustus zijn onder anderen Davina Michelle, Rolf Sanchez en Numidia; concerten waarbij volgens de organisatie verschillende stijlen en talen samenkomen. De kaartverkoop voor Sail on Stage is inmiddels gestart, ticketprijzen beginnen bij 39,95 euro.

200 activiteiten

De organisatie verzorgt in totaal meer dan tweehonderd activiteiten, die dus in mei bekend worden gemaakt. Het vijfdaagse evenement trekt naar verwachting miljoenen bezoekers. Algemeen directeur Van Raalten: "Het is geweldig om na 10 jaar weer alle schepen, bemanningsleden en bezoekers in de Amsterdamse haven te mogen ontvangen.”

Iets wat nog steeds hetzelfde is, is de toegankelijkheid van het evenement, zei ze eerder tegen AT5. "Mensen kunnen komen zoals ze gewend zijn. Wandelen langs de kade en schepen bezoeken. En je kunt ook als particulier binnenvaren en genieten van de schepen die er liggen."

Het aantal kinderen dat naar de 'startklas' gaat, stijgt in de stad. Een startklas is bedoeld voor kinderen die kleuter worden, maar in ontwikkeling meer begeleiding nodig hebben voordat ze naar groep 1 kunnen. In twee jaar tijd stijgt het aantal startklassen van zes naar veertien klassen in de stad. "Het is zorgelijk dat meer kinderen hulp nodig hebben, maar heel goed dat we het dus vroeg kunnen aanpakken."

In Zuidoost heeft scholenkoepel Zonova een aantal startklassen waar kinderen naar school gaan voordat ze in groep 1 instromen. "Sommige kinderen spreken de taal nog niet goed, voor andere kinderen is communiceren heel lastig. Ze hebben meer begeleiding nodig om in de normale groepssetting van de basisschool mee te komen."

Ook in Noord, West en Nieuw-West zijn startklassen. Thuis Orthopedagogen - een organisatie die deze startklassen organiseert - pakt het anders aan: "Bij ons gaat het gelijk op met de kleuterklas en krijgen de kinderen twee dagdelen per week begeleiding", zo vertelt Noortje Meijer. In klassen van ongeveer acht leerlingen wordt voornamelijk gewerkt aan sociaal-emotionele ontwikkeling.

Herkennen van problemen

Voor Meijer is het niet duidelijk waar de stijging vandaan komt. "Het kan zijn dat er meer kinderen met hulpbehoefte zijn, maar we zien het ook eerder. Ik denk dat de maatschappij verandert en er ook veel van kinderen wordt gevraagd. Dus het is in die zin niet heel gek dat ze meer aandacht nodig hebben."

In de startklas op de Tijl Uilenspiegelschool in Bos en Lommer krijgt een groepje kinderen les over de regels in de klas. Samen nemen ze de regels door: "Je zit op je stoel", zegt Quiana. Het meisje steekt netjes haar vinger op. "We proberen ze mee te nemen in het 'gewone' basisschoolleven. Ondanks dat het lastig is om een reden aan te wijzen voor de groei van deze klassen, is een ding heel duidelijk: al deze kinderen zijn geboren in coronatijd. "Dat betekent vaak meer isolement", zo vertelt ook Zonova-bestuurder Dave Ensberg.

"We zijn er vroeg bij, en daardoor kun je problemen of stoornissen voorkomen op latere leeftijd", vertelt hij. Bij alle startklassen worden ouders betrokken om ook aan hen uit te leggen hoe de ontwikkeling van hun kind gaat. "Het is heel belangrijk dat ouders ook de ruimte hebben om hun kinderen hierin te helpen."

Liever wel dan geen startklas

Het ging voornamelijk om kinderen in Noord, Nieuw-West en Zuidoost toen de startklassen enkele jaren geleden begonnen. "Sociaaleconomische status heeft soms wel effect, vooral als het samengaat met gebrek aan veiligheid en structuur in een gezin", vertelt de Zonova-bestuurder.

Maar inmiddels is het wijd verspreid over de stad. Meijer: "Het gaat om allerlei soorten kinderen en is voor iedereen." Of de wens is om over een paar jaar geen startklas meer nodig te hebben? "Nee, dat denk ik niet", zeggen ze bij Thuis Orthopedagogen. "Het is mooi om te normaliseren dat er voor ieder kind andere begeleiding nodig is."

Een uurtje een rondje lopen door de wijk en het melden zodra je iets verdachts ziet. Dat is waar Karin van der Vliet uit Oudkarspel vrijwilligers voor zoekt. Met haar initiatief 'oren en ogen' hoopt ze de gemeente veiliger te maken. 

De bewoner uit Oudkarspel merkte dat er behoefte was aan een soort burgerwacht. "Er is best veel onrust in de wijken", vertelt ze aan NH. In de dorpen die onder de gemeente Dijk en Waard vallen zijn inbraken een probleem. Daarnaast veroorzaken hangjongeren overlast, weet Karin. "De politie en boa's zijn echt onderbezet. Maar mensen die in de wijk lopen, zijn eigenlijk de ogen en oren van de politie. Daarbij kennen ze de wijken heel goed." 

Zodra er iets geks gebeurt, kunnen de bewoners de situatie zelf het beste inschatten. "Dan zien ze gelijk al: dat is wel pluis of niet pluis." Daarnaast checken de 'oren en ogen' ook of er inbraakgevoelige situaties zijn in de wijk, bijvoorbeeld een trap die tegen een huis aan staat of een sleutelbos in de buitendeur. "Maar als er overduidelijk een verdachte situatie voordoet, moeten we een melding maken."

Herstart

Een aantal jaar geleden was Karin het initiatief al gestart, maar door corona konden de vrijwilligers vaak niet naar buiten om een rondje te lopen. Met een herstart hoopt Karin weer net zo'n actieve groep vrijwilligers te werven als voorheen. In Dijk en Waard zijn op het moment acht 'oren en ogen' actief, vertelt Karin. "We kunnen dus nog genoeg mensen gebruiken."

Met de oproep bij NH Helpt wil ze haar burgerwacht verder uitbreiden. De vrijwilligers die rondlopen in de wijken worden gevraagd om vooral te waarnemen. Het beste is als vrijwilligers niet op de plegers afstappen als iets niets klopt, maar het melden bij de juiste instantie. "Op deze manier maken we het samen veilig." 

De eerste paal van het nieuwe gemeentehuis van Haarlemmermeer gaat dit voorjaar de grond in. In 2028 moet het energiezuinige en compacte gemeentehuis aan het Raadhuisplein de deuren openen, al is het nog maar de vraag of tegen die tijd alle lampen, computers en koffie-apparaten tegelijk aan kunnen. 

Dat zei wethouder Charlotte van der Meij vanochtend in gesprek met enkele journalisten. "We bekijken de mogelijkheden of er alternatieve oplossingen zijn of om het gebouw tijdelijk op minder energie te laten draaien", bevestigt haar woordvoerder.

Meerkosten

Na vier jaar plannen maken, maakte de wethouder in het gesprek onder meer bekend dat aannemer de aanbesteding voor het nieuwe gemeentehuis heeft gewonnen. En dat er drie miljoen meer nodig was om dat bedrijf over de streep te trekken.

Die meerkosten zitten vooral in materiaal- en personeelskosten, verklaarde ze. De totale geraamde kosten voor de bouw van het gemeentehuis komen daarmee op 55 miljoen euro. De wethouder kan niet uitsluiten dat de kosten nog verder oplopen. "Ik heb geen glazen bol."

Het nieuwe gemeentehuis wordt veel compacter dan het oude raadhuis, benadrukt de wethouder. "We gaan van 27.000 vierkante meter (verdeeld over twee locaties, red) naar 16.000 vierkante meter."

In vloeroppervlak bijna een halvering dus, terwijl er vanwege de verwachte bevolkingsgroei bij het ontwerp van het nieuwe raadhuis wél rekening is gehouden met een groei van raad, college én ambtenarenapparaat. 

Lees verder onder de afbeelding

Omdat sinds de coronapandemie ook ambtenaren vaker thuiswerken, verwacht de gemeente met minder ruimte af te kunnen. De ruimte die er wel is, wordt bovendien efficiënter benut. "Overal komen flexplekken", vertelt Van der Meij. 

Voor Haarlemmermeerders wordt het gemeentehuis anoniemer, wat volgens de wethouder een goed teken is. "Iedereen wordt na binnenkomst op dezelfde plek geholpen", vertelt ze. Daarmee kunnen buitenstaanders niet meer zien of iemand zicht bij de gemeente meldt voor een dakkapel of schuldhulpverlening komen.

Netcongestie 

Naar verwachting is het nieuwe gemeentehuis in 2027 klaar, en wordt het een jaar later in gebruik genomen. Toch is het nog maar de vraag of de lichten en de computers dan aan gaan. "Het is nog niet duidelijk alle apparaten tegelijk aan kunnen", aldus Van der Meij. "Dat was zo in de ontwerpfase, en dat is nog steeds zo." 

Ze doelt op de onzekerheid rond oplossingen op netcongestie op te lossen. Ook in Haarlemmermeer wordt het elektriciteitsnetwerk zo intensief benut, dat nieuwe grootverbruikers niet altijd een aansluiting kunnen krijgen. 

"Voor de bouwfase hebben we genoeg stroom", licht Van der Meijs woordvoerder toe. "Maar voor de gebruiksfase hebben we mogelijk nog niet vermogen."

Van der Meij weet dat het nog jaren gaat duren voordat de capaciteit van het netwerk landelijk weer voldoet, en kijkt daarom graag naar creatieve oplossingen. 

Als voorbeeld benoemt ze bedrijventerrein Schiphol Trade Park, 'waar sommige bedrijven te veel capaciteit hebben en andere bedrijven geen aansluiting'. Bedrijven met een overschot delen hun capaciteit met buren zonder aansluiting. 

Beroep op solidariteit

Twee vliegen in één klap: het bedrijf met aansluiting benut zijn capaciteit beter en een ander bedrijf kan ondanks het overvolle stroomnet toch starten of groeien. Van der Meij hoopt dat er in het centrum een soortgelijk solidariteitsgevoel heerst, mocht het nodig zijn. 

Ze denkt aan een samenwerking met bijvoorbeeld cultureel centrum C-punt. "Daar verbruiken ze 's avonds meer energie, terwijl wij juist overdag meer verbruiken."

Het Houtfestival in Haarlem krijgt dit jaar een andere opzet. Waar artiesten voorheen optraden in tenten, verdwijnen die dit keer. Ook de podia krijgen een nieuw uiterlijk. De aanpassingen moeten bijdragen aan een financieel gezonde toekomst.

Het Houtfestival is een gratis evenement voor een breed publiek, van acht tot 88, en draait volledig op vrijwilligers. Het programma biedt een podium aan nationale en internationale artiesten die zelden op de grote festivals te zien zijn.

Dat er dit jaar geen tenten worden opgebouwd, is een financiële keuze. Veel festivals kampen met de gevolgen van de coronacrisis: de kosten zijn gestegen, terwijl de inkomsten achterblijven.

Het Houtfestival zat ook in nood en moet daarom improviseren. Het maakte zich zelfs even zorgen over het voortbestaan. Of over een toekomst waarin bezoekers kaartjes moeten kopen en er hekken om het terrein heen staan. Dat staat haaks op het open karakter.

Houtnacht naar andere locatie

De Houtnacht, traditioneel de avond voor het Houtfestival, staat dit jaar niet op het programma. Renske Leijten, voorzitter van het festival, nuanceert dat. "Er komt wel een Houtnacht, maar niet in de Haarlemmerhout."

"Normaal maken zij, de jongeren, gebruik van tenten en apparatuur die er al staan voor het festival. Dat kan nu niet. Ze zullen uitwijken naar een andere plek. Waar is nog niet bekend."

Tekst loopt door.

Minder uitgeven om sterker te worden

"We steken normaal vooral geld in infrastructuur (tenten en podia, red.) en artiesten. Die eerste schrappen we nu grotendeels. Het wordt dus een beetje een 'vreemd' jaar. Allemaal om vanaf 2026 financieel gezond verder kunnen", legt Leijten uit. "Maar het wordt zeker tof, hoor."

Het is voor de evenementen in Haarlem een spannende tijd. Niemand weet op dit moment hoe de gemeentelijke subsidies voor de komende drie jaar verdeeld gaan worden. Op een paar na. Bevrijdingspop bijvoorbeeld.

Het Houtfestival zit samen met veel andere evenementen in een andere subsidiepot. "Dat geld moet verdeeld worden onder culturele, commerciële én sportevenementen. De verschillen zijn groot. Wij, de culturele evenementen, hebben duidelijk proberen te maken dat ze de drie los van elkaar moeten beoordelen", vertelt Leijten.

Steun van striptekenaar Joost Swarte

Het college werkt de subsidieplannen nu verder uit. Onlangs spraken programmeur Wijnand Stomp en striptekenaar Joost Swarte de raadsleden toe over het belang van het Houtfestival. Leijten voelt voldoende steun binnen de raad. 

De Haarlemse hoopt op een gemeentelijke bijdrage voor nog langere termijn. "Want sponsoren willen weten of het festival toekomst heeft. Anders trekken ze zich terug. En als fondsen, die ons ook ondersteunen, zien dat de gemeente je jaarlijks met een bepaald bedrag steunt, dan komen ook zij eerder over de brug."

 Het Houtfestival is op zondag 15 juni tussen 12.00 en 23.00 uur.

Het aantal touringcars in de binnenstad is vorig jaar drastisch afgenomen ten opzichte van een jaar eerder. De gemeente, die het gegeven vandaag naar buiten brengt, meldt dat het gaat om een daling van 66 procent.

In 2023 reed er gemiddeld 102 keer per dag een touringcar het centrum van de stad in. Sinds 1 januari 2024 kan dat niet zomaar: alleen touringcars met een speciale vergunning mogen het gebied binnen de binnenring (S100) inrijden. Dit jaar gaat het om zo'n 35 touringcars met een ontheffing.

Volgens wethouder Melanie van der Horst heeft de maatregel dus effect. "We kennen allemaal de beelden van grote touringcars die straatjes blokkeerden omdat de weg te smal was en ze moesten keren, met als gevolg dat al het verkeer daar vast stond in de uitlaatgassen."

In de eerste negen maanden van vorig jaar werd er nog niet op het touringcarverbod gehandhaafd. Dat is nu wel het geval. Van der Horst verwacht dus dat het aantal touringcars in het centrum nog verder zal teruglopen.

Op andere plekken meer overlast

In het gebied binnen de Ring A10 dat buiten de binnenring ligt, is het aantal touringcars juist met 21 procent toegenomen. De gemeente denkt dat onder meer komt door de terugkeer van toerisme na corona en de groei van het aantal schoolreisjes. Ook kunnen wegwerkzaamheden, waardoor omleidingsroutes moesten worden gevolgd, een rol hebben gespeeld.

De gemeente zegt komend jaar te onderzoeken of er in dit gebied plekken zijn waar maatregelen genomen moeten worden.

Een groep van meer dan zeventig huishoudens in een wooncomplex aan de Veemkade in Oost heeft recht op zo'n anderhalve ton van verhuurder Vesteda, zo besluit de rechtbank. De verhuurder sloot een 'health center' met sauna, zwembad en sportschool meer dan duizend dagen, en voor een deel van die periode hebben de huurders nu recht op compensatie. Vesteda is niet te spreken over de uitspraak en verdenkt de rechter van handelen naar "onderbuikgevoel".

De fitnessruimte en sauna - ze noemen het 'health club' - in het gebouw is voor de huurders vrij toegankelijk, maar werd sinds de coronapandemie meermaals gesloten. Deels door de regels vanuit de overheid en deels door lekkage en renovatie. Het meningsverschil tussen de bewoners en de verhuurder haalde het tot in de rechtbank: betalen bewoners voor die voorziening of niet en hebben zij recht op huurcompensatie?

Volgens Vesteda moeten bewoners het zien als 'een cadeautje waar niet voor wordt betaald', maar volgens de bewonersgroep hoort dit bij de kale huur en betaalden ze dus tijden lang geld voor iets wat ze niet konden gebruiken. 

De rechter heeft nu uitgesproken dat de fitnessruimte en sauna moet worden gezien als 'onroerende aanhorigheid'. Dat wil zeggen dat het inderdaad onderdeel is van de kale huur. "Dat was voor ons het belangrijkste", vertelt voorzitter van de huurdersvereniging Pieter Herman. "Door dit recht op compensatie, hebben bewoners een sterk middel om te voorkomen dat dit soort sluitingen in de toekomst blijven plaatsvinden."

2,50 euro per dag

Maar niet geheel onbelangrijk is de compensatie die de huurders eisten. Ruim 70 huishoudens wilden samen een bedrag van 250.000 euro van Vesteda zien. Daar geeft de rechter ze gedeeltelijk gelijk in. Voor één van de langere periodes dat het centrum dicht was krijgen huishoudens recht op 2,50 euro per dag, ook wel 75 euro per maand. Omgerekend gaat dat om een bedrag van ongeveer 1900 euro per huishouden.

De rechter besloot dat pas vanaf een sluitingsperiode van een maand dit bedrag moet worden uitgekeerd, alle andere keren dat de wellness- en fitnessruimte gesloten moest worden voor korter dan een maand tijd levert geen compensatie op. "2,50 euro per dag is natuurlijk heel weinig, maar in totaal is het toch best een bedrag", zegt Herman.

De sluiting tijdens de covidperiode ziet de rechter niet als 'onacceptabel'. Maar volgens de bewoners was dat het zeker wel. De sportzaal en sauna was voor privégebruik, en daar golden de sluitingsregels van de overheid toen niet voor, zo zegt de voorzitter van de huurdersvereniging. "Vesteda heeft dit zelf besloten, maar het is vreemd dat de rechter daar dan wel in meegaat."

Verontwaardigde verhuurder

In totaal wordt er dus bijna anderhalve ton aan bewoners uitgekeerd door Vesteda. Althans, dat is de bedoeling. Vesteda zelf is namelijk niet te spreken over de gerechtelijke uitspraak: "We hebben met verbazing kennisgenomen van de uitspraak van de rechter. Het lijkt erop dat de rechter zich vooral op zijn onderbuik heeft gebaseerd in plaats van op de letterlijke afspraken in de huurovereenkomsten."

Volgens de verhuurder is het gebruik van de 'health club' geen onderdeel van die kale huur en staat dat heel duidelijk in het contract. Ook benadrukt de verhuurder de renovatie in de afgelopen jaren aan de sportschool en sauna, wat niet aan de huurders is doorgerekend. Dat wijst er volgens Vesteda op dat de club niet is inbegrepen in de huurprijs.

Het gebouw naast het complex heeft eenzelfde soort constructie. Ook daar zou nu de fitnessruimte bij de kale huur inbegrepen zitten en ook de negentig appartementen daar hebben mogelijk recht op huurcompensatie. Vesteda: "Dit complex (Detroit, red.) heeft zelfs een lagere gemiddelde huurprijs per vierkante meter dan nabijgelegen Vesteda-complexen zonder healthclub."

Hoger beroep

Of de bewoners genoegen nemen met de aangeboden compensatie? "Daar zijn we nog niet helemaal over uit." Mogelijk gaan huurders nog in hoger beroep tegen het bedrag per dag of de periode van een maand vanaf wanneer er compensatie moet worden uitbetaald. Voor Vesteda is het duidelijk. Een woordvoerder: "Wij gaan in hoger beroep."

Het aantal touringcars in de binnenstad is vorig jaar drastisch afgenomen ten opzichte van een jaar eerder. De gemeente, die het gegeven vandaag naar buiten brengt, meldt dat het gaat om een daling van 66 procent.

In 2023 reed er gemiddeld 102 keer per dag een touringcar het centrum van de stad in. Sinds 1 januari 2024 kan dat niet zomaar: alleen touringcars met een speciale vergunning mogen het gebied binnen de binnenring (S100) inrijden. Dit jaar gaat het om zo'n 35 touringcars met een ontheffing.

Volgens wethouder Melanie van der Horst heeft de maatregel dus effect. "We kennen allemaal de beelden van grote touringcars die straatjes blokkeerden omdat de weg te smal was en ze moesten keren, met als gevolg dat al het verkeer daar vast stond in de uitlaatgassen."

In de eerste negen maanden van vorig jaar werd er nog niet op het touringcarverbod gehandhaafd. Dat is nu wel het geval. Van der Horst verwacht dus dat het aantal touringcars in het centrum nog verder zal teruglopen.

Op andere plekken meer overlast

In het gebied binnen de Ring A10 dat buiten de binnenring ligt, is het aantal touringcars juist met 21 procent toegenomen. De gemeente denkt dat onder meer komt door de terugkeer van toerisme na corona en de groei van het aantal schoolreisjes. Ook kunnen wegwerkzaamheden, waardoor omleidingsroutes moesten worden gevolgd, een rol hebben gespeeld.

De gemeente zegt komend jaar te onderzoeken of er in dit gebied plekken zijn waar maatregelen genomen moeten worden.

Het noodlijdende Museum van de Geest aan de Schotersingel in Haarlem heeft een nieuwe directeur. Marije Kool moet het vastgestelde reddingsplan uitvoeren om het museum rond mentale gezondheid weer levensvatbaar te maken. Ze volgt per 1 mei interim-bestuurder Eelco Damen op. 

Marije Kool (1977) heeft veel ervaring in de culturele sector. Zo was ze de afgelopen tien jaar zakelijk directeur van Teylers Museum in Haarlem en later van het Zaans Museum in Zaandam. Daarvoor werkte ze onder meer voor Nationale Opera en Ballet, het Amsterdam Museum en filmmuseum Eye in Amsterdam. 

Het Museum van de Geest in Haarlem-Noord kampt met flinke financiële problemen. Door de coronacrisis was het museum lang gesloten. In oktober vorig jaar zag het er zelfs naar uit dat het museum failliet zou gaan, maar de gemeente Haarlem trekt 900.000 euro uit voor een reddingsplan voor de komende twee jaar.

Flinke uitdaging

Kool heeft zin in de nieuwe klus, maar bevestigt dat het een hele uitdaging wordt: "Het Museum van de Geest is een van de meest relevante musea van Nederland. Maar door de unieke combinatie van mentale gezondheid in een museale context valt het museum tussen wal en schip en ontvangt het geen structurele subsidie."

"Ik kijk ernaar uit om me samen met de bevlogen medewerkers, vrijwilligers, betrokken zorginstellingen en bestuur te gaan inzetten om de toekomst van Museum van de Geest veilig te stellen. De verhalen die door Museum van de Geest verteld én uitgelokt worden, mogen niet verdwijnen."

Tekst loopt door onder de foto.

Het museum moet zien te overleven met veel minder betaalde medewerkers. De vier GGZ-instellingen die het museum hebben opgericht, beloven ook meer geld uit te trekken om het Museum van de Geest overeind te houden. De gemeente Haarlem is eigenaar van het voormalige Dolhuys. Het monumentale pand is een aantal jaar geleden ingrijpend gerenoveerd op kosten van de gemeente.