In Amsterdam is begonnen met de ontmanteling van de Jan Schaeferbrug in voorbereiding op Sail. Het vijfjaarlijkse maritiem evenement start over een week en de brug moet ruimte maken voor de enorme zeilschepen. De brug met twee uitneembare delen is volgens een woordvoerder van Sail 'ontworpen voor evenementen, maar in de praktijk gaan de delen er alleen uit met Sail'.

De brug hangt nog geen 7 meter boven de IJhaven, terwijl de masten van een schip uit Argentinië dat er al ligt, boven de gebouwen uitkomen, ziet de woordvoerder ter plaatse.

En dus tillen machines de delen van 29 en 20 meter lang en 22,5 meter breed er vanaf pontons op het water uit. De klus is uiterlijk woensdag klaar, verwacht de woordvoerder.

Vierde keer dat brug ontmanteld wordt

Het is de vierde keer dat de verkeersbrug tussen de Oostelijke Handelskade en de westzijde van het Java-eiland gedemonteerd wordt. Na de bouw in 2000 gebeurde dit tijdens de Sail van 2005 voor het eerst, daarna elke editie met uitzondering van 'coronajaar' 2020. 

De brug wordt 25 augustus weer in elkaar gezet en is dan ook onderhouden op plekken die ontmanteld juist goed bereikbaar zijn.

Volg de ontmanteling van de burg hieronder live via stadszender AT5:

HEERlijk het RIVM weer eens te kunnen noemen. Want uiteindelijk ging corona om de vrienden die we onderweg maakten. En morgen dus een landelijk hitteplan geactiveerd, wellicht worden er zelfs waterkanonnen ingezet op je HOOFD. Maar om het hoofd verder een beetje koel te houden geldt vanaf morgen om 10:00 is de culminatie van menselijk vernuft landelijk van kracht:

• Zet een glas of een kan drinken bij een ander neer zodat er voldoende gedronken kan worden
• Help het huis (en hoofd) koel te houden door bijvoorbeeld de gordijnen dicht te doen en door een ventilator of aan te zetten
• Neem ze alleen in de vroege uurtjes of later op de avond mee naar buiten. Het is goed om niet te veel te bewegen tijdens de warmste uren van de dag

"Het doel van deze activering is om een signaal af te geven aan mantelzorgers en (zorg)professionals dat er heet weer op komst is. Dit helpt om hen bewust te maken extra aandacht te hebben voor de mensen waar zij voor zorgen. Zij kunnen daar dan rekening mee houden in de ondersteuning van en omgang met kwetsbare groepen, zoals ouderen en kleine kinderen." Kortom, houd oma en kleine Wesley morgen even extra in de gaten, want het gaat richting de 30.

Noord-Hollanders blijven maar al te graag lekker in hun eigen provincie voor de vakantie. Mede door warme zomers en veranderde reisgewoonten sinds corona. Maar met een forse btw-verhoging op overnachtingen in aantocht rijst de vraag: hoelang blijft dat nog betaalbaar?

"Uit Broek op Langendijk, Zwaag, Hoorn, allemaal zie ik ze langskomen", vertelt Monique, eigenaar van camping Helmzicht in Julianadorp. "Die willen dan gewoon even eruit."

Uit een rondgang van de ANWB blijkt dat het merendeel van de Nederlanders dit jaar vakantie viert binnen de landsgrenzen. Dat niet alleen, vakantiegangers zoeken hun rust vaker nog dichter bij huis. "De verandering van de omgeving is het allerbelangrijkst tijdens een vakantie", vertelt Goof Lukken, docent toerisme bij Breda University. "Mensen ontdekken dat ze eigenlijk niet de provincie uit voor hoeven te gaan."

Eigen omgeving herontdekken

Die ontdekking begon tijdens de coronaperiode, toen reizen naar het buitenland moeilijk was. Veel mensen leerden toen hoe mooi hun eigen omgeving eigenlijk is. In Noord-Holland is het aanbod groot: stranden, duinen, meren, natuurgebieden én steden liggen allemaal op korte afstand van elkaar. “We wonen in een echt leisure-land”, zegt Lukken. "Binnen twee uur rijden kun je van een drukke stad naar een rustige camping of de kust."

Naast Amsterdam is de kust in Noord-Holland, met 16 kustplaatsen aan zee, de belangrijkste toeristische trekpleister van de provincie. Deze kust was in 2015 goed voor meer dan tienduizend banen en een omzet van ruim een miljard euro, blijkt uit onderzoek destijds. "En het binnenlands toerisme is sindsdien alleen maar gegroeid", benadrukt Lukken. "Zeker kamperen is heel erg populair."

Ook het culturele en natuurlijke aanbod is groot: de provincie telt 134 musea, honderden waardevolle natuurgebieden en landschappen, vele wateren en diverse historische steden.

Waar willen we ons geld aan uitgeven?

Op camping Helmzicht ziet Monique de belangstelling elk jaar groeien. Voor veel gasten is de zee de belangrijkste reden om te komen. "Om even op het strand te lopen", zegt ze. En de bezoekersaantallen nemen niet alleen toe. "Het seizoen begint eerder en duurt langer."

Dit komt mede ook door klimaatverandering. "Nu hebben steeds vaker een weersvooruitzicht met mediterrane temperaturen", aldus Lukken. "Waarom zou je dan nog naar de zon rijden, als je die hier ook kan vinden?"

Sinds de coronapandemie is er een duidelijke verschuiving zichtbaar in hoe mensen hun geld uitgeven. Grote aankopen als een nieuwe auto, keuken of huis maken plaats voor ervaringen die direct beleefd kunnen worden. "Nu leven en nu genieten", vat Lukken het samen. 

Ook de portemonnee speelt mee. Vliegtickets en tolwegen zijn duur, waardoor veel mensen dichter bij huis blijven. "Dan gaan ze in de buurt op zoek naar een leuke camping."

Blijft het wel te betalen?

Nu nog wel, maar dat tij kan binnenkort keren door een verhoging van de prijzen van vakanties. De reden: de btw op overnachtingen stijgt van 9 naar 21 procent. Het demissionaire kabinet wil die maatregel vanaf januari 2026 invoeren om jaarlijks ruim 1 miljard euro extra op te halen.

Al voorspelt Lukken dat het effect van deze verhoging weinig effect zal hebben in Noord-Holland. "Bij de grensgebieden zullen de prijzen wel een verschil gaan maken, dan wijkt men toch sneller uit naar het buitenland."  

Bovendien lijkt de verhoging vooral te gelden voor hotels en bungalows. Wie met een eigen tent of caravan reist, betaalt hetzelfde lage tarief. Goed nieuws dus voor Monique en de camping.

"Dus ik voorspel geen baanbrekende veranderingen na 1 januari", concludeert Lukken. "Mensen hebben steeds meer vrije tijd en willen daar steeds meer geld aan uitgeven."

De komende dagen loopt de temperatuur aan de Noord-Hollandse stranden op tot zo’n dertig graden. Toch kan het in de nabijgelegen duinen soms nog vriezen. In zogeheten ‘koudekommen’ kan het kwik in de zomer onder nul zakken. Dankzij een netwerk van meetstations is dat nu live te volgen.

In zogeheten duinpannen – lage, ronde kommen tussen de duinen – kan de temperatuur zelfs in hartje zomer tot onder het vriespunt zakken. Dankzij een netwerk van negen meetstations in de Noord-Hollandse duinen is die bijzondere kou nu voor iedereen live te volgen via weerverteller.nl. 

Meetnetwerk in de duinen 

Het meten van de temperatuur in duinpannen is relatief nieuw. “De laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten was -27,4 graden, in de jaren veertig in Winterswijk,” vertelt meteoroloog Reinout van den Born, beheerder van weerverteller.nl. “Maar ik weet zeker dat het toen in sommige duinpannen ruim onder de -30 is geweest. Alleen wisten we dat niet, omdat er destijds geen metingen waren.” 

Sinds een paar jaar zijn die metingen er wél. In negen Noord-Hollandse duinpannen – van Santpoort tot Camperduin – registreren sensoren dag en nacht de temperatuur op anderhalf meter en op tien centimeter hoogte. Op weerverteller.nl kunnen mensen nu live de temperatuur in de duinenpannen volgen, compleet met maximum- en minimumwaarden, én beelden van de meetlocaties.

‘Besmet met het koudejagersvirus’ 

Een van de drijvende krachten achter het onderzoek is wetenschapsjournalist Pieter Bliek. In 2021 raakte hij betrokken bij het netwerk, toen hij tijdens de coronaperiode een Vlaamse collega hielp met het vervangen van batterijen in een meetstation bij Egmond. Sindsdien is hij gefascineerd door het fenomeen.

“Het blijft fascinerend dat het midden in de zomer in zo’n duinpan kan vriezen”, zegt Bliek. “Als er heldere, windstille nachten zijn, word ik onrustig. Dan lig ik te woelen in bed totdat mijn vrouw zegt: ‘Ga er maar uit.’ Dan zit ik achter mijn computer, hopend dat de temperatuur onder nul duikt.” 

Hoe kou ontstaat in de duinpan 

De verklaring voor die extreme kou zit in de vorm en ligging van de duinpannen. Koude lucht zakt naar het laagste punt en blijft daar hangen, vooral bij helder en windstil weer. In kleine, ronde duinpannen met vegetatie kan het daardoor meer dan tien graden kouder worden dan in de omgeving. Meteorologen spreken van een Cold Air Pool. 

De sensoren in het netwerk meten tot op een honderdste graad nauwkeurig. Dat maakt het mogelijk om het temperatuurverloop gedetailleerd te volgen én op termijn wellicht te voorspellen. Dat is niet alleen interessant voor koudejagers, maar ook voor ecologen, omdat nachtelijke kou invloed kan hebben op de vegetatie in de duinen. 

Live meekijken 

Op weerverteller.nl staat een kaart met alle negen locaties. Wie inzoomt op Noord-Holland, ziet ballonnetjes die toegang geven tot actuele data, grafieken, foto’s en video’s. Elke vijf minuten wordt er gemeten; elke 25 minuten worden de gegevens online gezet. 

“Het mooie is dat iedereen nu kan meekijken", zegt Van den Born. "Zo ontdek je dat het soms heel plaatselijk veel kouder is dan je zou denken.”

Winkeliers in Noord-Holland met een pakketafhaalpunt in de winkel zijn te spreken over de komst van meer pakketautomaten. PostNL en DHL plaatsen dit jaar samen duizend nieuwe automaten door het hele land. Daarmee willen de bezorgdiensten de druk op bestaande afhaalpunten, zoals tabakswinkels en supermarkten, verlichten.

Matrassen, stoelen, vloerkleden en televisies. Nicole Hugtenburg heeft het de afgelopen jaren allemaal voorbij zien komen in haar kleine tabakswinkel in Haarlem. De eigenaresse begon achttien jaar geleden met de uitgifte van pakketten in de winkel aan de Amsterdamstraat.

Met de extra service hoopt ze meer klanten te binden aan haar zaak. In de beginjaren verwerkt ze nog zo'n tien pakketten per dag, maar anno 2025 is dat aantal gestegen naar zo'n 200 pakketten. "Het werden er steeds meer, terwijl onze ruimte hier niet groter werd", vertelt Nicole.

"Het [de pakketten, red] neemt de boel over. We zijn gewoon een winkel, geen PostNL-winkel", benadrukt de Haarlemse verkoper. Om de druk op afhaalpunten zoals de tabakswinkel van Nicole terug te dringen, plaatsen PostNL en DHL dit jaar in totaal duizend nieuwe pakketautomaten. Volgens de bedrijven worden de automaten steeds populairder, omdat mensen er 24 uur per dag terechtkunnen.

Tekst gaat verder onder het kader.

"Sinds corona zijn mensen meer pakketjes gaan bestellen", legt Daisy Goed uit. De medewerker van een copyshop aan de Eerste Oosterparkstraat in Amsterdam is dagelijks bezig om pakjes in te scannen en uit te geven aan klanten. "Een tijdje geleden kregen we dagelijkse 130 pakketten binnen."

Hulp tijdens piekdrukte

Meer pakketautomaten in de buurt, waar mensen hun bestellingen kunnen ophalen of afgeven, zou de medewerker van de copyshop iets meer rust geven. "Er komen dan veel minder kleine pakketten bij ons terecht. We zijn nu meer een pakketshop dan een printshop."

"Het zal ons vooral helpen in de piekmomenten", vult Maikel Smit aan. De verkoper van sigaretten, wenskaarten en tijdschriften in Wormer is sinds zeven jaar een PostNL-punt. "Het is een service voor het dorp, rijk word je er niet van", zegt hij lachend.

Tekst gaat verder onder de foto.

De drukte met de inzameling en uitgifte van pakketten in zijn winkel kunnen hij en zijn collega's tot dusver goed afhandelen. "We herkennen de mensen die bij ons een pakket komen ophalen", legt Maikel uit. In zijn tabaks- en gemakswinkel komen dagelijks zo’n honderd pakketten van PostNL binnen, en gaan er ongeveer zestig weer de deur uit.

Ondanks de komst van meer pakketautomaten is het volgens hem wel de vraag of de grote dozen uit zijn winkel gaan verdwijnen. Grote pakketten passen namelijk vaak niet in een automaat. "Die komen dan alsnog onze kant op", vreest ook Daisy van de Amsterdamse printwinkel.

25 euro per dag

De angst is voor verkoopster Nicole uit Haarlem verleden tijd. Sinds mei dit jaar is haar tabakswinkel geen afhaalpunt meer. "Het was geen doen meer, echt een chaos", legt ze uit. "We hadden de ruimte gewoon niet, waren gestrest en de sfeer ging uit de winkel."

Klanten kwamen volgens haar maar voor één doel in de winkel: een pakket halen of wegbrengen. "Sinds 1 mei is mijn nieuwe leven begonnen in de winkel", grapt ze. "De gezelligheid is terug". Financieel is ze er amper op achterruit gegaan: het zou in haar winkel slechts om zo’n 25 euro per dag zijn gegaan.

Blij is ze wel met de komst van meer pakketautomaten. Toch vindt ze de komst van de onbemande pakketautomaten niet geschikt voor ouderen. "Die snappen dat toch niet, een pakket ophalen of verzenden met zo'n qr-code."

Afl 267

De lokale cadeaukaart, die in tientallen Nederlandse gemeenten in omloop was, is plotseling waardeloos. Groupcard – het bedrijf achter het systeem – is failliet. In Noord-Holland investeerden meerdere gemeenten recent nog duizenden euro’s subsidie in het initiatief.

Inwoners van onder meer Amstelveen, Aalsmeer en Haarlemmermeer die nog cadeaukaarten in de keukenla hebben liggen, kunnen die dus in de prullenbak gooien.

Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zou ongeveer één op de drie Nederlandse gemeenten gedupeerd zijn door het faillissement van het bedrijf. Op haar website meldt de VNG dat het haar kanalen zal inzetten om gedupeerde gemeenten te helpen gezamenlijk op te trekken bij eventuele vervolgstappen.

Op de websites van de verschillende cadeaukaarten verschijnt nu een pop-upbericht:

"Tot onze spijt moeten we mededelen dat de cadeaukaart per direct stopt. Helaas betekent dit ook dat alle bestaande cadeaukaarten niet meer te gebruiken zijn. "

Lokale economie versterken

Groupcard bedacht de lokale cadeaukaart als een middel om de lokale economie te versterken. Consumenten konden de kaart namelijk alleen besteden bij winkels in de eigen gemeente.

"We geven met z’n allen jaarlijks maar liefst anderhalf miljard euro aan cadeaukaarten uit. Maar dat geld vliegt de regio uit, naar landelijke ketens en grote webshops. Met de lokale cadeaukaart als alternatief voor de landelijke cadeaukaart haal je omzet terug naar de lokale economie", valt te lezen op de website van Groupcard.

Henry Schilder van de Volendammer Visspecialist aan de Van der Hooplaan in Amstelveen vindt het 'hartstikke jammer' dat de kaarten waardeloos zijn geworden. Hij heeft inmiddels al een klant teleur moeten stellen. "Ik vond het een paar jaar geleden een mooi initiatief om omzet binnen de gemeente te houden."

Hij merkt dat een cadeaukaart mensen stimuleert om meer dan de waarde van de kaart uit te geven. "Het scheelt altijd iets aan omzet, maar hoeveel precies is niet te zeggen."

Coronapijn verzachten

De Amstelveense politiek zag de lokale cadeaukaart in 2022 als een mooi middel om 'de coronapijn' van winkeliers, horeca en de cultuursector verzachten. Ze deelde 75.000 euro subsidie uit aan de Vereniging van Amstelveense Detaillisten (VAD) om het idee samen met Groupcard uit te rollen. 

Zo ontstond 'het Amstelveens cadeau.' Ondernemingen die het hardst door de crisis waren getroffen, hoefden in het begin geen commissie af te dragen als een klant een cadeaukaart bij hen inruilde.

Een woordvoerder laat weten dat de gemeente Groupcard vorig jaar 46.000 euro betaalde om 1800 kaarten cadeau te kunnen geven aan mantelzorgers en pleeggezinnen. Daarmee wilde ze haar waardering voor deze inwoners laten blijken.  "Voor dit jaar waren nog geen cadeaukaarten besteld."

Ook mantelzorger Marijke kreeg twee cadeaukaarten ter waarde van 25 euro. Toevallig wilde ze die deze week gebruiken, laat ze aan NH weten. "Ik dacht: leuk, dan kan ik cadeautjes voor mijn moeder halen, maar toen werkten ze opeens niet meer." 

Vordering indienen

Marjolein ontving een cadeaubon ter waarde van 50 euro van de gemeente, omdat ze pleegouder is. "Wel zuur voor de gemeente dat dat bedrijf dan failliet gaat", vindt ze. De bon heeft ze nog maar even niet in de prullenbak gegooid, want Groupcard heeft laten weten dat mensen die nog een kaart hebben liggen een vordering kunnen indienen.

Marjolein heeft dat inmiddels gedaan. "Het zou een meevaller zijn, maar anders is het jammer." De communicatie van het bedrijf stemt in ieder geval niet erg hoopvol: "De curator heeft wel laten weten dat er vooralsnog geen uitzicht is op (terug)betaling van de tegoeden."

In Aalsmeer – waar het bedrijf Groupcard is gevestigd – werd twee weken geleden nog het eenjarig bestaan van de 'Westeinderpas' gevierd. Een tekst die toen op de website verscheen, deed absoluut geen aankomend faillissement vermoeden.

"In de komende periode breiden we het aantal locaties waar de Westeinderpas gebruikt kan worden verder uit", zo valt te lezen op de site. "We hebben nieuwe acties in petto voor inwoners en we blijven actief zoeken naar mogelijkheden om deel te nemen aan lokale evenementen."

Ook de gemeente Aalsmeer geloofde zo in het initiatief dat ze er subsidie instak "70.000 euro, 30.000 aan de organisatie en 40.000 aan kaarten om gratis uit te delen", aldus een woordvoerder van de gemeente. 

Een groep ondernemers uit het centrum van Aalsmeer laat in een gezamenlijke reactie weten de situatie te betreuren. "Wij stonden vol enthousiasme en vertrouwen achter dit initiatief, maar zijn hier nu helaas ook de dupe van."

'Oprechte excuses'

Een deel van het bedrijf Groupcard wordt overgenomen, meldt curator Carry Dullaart op LinkedIn. Wat dit betekent voor de mensen met een cadeaukaart is onduidelijk. Voor de cadeaukaartentak nog een overnamekandidaat wordt gezocht.

NH heeft Groupcard om een reactie gevraagd, maar deze (nog) niet ontvangen. Op haar websites schrijft Groupcard te begrijpen dat het nieuws teleurstellend is en biedt ze haar oprechte excuses aan. 

De lokale cadeaukaart, die in tientallen Nederlandse gemeenten in omloop was, is plotseling waardeloos. Groupcard – het bedrijf achter het systeem – is failliet. In Noord-Holland investeerden meerdere gemeenten recent nog duizenden euro’s subsidie in het initiatief.

Inwoners van onder meer Amstelveen, Aalsmeer en Haarlemmermeer die nog cadeaukaarten in de keukenla hebben liggen, kunnen die dus in de prullenbak gooien.

Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zou ongeveer één op de drie Nederlandse gemeenten gedupeerd zijn door het faillissement van het bedrijf. Op haar website meldt de VNG dat het haar kanalen zal inzetten om gedupeerde gemeenten te helpen gezamenlijk op te trekken bij eventuele vervolgstappen.

Op de websites van de verschillende cadeaukaarten verschijnt nu een pop-upbericht:

"Tot onze spijt moeten we mededelen dat de cadeaukaart per direct stopt. Helaas betekent dit ook dat alle bestaande cadeaukaarten niet meer te gebruiken zijn. "

Lokale economie versterken

Groupcard bedacht de lokale cadeaukaart als een middel om de lokale economie te versterken. Consumenten konden de kaart namelijk alleen besteden bij winkels in de eigen gemeente.

"We geven met z’n allen jaarlijks maar liefst anderhalf miljard euro aan cadeaukaarten uit. Maar dat geld vliegt de regio uit, naar landelijke ketens en grote webshops. Met de lokale cadeaukaart als alternatief voor de landelijke cadeaukaart haal je omzet terug naar de lokale economie", valt te lezen op de website van Groupcard.

Henry Schilder van de Volendammer Visspecialist aan de Van der Hooplaan in Amstelveen vindt het 'hartstikke jammer' dat de kaarten waardeloos zijn geworden. Hij heeft inmiddels al een klant teleur moeten stellen. "Ik vond het een paar jaar geleden een mooi initiatief om omzet binnen de gemeente te houden."

Hij merkt dat een cadeaukaart mensen stimuleert om meer dan de waarde van de kaart uit te geven. "Het scheelt altijd iets aan omzet, maar hoeveel precies is niet te zeggen."

Coronapijn verzachten

De Amstelveense politiek zag de lokale cadeaukaart in 2022 als een mooi middel om 'de coronapijn' van winkeliers, horeca en de cultuursector verzachten. Ze deelde 75.000 euro subsidie uit aan de Vereniging van Amstelveense Detaillisten (VAD) om het idee samen met Groupcard uit te rollen. 

Zo ontstond 'het Amstelveens cadeau.' Ondernemingen die het hardst door de crisis waren getroffen, hoefden in het begin geen commissie af te dragen als een klant een cadeaukaart bij hen inruilde.

Een woordvoerder laat weten dat de gemeente Groupcard vorig jaar 46.000 euro betaalde om 1800 kaarten cadeau te kunnen geven aan mantelzorgers en pleeggezinnen. Daarmee wilde ze haar waardering voor deze inwoners laten blijken.  "Voor dit jaar waren nog geen cadeaukaarten besteld."

Ook mantelzorger Marijke kreeg twee cadeaukaarten ter waarde van 25 euro. Toevallig wilde ze die deze week gebruiken, laat ze aan NH weten. "Ik dacht: leuk, dan kan ik cadeautjes voor mijn moeder halen, maar toen werkten ze opeens niet meer." 

Vordering indienen

Marjolein ontving een cadeaubon ter waarde van 50 euro van de gemeente, omdat ze pleegouder is. "Wel zuur voor de gemeente dat dat bedrijf dan failliet gaat", vindt ze. De bon heeft ze nog maar even niet in de prullenbak gegooid, want Groupcard heeft laten weten dat mensen die nog een kaart hebben liggen een vordering kunnen indienen.

Marjolein heeft dat inmiddels gedaan. "Het zou een meevaller zijn, maar anders is het jammer." De communicatie van het bedrijf stemt in ieder geval niet erg hoopvol: "De curator heeft wel laten weten dat er vooralsnog geen uitzicht is op (terug)betaling van de tegoeden."

In Aalsmeer – waar het bedrijf Groupcard is gevestigd – werd twee weken geleden nog het eenjarig bestaan van de 'Westeinderpas' gevierd. Een tekst die toen op de website verscheen, deed absoluut geen aankomend faillissement vermoeden.

"In de komende periode breiden we het aantal locaties waar de Westeinderpas gebruikt kan worden verder uit", zo valt te lezen op de site. "We hebben nieuwe acties in petto voor inwoners en we blijven actief zoeken naar mogelijkheden om deel te nemen aan lokale evenementen."

Ook de gemeente Aalsmeer geloofde zo in het initiatief dat ze er subsidie instak "70.000 euro, 30.000 aan de organisatie en 40.000 aan kaarten om gratis uit te delen", aldus een woordvoerder van de gemeente. 

Een groep ondernemers uit het centrum van Aalsmeer laat in een gezamenlijke reactie weten de situatie te betreuren. "Wij stonden vol enthousiasme en vertrouwen achter dit initiatief, maar zijn hier nu helaas ook de dupe van."

'Oprechte excuses'

NH heeft Groupcard om een reactie gevraagd, maar deze (nog) niet ontvangen. Op haar websites schrijft Groupcard te begrijpen dat het nieuws teleurstellend is en biedt ze haar oprechte excuses aan. 

Coronademonstrant Michel Reijinga herdacht op Museumplein. En er zijn steeds meer meeuwen in de stad en dat zorgt voor overlast. Dat en meer in het AT5 Nieuws van zondag 27 juli, gepresenteerd door Lotte Rigter.

Coronademonstrant Michel Reijinga herdacht op Museumplein. En er zijn steeds meer meeuwen in de stad en dat zorgt voor overlast. Dat en meer in het AT5 Nieuws van zondag 27 juli, gepresenteerd door Lotte Rigter.

Geen demonstratie, maar een eerbetoon. Zo noemde de organisatie de bijeenkomst vanmiddag op het Museumplein voor deze week overleden Michel Reijinga (56). Reijinga was initiatiefnemer van de coronademonstraties op het Museumplein, die hij tijdens de pandemie organiseerde onder het mom van 'koffiedrinken'. 

De demonstraties van Reijinga, die maandenlang elke zondag werden gehouden, waren gericht tegen de toen geldende coronamaatregelen, al vertelde hij in een terugblik afgelopen maart dat hij al langer wilde demonstreren tegen het beleid van het toenmalige kabinet.

Confrontaties

Demonstreren mocht op dat moment alleen onder bepaalde voorwaarden van de gemeente, die bijvoorbeeld een andere locatie toewees of een maximum op het aantal betogers eiste, maar daar gingen de demonstranten nooit mee akkoord. De demo's trokken soms wel tienduizenden bezoekers en wanneer de politie ingreep omdat mensen geen anderhalve meter afstand hielden, liep het ook nog wel eens uit de hand.

De mensen die nu op de herdenking afkwamen, zijn voornamelijk dankbaar voor de rol die Reijinga speelde tijdens de coronacrisis. "Hij heeft ons bij elkaar gebracht", zegt een van de aanwezigen, "daar moet je te allen tijde respect voor hebben."

Trampoline

Op het grasveld hebben mensen een paal met daarop zelfgemaakt straatbordje waar 'Michel Reijingaplein' op geschreven staat in de grond geslagen, met daarnaast een foto van hem.

"Blijft elkaar ook in de toekomst de handen schudden", spreekt organisator Arian Honders. "We moeten bij elkaar de steun opzoeken", zegt hij later tegen AT5. "Ik moet kijken of ik een trampoline kan krijgen zodat ik Michel kan bereiken, maar ik weet ook: hij kijkt over mijn schouders mee. "

Ondernemers vrezen voor hun toekomst op het Food Center-terrein, Kamp Seedorf brengt met een nieuw kunstwerk een ode aan 'Jantje van Amsterdam', en initiatiefnemer coronaprotesten Michel Reijinga is overleden. Dat en meer in het AT5 Nieuws van woensdag 23 juli, gepresenteerd door Fabiënne Mucuk.

Michel Reijinga, initiatiefnemer van de coronademonstraties op het Museumplein, is overleden. Met de demonstraties, die hij tijdens de pandemie organiseerde onder het mom van 'koffiedrinken', ageerde hij tegen de coronamaatregelen van de overheid.

Reijinga organiseerde onder de noemer 'Nederland in Verzet' marsen en demonstraties in de stad tegen het overheidsbeleid. Hij omzeilde de regels, door mensen op te roepen om individueel koffie te komen drinken. Met regelmaat kwamen er tienduizenden mensen op af waarbij het vaker dan niet tot confrontaties kwam tussen demonstranten en de Mobiele Eenheid.

De geboren Amsterdammer groeide uit tot het gezicht van de coronaprotesten en stond diverse keren voor de camera van AT5. "Ik kwam eigenlijk om te demonstreren tegen het beleid van kabinet-Rutte. Toen kwam corona en zijn we gebombardeerd tot coronawappies, terwijl ik ons gewoon als 'wakker' beschouw", vertelde hij afgelopen april In een terugblik van AT5. Hij zei nog altijd achter zijn acties te staan.

Na de demonstraties had Reijinga in 2023 ambities om met Samen Voor Nederland de Tweede Kamer in te gaan, maar de partij behaalde geen zetels. Hij trok zich daarna terug uit de partij. "Ik ga persoonlijk even mijn eigen koers varen. Werken aan mezelf", schrijft hij destijds op Facebook. "Weer trachten te genieten van het leven."

Enkele maanden daarna raakte hij vlak voor Kerst verbrand aan zijn gezicht en handen toen een kleine gasfles ontplofte in een woning op de Oostelijke Eilanden. "Als je denkt alles al gehad te hebben in je leven komt deze er nog even overheen", schreef hij toen. Maar hij herstelde. "Het had slechter af kunnen lopen."

Gisterochtend koos Reijinga ervoor om uit het leven te stappen. Hij kwam om bij een eenzijdig auto-ongeluk in Diemen.

Het doet pijn in haar hart. Maar Mary Borsato stopt met haar bruidswinkel. Ze runt de zaak al 47 jaar In het centrum van Alkmaar.

Dat heeft ze gisteren op haar eigen sociale mediakanalen bekendgemaakt. “Met pijn in mijn hart neem ik afscheid van de winkel. Het is een voorrecht geweest om zoveel bruiden te helpen aan de perfecte japon voor hun trouwdag,”

De winkel De Witte Markies zit aan de Gedempte Nieuwesloot in Alkmaar.

De bruiden die er komen zijn een deel van haar leven, vertelde de inmiddels 80-jarige in 2021 voor de camera van NH. In de coronaperiode moest haar winkel uiteraard ook dicht. En dat zorgde voor tranen bij de bruidjes, want 'een bruidsjurk koop je niet online'.

'Bruidsjurk kopen is een ervaring'

"Het kopen is een ervaring op zich; daar komt zóveel bij kijken. Vaak moet er nog het een en ander worden versteld voordat het goed voelt en lekker zit. Je mist zo de sfeer, de ambiance en het vakmanschap." 

Nu, na bijna vijftig jaar dus, wil Mary meer vanaf volgend jaar meer tijd doorbrengen met haar familie “Het is tijd om te genieten van mijn pensioen en meer tijd door te brengen met mijn kleinkinderen en achterkleinkinderen.”

Tot het einde van dit jaar blijft ze open. En dan sluiten op 1 januari 2026 de deuren van de winkel. 

Muziekfestival Mysteryland, dat ieder jaar wordt georganiseerd in de Haarlemmermeer, slaat volgend jaar een editie over, bevestigt een woordvoerder van het festival. Redenen daarvoor zijn de gestegen kosten en veranderende wensen van het festivalpubliek.

Mysteryland is het langstlopende festival van Nederland en vindt sinds 2003 plaats op het oude Floriadeterrein in de Haarlemmermeer. Het groeide uit tot een volwaardig weekendfestival, waar fans van vrijwel elk dance-genre hun hart kunnen ophalen.

'Kosten zo goed als verdubbeld'

Het festival slaat een jaar over om een plan te maken voor de toekomst, aldus de woordvoerder. Net als veel andere festivals heeft Mysteryland het na corona moeilijk. "Er wordt een break ingelast om in 2027 terug te komen met een vernieuwd toekomstbestendig concept."

Meerdere factoren hebben bijgedragen aan dat besluit, zegt de woordvoerder. "Na corona zijn bijna alle kosten zo goed als verdubbeld, van specifieke materialen tot drankinkoop en personeelskosten. Daarnaast zijn de markt en bezoekersvoorkeuren sneller aan het veranderen. Dat vraagt om revolutionaire ideeën en gedurfde beslissingen."

Mysteryland blijft in de Haarlemmermeer

De organisatie wil nog niet vertellen wat we dan vanaf 2027 kunnen verwachten. "Want we willen echt volledig vanaf nul werken aan een nieuw concept. Het enige dat vaststaat, is dat die editie ook plaatsvindt in de Haarlemmermeer." 

Het overslaan van de editie van volgend jaar heeft overigens geen gevolgen voor het festival dit jaar, dat gepland staat van 22 augustus tot en met 24 augustus.

Andere festivals hebben het ook zwaar

Mysteryland is niet het eerste grote Noord-Hollandse muziekfestival dat het financieel zwaar heeft en een stapje terugdoet. Indian Summer Festival bij het Geestmerambacht hield er vorig jaar mee op en voorlopig blijft dat de laatste editie. 

Muziekfestival Mysteryland, dat ieder jaar wordt georganiseerd in de Haarlemmermeer, slaat volgend jaar een editie over, bevestigt een woordvoerder van het festival. Redenen daarvoor zijn de gestegen kosten en veranderende wensen van het festivalpubliek.

Mysteryland is het langstlopende festival van Nederland en vindt sinds 2003 plaats op het oude Floriadeterrein in de Haarlemmermeer. Het groeide uit tot een volwaardig weekendfestival, waar fans van vrijwel elk dance-genre hun hart kunnen ophalen.

'Kosten zo goed als verdubbeld'

Het festival slaat een jaar over om een plan te maken voor de toekomst, aldus de woordvoerder. Net als veel andere festivals heeft Mysteryland het na corona moeilijk. "Er wordt een break ingelast om in 2027 terug te komen met een vernieuwd toekomstbestendig concept."

Meerdere factoren hebben bijgedragen aan dat besluit, zegt de woordvoerder. "Na corona zijn bijna alle kosten zo goed als verdubbeld, van specifieke materialen tot drankinkoop en personeelskosten. Daarnaast zijn de markt en bezoekersvoorkeuren sneller aan het veranderen. Dat vraagt om revolutionaire ideeën en gedurfde beslissingen."

Mysteryland blijft in de Haarlemmermeer

De organisatie wil nog niet vertellen wat we dan vanaf 2027 kunnen verwachten. "Want we willen echt volledig vanaf nul werken aan een nieuw concept. Het enige dat vaststaat, is dat die editie ook plaatsvindt in de Haarlemmermeer." 

Het overslaan van de editie van volgend jaar heeft overigens geen gevolgen voor het festival dit jaar, dat gepland staat van 22 augustus tot en met 24 augustus.

Andere festivals hebben het ook zwaar

Mysteryland is niet het eerste grote Noord-Hollandse muziekfestival dat het financieel zwaar heeft en een stapje terugdoet. Indian Summer Festival bij het Geestmerambacht hield er vorig jaar mee op en voorlopig blijft dat de laatste editie. 

Veel Amstelveners maken zich ernstige zorgen om het grote aantal babbeltrucs in de omgeving. Dat wordt duidelijk bij het Mobiel Media Lab van de politie, dat gister neerstreek in Amstelveen Westwijk. Zo hopen de wijkagenten en de gemeente mensen te waarschuwen voor de gevaren van de steeds creatiever wordende babbeltrucs en online oplichterij.

"Tot voor kort stonden we wel drie à vier keer per week op de stoep bij iemand die het slachtoffer was geworden van een babbeltruc", vertelt wijkagent Isabelle Daudeij. "Ik heb het idee dat het de laatste tijd ietsje minder wordt, hopelijk omdat we er zoveel aandacht aan besteden."

Want aandacht is er genoeg voor de uiteenlopende manieren waarop criminelen proberen om bij de bankrekening en dierbare spullen van argeloze mensen te komen. De meeste bezoekers van het lab zijn toevallige voorbijgangers, maar een aantal van hen is bewust op de bus afgekomen. Wijkbewoner Piet is een van hen. "Over mezelf maak ik me weinig zorgen, maar je kan maar beter goed zijn voorbereid."

"Toen mijn ouders nog leefden bleven we het maar herhalen: vertrouw je onderbuikgevoel en bel ons als je iets niet goed kan plaatsen. Nu ik zelf wat ouder begin te worden kan je maar beter weten wat te doen als ze een keer voor je deur staan."

Met name de tactiek van de neppolitieagent, die sieraden en geld komt 'veiligstellen', wint met name sinds de coronacrisis flink aan populariteit, vertelt Stefanie Maas. Zij adviseert de gemeente Amstelveen op het gebied van openbare orde en veiligheid. "Door campagnes kunnen we mensen beter waarschuwen, maar je hoeft maar één keer in de fout te gaan, en ze zijn ervandoor met je spullen. Het kan echt iedereen gebeuren, dat blijf ik benadrukken." De gemeente waarschuwde in het verleden onder meer met matrixborden op straat voor fraudeurs.

Zo'n neppolitieagent stond zelfs afgelopen zondag nog bij de voordeur van een Amstelveense woning. Pas na een achtervolging wist het slachtoffer een deel van de buit terug te krijgen. Het interactieve lab van de politie stond er nu niet specifiek vanwege dat incident, maar het is wel waar ze de meeste vragen over krijgen. "Het is iets wat nationaal heel erg speelt, dus dat we het hier ook merken verrast me niet", vertelt wijkagent Isabelle.

Tekst gaat verder onder de foto.

Het is de agenten van het mobiele lab niet alleen om babbeltrucs te doen, allerlei vormen van (online) criminaliteit worden besproken. En het is een uitstekende gelegenheid om met de buurtbewoners in gesprek te gaan. An is met haar kinderen bij supermarkt geweest, en loopt vooral voor de gezelligheid langs bij de omgebouwde vrachtwagen.

"Zorgen om babbeltrucs heb ik zelf gelukkig niet, wij wonen in het buitengebied met een extra hek. Maar iedereen wordt bijvoorbeeld wel eens gebeld door een onbekend nummer, om maar wat te noemen."

De meeste bezoekers van het lab zijn positief, al klinkt er ook nog een kritische noot hier en daar. Een vrouw die liever anoniem wil blijven vindt het bezoek van het lab voor herhaling vatbaar. "Het ontbreekt hier op straat aan zichtbaarheid van de politie, daarom denken die criminelen dat ze zomaar hun gang kunnen gaan met hun gladde praatjes. Laat ze maar eens flink tegen de lamp lopen als je het mij vraagt."

Professor Henri de Groot maakt zich zorgen over een ontwrichtende werking van het belastingvoordeel voor expats. Buitenlanders verdringen Nederlanders op de huizenmarkt en zorgen op termijn voor een drastisch andere samenstelling van de bevolking in de Amsterdamse metropoolregio.

Al sinds 2017 stijgt het aantal inwoners van de Amsterdamse metropoolregio vrijwel uitsluitend door de komst van buitenlanders. Ondertussen verhuizen Nederlanders juist naar buiten de ruime omgeving van de hoofdstad. “Deze expatregeling heeft duidelijke negatieve effecten voor de toegankelijkheid van de woningmarkt voor Nederlanders.”

De hoogleraar Regionaal Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam waarschuwt voor het effect op de bevolkingssamenstelling op lange termijn. Ook wijst hij waarschuwend op het opdrijven van de huizenprijzen door expats die dankzij de belastingvrijstelling in de eerste vijf jaar veel meer te besteden hebben. 

Spekkopers

De Groot: “De voordelen voor Nederland van de subsidie aan expats zijn zeker niet eenduidig. Zo halen internationale bedrijven bijvoorbeeld ook Nederlanders weg bij bedrijven hier, zonder dat die meer gaan verdienen. Het subsidiegeld gaat deels naar internationale bedrijven, die minder kwijt zijn aan het betalen van hun werknemers. En natuurlijk naar huizenbezitters, die door vermogenswinsten spekkopers zijn.”

De Groot, voormalig Kroonlid van de landelijke Sociaal Economische Raad, brengt met anderen de economie van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) jaarlijks in kaart. Een van zijn taken daarbij is de regio een spiegel voor te houden.

Hij ziet al jaren dat de bevolking toeneemt door de komst van buitenlanders. Dat zijn niet alleen expats, maar ook arbeidsmigranten en vluchtelingen. Door die toename neemt hij een ‘verdringingseffect’ waar. De expatregeling is inmiddels al versoberd, maar bestaat nog steeds. Bestuurders en politici moeten volgens hem waakzaam zijn voor de gevolgen voor de bevolkingssamenstelling van hun regio.

Aantrekkelijke woonstad

De Groot neemt de laatste jaren ook waar dat een deel van de verwachte effecten van de coronatijd op de metropoolregio, niet uitkwam. De aanname was dat de mensen de stad uit zouden trekken, omdat thuiswerken een hoge vlucht nam.

“Onder het mom van: ‘Ik hoef toch maar twee dagen per week op kantoor zijn, dan kan ik ook wel wat verder reizen.’ Het tegengestelde gebeurde: dat zegt iets over hoe mensen de metropoolregio als aantrekkelijke woonlocatie zien. Amsterdam lijkt eerder meer dan minder aantrekkelijk te worden.”

De Groot schat in dat Amsterdam steeds meer en meer een woonstad wordt en hij ziet al dat de bedrijvigheid zich verplaatst naar elders. “Mensen willen het liefst in Amsterdam blijven wonen. De forensenstroom die voorheen náár de regio kwam om te werken, blijkt steeds meer de regio uit te gaan. Je ziet nu al dat het woon-werkverkeer meer gebalanceerd raakt.”

Schildersezel onder de arm, kwasten in de aanslag en een stoeltje bij de hand. Zo trokken zes kunstenaars vorige week door Edam-Volendam voor het project 'Artist in Residence'. Zeven dagen lang werkten ze in de buitenlucht aan nieuwe schilderijen, geheel in de traditie van de oude meesters. Sinds vrijdag zijn de resultaten te bewonderen in de herberg van Hotel Spaander, aan de Volendamse dijk. 

"Pas op, de verf is nog nat", waarschuwt wethouder Vincent Tuijp vrijdagmiddag tijdens de officiële opening van de tentoonstelling. Tot het allerlaatste moment zijn de kunstenaars in de weer met verf en penseel, vastbesloten het karakteristieke landschap van Edam-Volendam zo goed mogelijk vast te leggen. 

In de voetsporen van grootheden 

De tentoonstelling is het resultaat van het project 'Artist in Residence', waarvoor zes kunstenaars uit heel Nederland - en daarbuiten - een week lang in de gemeente verbleven. De een sliep in een kamertje op het Doolhof, de ander in het iconische Hotel Spaander, waar ooit grootheden als Pierre-Auguste Renoir en Wilm Wouters logeerden.

Vanaf hun standplaats trokken de schilders er iedere dag op uit. Ze begonnen in Volendam, waar de haven en de traditionele klederdracht als inspiratiebron dienden. Daarna volgden Edam en de Zeevang, met onderwerpen als de Kaasmarkt en het weidse landschap rond de Etersheimerbraak. Alles werd ter plekke geschilderd, in de open lucht. Omstanders konden live meekijken hoe de werken langzaam vorm kregen.

Tekst gaat door onder de foto.

Dat juist Edam-Volendam het decor was voor dit project, is geen toeval. De gemeente wilde het rijke, kunstzinnige verleden van de regio nieuw leven inblazen. Met name Volendam was ooit een magneet voor kunstenaars uit binnen- en buitenland. Rond 1900 kwamen schilders en masse naar het dorp om het vissersleven, de klederdracht en het bijzondere licht vast te leggen. 

Hotel Spaander, opgericht in 1881, speelde hierin een centrale rol. Het bood kunstenaars onderdak en een atelier, en zij betaalden hun verblijf vaak met schilderijen. Zo ontstond een indrukwekkende kunstcollectie.

Traditie nieuw leven inblazen 

Helaas raakte die collectie in de loop der jaren uit beeld. Tijdens de coronaperiode ging het hotel failliet, en verhuisden de schilderijen naar een depot. Ook gingen veel werken terug naar de familie. Na de heropening in 2021 bleven de muren vrijwel leeg. 

Met het Artist in Residence-project lijkt dat tij nu gekeerd. Bij de opening van de tentoonstelling staan de deuren van Spaander weer wagenwijd open. Aan de muren van de oude herberg prijken tientallen gloednieuwe doeken. 

Een van die doeken is van Joost Doornik, die speciaal voor dit project van Groningen naar Edam-Volendam reisde. Hij volgde zijn studie aan de gerenommeerde ABK Minerva en is inmiddels al jaren actief als professioneel kunstschilder. Daarnaast geeft hij les aan de Klassieke Academie in het hoge noorden. "Als je iemand het programma Sterren Op Het Doek ziet winnen, heeft diegene hoogstwaarschijnlijk bij mij in de klas gezeten", glundert hij. 

Tekst gaat door onder de foto.

Toen Doornik werd benaderd voor het project, hoefde hij daar geen moment over na te denken. Vooral Volendam is voor hem een grote bron van inspiratie. "Een aantal van mijn favoriete schilders, zoals Schotel en Sluijters, hebben hier ooit gewerkt. Ze maakten prachtige schilderijen van botters in de ochtendmist en de toen nog woeste Zuiderzee. Dat ik nu letterlijk in hun voetsporen mag treden, is natuurlijk fantastisch." 

Met zijn deelname hoopt de Groningse schilder bovendien nieuw leven te blazen in een kunstenaars­traditie die volgens hem langzaam is weggeëbd. "Veel oude gebouwen in Volendam zijn verdwenen, en daarmee is ook een deel van de geschiedenis verloren gegaan. Zelfs het interieur van Spaander is volledig ontmanteld. Het zou geweldig zijn als er weer een soort 'kunstelite' ontstaat die hier samenkomt, en de oude glorie wordt hersteld." 

Tekst gaat door onder de foto's. 

De grootste afstand tot Edam-Volendam overbrugde de 28-jarige Danny Janke, een kunstschilder met internationale roots. Hij werd geboren in het Russische Omsk en woont tegenwoordig in het idyllische Worpswede in Duitsland. Voor dit project werd hij persoonlijk uitgenodigd door de gemeente. "De wethouder had bij mijn gemeente een lijst opgevraagd van werkende schilders. Ze hebben de gekste gestuurd", zegt hij met een grijns. 

Eenmaal aangekomen voelde Janke zich meteen thuis in Edam-Volendam. Zijn eigen woonplaats, vlakbij Bremen, vertoont namelijk verrassend veel overeenkomsten met de Noord-Hollandse gemeente. "Worpswede is net als Edam en Volendam een echt kunstenaarsdorpje. Het ligt op een prachtige heuvel in het bos, en er werken zo'n 150 kunstenaars. Het kent een lange traditie van oude meesters die hier landschappen schilderden." 

Tekst gaat door onder de foto. 

Met zijn werk wilde hij vooral de ‘ziel' van Edam-Volendam vangen. En die is volgens hem 'typisch Hollands'. "Deze dorpen belichamen voor mij alles wat Nederland zo herkenbaar maakt: de vlakke landschappen, de wolkenluchten, de architectuur, het leven van de vissers. Alles komt hier samen." 

Tekst gaat door onder de foto. 

Dat beaamt ook Krisztián Horváth, een kunstschilder en beeldend kunstenaar uit Enschede. Hij kijkt met veel plezier terug op zijn tijd in de oer-Hollandse gemeente. Vooral de ochtenden in Spaander, wanneer hij de zon zag opkomen boven het IJsselmeer, maakten veel indruk. 

Toch kende het werk ook zijn uitdagingen. "Het was afgelopen week echt ontzettend warm. Als je dan in de volle zon zit te schilderen, smelt je bijna weg. Bovendien kwamen er veel nieuwsgierige toeristen een kijkje nemen. Dan moet je jezelf echt even afsluiten van alles", vertelt hij. 

Tekst gaat door onder de foto. 

Gelukkig stonden de mensen uit Edam-Volendam altijd klaar om te helpen. "De gastvrijheid hier is me echt bijgebleven", zegt Horváth met een glimlach. "Ik zat in Edam te schilderen bij de Kwakelbrug, en opeens ging er achter me een deur open. Een oudere dame kwam naar buiten en vroeg of ik iets nodig had - een flesje water, een stoeltje misschien. Ze liet zelfs de deur openstaan, voor het geval ik naar de wc moest. Dat zijn mooie dingen." 

Schildersezel onder de arm, kwasten in de aanslag en een stoeltje bij de hand. Zo trokken zes kunstenaars vorige week door Edam-Volendam voor het project 'Artist in Residence'. Zeven dagen lang werkten ze in de buitenlucht aan nieuwe schilderijen, geheel in de traditie van de oude meesters. Sinds vrijdag zijn de resultaten te bewonderen in de herberg van Hotel Spaander, aan de Volendamse dijk. 

"Pas op, de verf is nog nat", waarschuwt wethouder Vincent Tuijp vrijdagmiddag tijdens de officiële opening van de tentoonstelling. Tot het allerlaatste moment zijn de kunstenaars in de weer met verf en penseel, vastbesloten het karakteristieke landschap van Edam-Volendam zo goed mogelijk vast te leggen. 

In de voetsporen van grootheden 

De tentoonstelling is het resultaat van het project 'Artist in Residence', waarvoor zes kunstenaars uit heel Nederland - en daarbuiten - een week lang in de gemeente verbleven. De een sliep in een kamertje op het Doolhof, de ander in het iconische Hotel Spaander, waar ooit grootheden als Pierre-Auguste Renoir en Wilm Wouters logeerden.

Vanaf hun standplaats trokken de schilders er iedere dag op uit. Ze begonnen in Volendam, waar de haven en de traditionele klederdracht als inspiratiebron dienden. Daarna volgden Edam en de Zeevang, met onderwerpen als de Kaasmarkt en het weidse landschap rond de Etersheimerbraak. Alles werd ter plekke geschilderd, in de open lucht. Omstanders konden live meekijken hoe de werken langzaam vorm kregen.

Tekst gaat door onder de foto.

Dat juist Edam-Volendam het decor was voor dit project, is geen toeval. De gemeente wilde het rijke, kunstzinnige verleden van de regio nieuw leven inblazen. Met name Volendam was ooit een magneet voor kunstenaars uit binnen- en buitenland. Rond 1900 kwamen schilders en masse naar het dorp om het vissersleven, de klederdracht en het bijzondere licht vast te leggen. 

Hotel Spaander, opgericht in 1881, speelde hierin een centrale rol. Het bood kunstenaars onderdak en een atelier, en zij betaalden hun verblijf vaak met schilderijen. Zo ontstond een indrukwekkende kunstcollectie.

Traditie nieuw leven inblazen 

Helaas raakte die collectie in de loop der jaren uit beeld. Tijdens de coronaperiode ging het hotel failliet, en verhuisden de schilderijen naar een depot. Ook gingen veel werken terug naar de familie. Na de heropening in 2021 bleven de muren vrijwel leeg. 

Met het Artist in Residence-project lijkt dat tij nu gekeerd. Bij de opening van de tentoonstelling staan de deuren van Spaander weer wagenwijd open. Aan de muren van de oude herberg prijken tientallen gloednieuwe doeken. 

Een van die doeken is van Joost Doornik, die speciaal voor dit project van Groningen naar Edam-Volendam reisde. Hij volgde zijn studie aan de gerenommeerde ABK Minerva en is inmiddels al jaren actief als professioneel kunstschilder. Daarnaast geeft hij les aan de Klassieke Academie in het hoge noorden. "Als je iemand het programma Sterren Op Het Doek ziet winnen, heeft diegene hoogstwaarschijnlijk bij mij in de klas gezeten", glundert hij. 

Tekst gaat door onder de foto.

Toen Doornik werd benaderd voor het project, hoefde hij daar geen moment over na te denken. Vooral Volendam is voor hem een grote bron van inspiratie. "Een aantal van mijn favoriete schilders, zoals Schotel en Sluijters, hebben hier ooit gewerkt. Ze maakten prachtige schilderijen van botters in de ochtendmist en de toen nog woeste Zuiderzee. Dat ik nu letterlijk in hun voetsporen mag treden, is natuurlijk fantastisch." 

Met zijn deelname hoopt de Groningse schilder bovendien nieuw leven te blazen in een kunstenaars­traditie die volgens hem langzaam is weggeëbd. "Veel oude gebouwen in Volendam zijn verdwenen, en daarmee is ook een deel van de geschiedenis verloren gegaan. Zelfs het interieur van Spaander is volledig ontmanteld. Het zou geweldig zijn als er weer een soort 'kunstelite' ontstaat die hier samenkomt, en de oude glorie wordt hersteld." 

Tekst gaat door onder de foto's. 

De grootste afstand tot Edam-Volendam overbrugde de 28-jarige Danny Janke, een kunstschilder met internationale roots. Hij werd geboren in het Russische Omsk en woont tegenwoordig in het idyllische Worpswede in Duitsland. Voor dit project werd hij persoonlijk uitgenodigd door de gemeente. "De wethouder had bij mijn gemeente een lijst opgevraagd van werkende schilders. Ze hebben de gekste gestuurd", zegt hij met een grijns. 

Eenmaal aangekomen voelde Janke zich meteen thuis in Edam-Volendam. Zijn eigen woonplaats, vlakbij Bremen, vertoont namelijk verrassend veel overeenkomsten met de Noord-Hollandse gemeente. "Worpswede is net als Edam en Volendam een echt kunstenaarsdorpje. Het ligt op een prachtige heuvel in het bos, en er werken zo'n 150 kunstenaars. Het kent een lange traditie van oude meesters die hier landschappen schilderden." 

Tekst gaat door onder de foto. 

Met zijn werk wilde hij vooral de ‘ziel' van Edam-Volendam vangen. En die is volgens hem 'typisch Hollands'. "Deze dorpen belichamen voor mij alles wat Nederland zo herkenbaar maakt: de vlakke landschappen, de wolkenluchten, de architectuur, het leven van de vissers. Alles komt hier samen." 

Tekst gaat door onder de foto. 

Dat beaamt ook Kristián Horváth, een kunstschilder en beeldend kunstenaar uit Enschede. Hij kijkt met veel plezier terug op zijn tijd in de oer-Hollandse gemeente. Vooral de ochtenden in Spaander, wanneer hij de zon zag opkomen boven het IJsselmeer, maakten veel indruk. 

Toch kende het werk ook zijn uitdagingen. "Het was afgelopen week echt ontzettend warm. Als je dan in de volle zon zit te schilderen, smelt je bijna weg. Bovendien kwamen er veel nieuwsgierige toeristen een kijkje nemen. Dan moet je jezelf echt even afsluiten van alles", vertelt hij. 

Tekst gaat door onder de foto. 

Gelukkig stonden de mensen uit Edam-Volendam altijd klaar om te helpen. "De gastvrijheid hier is me echt bijgebleven", zegt Horváth met een glimlach. "Ik zat in Edam te schilderen bij de Kwakelbrug, en opeens ging er achter me een deur open. Een oudere dame kwam naar buiten en vroeg of ik iets nodig had - een flesje water, een stoeltje misschien. Ze liet zelfs de deur openstaan, voor het geval ik naar de wc moest. Dat zijn mooie dingen." 

Incheckpoortjes voor de deur: Restaurant 1e Klas op Centraal Station en verhuurder NS hebben er al jaren ruzie over. Vanwege een huurachterstand van 800.000 euro oordeelde de rechter dat het huurcontract mag worden opgezegd. Maar volgens het restaurant konden ze de huur vanwege de poortjes, die de klanten buiten de deur zouden houden, simpelweg niet betalen. Ze gaan volgende week in hoger beroep. 

Het restaurant, bij veel Amsterdammers bekend om zijn beroemde papegaai Elvis, is sinds 1987 gevestigd in de monumentale wachtkamer aan spoor 2. Wie buiten het station staat, kan via twee routes naar binnen zonder in te checken. Maar stap je net uit de trein, dan moet je sinds 2017 eerst uitchecken voordat je naar binnen kan.

In eerste instantie stonden die poortjes binnen in het restaurant. Volgens eigenaar Mario Brandt werkte dat beter, omdat mensen die dan langs de poortjes moesten al binnen waren en gelijk geholpen konden worden door een medewerker.

Maar in 2020 verplaatste de NS de poortjes naar buiten. Volgens het treinbedrijf omdat er te vaak kuren waren met het systeem. Tot onvrede van het restaurant. "Reizigers die hier langslopen gaan niet even uitchecken om een bak koffie te drinken. Dit is niet uitnodigend."

Omzetdaling

Volgens 1e Klas is er sinds het einde van de coronapandemie, toen mensen weer massaal gingen reizen, ongeveer 1,5 miljoen euro aan inkomsten misgelopen door de poortjes. In 2020 en 2021 was dat nog te verklaren door corona, maar toen de reizigersaantallen daarna weer terugkrabbelden naar het oude niveau, werd de omzet uit 2017, 2018 of 2019 naar eigen zeggen bij lange na niet meer gehaald. Van het aandeel reizigers dat normaal gesproken via spoor 2 kwam aanwaaien, is volgens het restaurant nog maar een fractie overgebleven.

Kan die medewerker die voorheen altijd mensen binnen hielp dan niet buiten op het perron staan? "Nee, dat kan hier niet. Je bent natuurlijk geen propper. Dat hoort helemaal niet bij deze zaak. Vrije toegang, dát hoort bij deze zaak. Zo is het altijd al geweest, maar de NS wil niet luisteren."

Het restaurant wijt de terugloop aan inkomsten dus aan het verplaatsen van de poortjes. Daarom eiste het bij de rechtbank een schadevergoeding van 952.227 euro vanwege winstderving. Maar de rechter ging daar niet in mee en oordeelde juist dat de NS het huurcontract mag opzeggen, omdat de huurachterstand inmiddels is opgelopen naar 800.000 euro. De ontruimingstermijn verstrijkt in februari.

De huurders wijzen erop dat er bij de huurovereenkomst is afgesproken dat de poortjes in het pand zouden staan. In het contract staat overigens ook dat de poortjes geen onderdeel van 'het gehuurde' zouden zijn.

Volgens de rechter mogen NS en ProRail besluiten om de poortjes te verplaatsen, omdat 'het belang van een veilig en efficiënt vervoersknooppunt' zwaarder weegt dan het belang van het restaurant.

Reactie NS

Het huidige huurcontract stamt uit 2016. Volgens de NS speelden er op dat moment nog geen 'soortgelijke issues', inmiddels is dat wel anders en spreekt het treinbedrijf van een 'zeer ongelukkig huwelijk' met de restauranthouder. Dat een omzetdaling een gevolg is van het verplaatsen van de poortjes, wordt door de NS betwijfeld.

De NS is op zoek naar een nieuwe huurder die in de voormalige wachtkamer een restaurant wil beginnen. "Het 1e Klas-restaurant heeft een unieke locatie en hoort bij het station. NS wil het monumentale restaurant behouden en gaat op zoek naar een nieuwe exploitant die daar weer een goede invulling aan geeft."

Voor de examenkandidaten van het Mendelcollege in Haarlem is de diploma-uitreiking in het naastgelegen honkbalstadion een moment om naar uit te kijken. Helaas voor hen is de ambiance vanmiddag iets anders dan zij hadden verwacht. Wegens de hitte is de uitreiking verplaatst naar bekend terrein: de aula van de school.

"We hebben het besluit zojuist genomen", meldt Jan-Mattijs Heinemeijer, rector van het Mendelcollege. "We zijn net in het stadion geweest, daar was het 28 graden." De uitreiking start later vandaag, om 16.00 uur. “Dan is het dik in de 30. Je zit daar vol in de zon. Dat is niet prettig en dat moeten we gewoon niet doen.”

Traditie sinds 2020

De traditie van de uitreiking in het stadion van Kinheim begon in 2020. Heinemeijer: "Toen moesten we noodgedwongen naar buiten, vanwege corona. Sindsdien is het niet zo heet geweest als vandaag. Daarom gaan we nu naar binnen. Daar is het gewoon warm in plaats van ontzettend heet."

De uitreiking van vandaag is voor de leerlingen van de mavo. “Ik hoop dat we morgen en overmorgen wel nog in het stadion terecht kunnen”, laat de schooldirecteur weten. Dan zijn de uitreikingen voor de leerlingen van havo en vwo. Bij de ceremonie is doorgaans veel familie van de leerlingen aanwezig, zoals opa's en oma's.

Er gebeurt weer wat in de historische wachtruimtes van station Haarlem. Jarenlang waren de vertrekken op het middenperron afgesloten voor treinreizigers, maar sinds afgelopen weekend kunnen ze er koffie drinken. En, vanaf september, zelfs kunst kijken. De hamvraag: voor hoe lang?

Sinds afgelopen weekend staan de deuren weer open van de ruim een eeuw oude wachtruimtes op het middenperron van station Haarlem. De helft van de oppervlakte is ingericht als ‘Stationshuiskamer’, waar reizigers een kop koffie kunnen bestellen en aan één van de tafeltjes kunnen wachten tot hun trein aankomt. De horeca is eigendom van NS.

Je zou kunnen zeggen dat het spoorbedrijf daarmee het heft in eigen hand neemt. Er rust namelijk geen zegen op de wachtruimtes. De afgelopen tien jaar wisselden de gebouwen geregeld van huurder en inrichting om, ten slotte, leeg te staan. De laatste keer dat bezoekers er naar binnen konden, was toen er een koffiebar annex cadeauwinkel was gevestigd. Dat is alweer ruim 2,5 jaar geleden.

Tekst loopt door onder de foto.

Ondernemers met een verleden op deze plek staan niet te springen om op deze periode terug te blikken. Bij sommigen overheerst een negatief gevoel, vooral vanwege het onheil van de coronaperiode dat hen toen raakte. De plotselinge stilte op de stations voelde extra wrang toen de vóór de pandemie afgesproken huurprijzen werden gehandhaafd. Sindsdien hebben nieuwe exploitanten zich niet meer gemeld.

Moeilijk te verhuren

"De grote ruimtes bleken moeilijk te verhuren", vertelt een woordvoerder van de NS. "We kwamen tot een oplossing toen de initiatiefnemer van het museum zich meldde." De woordvoerder doelt op Robert van Rhijn, de jonge kunstverzamelaar uit Santpoort-Noord die al zeker anderhalf jaar werkt aan de totstandkoming van een museum in de wachtruimtes. Dat gaat lukken: MUTEK (Museum voor Toegepaste Europese Kunst) opent in september de deuren.

De onlangs geopende 'Stationshuiskamer' vervult daarmee twee functies: de horeca dient als museumcafé voor de bezoekers van MUTEK, maar is ook gewoon een wachtruimte voor treinreizigers. Gezien het feit dat de horeca door NS zelf wordt geëxploiteerd, zal het probleem van te hoge huurprijzen niet spelen. 

Tekst loopt door onder de foto.

Eerder bevestigde een woordvoerder al aan NH Nieuws dat NS aangepaste huurprijzen hanteert voor maatschappelijke initiatieven in stationsruimtes. Dit zodat er een diverser aanbod ontstaat dan alleen patatzaken. Daarmee is de kans op een duurzaam bestaan van het 'stationsmuseum' groter dan wanneer er marktconforme huurprijzen worden gehanteerd. 

Prachtige plek

Het grootste obstakel van ondernemen op het station lijkt daarmee te zijn getackeld. Want, en daar is iedereen het over eens, de historische wachtruimtes zijn een prachtige plek om bezoekers te ontvangen. "Als ik het kon betalen, zou ik direct weer teruggaan naar onze oude ruimte", zegt André Gahrmann, die jarenlang een salsa-school had in de wachtruimtes.

Tekst loopt door onder de foto.

"Het was een prachtige ambiance", legt hij uit, "En de ruimte was ook gewoon heel praktisch. We hadden leden uit leden uit Leiden en Amsterdam. Die stapten zo de trein uit en de school in. Lastiger werd het toen er poortjes bij de ingangen van het station werden geplaatst. Bezoekers die níet met de trein kwamen, moesten aan de slag met QR-codes om in te checken. Toen ook nog corona kwam, haakten die af."

Inchecken moeten ook de bezoekers van het toekomstige museum. Als zij binnen het uur uitchecken, wordt er niks afgeschreven. En, zo bevestigt de NS-woordvoerder, in het museum komt een paal waar bezoekers kunnen in- en uitchecken. 

In deze aflevering van Damsko ontmoeten we Amsterdammers die met pijn en moeite hun buurt gaan verlaten, terwijl een ander het geluk heeft terug te kunnen keren naar haar geboortegrond wanneer ze wil.

In het onderdeel ‘De Kaart’ spreken we de Nieuw-Zeelandse Lucy. Zij vindt het fijn om nog altijd haar Nieuw-Zeelandse paspoort te hebben. Ze beschouwt het als een privilege  haar haar thuisland uit te kunnen wijken, wanneer hier dingen 'mis kunnen gaan'. Zelf denkt ze steeds vaker aan deze uitwijkmogelijkheid sinds corona. Toen was het voor velen, maar ook voor haar heel lastig om nog Nieuw-Zeeland in te komen.

In de miniserie ‘Daar gaat de Buurt’ hebben de vertrekkende bewoners uit de Kolenkit het over wie er ooit nog terugkeert in de straks gloednieuwe buurt. Sommige mensen willen een officiële garantie dat ze na de sloop terug mogen, maar krijgen ze niet van de woningbouw. Anderen zijn wat cynisch en geloven überhaupt niet in een terugkeer. 

Ook gaan we op pad met Mo, die een paar straten verderop in de wijk woont, in een deel waar er al veel vernieuwd is de laatste jaren. Hij laat het voorland zien van wat de binnenkort te slopen straten te wachten staat: een veel gemengdere buurt, met verschillende sociaal-economische klassen en soorten mensen. 

Alle afleveringen van Damsko zijn hier terug te zien. 

Het is vandaag precies één jaar geleden dat Indian Summer Festival voor het laatst neerstreek in het Geestmerambacht. Het festival verdween van de agenda vanwege stijgende kosten. Eeuwig zonde, vinden de Alkmaarse festival-opa Robert Both en de Alkmaarse nachtburgemeester Robert Jan Wille. "Het was heel laagdrempelig en daardoor echt een regionaal festival."

Indian Summer was sinds 2001 vaste prik in het Geestmerambacht. Het festival trok tienduizenden bezoekers per dag en werd tot 2018 een heel weekend gevierd. Vanaf dat jaar werden de festiviteiten teruggebracht van twee dagen naar één dag. Ook toen kwamen er nog 15.000 feestgangers naar het Geestmerambacht.

Indian Summer stopt ermee

Maar in november vorig jaar maakte organisator Friendly Fire bekend dat ze (voorlopig) zouden stoppen met het festival. Volgens Roy Pereira, hoofd marketing, kwam de organisatie tot dat besluit door een 'optelsom van dingen'. "Van de beschikbaarheid van het terrein en de planning tot bredere ontwikkelingen in de markt en onze eigen festivalstrategie."

En daarmee werd de editie van 29 juni 2024 voorlopig de laatste van Indian Summer. Het festival wordt gemist in de regio, want deze zomer staat in het Geestmerambacht slechts één ander groot muziekfestival op de agenda.

Festival-opa Robert maakt debuut 

Ook Robert Both kan het gemis lastig verteren, want hij koestert warme herinneringen aan het festival. De toen 74-jarige (inmiddels is hij 80) werd tijdens de editie van 2019 op het podium geroepen om te dansen. Sindsdien staat hij bekend als de Alkmaarse festival-opa. "Toen heb ik voor het eerst van m'n leven op het podium gedanst. Dat was heel erg leuk", blikt Robert zes jaar later terug. 

Kijk hieronder naar de video waarin Robert losgaat op het podium. Tekst loopt door.

Wat hij vooral zo fijn vond aan Indian Summer was dat het zo lekker dichtbij was. "Het was makkelijk te bereiken met de fiets en daardoor kwam ik ook elke keer veel bekenden tegen. En door alle verschillende muziekstromingen, kon je zelf kiezen waar je wilde dansen." 

Opgegroeid met het festival

Ook Robert Jan Wille, zelfbenoemd nachtburgemeester van Alkmaar, kwam heel vaak op Indian Summer. Hij is er naar eigen zeggen zelfs 'opgegroeid'. "Ik kom zelf uit Langedijk, en dat was toch wel het enige festival in de buurt. Later heb ik er ook nog met mijn evenementenbureau een podium gehost en ook nog zelf gedraaid."

"Ik heb er echt hele goede herinneringen aan. Het was echt een festival om trots op te zijn, met enorme boekingen."

Tekst loopt door onder de foto.

Wille vindt het jammer dat er niet meer zo'n toegankelijk festival als Indian Summer is in de regio. "Het was heel laagdrempelig en daardoor echt een regionaal festival. Voor veel mensen uit de regio was het ook het eerste festival waar ze als jongere naartoe gingen."

Dat geldt ook voor festival-opa Robert. Ondertussen reist hij stad en land af naar de grootste festivals, maar in de periode voor de coronapandemie was hij nog niet zo bekend met de festivalwereld. Indian Summer was voor hem een mooi startpunt. "Ik keek er wel echt elk jaar naar uit."

Naast de laagdrempeligheid voor de bezoekers, had Indian Summer nog een belangrijke functie, zegt Wille. "Het was ook een plek voor lokale dj's en bands om voor het eerst op te treden. Het is zonde dat we dat zijn kwijtgeraakt." 

Toch kijkt Wille ook met trots naar Liquicity Festival, het enige overgebleven grote muziekfestival in het Geestmerambacht wat er in juli aan zit te komen. Dit meerdaagse Drum & Bass-evenement trekt dagelijks zo’n 15.000 bezoekers van over de hele wereld.

"Het is qua muziek heel wat anders, maar het festival is wereldwijd bekend. Alle grote namen uit de Drum & Bass-scene staan daar. Het is supervet dat dat bij ons in de regio plaatsvindt."  

Feestcafé Vièra in Hoorn krijgt een spannende nieuwe kroegbazin. Pornoactrice Daphne Laat (38) en haar man gaan de zaak op De Roode Steen runnen. De kroeg is niet onbekend voor Daphne, vorig jaar diende het als decor voor de film; 'Daphnes Geile Café Gangbang’. 

Daphne, afkomstig uit Hoorn, is vaste gast bij het café in Hoorn. Toen ze op Instagram zag dat de bruine kroeg te koop stond, greep ze haar kans." Ik heb altijd al de ambitie gehad om een café te runnen en nu kwam de mogelijkheid en dat is een droom die uitkomt." Of er overeenkomsten zijn met het vak als pornoactrice? "Zeker, ik wil de mensen graag een leuke avond te bezorgen, of dat nou achter de bar is of als actrice in een film."

Kreeg decor voor erotische film

En Daphne is dus bekend met de kroeg. Tijdens coronatijd ontstond het idee om een erotische film op te nemen in het café. Eigenaren Bart Woelders en Hans Peerdeman, altijd wel in voor een lolletje, gaven toestemming voor de opnames. "Het is alleen maar leuk dat zij het overneemt", vertelt Woelders. "We hebben heel veel positieve reacties gehad, maar ook de vraag of het nu geen sekscafé wordt."

Maar als er fans zijn die denken dat er na sluitingstijd meer te halen valt dan een biertje komen ze bedrogen uit. "Nee, café Vièra blijft zoals het is", verzekert Daphne. "Fans zijn natuurlijk welkom, dan kunnen ze met eindelijk in het echt zien, verder blijft het gewoon een professionele zaak."

Woelders en Peereman nemen na 16 jaar afscheid van de kroeg. Woelders geeft aan de focus te leggen op zijn andere bedrijven en Peereman kijkt rustig wat er op zijn pad komt. "Het is tijd voor nieuwe uitdagingen, we hebben het mooiste gedeelte van ons leven hier gehad en we zijn dankbaar dat het café blijft bestaan."

Sex on the beach

Vanaf augustus neemt Daphne het stokje over. De huidige eigenaren helpen haar de eerste tijd nog met het opstarten van de kroeg. In haar vrije tijd blijft ze werken als actrice, maar de focus komt op de kroeg te liggen. Op de drankkaart zullen in ieder geval een paar lekkere cocktails prijken: "Ik ben zelf fan van pornstar martini, die komt er sowieso op", vertelt ze met een knipoog. "En natuurlijk mag een heerlijke sex on the beach niet ontbreken."   

Amsterdam mag darkstores van flitsbezorgers blijven weren uit woonwijken. Dat heeft de Raad van State besloten. De gemeente besloot eerder dat nieuwe darkstores alleen op industrieterreinen mogen worden geopend. Flitsbezorger Flink stapte naar de rechter om dat besluit aan te vechten.

Tijdens de coronapandemie groeide het aantal flitsbezorgers, en daarmee de darkstores, hard. De magazijnen van Getir, Gorillas, Zapp en Flink schoten als paddenstoelen uit de grond, met de daarbij behorende overlast van in- en uitrijdende flitskoeriers.

Door de aanwezigheid van de darkstores in woonwijken nam ook de overlast in de buurt flink toe. Oud-wethouder Van Dantzig besloot daarom begin 2022 een stop door te voeren voor nieuwe darkstores, waarna er tegen bestaande stores een rechtszaak werd aangespannen. De wethouder kwam later nog met regelgeving dat darkstores alleen nog op industrieterreinen mogen, vaak aan de rand van de stad. 

Maar Flink, die nog als enige flitsbezorger in de stad over is, was het niet eens met de gemeente om darkstores op de rand van de stad te houden en stapte daarom naar de rechter. Volgens de bezorger zou het in strijd zijn met de Europese regels, maar daar gaat de Raad van State niet in mee. De gemeente mag daarom de darkstores blijven weren. 

De gemeente Amsterdam hoopt dat nog meer kinderen hun zwemdiploma kunnen halen door het schoolzwemmen uit te breiden. Dat staat in hun nieuwe plannen voor de komende drie jaar. Kinderen uit nieuwkomersklassen en van het speciaal onderwijs moeten nu ook via school kunnen leren zwemmen. Hoewel het percentage kinderen met een zwemdiploma sinds corona wel weer is gestegen, is de streefwaarde van meer dan 95 procent nog niet behaald.

Vorig jaar had 93,9 procent van de basisschoolleerlingen een A-diploma. En dat is nog niet genoeg, vindt sportwethouder Sofyan Mbarki. "We investeren fors om juist de kinderen uit minimahuishoudens te faciliteren om te zwemmen. Met name in Zuidoost, Nieuw-West en in mindere mate Noord is er nog werk aan de winkel. Daarom zetten we onze aanpak voort en breiden wij deze uit."

De gemeente heeft hiervoor een heel pakket aan maatregelen bedacht. Zo wordt in groep 7 en 8 de zwemvaardigheid getoetst en onderhouden. Daarnaast gaat de gemeente vakantiecursussen aanbieden en een campagne opzetten voor kinderen onder de 18 die nog geen zwemdiploma hebben. Ze roepen ook een coördinator in het leven die ouders en scholen van kinderen met een beperking wegwijs maakt in alle zwemlesmogelijkheden en willen meer vrijwilligers aantrekken om in zwembaden te werken.

Ook financieel gezien probeert de gemeente aan knoppen te draaien. Om het zwemmen minder duur te maken, onderzoeken ze of ze hun zwembaden voor een lager tarief kunnen verhuren aan commerciële zwemscholen, zodat die hun lesgeld ook kunnen verlagen. Ook kijkt de gemeente of ze met deze scholen ook een maximumtarief kunnen afspreken.

Te weinig zwemwater

Een groot onderliggend probleem is het feit dat Amsterdam al lange tijd te weinig zwembaden heeft: daardoor is de vraag naar zwemlessen groter dan het aanbod. De gemeente gaat een nieuw binnenbad bouwen bij het Flevopark, dat in 2030 geopend zou moeten worden. Daarnaast zijn er plannen om in Nieuw-West (Riekerpark) en op IJburg (Strandeiland) nieuwe baden te bouwen, maar die zouden dan pas in 2035 kunnen openen. Een volgend college zal hiervoor het geld moeten vinden.

Een vierde optie is een binnenbad in het nieuwe Havenstad, maar daarvan is de ambitie om dit vóór 2050 gerealiseerd te hebben. Niet bepaald in de nabije toekomst, dus. De gemeente onderzoekt ook of het Sloterparkbad overdekt kan worden. 

Daarnaast zwemmen er in het Noorderparkbad twee verenigingen van buiten Amsterdam – die moeten straks Amsterdamse scholen voor laten gaan.

Kim Stoutenbeek van het Jeugdfonds Sport Amsterdam omarmt de plannen van de gemeente voor de komende drie jaar, met name omdat het zwemmen voor kinderen met bijvoorbeeld autisme of een concentratiestoornis, nu meer prioriteit krijgt. Het fonds, dat per jaar de zwemdiploma's van zo'n 5000 kinderen vergoedt, is zelf al vier jaar geleden begonnen met het aanbieden van klasjes met maximaal vier kinderen die meer aandacht nodig hebben. "Nu de gemeente vergeten doelgroepen ook meeneemt, bereiken wij samen nog meer kinderen", zegt Stoutenbeek.

Ambitieus

Maar de agenda van de gemeente is ook ambitieus, vindt ze. "Iedereen moet leren zwemmen, maar waar gaan ze dat doen? Het is noodzaak dat er op korte termijn zwembaden worden bijgebouwd."

Daarnaast wijst ze op het feit dat Amsterdamse zwembaden vaak zelf zwemles aanbieden, maar aanbod van andere zwemscholen in hun zwembad niet op hun website zetten. Deze zijn immers concurrerend. Er is in Amsterdam nergens een overzicht welke zwemlessen in welk zwembad te vinden zijn: dat maakt het lastig voor ouders om een geschikte zwemaanbieder voor hun kind te vinden

In de zomer presenteert het Jeugdfonds Sport Amsterdam een informatiepunt op hun website, waar alle lessen van de 31 zwemaanbieders die aangesloten zijn bij het fonds makkelijk te zien zijn.

Schoolzwemmen of niet?

Hoewel het schoolzwemmen landelijk al is afgeschaft, biedt Amsterdam dit nog wel aan. Van de 239 basisscholen in Amsterdam (211 regulier en 28 speciaal onderwijs) doen er volgend schooljaar 127 mee met schoolzwemmen. Dat zijn er elf meer dan dit schooljaar. Een reden voor een school om niet mee te doen, zou kunnen zijn dat de zwemles ten koste gaat van de lestijd. Op scholen waar kinderen al een leerachterstand hebben, of bijvoorbeeld een lerarentekort, is een zwemles onder schooltijd dan niet wenselijk. 

Een oplossing zou naschools schoolzwemmen kunnen zijn, er is nog steeds te weinig plek in de zwembaden om dat overal in de stad in te voeren. Daarnaast zegt ook de gemeente dat het lerarentekort een rol speelt.

Moet je dan wel willen dat alle kinderen het zwemmen op school leren? Stoutenbeek twijfelt aan de haalbaarheid. "Als het zou kunnen, heel graag. Ik vind dat alle kinderen minimaal een A- én een B-diploma zouden moeten hebben voordat ze naar de middelbare school gaan. Maar er is nog steeds onvoldoende zwemwater en de zwemlessen zijn te duur. Je zou bijvoorbeeld ook kinderen een paar keer per jaar tijdens de gymles naar een zwembad kunnen sturen, en dan alleen schoolzwemmen aanbieden aan hen die nog niet kunnen zwemmen. Maar in mijn droomwereld haalt iedereen op school zijn zwemdiploma."

Wethouder Mbarki: "Zwemmen is van levensbelang, juist in een waterrijke stad als Amsterdam. Daarom zijn we altijd blijven investeren in gratis schoolzwemmen, ook nadat dit werd afgeschaft door de landelijke overheid eind jaren '80. En dit blijven we doen."

De gemeente hoopt dat nog meer kinderen hun zwemdiploma kunnen halen door het schoolzwemmen uit te breiden. Dat staat in hun nieuwe plannen voor de komende drie jaar. Kinderen uit nieuwkomersklassen en van het speciaal onderwijs moeten nu ook via school kunnen leren zwemmen. Hoewel het percentage kinderen met een zwemdiploma sinds corona wel weer is gestegen, is de streefwaarde van meer dan 95 procent nog niet behaald.

Vorig jaar had 93,9 procent van de basisschoolleerlingen een A-diploma. En dat is nog niet genoeg, vindt sportwethouder Sofyan Mbarki. "We investeren fors om juist de kinderen uit minimahuishoudens te faciliteren om te zwemmen. Met name in Zuidoost, Nieuw-West en in mindere mate Noord is er nog werk aan de winkel. Daarom zetten we onze aanpak voort en breiden wij deze uit."

De gemeente heeft hiervoor een heel pakket aan maatregelen bedacht. Zo wordt in groep 7 en 8 de zwemvaardigheid getoetst en onderhouden. Daarnaast gaat de gemeente vakantiecursussen aanbieden en een campagne opzetten voor kinderen onder de 18 die nog geen zwemdiploma hebben. Ze roepen ook een coördinator in het leven die ouders en scholen van kinderen met een beperking wegwijs maakt in alle zwemlesmogelijkheden en willen meer vrijwilligers aantrekken om in zwembaden te werken.

Ook financieel gezien probeert de gemeente aan knoppen te draaien. Om het zwemmen minder duur te maken, onderzoeken ze of ze hun zwembaden voor een lager tarief kunnen verhuren aan commerciële zwemscholen, zodat die hun lesgeld ook kunnen verlagen. Ook kijkt de gemeente of ze met deze scholen ook een maximumtarief kunnen afspreken.

Te weinig zwemwater

Een groot onderliggend probleem is het feit dat Amsterdam al lange tijd te weinig zwembaden heeft: daardoor is de vraag naar zwemlessen groter dan het aanbod. De gemeente gaat een nieuw binnenbad bouwen bij het Flevopark, dat in 2030 geopend zou moeten worden. Daarnaast zijn er plannen om in Nieuw-West (Riekerpark) en op IJburg (Strandeiland) nieuwe baden te bouwen, maar die zouden dan pas in 2035 kunnen openen. Een volgend college zal hiervoor het geld moeten vinden.

Een vierde optie is een binnenbad in het nieuwe Havenstad, maar daarvan is de ambitie om dit vóór 2050 gerealiseerd te hebben. Niet bepaald in de nabije toekomst, dus. De gemeente onderzoekt ook of het Sloterparkbad overdekt kan worden. 

Daarnaast zwemmen er in het Noorderparkbad twee verenigingen van buiten Amsterdam – die moeten straks Amsterdamse scholen voor laten gaan.

Kim Stoutenbeek van het Jeugdfonds Sport Amsterdam omarmt de plannen van de gemeente voor de komende drie jaar, met name omdat het zwemmen voor kinderen met bijvoorbeeld autisme of een concentratiestoornis, nu meer prioriteit krijgt. Het fonds, dat per jaar de zwemdiploma's van zo'n 5000 kinderen vergoedt, is zelf al vier jaar geleden begonnen met het aanbieden van klasjes met maximaal vier kinderen die meer aandacht nodig hebben. "Nu de gemeente vergeten doelgroepen ook meeneemt, bereiken wij samen nog meer kinderen", zegt Stoutenbeek.

Ambitieus

Maar de agenda van de gemeente is ook ambitieus, vindt ze. "Iedereen moet leren zwemmen, maar waar gaan ze dat doen? Het is noodzaak dat er op korte termijn zwembaden worden bijgebouwd."

Daarnaast wijst ze op het feit dat Amsterdamse zwembaden vaak zelf zwemles aanbieden, maar aanbod van andere zwemscholen in hun zwembad niet op hun website zetten. Deze zijn immers concurrerend. Er is in Amsterdam nergens een overzicht welke zwemlessen in welk zwembad te vinden zijn: dat maakt het lastig voor ouders om een geschikte zwemaanbieder voor hun kind te vinden

In de zomer presenteert het Jeugdfonds Sport Amsterdam een informatiepunt op hun website, waar alle lessen van de 31 zwemaanbieders die aangesloten zijn bij het fonds makkelijk te zien zijn.

Schoolzwemmen of niet?

Hoewel het schoolzwemmen landelijk al is afgeschaft, biedt Amsterdam dit nog wel aan. Van de 239 basisscholen in Amsterdam (211 regulier en 28 speciaal onderwijs) doen er volgend schooljaar 127 mee met schoolzwemmen. Dat zijn er elf meer dan dit schooljaar. Een reden voor een school om niet mee te doen, zou kunnen zijn dat de zwemles ten koste gaat van de lestijd. Op scholen waar kinderen al een leerachterstand hebben, of bijvoorbeeld een lerarentekort, is een zwemles onder schooltijd dan niet wenselijk. 

Een oplossing zou naschools schoolzwemmen kunnen zijn, er is nog steeds te weinig plek in de zwembaden om dat overal in de stad in te voeren. Daarnaast zegt ook de gemeente dat het lerarentekort een rol speelt.

Moet je dan wel willen dat alle kinderen het zwemmen op school leren? Stoutenbeek twijfelt aan de haalbaarheid. "Als het zou kunnen, heel graag. Ik vind dat alle kinderen minimaal een A- én een B-diploma zouden moeten hebben voordat ze naar de middelbare school gaan. Maar er is nog steeds onvoldoende zwemwater en de zwemlessen zijn te duur. Je zou bijvoorbeeld ook kinderen een paar keer per jaar tijdens de gymles naar een zwembad kunnen sturen, en dan alleen schoolzwemmen aanbieden aan hen die nog niet kunnen zwemmen. Maar in mijn droomwereld haalt iedereen op school zijn zwemdiploma."

Wethouder Mbarki: "Zwemmen is van levensbelang, juist in een waterrijke stad als Amsterdam. Daarom zijn we altijd blijven investeren in gratis schoolzwemmen, ook nadat dit werd afgeschaft door de landelijke overheid eind jaren '80. En dit blijven we doen."

Haarlemmers die deze zomervakantie in eigen stad verblijven, kunnen zich alsnog even aan het Franse vakantiegevoel laven. Pal voor het station is sinds deze week een petanquebaan te vinden, met zitjes voor de toeschouwers en een zomerse versnapering. 

Waag het niet de bak op het Stationsplein een jeu de boules-baan te noemen. Dan is Rom Helweg er als de kippen bij om je te corrigeren. "Petanque is een variant van jeu de boules", benadrukt hij. Met een glimlach, zo moet gezegd, want Rom is maar wat blij dat hij zijn geliefde sport op één van de drukste plekken van Haarlem mag promoten.

Idee uit 2020

Helweg heeft er heel wat bakens voor moeten verzetten. "Het idee stamt uit 2020. Toen, tijdens corona, was petanque één van de weinige sporten die je nog mocht doen. Je houdt immers gemakkelijk twee meter afstand. De gemeente wilde er toen nog niet aan."

Helweg speelde destijds geregeld petanque met Twan Stoelman, eigenaar van café Het Wachtlokaal. Samen waagden ze een nieuwe poging, met een voorstel voor een baan grenzend aan het terras van Het Wachtlokaal op het Stationsplein. 

Een half jaar geleden, toen de herinrichting van het Stationsplein in zicht kwam, begon er wat te schuiven bij de gemeente. Helweg zag zijn inspanningen worden beloond. De baan werd onderdeel van het plein gedurende de herinrichting. Als pilot, zegt de initiatiefnemer nu, en daarna misschien zelfs permanent.

All you need is lef

“Zoals de Beatles al zongen”, stelt Helweg donderdagmiddag trots, “all you need is lef.” Hij veegt de baan nog eens aan. In de hoeken liggen nog hoopjes grind en die moeten vandaag nog over het speelveld worden verdeeld. Zweetdruppeltjes verschijnen op het voorhoofd van Helweg. “Ik begin het werk nu wel te voelen, maar ik moet door.”

De Europees kampioen petanque komt vrijdagmiddag langs, als de baan officieel wordt geopend. Niet dat het werk er daarna op zit voor Helweg. "Reken maar dat ik hier de komende dagen ook ben. Om mensen over te halen een potje petanque te spelen." En waarschijnlijk ook om het verschil met jeu de boules uit te leggen.

Vanaf september rijden er meer bussen in Noord-Holland en keert een eerder geschrapte lijn terug. De provincie investeert ruim vier miljoen euro extra per jaar om het busvervoer in Noord-Holland in stand te houden en uit te breiden. Met het geld wil de provincie voorkomen dat buslijnen verdwijnen of dat er minder bussen gaan rijden. 

De investering is nodig omdat het kabinet bezuinigt op het openbaar vervoer, de kosten voor busvervoerders toenemen en het aantal mensen dat de bus pakt afneemt. In totaal wil de provincie Noord-Holland 4,2 miljoen euro extra investeren in het busvervoer. 

Extra geld naar Connexxion voor het opvangen van bezuinigingen

Busvervoerder Connexxion krijgt jaarlijks 1,8 miljoen euro van de provincie om teruglopende reizigersinkomsten te compenseren. Het geld is bovendien bedoeld om ervoor te zorgen dat de vervoerder geen buslijnen zal schrappen.

Connexxion verzorgt in een groot deel van Noord-Holland het busvervoer. Het overige deel van de extra jaarlijkse investering van de provincie (2,4 miljoen euro) wordt ingezet om de bezuinigingen van Den Haag op het busvervoer op te vangen.

De provincie benadrukt dat buslijnen dankzij het extra geld kunnen blijven bestaan en op sommige plekken zelfs worden uitgebreid. "Iedere Noord-Hollander moet toegang houden tot goed en betrouwbaar ov, of je nu in de stad woont of in een kleiner dorp", zegt gedeputeerde Jeroen Olthof. "Met deze investeringen zorgen we daarvoor, ondanks de landelijke bezuinigingen."

Mocht het Rijk toch extra geld beschikbaar stellen of het aantal busreizigers toenemen, dan kan de provincie besluiten het volledige bedrag aan te passen.

Meer bussen op verschillende verbindingen

Door de extra investering van de provincie gaan op meerdere plekken in Noord-Holland vaker bussen rijden. Zo rijdt lijn 3 vanaf september doordeweeks elk kwartier tussen Schalkwijk en Delftplein/Spaarne Gasthuis. Ook lijn 382, tussen Amsterdam Sloterdijk en IJmuiden, gaat vaker rijden in de avonduren en het weekend.

Lijn 350, tussen Alkmaar en Leeuwarden, gaat voortaan twee keer per uur rijden in plaats van één keer. Daarnaast komen er meer ov-mogelijkheden rond de Vechtplassen. Ook keert een eerder geschrapte buslijn terug: vanaf september rijdt lijn 244 weer tussen Beverwijk en Amsterdam-Zuid.

In de Gooi en Vechtstreek gaan ook meer bussen rijden. Waar dat gaat gebeuren is nog onduidelijk, de provincie doet daar momenteel onderzoek naar. Volgens de provincie komt de dienstregeling in die regio door de investering op het niveau van voor corona. Dat geldt ook voor het ov-gebied Haarlem/IJmond. In Noord-Holland Noord is dit al het geval, aldus de provincie. 

Vanaf september rijden er meer bussen in Noord-Holland en keert een eerder geschrapte lijn terug. De provincie investeert ruim vier miljoen euro extra per jaar om het busvervoer in Noord-Holland in stand te houden en uit te breiden. Met het geld wil de provincie voorkomen dat buslijnen verdwijnen of dat er minder bussen gaan rijden. 

De investering is nodig omdat het kabinet bezuinigt op het openbaar vervoer, de kosten voor busvervoerders toenemen en het aantal mensen dat de bus pakt afneemt. In totaal wil de provincie Noord-Holland 4,2 miljoen euro extra investeren in het busvervoer. 

Extra geld naar Connexxion voor het opvangen van bezuinigingen

Busvervoerder Connexxion krijgt jaarlijks 1,8 miljoen euro van de provincie om teruglopende reizigersinkomsten te compenseren. Het geld is bovendien bedoeld om ervoor te zorgen dat de vervoerder geen buslijnen zal schrappen.

Connexxion verzorgt in een groot deel van Noord-Holland het busvervoer. Het overige deel van de extra jaarlijkse investering van de provincie (2,4 miljoen euro) wordt ingezet om de bezuinigingen van Den Haag op het busvervoer op te vangen.

De provincie benadrukt dat buslijnen dankzij het extra geld kunnen blijven bestaan en op sommige plekken zelfs worden uitgebreid. "Iedere Noord-Hollander moet toegang houden tot goed en betrouwbaar ov, of je nu in de stad woont of in een kleiner dorp", zegt gedeputeerde Jeroen Olthof. "Met deze investeringen zorgen we daarvoor, ondanks de landelijke bezuinigingen."

Mocht het Rijk toch extra geld beschikbaar stellen of het aantal busreizigers toenemen, dan kan de provincie besluiten het volledige bedrag aan te passen.

Meer bussen op verschillende verbindingen

Door de extra investering van de provincie gaan op meerdere plekken in Noord-Holland vaker bussen rijden. Zo rijdt lijn 3 vanaf september doordeweeks elk kwartier tussen Schalkwijk en Delftplein/Spaarne Gasthuis. Ook lijn 382, tussen Amsterdam Sloterdijk en IJmuiden, gaat vaker rijden in de avonduren en het weekend.

Lijn 350, tussen Alkmaar en Leeuwarden, gaat voortaan twee keer per uur rijden in plaats van één keer. Daarnaast komen er meer ov-mogelijkheden rond de Vechtplassen. Ook keert een eerder geschrapte buslijn terug: vanaf september rijdt lijn 244 weer tussen Beverwijk en Amsterdam-Zuid.

In de Gooi en Vechtstreek gaan ook meer bussen rijden. Waar dat gaat gebeuren is nog onduidelijk, de provincie doet daar momenteel onderzoek naar. Volgens de provincie komt de dienstregeling in die regio door de investering op het niveau van voor corona. Dat geldt ook voor het ov-gebied Haarlem/IJmond. In Noord-Holland Noord is dit al het geval, aldus de provincie. 

Een opeenstapeling van verantwoordelijkheden die zorgt voor prestatiedruk en stress: mbo-studenten kampen vaker met mentale problemen dan leeftijdsgenoten op andere opleidingsniveaus. Door bezuinigen op het onderwijs bestaat nu de kans dat jeugdartsen uit het mbo worden wegbezuinigd, terwijl die een belangrijke spil zijn in het opsporen van mentale problemen.

"Ik heb al mijn hele leven last van mentale problemen, op mijn achtste had ik al heel compulsieve smetvrees", zegt de achttienjarige Mijntje. Ze zit in het tweede jaar van haar mbo-opleiding Mediavormgever. Tijdens corona bereikte ze haar "dieptepunt", zoals ze het zelf noemt, maar meer wil ze daar online liever niets over kwijt.

Bij Aaron, ook achttien, begonnen de problemen tijdens de coronaperiode: "Dat was een lastige periode, met veel overlijdens in de familie, ook door corona. Dat raakte mij wel heftig." Hij is net gestopt met zijn mbo-opleiding Podiumtechniek, maar hoopt in september met een muziekopleiding aan het ROC van Amsterdam te starten.

Allebei doorliepen ze een hulpverleningstraject via de GGZ, maar desondanks lukt het ze niet om lekkerder in hun vel te komen. En zij zijn zeker niet de enigen die met hun mentale gezondheid worstelen. Uit onderzoek van de GGD Amsterdam blijkt dat 52% van de jongvolwassenen (16-25 jaar) in Amsterdam stelt (heel) vaak gestrest te zijn, en 23% wordt vaak tot voortdurend beperkt door psychische klachten.

Mbo-studenten hebben het daarbij zwaarder dan andere leeftijdsgenoten. Zij ervaren vaker prestatiedruk en stress door een combinatie aan verantwoordelijkheden op school, thuis en op het werk, zoals mantelzorg of financiële verantwoordelijkheden.

Zwaardere problematiek

Jeugdadviseur bij het ROC van Amsterdam Manon de Rooij ziet de afgelopen jaren veel studenten aankloppen met depressies: "Die zijn vaak gerelateerd aan trauma's uit het verleden, verlieservaringen en problemen in de thuissituatie."

Ze merkt bovendien dat de problematiek zwaarder wordt, doordat wachtlijsten bij de GGZ lang zijn: "Studenten die op de wachtlijst staan voor de specialistische GGZ overbruggen die tijd nu bij onze psychologen. Dat zijn jongeren met zware klachten, zoals dissociatie of derealisatie."

Bij het ROC van Amsterdam hebben ze daarom van mentale gezondheid een prioriteit gemaakt. Jeugdadviseurs, -psychologen en -artsen werken er intensief samen en proberen hulp zo laagdrempelig mogelijk te maken. Zo heeft gz-psycholoog Nina Schuurmans-Jippes mede een lespakket ontwikkeld waarin jongeren leren over mentale gezondheid en mentale vaardigheden:

"Studenten leren onder andere hoe ze om kunnen gaan met sombere gevoelens, druk of financiële problemen, allemaal dingen die belangrijk zijn om goed in je vel te zitten."

'Vreselijk verdrietig'

Soms zijn de problemen zo groot dat jongeren zelfdoding overwegen; het afgelopen jaar had 42% van de mbo'ers daar wel eens over nagedacht, tegenover 23% van de universiteitsstudenten. Ook op het ROC is dit sinds corona een grote zorg.

Schuurmans-Jippes: "Voor corona maakte je het een paar keer per jaar mee dat een student gedachtes aan zelfdoding had, maar tijdens de pandemie gebeurde dat soms meerdere keren per week. Dat is inmiddels iets afgenomen, maar het gebeurt nog steeds vaak."

Zelf maakte ze twee keer mee dat een student een einde aan zijn leven maakte: "Dat is natuurlijk verschrikkelijk en je hoopt dat je het kan voorkomen. In beide gevallen hadden we gelukkig zorginstanties ingezet, dus dan heb je het gevoel dat je alles geprobeerd hebt. Soms kun je het helaas niet tegenhouden en dat is vreselijk verdrietig."

Bezuinigingen

Door bezuinigen op het onderwijs bestaat nu de kans dat jeugdartsen uit het mbo worden wegbezuinigd, terwijl die een belangrijke spil zijn in het opsporen van mentale problemen, waar jongeren vaak moeilijk over durven praten. 

De gemeente laat in een reactie weten dat nog wordt gesproken over de gemeentelijke begroting voor de komende jaren, maar dat het klopt dat er mogelijk in de toekomst met minder middelen gewerkt moet worden. "Tegelijkertijd is het onze inzet om de ondersteuning voor jongeren zo goed mogelijk op peil te houden. Mbo-studenten verdienen een veilige en ondersteunende omgeving, zowel op school als daarbuiten – dáár blijven we aan werken."

Stigma

Op het ROC hebben ze meerdere verklaringen over waarom mbo'ers vaker worstelen met hun mentale welzijn. Zo zien ze veel leerlingen die op de middelbare school zijn uitgevallen, vaak al met problemen, die vervolgens op het mbo terechtkomen. Ook statushouders die - soms met trauma's - voor het eerst in Nederland onderwijs volgen, komen op het mbo terecht. Mbo'ers zijn daarnaast vaak mantelzorger of hebben een onveilige thuissituatie, financiële zorgen of problemen met huisvesting.

Mijntje en Aaron merken bovendien dat er nog een behoorlijk stigma ligt op mbo-onderwijs. Mijntje: "Op de middelbare school deed ik havo, maar door mijn mentale problemen ging ik naar het vmbo en nu dus naar het mbo. Een tijdje geleden kwam ik oud-klasgenoten tegen, die vroegen welke opleiding ik deed. Toen ik zei dat ik op het mbo zat, zeiden ze: 'Oh, wij doen jouw opleiding, maar dan op het hbo.' Ik heb er lang over gedaan om te accepteren dat ik op het mbo zit, maar toen voelde ik me meteen weer onzeker en niet goed genoeg."

"Sommige mensen vinden het gewoon lastig om uit boeken te leren en dan wordt er toch op je neergekeken", aldus Aaron.

Op het ROC hopen ze dat alle scholen in de toekomst zorg op maat voor hun studenten aanbieden. De Rooij: "Niet alleen op het mbo, maar ook op hbo en wo, dat zou geweldig zijn."

Denk je aan zelfdoding? Praat erover op 113.nl

Op twee basisscholen in Hollands Kroon lopen sinds kort niet alleen leraren, maar ook een jeugdondersteuner en jongerenwerker rond. Voor het onderwijs een mooie aanvulling op alles wat er al is om kinderen in alle rust voor te bereiden op de toekomst. Voor de gemeente een manier om vroegtijdig problemen aan te pakken en zo de druk bij jeugdzorg te verminderen. Een win-winsituatie.

Op scholen en bij de opvang in Anna Paulowna en Wieringerwerf draaien jeugdondersteuners en jongerenwerkers mee om te kijken wat de kinderen nodig hebben. Van kleine problemen tot grote zorgen, alles komt voorbij. De leraren moeten zich concentreren op het lesgeven, is de gedachte. De extra ogen en oren in de klas zijn bedoeld om de kinderen zo goed mogelijk te begeleiden of hulp te bieden.

"Je moet het echt zien als een aanvulling op wat we allemaal al hebben: sportleraren, muziekles, de leesconsulent en bibliotheek in school, naschoolse activiteiten. Het kind staat centraal: wat heeft het kind nodig om zich goed en veilig te voelen hier op school? Want dan kan een kind echt goed leren", legt directeur Michiel Drijver uit van Integraal Kind Centrum (IKC) De Kroon in Anna Paulowna. Hij is één van de drijvende krachten achter het project.

Tekst loopt door onder de foto.

De methode met een jeugdondersteuner en jongerenwerker komt uit Friesland en wordt voor het eerst in Noord-Holland toegepast. Volgens wethouder Mary van Gent van de gemeente Hollands Kroon verandert de maatschappij snel, neemt de druk op de jeugdhulp toe en kan deze manier van werken veel problemen voorkomen of in de kiem smoren.

"Het belangrijkste is dat kinderen stressvrij kunnen leven, want anders kunnen ze niet goed leren", zegt Van Gent. "We merken dat sinds corona de vraag naar jeugdhulp hard is gestegen. We zien meerdere zaken voorbij komen. De digitalisering is een groot probleem. Je ziet dat niet alleen de kinderen, maar ook de ouders veel op hun telefoon bezig zijn. Het contact met elkaar wordt anders."

Scheidingen zorgen voor stress

Een ander groot probleem dat voor veel stress zorgt, zijn (vecht)scheidingen tussen ouders, vertelt de wethouder: "Het overgrote deel van de kinderen dat in onze gemeente aanklopt bij de jeugdzorg heeft te maken met ouders die met ruzie uit elkaar gaan. Dat levert zoveel spanning op. Als dat vroeg opgemerkt wordt, kunnen we de kinderen en ook de ouders meteen helpen. Daarmee voorkom je erger."

Tekst loopt door onder de foto.

De aanpak begon zo'n 2,5 jaar geleden met een proef op IKC De Kroon. Daar blijkt de aanpak een succes. Als een kind zich anders gedraagt dan normaal, wordt gekeken welke oplossing er nodig is. 

Niet alleen voor de kinderen. Ook voor ouders kan de jeugdondersteuner een vraagbaak zijn. "Niet iedereen weet de weg richting alle instanties. Soms heb je gewoon even een beetje hulp nodig", zegt Michiel Drijver van IKC De Kroon. 

"De jeugdondersteuner werkt onafhankelijk, is niet in dienst van de school en kan er dus echt puur voor de kinderen zijn. Maar ook voor de ouders als ze vragen hebben. En dat zijn vaak hele kleine vragen dat merken we nu al. En de leraren krijgen handvatten hoe ze met ander gedrag kunnen omgaan of hoe ze het beter kunnen oppikken. Het welbevinden van alle kinderen in dit gebouw, van 0 tot 13, moet goed zijn". 

Besparing door snelheid

Volgens wethouder Mary van Gent levert de aanpak grote winst op: "Natuurlijk als eerste voor het welzijn van het kind. Maar als we er snel bij zijn, kunnen we voorkomen dat ze lange trajecten in de jeugdhulp moeten doorlopen. Dat bespaart veel tijd en geld. Dat kunnen we dan weer in nieuwe jeugdondersteuners en jongerenwerkers investeren op andere scholen. Want vanaf volgend jaar volgen die zeker."

Vijf jaar geleden zaten er nog 29 leerlingen op basisschool Floriant en dreigden de deuren voorgoed dicht te gaan. Maar dankzij een nieuwe aanpak, veel inzet en betrokkenheid is de school in Den Helder helemaal opgebloeid. Het resultaat: vandaag werd de 4-jarige Jax feestelijk verwelkomd als 100ste leerling.

"We hadden nog maar een handjevol leerlingen en ouders over", zegt directeur Angèle Selhorst die vijf jaar geleden binnenkwam en anderhalf jaar geleden het roer overnam. "Toen brak ook de coronacrisis nog even uit. En we hadden juist een flinke opdracht: een mooie school creëren, groeien maar vooral mooi onderwijs bieden in de wijk en daar buiten."

Volgens Selhorst had de school vooral behoefte aan aandacht, liefde en zorg om weer een centrale plek in de wijk te worden. Floriant koos voor de Dalton Reggio-benadering, waarbij naast lessen in taal en rekenen ook gewerkt wordt aan bredere vaardigheden.

"Het leven vraagt meer dan alleen kennis van rekenen en taal," legt ze uit. "We stimuleren kinderen om samen te werken, na te denken over hun eigen handelen en verantwoordelijkheid te nemen. Het is echt een school van en voor ons allemaal."

Tekst gaat verder onder de foto.

En die aanpak werkt. Langzaam begon de school weer te groeien. "Wij hebben voor deze school gekozen vanwege de kleinschaligheid. De manier van lesgeven is ook anders. Ze kijken naar wat kinderen wel kunnen", zegt Jasper Spierings, de vader van 100ste leerling Jax.

"Centraal staat zelfstandigheid en het leren plannen", legt Spierings uit. "Maar ook het ontwikkelen van de eigen talenten. Dus daar zijn we heel erg tevreden over. En Jax heeft het nu al naar zijn zin. Hij geniet van de aandacht, maar ook van de taart."

De weg naar boven

Niet alleen de groei naar 100 leerlingen laat zien dat de school de goede weg is ingeslagen, vertelt directeur Angèle Selhorst:  "De school zit in het hart van de wijk. We bieden veel naschoolse activiteiten aan zoals sporten, creatieve activiteiten. En we zijn een veilige haven voor ouders. Inmiddels weten ouders uit andere wijken en van buiten Den Helder ons ook te vinden."

Vijf jaar geleden zaten er nog 29 leerlingen op basisschool Floriant en dreigden de deuren voorgoed dicht te gaan. Maar dankzij een nieuwe aanpak, veel inzet en betrokkenheid is de school in Den Helder helemaal opgebloeid. Het resultaat: vandaag werd de 4-jarige Jax feestelijk verwelkomd als 100ste leerling.

"We hadden nog maar een handjevol leerlingen en ouders over", zegt directeur Angèle Selhorst die vijf jaar geleden het roer overnam. "Toen brak ook de coronacrisis nog even uit. En we hadden juist een flinke opdracht: een mooie school creëren, groeien maar vooral mooi onderwijs bieden in de wijk en daar buiten."

Volgens Selhorst had de school vooral behoefte aan aandacht, liefde en zorg om weer een centrale plek in de wijk te worden. Floriant koos voor de Dalton Reggio-benadering, waarbij naast lessen in taal en rekenen ook gewerkt wordt aan bredere vaardigheden.

"Het leven vraagt meer dan alleen kennis van rekenen en taal," legt ze uit. "We stimuleren kinderen om samen te werken, na te denken over hun eigen handelen en verantwoordelijkheid te nemen. Het is echt een school van en voor ons allemaal."

Tekst gaat verder onder de foto.

En die aanpak werkt. Langzaam begon de school weer te groeien. "Wij hebben voor deze school gekozen vanwege de kleinschaligheid. De manier van lesgeven is ook anders. Ze kijken naar wat kinderen wel kunnen", zegt Jasper Spierings, de vader van 100ste leerling Jax.

"Centraal staat zelfstandigheid en het leren plannen", legt Spierings uit. "Maar ook het ontwikkelen van de eigen talenten. Dus daar zijn we heel erg tevreden over. En Jax heeft het nu al naar zijn zin. Hij geniet van de aandacht, maar ook van de taart."

De weg naar boven

Niet alleen de groei naar 100 leerlingen laat zien dat de school de goede weg is ingeslagen, vertelt directeur Angèle Selhorst:  "De school zit in het hart van de wijk. We bieden veel naschoolse activiteiten aan zoals sporten, creatieve activiteiten. En we zijn een veilige haven voor ouders. Inmiddels weten ouders uit andere wijken en van buiten Den Helder ons ook te vinden."