Afgelaste stages, online lessen en een enorme onzekerheid: de gevolgen van de coronacrisis lieten diepe sporen na in het mentaal welzijn van mbo-studenten. Wie draagt de verantwoordelijkheid voor het welzijn van mbo-jongeren? Praat mee op dinsdag 1 april om 19.30 uur in De Balie.

De gemeente Amsterdam streeft ernaar om in 2030 het aantal Amsterdammers met mentale problemen met 10% te verminderen. Welke maatregelen bieden een uitweg? De aankomende maanden doet AT5 samen met de redactie van Live Journalism onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren. 

Tijdens deze eerste bijeenkomst zijn we op zoek naar jouw verhaal. Ben jij onderwijzer in het mbo of op een andere manier professioneel betrokken bij jongeren? Maak je je zorgen over de mentale gezondheid van deze jongeren? Of ben je zelf mbo-student? Dan nodigen we je uit om mee te praten. Jullie verhalen vormen het vertrekpunt voor ons onderzoek. Naast een publieksprogramma gaan we met de zaal in gesprek.

Wil je dit gesprek bijwonen en meepraten? Kaartjes zijn hier gratis te bestellen.

Er zwom een vis in Laura’s hoofd. Althans, dat dacht ze. De onzekerheid en veranderingen tijdens de coronaperiode waren voor Uitgeester ondraaglijk. Ze raakte depressief en psychotisch en bracht maanden door in een kliniek. Nu maakt ze een voorstelling over haar ervaringen. "Ik wil mensen laten zien hoe je je van binnen voelt."

De coronapandemie zette de wereld op zijn kop. Regels, protocollen en structuren verdwenen, en Laura van der Veen (30) stapte als verpleegkundige de onzekerheid van de covidafdeling binnen. Ze viel uit met depressieve klachten, maar keerde terug. Achteraf gezien veel te vroeg.

Angsten grepen haar naar de keel, en naast depressief werd ze ook psychotisch. Vier stemmen vochten onafgebroken in haar hoofd, terwijl een vis rondjes zwom en langzaam van haar hersenen knabbelde. Maandenlang zat ze gedwongen vast binnen de muren van klinieken. Over die ervaring maakt ze nu een bevrijdende voorstelling.

Kijkje in hoofd geven

"Mensen schrikken altijd van mijn verhaal", zegt Laura. "Maar ik wil het ook ventileren, zodat we het gewoon kunnen bespreken." Het is één van de redenen waarom ze, naar eigen zeggen, in een manisch moment dacht: Ik moet hier een verhaal van maken.

En dat niet alleen. "In de kliniek gebeurden ook dingen waarbij ik dacht: die mensen zouden eens een kijkje in mijn hoofd moeten krijgen. Ik voelde een sterke behoefte om anderen te laten zien wat zich van binnen afspeelt."

Theatermaker Iris Stam stapte aan boord van haar project. Ze kende Laura al jaren als haar theaterdocente van het Stadstheater Beverwijk. Een grote pré: "Ik weet hoe Laura was, maar ik heb haar ook bezocht in de kliniek", zegt Iris. "De eerste keer hield ze de schone schijn op. De tweede keer staarde ze als een zombie voor zich uit, een lege huls."

Met Iris aan haar zijde, die waakte over een strakke verhaallijn, begon Laura te schrijven. Ze nam haar eigen ervaringen als leidraad, maar breidde het uit en mengde er elementen van anderen in. "Toen ik wist wat ik wilde vertellen, ben ik gewoon begonnen", zegt ze. "En heb ik de onderwerpen naar het theater vertaald met als hoofdpersoon Rosa."

Constante stemmen

In één van de scènes roepen vier figuren zachtjes Rosa haar naam. De een maakt knisperende konijnengeluiden, de ander begint over de zwemmende vis in haar hoofd. Rosa kijkt ze boos en angstig aan. Ze loopt naar voren en krabt zenuwachtig aan haar hoofd. De figuren worden steeds gemener. "Jij hoort te helpen niet geholpen te worden." 

Het is een klassiek voorbeeld van hoe Laura zich van binnen voelde. Iris: "In theater kun je heel mooi je hoofd openklappen en laten zien wat je allemaal hoort en ziet. Dat hebben we gedaan. De stemmen in haar hoofd zijn letterlijk personages geworden die om haar heen bewegen. Het is een gesprek met de gedachtes, een strijd die zich in haar afspeelt."

Onbegrip

In een andere scène zit Rosa zit onderuitgezakt op een stoel en staart met een lege blik vooruit. "Ik kan niet meer sporten, niet meer werken, niet meer naar theaterles", zegt ze bedroefd. Dan komt een vriendin binnen die de situatie ogenschijnlijk begrijpt. "Wel chill dat je niet hoeft te werken."

Laura: "Heel vaak heb ik van willekeurige mensen gehoord. 'Ah ik zou willen dat ik lekker thuis kan zitten, dat is toch lekker'. Die opmerking heb ik zo vaak gehad, maar niemand wil thuiszitten. Ik deed niet veel en bracht mijn dagen door op de bank of op bed."

Onzichtbare impact

Twee verpleegkundigen drukken Rosa met man en macht in een stoel. Ze spartelt tegen, maar het lukt haar niet om zich los te rukken. Achter haar staan de vier figuren, die staand op haar neerkijken. "Je hebt verloren", zeggen ze.

Laura: "Het was voor mij een dieptepunt dat ik met tien man werd gegrepen, werd uitgekleed en in de isoleercel werd gestopt. Maar van binnen gebeurde veel meer dan alleen het zichtbare, wat de verpleegkundige deden. Ik kan het me niet meer herinneren, maar uit dagboeken weet ik hoe ik mij ongeveer moet hebben gevoeld. Dat heb ik daar proberen uit te beelden." 

Als warme broodjes

De kaarten vliegen als warme broodjes over de toonbank. Er zijn nog maar een paar tickets beschikbaar. "We begonnen met drie voorstellingen. De eerste was razendsnel uitverkocht. De tweede? Ook weg. Dus voegden we een extra voorstelling toe. Die was opnieuw binnen no-time uitverkocht. Nu staan er vijf op de planning. Alleen voor de voorstellingen in Hoorn zijn nog kaarten beschikbaar."

Volgens Laura laat dit zien hoe groot de behoefte is om over dit thema te praten. "Eén op de vijf mensen krijgt te maken met mentale problemen", benadrukt ze. "Eén op de vijf."

Community

Online is onder de naam Doodgewoon, de titel van de voorstelling, een hechte community ontstaan. "De groep die ons volgt op Instagram is ontzettend betrokken. Ik krijg veel vragen of we ook naar Brabant komen. Inmiddels heb ik er zelfs een stichting van gemaakt, en ik wil nog veel meer projecten doen. Misschien vertel ik de volgende keer wel het verhaal van iemand anders."

Voor Laura is het hele maakproces een manier om haar ervaringen een plek te geven. "Soms ben ik nog verdrietig, maar het gaat goed. Ik heb ontdekt dat ik autisme heb, wat verklaart waarom ik zo slecht tegen veranderingen kon. Dankzij elektroshocktherapie ben ik weer de oude geworden."

Opluchting in Vijfhuizen nu de iconische Vijfhuizense geveltjes hun comeback in het straatbeeld hebben gemaakt. De metalen geveltjes vormen het dorpsgezicht. Ze stonden een tijd op de rotonde die de Stelling met de Vesting verbindt, maar moesten daar na een klacht weg. En dat terwijl veel bewoners eraan gehecht waren geraakt. Nu hebben ze een nieuwe plek.

"Een mooie plek", oordeelt Maaike Hendrinks, die twee jaar geleden een petitie startte voor behoud van 'Klein Vijfhuizen' op de rotonde. De geveltjes waren in coronatijd neergezet door een lokale bakker, die het dorp er wat mee wilde opfleuren. En een beetje reclame wilde maken voor zijn bakkerij.

Hij investeerde zo'n 5.000 euro in de geveltjes, waarna de gemeente hem grond op de rotonde in bruikleen gaf. Daarbij was geen rekening gehouden met de nabestaanden van de in 2006 overleden kunstenaar Rudi van de Wint. Hij was de man achter de dertien meter hoge statica op de rotonde (zie afbeelding hieronder).

Lees verder onder de foto.

"Als je er wat voor zet, dan tast je het kunstwerk aan en schaad je het auteursrecht", nam Rudi's zoon Gijs zijn vaders werk in bescherming. "Dat mag niet."

De gemeente kon niet anders dan concluderen dat de rotonde niet door een middenstander geadopteerd had mogen worden. Om een boete te voorkomen, haalde de bakker de geveltjes van de rotonde, maar de gemeente ging op zoek naar een andere locatie. 

Die werd gevonden aan de Stelling, vlak voor de dorpsentree. "Toen ik vorige week het dorp inreed, dacht ik: hé, ze zijn weer terug", vertelt Hendriks. "Nu komen ze beter uit, want nu zie je ze bij het binnenrijden van het dorp."

Bekijk hieronder een fotoserie van de huisjes, gemaakt door de lokale fotograaf Pieter Knibbe. Lees verder onder de foto's.

Het stemt Hendriks tevreden dat je nu eerst langs de geveltjes rijdt, en daarna pas langs het kunstwerk van Van de Wint. Wel heeft ze nog een klein punt van kritiek: "Ze staan vrij krap op elkaar."

Ook in de lokale Facebook-groep 'Vijfhuizen toen en nu' wordt de comeback van de geveltjes bejubeld. "Komt hier veel beter uit dan bij dat oud stuk roest", spuit iemand weinig omfloerst haar mening over het kunstwerk op de rotonde. "Nu is het echt thuiskomen", reageert een ander op de nieuwe plek.

Van reclame naar dorpskunst

Voor de oplettende kijker: één element dat op de rotonde stond, staat niet op de nieuwe locatie. "De naam van de bakkerij staat er niet meer bij", vertelt bakkersvrouw Willemijn in gesprek met NH.

Een bewuste keuze van bakkers René en Willemijn, die het heel mooi vinden dat het dorp hun creatie zo heeft omarmd. Nog langer reclame maken met de huisjes, vinden ze - ondanks de forse investering vier jaar geleden - niet nodig. 

De bakkers zijn heel blij dat de gemeente het zo voortvarend heeft opgepakt, en dat zij zelf niets hoefden te doen of te betalen.  "Ze hebben gevraagd welke plek we mooi zouden vinden. Toen hebben we gezegd: zoek maar wat moois uit."

Reacties van klanten

Ook in de bakkerij krijgen René en Willemijn veel reacties van klanten. "Veel mensen zeggen dat ze ze weer hebben zien staan", vertelt Willemijn. 

De geveltjes mogen dan geen reclame meer zijn, het is nog maar de vraag of het kunstwerk ooit los kan worden gezien van de bakkerij. Een van de geveltjes is namelijk de gevel van de bakkerij in het dorp. "Dus het blijft herkenbaar." 

“Eerst moet ik even kijken of het wel schoon is.” Vlak voor de ingang van het Blauwe Theehuis in het Vondelpark loopt Hasan Akmaz een klein paadje in. Hij doet een korte check op relatieve afstand. “Het is wel goed hoor.” De boomstam is schoon. Hij heeft zijn ideale plekje gevonden om in alle rust op zijn klarinet te spelen. Al zeven jaar doet hij dit meerdere malen per week, ergens in een park in de stad. De muziek is zijn therapie. “Het is beter dan welke psycholoog dan ook.”

Een paar lesjes klarinet volgde hij ooit, maar grotendeels is hij autodidact. Online heeft hij noten leren lezen. Toen de klarinet nog nieuw was voor Hasan, was het de bedoeling om veel thuis te oefenen, maar dat liep anders. “Mijn buren hadden net een baby gehad en ik wilde ze niet tot last zijn.” Zodoende kreeg Amsterdam Hasan en zijn klarinet cadeau. “Veel mensen wilden iets van mij, nadat ze me hoorden spelen. Ik heb het over de coronatijd. Mensen waren zo bedroefd, en mijn muziek deed iets met ze. Sommige mensen moesten echt huilen.”

Zeven jaar terug pakte hij de klarinet op. Het is misschien wel een wanhoopspoging te noemen, een laatste manier om proberen om te gaan met zijn demonen. Kort ervoor stopte hij met fulltime werken als softwareprogrammeur. Hij kampte naar eigen zeggen met zware depressies, veroorzaakt door jeugdtrauma’s. “Na de scheiding van mijn ouders, ging ik een tijdje bij mijn tante wonen in Brussel. Daar heb ik vanwege haar man een rottijd gehad. Hij sloeg me elke dag, en er gebeurden nog veel meer dingen die geen enkel kind mee hoort te maken.” Plichtsgetrouw en strak vooruitkijkend verteld Hasan over zijn traumatische jeugd. 

Na jaren van therapie en medicijnen werkte het klarinetspel wel. "Ik zou het iedereen aanraden. Ik voel zoveel positiviteit in mij als ik speel." Langs het water heeft hij inmiddels een nieuw plekje gevonden, op gepaste afstand van anderen. Een enkeling kan zijn ballade uit The Godfather horen, en geniet er duidelijk van. Met zijn veel te warme jas en sjaal voor het zonnige weer, oogt hij wat onhandig. Stuntelig misschien zelfs, maar eenmaal geïnstalleerd en spelen raakt hij vereenzelvigd met zijn instrument. Van alle onhandigheid ontdaan speelt hij alsof hij nooit anders gedaan heeft.

Menig Amsterdammer heeft hem wel eens gezien in een park, want hij bezoekt ze samen met zijn klarinet allemaal. Als hij klaar is met zijn nummer uit The Godfather voegt hij nog even toe dat hij zonder spelen niet kan leven. "Als ik een dag niet speel dan voel ik me zo ongemakkelijk en onprettig." Hij pakt z'n klarinet weer op. "Zal ik een wals spelen? Omdat het mooi weer is." 

De Spot is een rubriek van het AT5-programma Damsko. Klik hier om alle afleveringen te bekijken.

Er zijn dagen dat er meer groene elektriciteit wordt opgewerkt, dan de totale vraag naar elektrische energie. Opslagcapaciteit hebben we niet, de spanning in het net stijgt lokaal te ver, zonnepanelen vallen uit en de energieprijs werd afgelopen woensdag negatief. Dit zijn problemen waarover in 2008 is gepubliceerd en ook Nederlandse netbeheerders allang wisten. Dit is geen raketwetenschap.

Onze politiek had een tunnelvisie op onze jaarlijkse energiemix, die moest zo groen mogelijk worden. Er zijn onnozele feestjes gevierd bij domme taartdiagrammen. Ze keken niet naar de energiemix per dag, per dagdeel of per seconde. Elektrische energie reist door koper met bijna de lichtsnelheid. De wetten van de natuurkunde eisen dat we in microseconden denken, niet in jaren. Dit is geen nieuws.

Salderen wordt symbolisch in stand gehouden, maar is onder de streep via teruglever kosten en onverwacht uitschakelen alsnog afgeschaft. Zonnepanelen zijn alleen nog handig met een thuisaccu. Wat je 's middags opwekt, is 's avonds pas echt vraag naar als de elektrische kookplaat, warmtepomp en de rest van het huis aangaan en de batterijracer thuis wordt opgeladen. Dit weten we al 17 jaar.

Grijze energie wordt opgewekt wanneer er vraag naar is, groene energie wordt opgewekt als de wind waait of de zon schijnt. De vraag moet zich qua tijdstip aanpassen aan het aanbod. Dit probleem is niet nieuw, de oplossingen kennen we nog langer. We moeten aanbod gestuurd energie gaan gebruiken, bijvoorbeeld 's middags de wasmachine aan als je betaald kan worden om energie te verbruiken.

De tweede oplossingsrichting is tijdelijke opslag. Daarom is het belangrijk dat onze elektrische leasevloot op het werk geladen kan worden, dan hebben we 's middags een enorm accupakket aan het net hangen, zonder extra investeringen in accu's. Helaas doen we dat bijna niet. We starten nu pas een verzwaring operatie van ons elektriciteitsnet, terwijl die allang afgerond had mogen zijn.

Zomers opslaan voor de winter is technisch een kostbare hobby, dat gaat om enorme hoeveelheden energie. Tijdens de winter salderen met energie die je in de zomer hebt opgewekt, is iets dat alleen op je factuur kan, het is geen weergave van een technische realiteit. Toch is dat sprookje tientallen jaren voorgehouden aan brave burgers die investeerden in zonnepanelen. Pure volksverlakkerij.

De derde oplossingsrichting is minder energie gebruiken. Dat we nog praten over muurisolatie terwijl je dat sinds de jaren tachtig in een paar jaar terugverdiend, zegt iets over hoe soepel dit gaat. Onze economie draaide behoorlijk goed door terwijl veel mensen thuiswerkten, dat scheelde reistijd, files en frustratie. Helaas kiezen we dagelijks voor een duur vervuilend verkeersinfarct. Traditie!

Dat de tientallen miljarden in het klimaatfonds niet doelmatig uitgegeven kunnen worden, kan je zien dankzij het zware tekort aan technisch personeel. Het lukt ons niet elektromonteurs, timmermannen, loodgieters en schilders te vinden voor achterstallig onderhoud, laat staan voor een energietransitie. We missen goed opgeleide, ervaren vakmensen om politieke dromen om te zetten in tastbare zaken.

We hebben wel een groot ambtenarenapparaat dat op enige afstand van ons kabinet en parlement de taak heeft deze tientallen miljarden aan te besteden. Die gaan dit geld de markt op persen, terwijl we weten dat er op de werkvloer geen personeel is of ooit zal komen om het daadwerkelijk uit te voeren. Het maakt hierbij niet eens uit welke oplossingsrichting je denkt, het personeel is er niet.

Op die opdrachten gaan cowboys inschrijven, die later een keertje uitzoeken hoe ze hun afspraken nakomen. Net zoals Sywert van der Lienden met zijn mondkapjesdeal. Toen wisten de ambtenaren vooraf dat er veel winst afgeroomd zou worden, maar Sywert had geen concurrentie. Corona was tijdelijk, onze economie, klimaat en defensie vechten om vakmensen, dat probleem is permanent.

Politici zijn veel te gewend dat de markt het verschil tussen vraag en aanbod wel opvangt. Helaas hebben ondernemingen te weinig invloed op studiekeuze, ondanks pogingen daartoe sinds 2002. Ondanks dat elke MBO-er die een technisch beroep kiest waarschijnlijk miljonair wordt, wordt techniek te weinig gekozen. De staat besteed miljarden om een fors deel op te leiden voor een uitkering.

Vrijheid, blijheid qua studiekeuze wordt als heilige graal gezien, maar eigenlijk vraag je dan van een puber om een langjarige macro-economische verkenning te doen welke sectoren straks leuke kansen hebben. Dat kan een puber pas als ze een vwo-diploma halen, econometrie aftikken en een paar jaar zijn ingewerkt. Ze zijn nog niet handelingsbekwaam, behalve voor de belangrijkste keuze in hun leven.

Duizend miljard voor klimaat en duizend miljard voor defensie kunnen niet effectief of efficiënt worden besteed. Het personeelstekort is nu al fataal, een deel dat beschikbaar is gaat binnenkort met pensioen en de schoolpleinen van de LTS, MTS, HTS en technische universiteiten zijn half leeg, dus ze gaan er ook niet komen. Je weet dat het mis zal gaan, je weet dat het minimaal tien jaar mis zal gaan.

Beleid, budget en zelfs geld kan je verzinnen, goed opgeleid en ervaren technisch personeel niet.

Deze maand is het vijf jaar geleden dat Nederland volledig op slot ging door het coronavirus. Terwijl mensen massaal pasta hamsterden en zelf mondkapjes maakten, werd in de ziekenhuizen hard gestreden om covid-patiënten zo goed mogelijk te helpen. Hoe kijken medewerkers van het Dijklander Ziekenhuis in Purmerend vijf jaar later terug op deze ingrijpende periode?

Het aantal mazelenbesmettingen in Amsterdam neemt toe. Vanochtend liet de GGD weten dat de oorsprong zich bevindt op een basisschool in Nieuw-West. Het gaat om zestien mensen in totaal, van wie vier kinderen opgenomen zijn geweest. De GGD en het RIVM uitten al langere tijd zorgen over de dalende vaccinatiegraad. Wat zeggen deze cijfers over die zorgen en komt er ook echt een grote uitbraak? 

Om welke basisschool het gaat, wil de GGD vanwege privacyredenen niet zeggen. De vier kinderen die in het ziekenhuis opgenomen zijn geweest, zijn volgens GGD-arts Charlie van der Weijden inmiddels weer thuis. De situatie op de basisschool is ontstaan doordat een kind in het buitenland besmet is geraakt. Het kind zat zelf niet op de school, maar heeft gezinsleden aangestoken die wel op de school zaten.

Risico's 

Mazelen zijn erg besmettelijk en niet per se onschuldig. Je kunt er best ziek van worden, vertelt Harald Wychel, woordvoerder van het RIVM. "Je voelt je heel onprettig en kan koorts krijgen", zegt hij. Voor mensen met een zwakkere gezondheid zijn de risico's groter: "Een longontsteking, bronchitis of een hersenontsteking, bijvoorbeeld." De kans om in Nederland aan mazelen te overlijden is naar schatting 1 op de 10.000. Tijdens de laatste uitbraak in 2013 overleed één meisje aan de gevolgen van mazelen. 

Wethouder Alexander Scholtes, die verantwoordelijk is voor de zorg in de stad, maakt zich zorgen over de huidige ontwikkeling. Volgens hem zal het zich snel door de stad verspreiden. "Mensen bewegen door de hele stad", zegt hij. Hij roept daarom ook op: "Als je denkt dat je kind mazelen heeft, neem het dan niet mee naar de wachtkamer van de huisarts. Voorkom alsjeblieft dat het andere kinderen kan besmetten." 

De toename van besmettingen in de stad ligt in lijn met de landelijke stijging van het aantal gevallen. Zo bracht het RIVM gisteren naar buiten dat er in totaal 108 gevallen zijn in Nederland. Dat is opvallend omdat het totaal aantal gevallen eind maart 2024 op 55 stond. 

Geen reden tot paniek 

Toch hoeven deze cijfers nog geen reden te zijn voor grote paniek zegt Wychel. “Deze piek hoeft niet te zeggen dat dit in hetzelfde tempo doorzet. Wat je wel kan zeggen is dat mazelen nu meer heerst in Europa dan in andere jaren”, zegt hij. De landen waarvandaan de mazelen naar Nederland zijn meegenomen zijn Marokko en Roemenië. Mensen die daar besmet raakten, zijn niet of te weinig gevaccineerd geweest, aldus Wychel. 

Mensen die naar die landen op vakantie gaan worden volgens Wychel wel dringend geadviseerd hun vaccinatiestatus te checken: "Eén vaccinatie beschermt voor 95 procent, de tweede voor 99 procent. Mensen die al eens mazelen hebben gehad zijn ook beschermd."

Volgens het RIVM spreken we in Nederland nog niet van een uitbraak, maar van verschillende clusters. Dat komt omdat de bron van de uitbraken nog te herleiden is. Zo ook in Amsterdam. De laatste uitbraak die Nederland had, was in 2013. In dat jaar waren er landelijk meer dan 2500 meldingen. De oorzaak van die landelijke uitbraak lag toen in de Biblebelt. 

Toch wordt er rekening mee gehouden dat zo'n uitbraak eens in de tien tot vijtien jaar terugkomt. Dat komt omdat zowel de landelijke vaccinatiegraad, als die in stedelijke gebieden, nog altijd onder het advies van 95 procent ligt. Zo ligt het landelijke gemiddelde op 90 procent. Amsterdam kent gemiddeld een magere 84 procent.

Dalende trend

De GGD is gestart met een uitgebreid bron- en contactonderzoek, en verwacht nog meer gevallen aan te treffen de komende tijd. De wijk rondom de school in Nieuw-West staat bekend als een buurt met een lage vaccinatiegraad: “De besmettingen hebben een grote relatie met de lage vaccinatiegraad in die wijk. Al jaren zien we een dalende trend. Ook op deze school. Daardoor kon het zich heel snel verspreiden", aldus GGD-arts Van der Weijden. 

Redenen om niet te vaccineren zijn volgens RIVM-woordvoerder Wychel nog altijd divers: "Er zijn religieuze redenen, maar ook zien we dat mensen iets minder vertrouwen in vaccineren hebben na corona." Hiernaast zijn er soms ook praktische redenen, vertelt hij.

Volgens Scholtes speelt het niet alleen in Nieuw-West, maar ligt de vaccinatiegraad in meerdere wijken, verspreid door de hele stad, veel te laag. Specifieker wil hij niet zijn. Wel stelt hij dat de gemeente bezig is met een wijkgerichte- en meer praktische aanpak. "Door samen te werken met Amsterdammers, experts en partijen uit de buurt. Vroeger moest je ver reizen naar grote gymhallen, nu kan je in je eigen buurt terecht", zegt Scholtes. Volgens hem heeft dat afgelopen jaar voor het eerst geleid tot een stijging van de opkomstcijfers. 

Toch was de aanpak niet voldoende om de dalende trend te keren en de clusteruitbraak in Nieuw-West te voorkomen, wel heeft hij vertrouwen in de aanpak: "Het is een kwestie van volhouden."

Het aantal mazelenbesmettingen in de stad neemt toe. Vanochtend liet de GGD weten dat de oorsprong zich bevindt op een basisschool in Nieuw-West. Het gaat om zestien mensen in totaal, van wie vier kinderen opgenomen zijn geweest. De GGD en het RIVM uitten al langere tijd zorgen over de dalende vaccinatiegraad. Wat zeggen deze cijfers over die zorgen en komt er ook echt een grote uitbraak? 

Om welke basisschool het gaat, wil de GGD vanwege privacyredenen niet zeggen. De vier kinderen die in het ziekenhuis opgenomen zijn geweest, zijn volgens GGD-arts Charlie van der Weijden inmiddels weer thuis. De situatie op de basisschool is ontstaan doordat een kind in het buitenland besmet is geraakt. Het kind zat zelf niet op de school, maar heeft gezinsleden aangestoken die wel op de school zaten.

Risico's 

Mazelen zijn erg besmettelijk en niet per se onschuldig. Je kunt er best ziek van worden, vertelt Harald Wychel, woordvoerder van het RIVM. "Je voelt je heel onprettig en kan koorts krijgen", zegt hij. Voor mensen met een zwakkere gezondheid zijn de risico's groter: "Een longontsteking, bronchitis of een hersenontsteking, bijvoorbeeld." De kans om in Nederland aan mazelen te overlijden is naar schatting 1 op de 10.000. Tijdens de laatste uitbraak in 2013 overleed één meisje aan de gevolgen van mazelen. 

Wethouder Alexander Scholtes, die verantwoordelijk is voor de zorg in de stad, maakt zich zorgen over de huidige ontwikkeling. Volgens hem zal het zich snel door de stad verspreiden. "Mensen bewegen door de hele stad", zegt hij. Hij roept daarom ook op: "Als je denkt dat je kind mazelen heeft, neem het dan niet mee naar de wachtkamer van de huisarts. Voorkom alsjeblieft dat het andere kinderen kan besmetten." 

De toename van besmettingen in de stad ligt in lijn met de landelijke stijging van het aantal gevallen. Zo bracht het RIVM gisteren naar buiten dat er in totaal 108 gevallen zijn in Nederland. Dat is opvallend omdat het totaal aantal gevallen eind maart 2024 op 55 stond. 

Geen reden tot paniek 

Toch hoeven deze cijfers nog geen reden te zijn voor grote paniek zegt Wychel. “Deze piek hoeft niet te zeggen dat dit in hetzelfde tempo doorzet. Wat je wel kan zeggen is dat mazelen nu meer heerst in Europa dan in andere jaren”, zegt hij. De landen waarvandaan de mazelen naar Nederland zijn meegenomen zijn Marokko en Roemenië. Mensen die daar besmet raakten, zijn niet of te weinig gevaccineerd geweest, aldus Wychel. 

Mensen die naar die landen op vakantie gaan worden volgens Wychel wel dringend geadviseerd hun vaccinatiestatus te checken: "Eén vaccinatie beschermt voor 95 procent, de tweede voor 99 procent. Mensen die al eens mazelen hebben gehad zijn ook beschermd."

Volgens het RIVM spreken we in Nederland nog niet van een uitbraak, maar van verschillende clusters. Dat komt omdat de bron van de uitbraken nog te herleiden is. Zo ook in Amsterdam. De laatste uitbraak die Nederland had, was in 2013. In dat jaar waren er landelijk meer dan 2500 meldingen. De oorzaak van die landelijke uitbraak lag toen in de Biblebelt. 

Toch wordt er rekening mee gehouden dat zo'n uitbraak eens in de tien tot vijtien jaar terugkomt. Dat komt omdat zowel de landelijke vaccinatiegraad, als die in stedelijke gebieden, nog altijd onder het advies van 95 procent ligt. Zo ligt het landelijke gemiddelde op 90 procent. Amsterdam kent gemiddeld een magere 84 procent.

Dalende trend

De GGD is gestart met een uitgebreid bron- en contactonderzoek, en verwacht nog meer gevallen aan te treffen de komende tijd. De wijk rondom de school in Nieuw-West staat bekend als een buurt met een lage vaccinatiegraad: “De besmettingen hebben een grote relatie met de lage vaccinatiegraad in die wijk. Al jaren zien we een dalende trend. Ook op deze school. Daardoor kon het zich heel snel verspreiden", aldus GGD-arts Van der Weijden. 

Redenen om niet te vaccineren zijn volgens RIVM-woordvoerder Wychel nog altijd divers: "Er zijn religieuze redenen, maar ook zien we dat mensen iets minder vertrouwen in vaccineren hebben na corona." Hiernaast zijn er soms ook praktische redenen, vertelt hij.

Volgens Scholtes speelt het niet alleen in Nieuw-West, maar ligt de vaccinatiegraad in meerdere wijken, verspreid door de hele stad, veel te laag. Specifieker wil hij niet zijn. Wel stelt hij dat de gemeente bezig is met een wijkgerichte- en meer praktische aanpak. "Door samen te werken met Amsterdammers, experts en partijen uit de buurt. Vroeger moest je ver reizen naar grote gymhallen, nu kan je in je eigen buurt terecht", zegt Scholtes. Volgens hem heeft dat afgelopen jaar voor het eerst geleid tot een stijging van de opkomstcijfers. 

Toch was de aanpak niet voldoende om de dalende trend te keren en de clusteruitbraak in Nieuw-West te voorkomen, wel heeft hij vertrouwen in de aanpak: "Het is een kwestie van volhouden."

Fotograaf Robert Gort uit Avenhorn zette de onlangs overleden Rob de Nijs met regelmaat op de gevoelige plaat. In zijn archief zijn ruim 25.000 foto's van De Nijs terug te vinden. Er ontstond er een warme vriendschap tussen de fotograaf en het popicoon. Aan de hand van vijf foto's halen we herinneringen op.

Circustheater Scheveningen 2013

"Is het gelukt jongen, heb je mooie foto's kunnen maken?" Met die woorden maakte Robert Gort voor het eerst kennis met Rob de Nijs tijdens een optreden in het Circustheater in Scheveningen in 2013. "Het was een zeer aimabele man, altijd vriendelijk en hij voelde zich voor niemand te goed. What you see is what you get. Na afloop dronk hij altijd een Belgisch biertje en kwam er een bittergarnituurtje op tafel en dan vroeg hij altijd om er eentje mee te drinken."

De Nijs was onder de indruk van de foto's van Gort, die ook veel andere artiesten en bands fotografeert. De Nijs nodigde hem daarna persoonlijk uit voor een optreden in Carré.

Frank Jansen, de manager van De Nijs, typeerde Gort als een zogenaamde 'fly on the wall': je ziet hem niet, maar hij komt met de mooiste beelden thuis. "Ik probeer altijd foto's te maken waarbij ik de sfeer en de zaal meeneem. Ook probeer ik nooit in de weg te lopen. Die opstelling waardeerde Rob waardoor er uiteindelijk een jarenlange samenwerking ontstond."  

't Kerkhuys Spanbroek 2019

De fotograaf was vaak te vinden bij optredens van De Nijs, met name in het noorden van Noord-Holland, waar Gort werkt en woont. Uniek waren volgens hem de optredens in 't Kerkhuys in Spanbroek. De Nijs woonde een aantal jaren in het West-Friese dorp en kwam graag terug voor intieme optredens. "Hoewel het niet lucratief was vond hij het gewoon echt fantastisch om daar op te treden. Hij had echt een band met het dorp."

Ook in Hoorn bij Schouwburg Het Park trad De Nijs graag op. "Hij kwam daar erg graag en bleef ook lang hangen. De band, de geluidstechnici, iedereen was al naar huis maar dan zaten wij met een klein clubje nog gezellig te kletsen over koetjes en kalfjes. Hij was niet meer de muzikant en ik niet meer de fotograaf, we deden samen letterlijk het licht uit. Dat zijn de kleine momenten die ik ontzettend koester."

Theater de Vest Alkmaar 2019

Dat De Nijs al een tijdje leed aan Parkinson wist Gort al wat eerder dan de rest van Nederland. Na een optreden in De Vest in Alkmaar spraken ze daarover. "Je zag hem ieder jaar een beetje achteruit gaan. Je zag dat hij moeite had om zijn lijf onder controle te houden. Hij was daar wel heel open over en accepteerde het. 'Ik heb die rotziekte en het wordt alleen maar slechter. Maar gelukkig doet mijn stem het nog en genieten mensen er nog van. Ik blijf zingen totdat het echt niet meer gaat', vertelde hij me. Dat was heel confronterend."

Afscheidsconcert Sportpaleis Antwerpen 2021

Door de slopende ziekte moest De Nijs afscheid nemen van het artiestenleven. In november 2021 gaf hij daarom een groot afscheidsconcert in België. Gort werd ook uitgenodigd om dit vast te leggen en maakte daar een foto die uiteindelijk voor de cover van de tweedelige documentaire van Eric Coens 'Voor het Laatst' is gebruikt. De foto is ook te zien in de achtergrond van verschillende theatervoorstellingen waarbij de muziek van Rob wordt geëerd en op de website van De Nijs

"Het is mijn favoriete foto van Rob. Je ziet een breekbare maar trotse en dankbare man. Je ziet ook de emotie in zijn blik, hij had het zwaar maar hij moest afscheid nemen van zijn fans." En ook Rob vond de foto mooi. "Rob was er verliefd op. Hij hield erg van zwart-wit vooral toen hij wat ouder werd. Het maakt je tijdloos. Kleur kan mooi zijn maar ook afleiden."

Afscheidsconcert Ziggo Dome Amsterdam 2022

Na het afscheid van zijn Belgische fans wilde De Nijs ook afscheid nemen in Nederland. Corona gooide echter roet in het eten. "Hij kreeg zelf ook corona en de vraag was of hij nog in staat was om dat te doen. Hij is daarna nog naar een revalidatiecentrum gegaan om zijn stem weer te trainen. Hij voelde zich verplicht om ook hier afscheid te nemen. Dat is uiteindelijk gelukt en dat zegt veel over zijn doorzettingsvermogen."

Ook Gort werd voor de allerlaatste show in Amsterdam uitgenodigd. "Ik was een van de uitverkorenen. Zo voelt dat ook echt. Het was een enorme eer om dat mee te mogen maken. Het was ook niet normaal zwaar. De foto waarbij zijn zoon Julius hem een knuffel geeft is mooi maar ook erg aangrijpend. Bij het laatste nummer van het afscheidsconcert 'Niet voor het laatst' heb ik mijn fototoestel weggelegd en ben ik echt gaan luisteren. Toen liepen de tranen wel over mijn wangen." 

Het overlijden van Rob kwam voor Gort niet onverwacht. Zondag plaatste hij nog een foto op zijn Facebookpagina van de zanger met de zin: 'Konden we sommige dingen maar beïnvloeden'. Niet wetende dat hij die dag ook was overleden.

"Daar krijg je dan wel ijskoude rillingen van. We zijn een popicoon verloren maar ik ben voor hem ook opgelucht dat er aan de lijdensweg een eind komt. Het was een voorecht om hem te mogen fotograferen, dit heeft veel deuren voor mij geopend en een enorme lading mooie herinneringen voor altijd diep in mijn hart", aldus Gort.

Fotograaf Robert Gort uit Avenhorn zette de onlangs overleden Rob de Nijs met regelmaat op de gevoelige plaat. In zijn archief zijn ruim 25.000 foto's van De Nijs terug te vinden. Er ontstond er een warme vriendschap tussen de fotograaf en het popicoon. Aan de hand van vijf foto's halen we herinneringen op.

Circustheater Scheveningen 2013

"Is het gelukt jongen, heb je mooie foto's kunnen maken?" Met die woorden maakte Robert Gort voor het eerst kennis met Rob de Nijs tijdens een optreden in het Circustheater in Scheveningen in 2013. "Het was een zeer aimabele man, altijd vriendelijk en hij voelde zich voor niemand te goed. What you see is what you get. Na afloop dronk hij altijd een Belgisch biertje en kwam er een bittergarnituurtje op tafel en dan vroeg hij altijd om er eentje mee te drinken."

De Nijs was onder de indruk van de foto's van Gort, die ook veel andere artiesten en bands fotografeert. De Nijs nodigde hem daarna persoonlijk uit voor een optreden in Carré.

Frank Jansen, de manager van De Nijs, typeerde Gort als een zogenaamde 'fly on the wall': je ziet hem niet, maar hij komt met de mooiste beelden thuis "Ik probeer altijd foto's te maken waarbij ik de sfeer en de zaal meeneem. Ook probeer ik nooit in de weg te lopen. Die opstelling waardeerde Rob waardoor er uiteindelijk een jarenlange samenwerking ontstond."  

't Kerkhuys Spanbroek 2019

De fotograaf was vaak te vinden bij optredens van De Nijs, met name in het noorden van Noord-Holland, waar Gort werkt en woont. Uniek waren volgens hem de optredens in 't Kerkhuys in Spanbroek. De Nijs woonde een aantal jaren in het West-Friese dorp en kwam graag terug voor intieme optredens. "Hoewel het niet lucratief was vond hij het gewoon echt fantastisch om daar op te treden. Hij had echt een band met het dorp."

Ook in Hoorn bij Schouwburg Het Park trad De Nijs graag op. "Hij kwam daar erg graag en bleef ook lang hangen. De band, de geluidstechnici, iedereen was al naar huis maar dan zaten wij met een klein clubje nog gezellig te kletsen over koetjes en kalfjes. Hij was niet meer de muzikant en ik niet meer de fotograaf, we deden samen letterlijk het licht uit. Dat zijn de kleine momenten die ik ontzettend koester."

Theater de Vest Alkmaar 2019

Dat De Nijs al een tijdje leed aan Parkinson wist Gort al wat eerder dan de rest van Nederland. Na een optreden in De Vest in Alkmaar spraken ze daarover. "Je zag hem ieder jaar een beetje achteruit gaan. Je zag dat hij moeite had om zijn lijf onder controle te houden. Hij was daar wel heel open over en accepteerde het. Ik heb die rotziekte en het wordt alleen maar slechter", vertelde hij me. "Maar gelukkig doet mijn stem het nog en genieten mensen er nog van. Ik blijf zingen totdat het echt niet meer gaat. Dat was heel confronterend."

Afscheidsconcert Sportpaleis Antwerpen 2021

Door de slopende ziekte moest De Nijs afscheid nemen van het artiestenleven. In november 2021 gaf hij daarom een groot afscheidsconcert in België. Gort werd ook uitgenodigd om dit vast te leggen en maakte daar een foto die uiteindelijk voor de cover van de tweedelige documentaire van Eric Coens 'Voor het Laatst' is gebruikt. De foto is ook te zien in de achtergrond van verschillende theatervoorstellingen waarbij de muziek van Rob wordt geëerd en op de website van De Nijs

"Het is mijn favoriete foto van Rob. Je ziet een breekbare maar trotse en dankbare man. Je ziet ook de emotie in zijn blik, hij had het zwaar maar hij moest afscheid nemen van zijn fans." En ook Rob vond de foto mooi. "Rob was er verliefd op. Hij hield erg van zwart-wit vooral toen hij wat ouder werd. Het maakt je tijdloos. Kleur kan mooi zijn maar ook afleiden."

Afscheidsconcert Ziggo Dome Amsterdam 2022

Na het afscheid van zijn Belgische fans wilde De Nijs ook afscheid nemen in Nederland. Corona gooide echter roet in het eten. "Hij kreeg zelf ook corona en de vraag was of hij nog in staat was om dat te doen. Hij is daarna nog naar een revalidatiecentrum gegaan om zijn stem weer te trainen. Hij voelde zich verplicht om ook hier afscheid te nemen. Dat is uiteindelijk gelukt en dat zegt veel over zijn doorzettingsvermogen."

Ook Gort werd voor de allerlaatste show in Amsterdam uitgenodigd. "Ik was een van de uitverkorenen. Zo voelt dat ook echt. Het was een enorme eer om dat mee te mogen maken. Het was ook niet normaal zwaar. De foto waarbij zijn zoon Julius hem een knuffel geeft is mooi maar ook erg aangrijpend. Bij het laatste nummer van het afscheidsconcert 'Niet voor het laatst' heb ik mijn fototoestel weggelegd en ben ik echt gaan luisteren. Toen liepen de tranen wel over mijn wangen." 

Het overlijden van Rob kwam voor Gort niet onverwacht. Zondag plaatste hij nog een foto op zijn facebookpagina van de zanger met de zin 'konden we sommige dingen maar beïnvloeden' niet wetende dat hij die dag ook was overleden.

"Daar krijg je dan wel ijskoude rillingen van. We zijn een popicoon verloren maar ik ben voor hem ook opgelucht dat er aan de lijdensweg een eind komt. Het was een voorecht om hem te mogen fotograferen, dit heeft veel deuren voor mij geopend en een enorme lading mooie herinneringen voor altijd diep in mijn hart", aldus Gort.

Precies vijf jaar geleden werden woonzorglocaties in Nederland gesloten, om de bewoners te beschermen tegen corona. Hierdoor konden zij geen bezoek meer ontvangen. In de uitgebreide reportage 'Verdriet achter gesloten deuren' wordt in Omring-locatie Sweelinckhof in Wognum met betrokkenen teruggeblikt op deze verdrietige periode.   

"Geen bezoek, dat kan even niet meer", sprak minister Hugo de Jonge op een persconferentie op 19 maart 2020. Zeven woordjes slechts, maar wel met een enorme impact voor zo veel mensen. 

Om het om zich heenslaande coronavirus af te remmen en de oudste groep van Nederland te beschermen, zag het kabinet geen andere uitweg dan de deuren van de verpleeghuizen te sluiten. 

Geïsoleerde bewoners, contact achter glas

Bewoners werden geïsoleerd en moesten op hun kamer blijven. Dagen, weken achter elkaar. Contact met geliefden kon slechts van achter het raam plaatsvinden, of schreeuwend naar elkaar, vanaf een balkon. Het leverde schrijnende beelden en verhalen op. 

"Het moeilijkste was dat we geen eigen regie meer mochten voeren op het eigen beleid." De adem Jolanda Buwalda stokt even. Zij was en is bij Omring nog steeds voorzitter van de Raad van Bestuur. 

Landelijk beleid schommelde constant in die tijd. "Het waren dagkoersen. Het zwaarste was dat we onze huizen moesten sluiten. Dat onze mensen werden opgesloten en dat de dierbaren geen entree meer hadden. Dat is één van de meest tragische omstandigheden geweest. Ik krijg het er nog benauwd van."   

We praten in Wognum ook met Omring-arts Anja Willems, activiteitenbegeleider Colinda Goedhart en bewoonster Janie Hijstek. Zij praten in de reportage over het verdriet, de onmacht, maar ook over de saamhorigheid die corona teweegbracht. "Het heeft ook onvoorwaardelijke samenwerkingskracht gebracht", zegt Buwalda. 

'Dan ben je écht eenzaam'

Hijstek (83) is bewoonster van Sweelinckhof en verloor in de coronaperiode haar man Ton, die al ziek was. Kleinkinderen namen via de iPad afscheid van opa en na de crematie was er niemand die Janie kon bezoeken. "Dan ben je écht eenzaam." 

Toen de pandemie over zijn hoogtepunt was, zag Janie dat er veel bewoners van Sweelinckhof waren overleden. "Met kaarten maken waren we eerst met een stuk of twaalf, nu waren er nog maar drie over."

Precies vijf jaar geleden werden woonzorglocaties in Nederland gesloten, om de bewoners te beschermen tegen corona. Hierdoor konden zij geen bezoek meer ontvangen. In de uitgebreide reportage 'Verdriet achter gesloten deuren' wordt in Omring-locatie Sweelinckhof in Wognum met betrokkenen teruggeblikt op deze verdrietige periode.   

"Geen bezoek, dat kan even niet meer", sprak minister Hugo de Jonge op een persconferentie op 19 maart 2020. Zeven woordjes slechts, maar wel met een enorme impact voor zo veel mensen. 

Om het om zich heenslaande coronavirus af te remmen en de oudste groep van Nederland te beschermen, zag het kabinet geen andere uitweg dan de deuren van de verpleeghuizen te sluiten. 

Geïsoleerde bewoners, contact achter glas

Bewoners werden geïsoleerd en moesten op hun kamer blijven. Dagen, weken achter elkaar. Contact met geliefden kon slechts van achter het raam plaatsvinden, of schreeuwend naar elkaar, vanaf een balkon. Het leverde schrijnende beelden en verhalen op. 

"Het moeilijkste was dat we geen eigen regie meer mochten voeren op het eigen beleid." De adem Jolanda Buwalda stokt even. Zij was en is bij Omring nog steeds voorzitter van de Raad van Bestuur. 

Landelijk beleid schommelde constant in die tijd. "Het waren dagkoersen. Het zwaarste was dat we onze huizen moesten sluiten. Dat onze mensen werden opgesloten en dat de dierbaren geen entree meer hadden. Dat is één van de meest tragische omstandigheden geweest. Ik krijg het er nog benauwd van."   

We praten in Wognum ook met Omring-arts Anja Willems, activiteitenbegeleider Colinda Goedhart en bewoonster Janie Hijstek. Zij praten in de reportage over het verdriet, de onmacht, maar ook over de saamhorigheid die corona teweegbracht. "Het heeft ook onvoorwaardelijke samenwerkingskracht gebracht", zegt Buwalda. 

'Dan ben je écht eenzaam'

Hijstek (83) is bewoonster van Sweelinckhof en verloor in de coronaperiode haar man Ton, die al ziek was. Kleinkinderen namen via de iPad afscheid van opa en na de crematie was er niemand die Janie kon bezoeken. "Dan ben je écht eenzaam." 

Toen de pandemie over zijn hoogtepunt was, zag Janie dat er veel bewoners van Sweelinckhof waren overleden. "Met kaarten maken waren we eerst met een stuk of twaalf, nu waren er nog maar drie over."

Het aantal besmettingen met mazelen neemt landelijk toe, ook in Amsterdam, waar in de laatste twee weken 15 personen - met verschillende leeftijden - positief werden getest. Dat bevestigt GGD Amsterdam aan AT5. "We zien het aantal nieuwe meldingen oplopen in de stad, maar hadden dit wel zien aankomen vanwege de lage vaccinatiegraad", aldus een woordvoerder van GGD Amsterdam.

Hoewel de besmettingen op scholen zijn begonnen, vinden besmettingen inmiddels 'overal plaats'. GGD Amsterdam spreekt van 'een cluster'. Dat houdt in dat personen in een directe kleine opgeving snel besmet kunnen raken wanneer zij niet zijn gevaccineerd. "Het gaat hierbij om een beperkte groep. We zien dat besmettingen relatief snel weer uitdoven", licht een woordvoerder van het RIVM aan AT5 toe.

De vaccinatiegraad in Amsterdam ligt op dit moment rond de 80 procent, pas wanneer deze op 95 procent ligt, blijven besmettingen uit. "Daarmee neemt de kans op het aantal besmettingen in Amsterdam toe."

Verspreiding

Vaak worden de mazelen onder jonge kinderen van broertje op zusje doorgeven. "Het is voor ons belangrijk om te kijken waar de besmette persoon is geweest. Dus in op sportclubs, basisscholen, de hele riedel. Dat is vaak nog wel een uitpluiswerk", aldus de woordvoerder.

Dat de besmettingen flink toenemen, komt niet helemaal uit de lucht vallen. "We gingen er al vanuit dat deze stijging eraan zat te komen, vandaar dat we ook adviseren om je te laten vaccineren tegen de mazelen." Toch gebeurt dat om verschillende redenen - waaronder religieuze, principiële redenen en het vaccineren na corona - niet. Bij besmettingen heeft een vaccinatie geen zin meer, dan rest de enige oplossing uitzieken. 

Besmettelijk 

Mazelen is besmettelijker dan de griep en wordt veroorzaakt door een infectie met het mazelenvirus. De ziekte komt vooral voor bij jongere kinderen en is wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van sterfte onder jonge kinderen. In Nederland is die kans kleiner: in ons land sterft 1 op de 10.000 gevallen. Hier vind je meer over het ziekteverloop van mazelen. 

De incubatietijd van mazelen duurt één tot twee weken, het uitzieken een week tot 10 dagen. Afgelopen januari lagen er drie personen met mazelen in het OLVG West. Er werd toen door het ziekenhuis een uitgebreid contactonderzoek gedaan, vanwege hun besmettelijkheid.

Het Rijksvaccinatieprogramma biedt sinds 1976 een vaccinatie tegen mazelen aan, waarna het aantal besmettingen laag lag. Elke 10 à 15 jaar is er in Nederland een grotere uitbraak, door het niet vaccineren. Een laatste grote uitbraak was in 2013/2014. Sinds 2024 neemt het aantal besmettingen met het mazelenvirus opnieuw toe. 

Het aantal besmettingen met mazelen neemt landelijk toe, ook in Amsterdam, waar in de laatste twee weken 15 personen - met verschillende leeftijden - positief werden getest. Dat bevestigt GGD Amsterdam aan AT5. "We zien het aantal nieuwe meldingen oplopen in de stad, maar hadden dit wel zien aankomen vanwege de lage vaccinatiegraad", aldus een woordvoerder van GGD Amsterdam.

Hoewel de besmettingen op scholen zijn begonnen, vinden besmettingen inmiddels 'overal plaats'. GGD Amsterdam spreekt van 'een cluster'. Dat houdt in dat personen in een directe kleine opgeving snel besmet kunnen raken wanneer zij niet zijn gevaccineerd. "Het gaat hierbij om een beperkte groep. We zien dat besmettingen relatief snel weer uitdoven", licht een woordvoerder van het RIVM aan AT5 toe.

De vaccinatiegraad in Amsterdam ligt op dit moment rond de 80 procent, pas wanneer deze op 95 procent ligt, blijven besmettingen uit. "Daarmee neemt de kans op het aantal besmettingen in Amsterdam toe."

Verspreiding

Vaak worden de mazelen onder jonge kinderen van broertje op zusje doorgeven. "Het is voor ons belangrijk om te kijken waar de besmette persoon is geweest. Dus in op sportclubs, basisscholen, de hele riedel. Dat is vaak nog wel een uitpluiswerk", aldus de woordvoerder.

Dat de besmettingen flink toenemen, komt niet helemaal uit de lucht vallen. "We gingen er al vanuit dat deze stijging eraan zat te komen, vandaar dat we ook adviseren om je te laten vaccineren tegen de mazelen." Toch gebeurt dat om verschillende redenen - waaronder religieuze, principiële redenen en het vaccineren na corona - niet. Bij besmettingen heeft een vaccinatie geen zin meer, dan rest de enige oplossing uitzieken. 

Besmettelijk 

Mazelen is besmettelijker dan de griep en wordt veroorzaakt door een infectie met het mazelenvirus. De ziekte komt vooral voor bij jongere kinderen en is wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van sterfte onder jonge kinderen. In Nederland is die kans kleiner: in ons land sterft 1 op de 10.000 gevallen. Hier vind je meer over het ziekteverloop van mazelen. 

De incubatietijd van mazelen duurt één tot twee weken, het uitzieken een week tot 10 dagen. Afgelopen januari lagen er drie personen met mazelen in het OLVG West. Er werd toen door het ziekenhuis een uitgebreid contactonderzoek gedaan, vanwege hun besmettelijkheid.

Het Rijksvaccinatieprogramma biedt sinds 1976 een vaccinatie tegen mazelen aan, waarna het aantal besmettingen laag lag. Elke 10 à 15 jaar is er in Nederland een grotere uitbraak, door het niet vaccineren. Een laatste grote uitbraak was in 2013/2014. Sinds 2024 neemt het aantal besmettingen met het mazelenvirus opnieuw toe. 

Van een onbestemd voorgevoel naar een heldenstatus. In de uiterst complexe coronaperiode zocht Mark Bernard (36) uit Hoorn voor zorgorganisatie Omring de wereldmarkt af, op jacht naar voldoende beschermingsmiddelen voor zorgmedewerkers. "Nu ben ik de bejubelde man, maar wat als het niet was gelukt?" 

Hoeveel extra doden waren er gevallen als Mark Bernard niet zo daadkrachtig had gehandeld? Een zuiver antwoord is moeilijk te geven, maar feit is dat de Hoornse medewerker van Omring nog altijd wordt gezien als interne held. "'Oh, jij bent Mark', hoor ik wel eens van collega's. Terwijl ik die mensen dan nog nooit heb gezien. Dat is wel bijzonder."

Zijn naam zal bij Omring voor altijd verbonden blijven met de coronaperiode. En dat terwijl de 'inkoopkoning' zich normaal gesproken als veiligheidsadviseur bezighoudt met brand- en gebouwveiligheid en een stuk crisisbeheersing. En toch stapte hij op maandag 3 februari 2020 op de zorgdirectie van Omring af.

'Ik vreesde voor een tekort'

De beelden uit het Chinese Wuhan - waar corona het eerst uitbreekt - verontrusten hem. "Omdat ik zag dat dat een belangrijke provincie is en juist daar veel beschermingsmiddelen worden gemaakt. Ik vreesde voor een tekort. Natuurlijk niet wetende dat corona ook zo'n impact op Nederland zou hebben."

De pandemie die ons land enkele jaren in zijn greep houdt, is dan gevoelsmatig nog ver weg. Zijn zorg wordt dan ook niet heel serieus genomen en de leveranciers geven aan zich geen zorgen te maken. Het beeld en de gemoedstoestand verandert radicaal als corona ook Nederland bereikt.

Inkoop, beheer en distributie

Mark wordt direct uitgenodigd bij het crisisoverleg van Omring, mede omdat hij zojuist het crisisbeheersingsplan heeft geschreven. "En omdat ik eerder al aan de bel had getrokken. Ik werd verantwoordelijk gemaakt voor de inkoop, het beheer en de distributie van beschermingsmiddelen. Onze contractpartijen hadden toen al niet veel meer op voorraad, dus ik moest als een gek op zoek naar andere partijen."

Nieuwe functie of niet: er is haast. Veel haast. Want de 4.500 medewerkers van Omring mogen in crisistijd niet zonder beschermingsmiddelen komen te zitten. "We hebben eerst een herverdeling van de eigen voorraad gemaakt, zodat medewerkers nooit zonder materiaal hebben gezeten. Daarmee werd een buffer opgebouwd en zo zijn we de eerste twee weken doorgekomen." 

Daarnaast verkent Mark snel de wereldmarkt: "Ik heb veel partijen gemaild en gebeld, over de hele wereld. Uiteindelijk vind je dan wel iets en leer je ook snel. Er zaten veel cowboyspartijen tussen. Die konden ineens heel veel mondmaskers leveren, tegen woekerprijzen. Maar ik vroeg altijd om certificaten en rapporten en die konden ze dan niet overleggen. Zo vielen die partijen al snel weg."

Hij is in de crisisperiode bijna 24 uur per dag aan het werk, 7 dagen in de week. Zoeken, speuren en vooral: kopen. "Ik stond de hele dag aan. Vaak had ik maar 5 minuten tijd om te beslissen. Dus als ik 's avonds om 23.00 uur 50.000 mondmaskers kon inkopen, dan deed ik dat. Ik heb geen medische achtergrond, maar heb mij als een gek ingelezen. Zo kreeg ik een soort spoedcursus in beschermingsmiddelen en infectieziekten."

Tekst gaat verder onder de foto.

De voortvarende manier van werken redt Omring, zeker in de beginperiode van corona, in het voorjaar van 2020. Mark koopt miljoenen stuks in: mondkapjes, handschoenen, isolatieschorten, veiligheidsbrillen, handalcohol.

"In de toptijd ging er 1.000 liter handalcohol per week doorheen. En jaarlijks 6 miljoen handschoenen. Aantallen die niet te bevatten zijn. Er waren tijden dat we 100 artikelen op voorraad hadden."

Mark kreeg veel vertrouwen. "Omdat Omring het belangrijkst vond dat de medewerkers en de bewoners zo goed mogelijk werden beschermd. Dat stelden ze boven alles. Boven een bepaald bedrag was er wel overleg, maar ik heb nooit 'nee' gehoord. Dat gaf ook een bepaalde vrijheid."

Het is een intense periode, die gepaard ging met veel druk. "Het was hard werken, echt hard werken. Ik was bijna 24 uur per dag op kantoor. Soms kreeg ik de zenuwen. 'Gaat het wel lukken?' Nu ben ik de bejubelde man, maar wat als het niet was gelukt?" 

'Dat is zo'n gaaf gevoel'

Maar het lukte wel, want er waren altijd voldoende middelen om de duizenden personeelsleden te beschermen. Daarna was hij ook verantwoordelijk voor de eerste vaccinatieronde. "Die ampullen werden via verschillende routes aangeleverd, altijd onder begeleiding van twee bewakers. Bizar, toch?"

Mark kijkt met trots en tevredenheid terug op deze bizarre periode. "Een collega van mij hielp bij de distributie. Die zag ik vaker dan mijn eigen vrouw. Maar ik ben er vooral trots op dat we het als team voor elkaar hebben gekregen. Met z'n allen. Dat is zo'n gaaf gevoel."

Vijf jaar na de start van deze nare periode staat hij nog altijd te boek als 'inkoopkoning' van Omring. Terug naar de beginvraag. "Of het veel doden heeft gescheeld? Dat is moeilijk te zeggen, maar het heeft wel de kans verkleind op het overbrengen van het virus. Het heeft dus wel degelijk een verschil gemaakt."

Van een onbestemd voorgevoel naar een heldenstatus. In de uiterst complexe coronaperiode zocht Mark Bernard (36) uit Hoorn voor zorgorganisatie Omring de wereldmarkt af, op jacht naar voldoende beschermingsmiddelen voor zorgmedewerkers. "Nu ben ik de bejubelde man, maar wat als het niet was gelukt?" 

Hoeveel extra doden waren er gevallen als Mark Bernard niet zo daadkrachtig had gehandeld? Een zuiver antwoord is moeilijk te geven, maar feit is dat de Hoornse medewerker van Omring nog altijd wordt gezien als interne held. "'Oh, jij bent Mark', hoor ik wel eens van collega's. Terwijl ik die mensen dan nog nooit heb gezien. Dat is wel bijzonder."

Zijn naam zal bij Omring voor altijd verbonden blijven met de coronaperiode. En dat terwijl de 'inkoopkoning' zich normaal gesproken als veiligheidsadviseur bezighoudt met brand- en gebouwveiligheid en een stuk crisisbeheersing. En toch stapte hij op maandag 3 februari 2020 op de zorgdirectie van Omring af.

'Ik vreesde voor een tekort'

De beelden uit het Chinese Wuhan - waar corona het eerst uitbreekt - verontrusten hem. "Omdat ik zag dat dat een belangrijke provincie is en juist daar veel beschermingsmiddelen worden gemaakt. Ik vreesde voor een tekort. Natuurlijk niet wetende dat corona ook zo'n impact op Nederland zou hebben."

De pandemie die ons land enkele jaren in zijn greep houdt, is dan gevoelsmatig nog ver weg. Zijn zorg wordt dan ook niet heel serieus genomen en de leveranciers geven aan zich geen zorgen te maken. Het beeld en de gemoedstoestand verandert radicaal als corona ook Nederland bereikt.

Inkoop, beheer en distributie

Mark wordt direct uitgenodigd bij het crisisoverleg van Omring, mede omdat hij zojuist het crisisbeheersingsplan heeft geschreven. "En omdat ik eerder al aan de bel had getrokken. Ik werd verantwoordelijk gemaakt voor de inkoop, het beheer en de distributie van beschermingsmiddelen. Onze contractpartijen hadden toen al niet veel meer op voorraad, dus ik moest als een gek op zoek naar andere partijen."

Nieuwe functie of niet: er is haast. Veel haast. Want de 4.500 medewerkers van Omring mogen in crisistijd niet zonder beschermingsmiddelen komen te zitten. "We hebben eerst een herverdeling van de eigen voorraad gemaakt, zodat medewerkers nooit zonder materiaal hebben gezeten. Daarmee werd een buffer opgebouwd en zo zijn we de eerste twee weken doorgekomen." 

Daarnaast verkent Mark snel de wereldmarkt: "Ik heb veel partijen gemaild en gebeld, over de hele wereld. Uiteindelijk vind je dan wel iets en leer je ook snel. Er zaten veel cowboyspartijen tussen. Die konden ineens heel veel mondmaskers leveren, tegen woekerprijzen. Maar ik vroeg altijd om certificaten en rapporten en die konden ze dan niet overleggen. Zo vielen die partijen al snel weg."

Hij is in de crisisperiode bijna 24 uur per dag aan het werk, 7 dagen in de week. Zoeken, speuren en vooral: kopen. "Ik stond de hele dag aan. Vaak had ik maar 5 minuten tijd om te beslissen. Dus als ik 's avonds om 23.00 uur 50.000 mondmaskers kon inkopen, dan deed ik dat. Ik heb geen medische achtergrond, maar heb mij als een gek ingelezen. Zo kreeg ik een soort spoedcursus in beschermingsmiddelen en infectieziekten."

Tekst gaat verder onder de foto.

De voortvarende manier van werken redt Omring, zeker in de beginperiode van corona, in het voorjaar van 2020. Mark koopt miljoenen stuks in: mondkapjes, handschoenen, isolatieschorten, veiligheidsbrillen, handalcohol.

"In de toptijd ging er 1.000 liter handalcohol per week doorheen. En jaarlijks 6 miljoen handschoenen. Aantallen die niet te bevatten zijn. Er waren tijden dat we 100 artikelen op voorraad hadden."

Mark kreeg veel vertrouwen. "Omdat Omring het belangrijkst vond dat de medewerkers en de bewoners zo goed mogelijk werden beschermd. Dat stelden ze boven alles. Boven een bepaald bedrag was er wel overleg, maar ik heb nooit 'nee' gehoord. Dat gaf ook een bepaalde vrijheid."

Het is een intense periode, die gepaard ging met veel druk. "Het was hard werken, echt hard werken. Ik was bijna 24 uur per dag op kantoor. Soms kreeg ik de zenuwen. 'Gaat het wel lukken?' Nu ben ik de bejubelde man, maar wat als het niet was gelukt?" 

'Dat is zo'n gaaf gevoel'

Maar het lukte wel, want er waren altijd voldoende middelen om de duizenden personeelsleden te beschermen. Daarna was hij ook verantwoordelijk voor de eerste vaccinatieronde. "Die ampullen werden via verschillende routes aangeleverd, altijd onder begeleiding van twee bewakers. Bizar, toch?"

Mark kijkt met trots en tevredenheid terug op deze bizarre periode. "Een collega van mij hielp bij de distributie. Die zag ik vaker dan mijn eigen vrouw. Maar ik ben er vooral trots op dat we het als team voor elkaar hebben gekregen. Met z'n allen. Dat is zo'n gaaf gevoel."

Vijf jaar na de start van deze nare periode staat hij nog altijd te boek als 'inkoopkoning' van Omring. Terug naar de beginvraag. "Of het veel doden heeft gescheeld? Dat is moeilijk te zeggen, maar het heeft wel de kans verkleind op het overbrengen van het virus. Het heeft dus wel degelijk een verschil gemaakt."

Een bosje tulpen? Daar betaal je bij de bloemist al gauw 12 euro voor. Door het kletsnatte najaar van 2023 zijn goede bollen schaars. "Op de veiling brengen ze 0,70 à 0,80 per stuk op met uitschieters tot 1,50 voor exclusieve soorten."

Heemskerkse tulpen doen het ontzettend goed op de veiling. Tulpen worden moeiteloos verkocht voor zeventig à tachtig cent per stuk. Exclusieve soorten weten het zelfs tot 1,50 euro per stuk te schoppen met dagen als Valentijn en internationale vrouwendag, vertelt tuinder Marc Duin. "Dat is ongeveer tien cent hoger dan vorig jaar."

Toch is er geen reden om de champagne te ontkurken. "We blijven nuchter; de hoge prijzen komen grotendeels door de tekorten.  

Natte najaar

De extreem natte herfst van 2023 staat nog vers in het geheugen. Dagenlange stortbuien, ondergelopen kelders en verzakte bospaden zorgden voor langdurige naweeën. Zo ook in de tulpenwereld. "In november worden de bollen geplant en in april geoogst", legt Duin uit. "Maar omdat november midden in het regenseizoen viel, kregen de bollen te veel water, wat de kwaliteit aantastte."

In Heemskerk zijn de tuinders er relatief goed vanaf gekomen. "We hebben veel verschillende soorten, en de ene is gevoeliger voor nattigheid dan de andere. Maar gemiddeld gezien is de kwaliteit wel iets achteruitgegaan. In onze sector bepalen vraag en aanbod de prijs, en daardoor zie je die nu stijgen."

Tekst gaat verder onder de foto.

Hebben van kwaliteit

Voor nu haalt Duin er zijn voordeel uit. "Sinds corona zien we dat onze bloemen steeds meer opleveren. Negen jaar geleden hebben we ons met andere tuinders verenigd onder coasTulip. Dat merk is in het buitenland een echt kwaliteitskeurmerk geworden voor zware en exclusieve soorten. Veel van onze tulpen gaan naar Zuid-Duitsland en Zwitserland, waar klanten bereid zijn ervoor te betalen."

Die goede prijs is voor de Heemskerkse bedrijven ook noodzakelijk, benadrukt Duin. "We zijn kleinschalig en moeten het hebben van onze kwaliteit, niet de hoeveelheden. Bovendien speelt inflatie een grote rol in de stijgende prijzen; ook voor ons zijn de kosten flink toegenomen."

Daarnaast brengt volgend jaar zorgen met zich mee. Duin verwacht dat de prijs van de bollen verder oplopen door het gebrek aan goede bollen. "Dan is het nog maar afwachten of ze genoeg opleveren op de veilig."

Studiestress, relatieproblemen of sociaal isolement: tijdens de coronacrisis startten studenten van meerdere onderwijsinstellingen een initiatief om studentenwelzijn te bevorderen. VU-studenten startten een welzijnspunt waar mensen fysiek langs kunnen komen, de UvA begon een telefoonlijn. En tegen de verwachting in blijven deze initiatieven populair.

VU-studenten besloten drie jaar geleden dat er meer aan mentaal welzijn moest worden gedaan en ook aan de UvA leefde dat idee na de coronacrisis. De studenten gingen zelf aan de slag, op de VU kwam daar het 'Student Wellbeing Point' uit. Een open huiskamer op de begane grond van het hoofdgebouw waar jaarlijks zo'n duizend studenten vragen stellen en hun problemen kunnen delen.

"Studiestress komt voorbij, maar ook problemen met vrienden of vragen hoe je bij een psycholoog terechtkomt", legt coördinator Kimberly van den Ouden uit. Ze was zelf bij de oprichting betrokken en stuurt de boel nu aan. "De problemen van voor en tijdens corona zijn niet ineens weg."

Anoniem en laagdrempelig

Ook bij beldienst 'All Ears' staan UvA-studenten klaar voor anderen, zo'n twaalf studenten per week worden geholpen. Anoniem kun je psychologiestudenten bellen die je verhaal aanhoren en advies geven. Komay Nguyen zit in het bestuur: "We zouden groter kunnen zijn, maar het is heel belangrijk om mensen het gevoel te geven dat er altijd naar ze wordt geluisterd."

Een van de bellers is Pingping. Zij is een internationale student en belde zo'n jaar geleden naar de lijn: "Ik had voor het eerst ooit een burn-out, ik wist niet wat ik moest en belde huilend naar All Ears. "Ik heb veel vrienden, maar die hebben natuurlijk ook studiestress. Na drie of vier keer voel ik me ook schuldig om alweer mijn vrienden te belasten hiermee."

Van den Ouden: "Het is belangrijk om te benadrukken dat we geen psychologen zijn, we zijn er echt om een eerste gedachte aan te horen. We kunnen mensen wel adviseren om naar een echte professional te gaan natuurlijk."

De VU besloot de studentendienst vorig jaar officieel als onderdeel van de universiteit aan te merken. Dat betekent dat de service gefinancierd wordt: "Het is goed dat de universiteit daarmee zegt hoe belangrijk dit is", zegt Van den Ouden. "We willen zo lang als nodig kunnen bestaan."

Financiële keuzes

Voor de telefoonlijn van de psychologiestudenten zit het anders; de UvA besloot al even terug om de financiering in te trekken. De universiteit vindt mentale gezondheid van studenten zeer belangrijk, maar volgens de UvA ging dit om een pilot. Een woordvoerder: "Hoewel wij het een zeer sympathiek initiatief vinden, is besloten ons te richten op onze eigen vormen van begeleiding bij mentaal welzijn, zoals de studentpsychologen. Financiële ondersteuning van All Ears zou volgens ons namelijk gepaard moeten gaan met inhoudelijke begeleiding en borging van kwaliteit."

Nguyen: "Ik begrijp het ergens wel, maar zo helpen we wel twaalf mensen meer dan nul." Ze pleit ervoor dat de UvA in hun eigen voordeel weer financiering voor het initiatief starten. Maar daar zet de universiteit niet op in: "Die zorg kunnen we beter garanderen via onze eigen studentpsychologen.

Een bosje tulpen? Daar betaal je bij de bloemist al gauw 12 euro voor. Niet alleen door inflatie is de prijs opgedreven. Ook het kletsnatte najaar van 2023 speelt mee, waardoor goede bollen schaars zijn. "Op de veiling brengen ze 0,70 à 0,80 per stuk op met uitschieters tot 1,50 voor exclusieve soorten."

Heemskerkse tulpen doen het ontzettend goed op de veiling. Tulpen worden moeiteloos verkocht voor zeventig à tachtig cent per stuk. Exclusieve soorten weten het zelfs tot 1,50 euro per stuk te schoppen met dagen als Valentijn en internationale vrouwendag, vertelt tuinder Marc Duin. Toch is er geen reden om de champagne te ontkurken. "We blijven nuchter; de hoge prijzen komen grotendeels door de tekorten."

Natte najaar

De extreem natte herfst van 2023 staat nog vers in het geheugen. Dagenlange stortbuien, ondergelopen kelders en verzakte bospaden zorgden voor langdurige naweeën. Zo ook in de tulpenwereld. "In november worden de bollen geplant en in april geoogst", legt Duin uit. "Maar omdat november midden in het regenseizoen viel, kregen de bollen te veel water, wat de kwaliteit aantastte."

In Heemskerk zijn de tuinders er relatief goed vanaf gekomen. "We hebben veel verschillende soorten, en de ene is gevoeliger voor nattigheid dan de andere. Maar gemiddeld gezien is de kwaliteit wel iets achteruitgegaan. In onze sector bepalen vraag en aanbod de prijs, en daardoor zie je die nu stijgen."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Hebben van kwaliteit

Voor nu haalt Duin er zijn voordeel uit. "Sinds corona zien we dat onze bloemen steeds meer opleveren. Negen jaar geleden hebben we ons met andere tuinders verenigd onder coasTulip. Dat merk is in het buitenland een echt kwaliteitskeurmerk geworden voor zware en exclusieve soorten. Veel van onze tulpen gaan naar Zuid-Duitsland en Zwitserland, waar klanten bereid zijn ervoor te betalen."

Die goede prijs is voor de Heemskerkse bedrijven ook noodzakelijk, benadrukt Duin. "We zijn kleinschalig en moeten het hebben van onze kwaliteit, niet de hoeveelheden. Bovendien speelt inflatie een grote rol in de stijgende prijzen; ook voor ons zijn de kosten flink toegenomen."

Daarnaast brengt volgend jaar zorgen met zich mee. Duin verwacht dat de prijs van de bollen verder oplopen door het gebrek aan goede bollen. "Dan is het nog maar afwachten of ze genoeg opleveren op de veilig."

Een bosje tulpen? Daar betaal je bij de bloemist al gauw 12 euro voor. Niet alleen door inflatie is de prijs opgedreven. Ook het kletsnatte najaar van 2023 speelt mee, waardoor goede bollen schaars zijn. "Op de veiling brengen ze 0,70 à 0,80 per stuk op met uitschieters tot 1,50 voor exclusieve soorten."

Heemskerkse tulpen doen het ontzettend goed op de veiling. Tulpen worden moeiteloos verkocht voor zeventig à tachtig cent per stuk. Exclusieve soorten weten het zelfs tot 1,50 euro per stuk te schoppen met dagen als Valentijn en internationale vrouwendag, vertelt tuinder Marc Duin. Toch is er geen reden om de champagne te ontkurken. "We blijven nuchter; de hoge prijzen komen grotendeels door de tekorten."

Natte najaar

De extreem natte herfst van 2023 staat nog vers in het geheugen. Dagenlange stortbuien, ondergelopen kelders en verzakte bospaden zorgden voor langdurige naweeën. Zo ook in de tulpenwereld. "In november worden de bollen geplant en in april geoogst", legt Duin uit. "Maar omdat november midden in het regenseizoen viel, kregen de bollen te veel water, wat de kwaliteit aantastte."

In Heemskerk zijn de tuinders er relatief goed vanaf gekomen. "We hebben veel verschillende soorten, en de ene is gevoeliger voor nattigheid dan de andere. Maar gemiddeld gezien is de kwaliteit wel iets achteruitgegaan. In onze sector bepalen vraag en aanbod de prijs, en daardoor zie je die nu stijgen."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Hebben van kwaliteit

Voor nu haalt Duin er zijn voordeel uit. "Sinds corona zien we dat onze bloemen steeds meer opleveren. Zes jaar geleden hebben we ons met andere tuinders verenigd onder coasTulip. Dat merk is in het buitenland een echt kwaliteitskeurmerk geworden voor zware en exclusieve soorten. Veel van onze tulpen gaan naar Zuid-Duitsland en Zwitserland, waar klanten bereid zijn ervoor te betalen."

Die goede prijs is voor de Heemskerkse bedrijven ook noodzakelijk, benadrukt Duin. "We zijn kleinschalig en moeten het hebben van onze kwaliteit, niet de hoeveelheden. Bovendien speelt inflatie een grote rol in de stijgende prijzen; ook voor ons zijn de kosten flink toegenomen."

Daarnaast brengt volgend jaar zorgen met zich mee. Duin verwacht dat de prijs van de bollen verder oplopen door het gebrek aan goede bollen. "Dan is het nog maar afwachten of ze genoeg opleveren op de veilig."

Een bosje tulpen? Daar betaal je bij de bloemist al gauw 12 euro voor. Niet alleen door inflatie is de prijs opgedreven. Ook het kletsnatte najaar van 2023 speelt mee, waardoor goede bollen schaars zijn. "Op de veiling brengen ze 0,70 à 0,80 per stuk op met uitschieters tot 1,50 voor exclusieve soorten."

Heemskerkse tulpen doen het ontzettend goed op de veiling. Tulpen worden moeiteloos verkocht voor zeventig à tachtig cent per stuk. Exclusieve soorten weten het zelfs tot 1,50 euro per stuk te schoppen met dagen als Valentijn en internationale vrouwendag, vertelt tuinder Marc Duin. Toch is er geen reden om de champagne te ontkurken. "We blijven nuchter; de hoge prijzen komen grotendeels door de tekorten."

Natte najaar

De extreem natte herfst van 2023 staat nog vers in het geheugen. Dagenlange stortbuien, ondergelopen kelders en verzakte bospaden zorgden voor langdurige naweeën. Zo ook in de tulpenwereld. "In november worden de bollen geplant en in april geoogst", legt Duin uit. "Maar omdat november midden in het regenseizoen viel, kregen de bollen te veel water, wat de kwaliteit aantastte."

In Heemskerk zijn de tuinders er relatief goed vanaf gekomen. "We hebben veel verschillende soorten, en de ene is gevoeliger voor nattigheid dan de andere. Maar gemiddeld gezien is de kwaliteit wel iets achteruitgegaan. In onze sector bepalen vraag en aanbod de prijs, en daardoor zie je die nu stijgen."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Hebben van kwaliteit

Voor nu haalt Duin er zijn voordeel uit. "Sinds corona zien we dat onze bloemen steeds meer opleveren. Zes jaar geleden hebben we ons met andere tuinders verenigd onder coasTulip. Dat merk is in het buitenland een echt kwaliteitskeurmerk geworden voor zware en exclusieve soorten. Veel van onze tulpen gaan naar Zuid-Duitsland en Zwitserland, waar klanten bereid zijn ervoor te betalen."

Die goede prijs is voor de Heemskerkse bedrijven ook noodzakelijk, benadrukt Duin. "We zijn kleinschalig en moeten het hebben van onze kwaliteit, niet de hoeveelheden. Bovendien speelt inflatie een grote rol in de stijgende prijzen; ook voor ons zijn de kosten flink toegenomen."

Daarnaast brengt volgend jaar zorgen met zich mee. Duin verwacht dat de prijs van de bollen verder oplopen door het gebrek aan goede bollen. "Dan is het nog maar afwachten of ze genoeg opleveren op de veilig."

Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat het openbare leven in Amsterdam en de rest van het land volledig stilviel. De eerste lockdown om het coronavirus onder controle te krijgen was een feit en daarmee begon een lange periode van vele ingrijpende gebeurtenissen. Bijna twee jaar lang duurt de crisis, van gesloten ondernemingen tot rellen en van groot leed in verzorgingshuizen tot wekelijkse demonstraties.

Een enorm archief aan verhalen die tijdens de coronacrisis gemaakt zijn vormen de basis voor deze terugblik. Het begint op 16 maart 2020 met de stille straten en een stad die moet gaan leven met een nieuwe werkelijkheid. De lockdown is afgekondigd en vanaf dat moment is niets meer zoals het was. 

Het virus legt de samenleving lam en zorgt voor enorm leed in de Amsterdamse verzorgingshuizen. Ouderen die besmet raken overlijden in sommige gevallen in eenzaamheid en verzorgingshuizen raken in korte tijd een groot deel van hun bewoners kwijt. 

Tegelijkertijd is de coronapandemie een grote klap voor de horeca in de stad. Die sector leeft van lockdown naar lockdown en dat zorgt voor veel onvrede. 

Die onvrede groeit ook in de samenleving, want de bereidwilligheid om de maatregelen te volgen is aan de start van de pandemie nog groot, maar het aantal demonstraties neemt alsmaar toe. Met de ingang van de avondklok in 2021 staan in sommige buurten in de stad honderden relschoppers op straat om zich af te zetten tegen de maatregelen. 

De zomer van 2021 gaat van versoepeling naar verstrenging en weer terug. De horeca heropent en er zijn zelfs festivals, maar een week na het eerste festival is het alweer gedaan met de pret. Die zijn van de baan, terwijl de collegezalen wel weer worden heropend. 

Dat najaar wordt opnieuw een lockdown afgekondigd, vlak voor Kerst sluiten ondernemingen en horeca noodgedwongen weer de deuren. Na de jaarwisseling versoepelen de maatregelen langzaam weer en eind februari 2022, bijna twee jaar na de eerste besmetting in Amsterdam, zijn alle maatregelen losgelaten. De nachtclubs zijn heropend en Amsterdam danst weer terug naar het 'oude' normaal. 

Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat het openbare leven in Amsterdam en de rest van het land volledig stilviel. De eerste lockdown om het coronavirus onder controle te krijgen was een feit en daarmee begon een lange periode van vele ingrijpende gebeurtenissen. Bijna twee jaar lang duurt de crisis, van gesloten ondernemingen tot rellen en van groot leed in verzorgingshuizen tot wekelijkse demonstraties.

Een enorm archief aan verhalen die tijdens de coronacrisis gemaakt zijn vormen de basis voor deze terugblik. Het begint op 16 maart 2020 met de stille straten en een stad die moet gaan leven met een nieuwe werkelijkheid. De lockdown is afgekondigd en vanaf dat moment is niets meer zoals het was. 

Het virus legt de samenleving lam en zorgt voor enorm leed in de Amsterdamse verzorgingshuizen. Ouderen die besmet raken overlijden in sommige gevallen in eenzaamheid en verzorgingshuizen raken in korte tijd een groot deel van hun bewoners kwijt. 

Tegelijkertijd is de coronapandemie een grote klap voor de horeca in de stad. Die sector leeft van lockdown naar lockdown en dat zorgt voor veel onvrede. 

Die onvrede groeit ook in de samenleving, want de bereidwilligheid om de maatregelen te volgen is aan de start van de pandemie nog groot, maar het aantal demonstraties neemt alsmaar toe. Met de ingang van de avondklok in 2021 staan in sommige buurten in de stad honderden relschoppers op straat om zich af te zetten tegen de maatregelen. 

De zomer van 2021 gaat van versoepeling naar verstrenging en weer terug. De horeca heropent en er zijn zelfs festivals, maar een week na het eerste festival is het alweer gedaan met de pret. Die zijn van de baan, terwijl de collegezalen wel weer worden heropend. 

Dat najaar wordt opnieuw een lockdown afgekondigd, vlak voor Kerst sluiten ondernemingen en horeca noodgedwongen weer de deuren. Na de jaarwisseling versoepelen de maatregelen langzaam weer en eind februari 2022, bijna twee jaar na de eerste besmetting in Amsterdam, zijn alle maatregelen losgelaten. De nachtclubs zijn heropend en Amsterdam danst weer terug naar het 'oude' normaal. 

Dit voorjaar worden mogelijk de laatste wedstrijden gereden van het meerdaagse wielerevenement de Meertour in de Wieringermeer. Door gebrek aan politiebegeleiding, bestuursleden en vrijwilligers dreigt de traditie te verdwijnen. Voor veel renners zijn de wedstrijden een jaarlijks onderdeel op de wielerkalender. Ook vandaag wordt er gekoerst en staan er tientallen wielerliefhebbers aan de start.

Op het gelijknamige bedrijventerrein in Wieringerwerf wordt vandaag de derde van in totaal vijf races gehouden van de Schelphorstcompetitie. De ritten worden gezien als een goede opwarmer voor het nieuwe seizoen. Op 5 april staat dan nog de Middenmeertour te wachten. Een ronde over 1100 meter, dwars door Middenmeer. Mogelijk is de 35e editie ook meteen de laatste.

"Ik ben al jaren verbonden aan de Meertour", vertelt Joyce Wehrman van de organisatie, " Als jonge vrouw werd ik via de atletiekvereniging ingezet als verkeersregelaar. Daar kreeg de club dan een vergoeding voor. Inmiddels ben ik al weer jaren bestuurslid. Na dit jaar treden de meeste van ons af. We hebben nu echt nieuwe mensen nodig, anders is het gebeurd."

Corona grote dwarsligger

Voorheen was de Middenmeertour nog een meerdaagse koers maar door Corona in 2020 kwam alles stil te liggen. Jarenlang bleven de draaiboeken op de plank liggen. Vorig jaar werd er weer voor het eerst weer gekoerst en dit jaar wordt er al een afgeslankte versie gehouden. "Doodzonde als dit verloren gaat. Je wilt het natuurlijk niet zo achterlaten.", zegt Wehrman

Tekst gaat verder onder de foto...

Koos Venema is één van de organisatoren van het eerste uur en reed zelf twee keer mee.  Jarenlang stuurde hij de organisatie aan. "Het is een uniek evenement voor deze categorie renners. Het is zo compleet, alles zit er in van ploegentijdrit tot etappes. Dichter bij het gevoel van de Tour de France kan je niet komen."

De opzet van de Meertour in 1987 was gebaseerd op de van de oudere 'broer' uit Den Helder, de Tour de Lasalle. Voor de renners en de regio zou het volgens hem een groot gemis zijn. "Ik roep daarom mensen met een wielerhart op om naar voren te stappen en wat terug te doen voor de sport. Als dit weg is, komt het nooit meer terug."

"We krijgen helaas geen ondersteuning meer van de politie die anders nog motoragenten stuurde om voor de wielrenners uit te rijden. Onze eigen motorrijders volgden dan. En natuurlijk denk ik aan alle verkeersregelaars en andere vrijwilligers. Het is best stressvol allemaal maar ook een prachtige uitdaging.", zegt Joyce Wehrman.

Het bestuur hoopt dat er op de valreep toch nog mensen opstaan die het evenement willen helpen organiseren. "Je merkt gewoon dat de behoefte er is bij de renners aan dit evenement. Zeker de oefenwedstrijden op de Schelphorst trekt een hoop mensen uit de hele regio die zich klaar willen maken voor het seizoen."

Grote consternatie in Heemskerk gisteravond: een huisartsenpraktijk werd volledig van de buitenwereld afgesloten en hulpdiensten rukten massaal uit vanwege een mogelijk, zeer besmettelijke tropische ziekte. Uren later werd pas duidelijk dat het om het relatief ongevaarlijke malaria ging. Toch was al de inzet volgens de GGD Kennemerland wel nodig: "Je handelt op basis van de informatie die je op dat moment hebt."

Heemskerk stond gisteren op z'n kop toen een huisartsenpraktijk bij Gezondheidscentrum Broekpolder aan het begin van de avond volledig in lockdown ging. De reden: een huisarts vermoedde dat een 37-jarige man een zeer besmettelijke tropische ziekte met zich meedroeg.

Straten werden urenlang afgezet, hulpdiensten reden af en aan en er kwam een speciaal ambulanceteam om de patiënt in quarantaine te vervoeren. Ambulancemedewerkers in oranje 'maanpakken' hebben de man uiteindelijk meegenomen naar het Leids Universitair Medisch Centrum om hem te onderzoeken. Vanochtend bleek dat de man geen ebola of lassakoorts had, maar het relatief ongevaarlijke malaria.

Tekst loopt door onder de foto.

Het is lang geleden dat Saskia van Egmond van de GGD Kennemerland zulke taferelen als gisteravond heeft gezien. "In 2014 en 2015 was er een behoorlijke ebola-uitbraak in Afrika. Vanuit de getroffen gebieden kwamen er ook directe vluchten naar Nederland. Als er mensen moesten worden gerepatrieerd waarbij het vermoeden bestond dat ze ebola hadden, werden ze met een eigen vliegtuig teruggehaald."

Na de coronacrisis wordt er weer volop gereisd en daardoor neemt de kans op het mee naar Nederland nemen van een tropische ziekte toe. Malaria komt daarnaast regelmatig voor in ons land, volgens het RIVM. Zo’n 150-300 gevallen worden per jaar in Nederland gemeld. "Als het niet behandeld wordt, kan het dodelijk zijn", aldus Van Egmond. "Maar in Nederland loopt het met een adequate behandeling altijd wel goed af."

'Inzet hulpdiensten niet overdreven'

De gekste verhalen gingen gisteravond de rondte. De patiënt zou ebola hebben, of lassakoorts. Uiteindelijk bleek het 'maar' malaria. Toch vindt Van Egmond alle ophef en de enorme inzet van hulpdiensten niet overdreven. "We hebben alle procedures gevolgd. Voor de buitenwereld zag het er misschien overdreven uit, maar dat was het niet. Je handelt op dat moment op basis van wat je op dat moment weet, ook al bleek dat achteraf misschien niet nodig. Ik vind dat we goed gehandeld hebben."

Grote consternatie in Heemskerk gisteravond: een huisartsenpraktijk werd volledig van de buitenwereld afgesloten en hulpdiensten rukten massaal uit vanwege een mogelijk, zeer besmettelijke tropische ziekte. Uren later werd pas duidelijk dat het om het relatief ongevaarlijke malaria ging. Toch was al de inzet volgens de GGD Kennemerland wel nodig: "Je handelt op basis van de informatie die je op dat moment hebt."

Heemskerk stond gisteren op z'n kop toen een huisartsenpraktijk bij Gezondheidscentrum Broekpolder aan het begin van de avond volledig in lockdown ging. De reden: een huisarts vermoedde dat een 37-jarige man een zeer besmettelijke tropische ziekte met zich meedroeg.

Straten werden urenlang afgezet, hulpdiensten reden af en aan en er kwam een speciaal ambulanceteam om de patiënt in quarantaine te vervoeren. Ambulancemedewerkers in oranje 'maanpakken' hebben de man uiteindelijk meegenomen naar het Leids Universitair Medisch Centrum om hem te onderzoeken. Vanochtend bleek dat de man geen ebola of lassakoorts had, maar het relatief ongevaarlijke malaria.

Tekst loopt door onder de foto.

Het is lang geleden dat Saskia van Egmond van de GGD Kennemerland zulke taferelen als gisteravond heeft gezien. "In 2014 en 2015 was er een behoorlijke ebola-uitbraak in Afrika. Vanuit de getroffen gebieden kwamen er ook directe vluchten naar Nederland. Als er mensen moesten worden gerepatrieerd waarbij het vermoeden bestond dat ze ebola hadden, werden ze met een eigen vliegtuig teruggehaald."

Na de coronacrisis wordt er weer volop gereisd en daardoor neemt de kans op het mee naar Nederland nemen van een tropische ziekte toe. Malaria komt daarnaast regelmatig voor in ons land, volgens het RIVM. Zo’n 150-300 gevallen worden per jaar in Nederland gemeld. "Als het niet behandeld wordt, kan het dodelijk zijn", aldus Van Egmond. "Maar in Nederland loopt het met een adequate behandeling altijd wel goed af."

'Inzet hulpdiensten niet overdreven'

De gekste verhalen gingen gisteravond de rondte. De patiënt zou ebola hebben, of lassakoorts. Uiteindelijk bleek het 'maar' malaria. Toch vindt Van Egmond alle ophef en de enorme inzet van hulpdiensten niet overdreven. "We hebben alle procedures gevolgd. Voor de buitenwereld zag het er misschien overdreven uit, maar dat was het niet. Je handelt op dat moment op basis van wat je op dat moment weet, ook al bleek dat achteraf misschien niet nodig. Ik vind dat we goed gehandeld hebben."

Kijk zit je dan met je vijf jaar na corona overzicht

Ondernemers hebben grotere zorgen over het ondernemingsklimaat in de binnenstad dan vorig jaar. Dat blijkt uit de jaarlijkse Amsterdam City Index, het overzicht van ondernemersvereniging Amsterdam City. Vooral de slechte bereikbaarheid en de hoge kosten blijken pijnpunten. 

Eigenaar Rosa Lieve Burger van café Fonteyn vult elk jaar braaf de enquête in voor de Amsterdam City Index. "Ik ben dit jaar misschien iets kritischer geweest dan voorgaande jaren."

Burger maakt zich vooral zorgen over de bereikbaarheid van haar café aan de Nieuwmarkt. "Wij werken graag met veel lokale producten. En voor sommige bedrijven is het lastig om hier emissievrij te kunnen leveren. Die willen niet meer komen. Als je iets gerepareerd wil hebben zijn er veel monteurs die niet meer willen komen. Ze kunnen hun busje niet kwijt en de parkeerkosten zijn hoog. Er zijn dit jaar loodgieters die gewoon nee zeggen".

Ondernemers die meededen aan de enquête gaven bereikbaarheid vorig jaar al een slecht rapportcijfer met een 4,9. Dit jaar is het cijfer nog lager: een 4,4. "We hebben het over bereikbaarheid in de breedste zin van het woord. We zien dat leveranciers, bezoekers en medewerkers de onderneming steeds minder goed kunnen bereiken", zegt directeur Jan Stoeltie van ondernemingsvereniging Amsterdam City.

"Het zit in de verduurzaming van de binnenstad. Onderdeel van de agenda autoluw is dat we vanaf 1 januari emissieloos in de stad komen met onder andere bestelbusjes. Er zijn bedrijven die daar investeringen in kunnen doen en dat ook hebben gedaan, maar er zijn ook ondernemers en toeleveranciers -ook uit de regio- die die investeringen nog niet doen. We zien dat leveranciers, en ook mensen uit de bouw steeds meer de binnenstad mijden. Dat is zorgelijk."

Elk jaar vullen 120 ondernemers de enquête in voor de Amsterdam City Index. Naast de slechte bereikbaarheid zijn er meer dan vorig jaar zorgen over de openbare ruimte, veiligheid, het vuil op straat en de hoge kosten.

Aan de andere kant wordt de binnenstad door de ondernemers nog steeds als zeer aantrekkelijk ervaren. Stoeltie: "Het gaat na de coronaperiode vrij goed op het gebied van economie en het ondernemersklimaat. In sommige branches zijn de omzetten op het niveau van 2019, dus dan zou je denken dat is ontzettend positief. Maar de marges en het rendement staan ontzettend onder druk. We drinken allemaal wel eens een kop koffie of een biertje op het terras of we kopen een spijkerbroek. En dan denken we wel eens 'wat is het leven duur geworden'. Er zijn heel veel stijgende kosten die ondernemer moet doorberekenen. Dat is ontzettend lastig en daar worstelen ondernemers ook mee."

Te veel regeltjes

Volgens Burger is er te veel regelgeving en komt de gemeente niet met oplossingen. "Ik probeer steeds heel positief te blijven en op allerlei manieren te vragen: 'heb je oplossingen, zullen we samen kijken naar oplossingen'. Het is wel een beetje frustrerend. Maar je moet er een beetje zin in houden natuurlijk. Gewoon blijven praten, het blijven zeggen. En hopen dat er hier en daar wel een goede oplossing komt."

Het parcours van de marathon in Amsterdam gaat dit jaar toch niet door het centrum. De organisatie hoopte dat voor komend jaar te organiseren, maar laat nu weten dat dat vanwege de volle evenementenkalender in Amsterdam niet mogelijk is. In 2026 moet het nieuwe parcours er alsnog komen.

Vroeger liepen deelnemers aan de marathon altijd een stuk het oude centrum, maar dat gebeurt al jaren niet meer. Het parcours loopt nu voor een groot deel door Zuid en gaat ook langs Oost, Duivendrecht en Oudekerk aan de Amstel.

Organisator Le Champion hoopte daar dit jaar, vanwege de 50e verjaardag van de marathon, verandering in te brengen. Het was de bedoeling dat de marathon dit jaar ook langs het Rokin en de Dam zou komen, maar die plannen worden dus doorgeschoven naar volgend jaar.

Capaciteit

Dat het dit jaar niet mogelijk is om de marathon door het centrum te laten lopen, heeft vooral met beveiliging te maken. Er zijn, onder meer vanwege de 750e verjaardag van Amsterdam en de terugkeer van Sail, veel meer evenementen dan in andere jaren.

"Nu lopen we eigenlijk tegen de maximale capaciteit van de gemeente en de hulpdiensten aan", zegt wedstrijddirecteur René Wit. "Dat maakte het onmogelijk om een marathon met een nieuw parcours te organiseren."

De organisatie begon in coronatijd al met het bedenken van een nieuw parcours, in de hoop de marathon in de toekomst aantrekkelijker te maken. "We hebben nu al een goed parcours, daar zijn we echt tevreden mee, maar we willen meer van de stad laten zien. Het was mooi geweest als dat dit jaar had gekund, maar ik zie het niet als een teleurstelling."

Het is de bedoeling dat het nieuwe parcours na 2026 jaarlijks terugkeert.

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Bij een woning aan het Spectrum in Heerhugowaard was afgelopen nacht een explosie. Daarbij raakten zowel de woning als nabij geparkeerde auto’s beschadigd. De politie doet onderzoek en roept getuigen op zich te melden. 

De explosie vond plaats om 02.15 in de nacht van zondag op maandag. Het gebeurde voor de deur van een woning in de wijk Stad van de Zon.

De bewoners waren op het moment van de explosie thuis, maar raakten niet gewond, aldus de politie.

Wel raakten zowel de woning als een aantal auto's beschadigd. De politie doet onderzoek. Ook zijn ze op zoek naar getuigen. 

Mensen die iets hebben gezien of verdachte situaties hebben opgemerkt, wordt gevraagd contact op te nemen.

Daarnaast vraagt de politie om deurbel- en dashcambeelden, specifiek van de straten Corona, Middenweg en Helium.

De politie vermoedt dat de verdachte(n) via deze straten zijn aangekomen of vertrokken. 

Burgemeester Halsema vond de avondklok die tijdens corona gold, eigenlijk onverantwoord en duizenden betogers trekken met de Feminist March door de stad. Dat en meer in het AT5 Nieuws van zaterdag 8 maart, gepresenteerd door Fabiënne Mucuk. 

Burgemeester Halsema heeft getwijfeld of ze de avondklok die gold tijdens corona wel moest handhaven. Dat zegt ze in een terugblik van AT5 op de coronacrisis in de stad. "Ik vond dat een disproportionele maatregel, onverantwoord."

Vijf jaar geleden maakte Halsema tijdens een persconferentie de eerste coronabesmetting in Amsterdam bekend. Er volgde twee jaar van ongekende maatregelen: een samenscholingsverbod, anderhalve meter afstand houden, gedwongen sluiting van winkels en scholen, en zelfs een avondklok.

Menno de Jong was destijds viroloog bij het Amsterdam UMC, en regelmatig te gast bij AT5 voor de Corona Q&A. Als lid van het Outbreak Management Team (OMT) had hij een belangrijke adviesrol voor het kabinet. Naarmate de crisis langer duurde, nam de onvrede in de maatschappij toe, en ook de bedreigingen aan leden van het OMT. 

Ook De Jong kreeg daarmee te maken en is daar altijd nog emotioneel door geraakt. "Ik ben ook gewoon Nederlander die last heeft gehad van de maatregelen die voortkomen uit mijn eigen advies. Uit een integer advies voor de samenleving. En als je dan niet de straat op durft op een zondag omdat er een demonstratie gaande is en je na die demonstratie je deur opendoet en je vindt daar een bos geknakte tulpen, wat in die tijd een soort symbool was van een aantal groeperingen die zeiden 'landverrader'... Dat vond ik heel aangrijpend."

Burgemeester Halsema kreeg gedurende de crisis steeds meer moeite met de maatregelen vanuit Den Haag. Vooral de avondklok zat haar dwars en ze heeft zelfs getwijfeld of ze die wel moest handhaven. "Ik vond dat een disproportionele maatregel. Die met name jongeren en alleenstaanden raakte. Ik vond hem onverantwoord. En ik heb dat binnenskamers ook behoorlijk luid duidelijk gemaakt."

Toch besloot ze zich niet openlijk van de maatregel af te keren. "Het is nogal wat als je als lokaal bestuurder het nationaal gezag terzijde schuift. Je geeft ook het verkeerde voorbeeld. Omdat je tegelijkertijd wil dat de mensen de wet volgen. Daar kwam nog bij dat de legitimatie van de maatregelen eigenlijk al zo ter discussie stond dat ik het ook echt niet verantwoord vond het nationaal gezag vanuit het lokaal gezag te ondermijnen."

Ook moest Halsema meerdere keren ingrijpen bij protesten op het Museumplein omdat demonstranten zich niet aan de anderhalvemeterregel hielden. Michel Reijinga organiseerde deze demonstraties onder het mom van 'koffiedrinken'. Hij negeerde daarmee het demonstratieverbod. Toch heeft hij geen spijt van de acties. "Er zijn aan de politiekant en aan de zorgverleningskant zat mensen die wel onze mening deelden. Die ook besloten hebben: we staan aan jullie kant."

"Dat heb ik echt heel ingewikkeld gevonden", aldus Halsema over het soms met politiegeweld opbreken van die demonstraties. "We gebruikten de waterwerper, daar zetten we geen harde straal op, maar we sproeiden, in de hoop dat mensen dan weg zouden gaan." 

Menno de Jong is momenteel directeur van het Centrum Infectiebestrijding van het RIVM en daarmee, als opvolger van Jaap van Dissel, verantwoordelijk voor de virusbestrijding. "Op dit moment zijn we niet voorbereid op een nieuwe pandemie", moet de RIVM-baas toegeven. "Daar moet aan gewerkt worden, daar is financiering voor nodig." Hij doelt daarmee op de bezuinigingen van zorgminister Agema. En als er geen extra geld bijkomt, blijft Nederland onvoorbereid volgens De Jong. "Absoluut."

Het aantal Amsterdamse kinderen dat een zwemdiploma heeft gehaald is weer een beetje gestegen. 93,9 procent van de basisschoolleerlingen heeft in ieder geval een A-diploma, dat is ruim 1,5 procentpunt hoger dan een jaar eerder. Sinds corona daalde het aantal kinderen met een zwemdiploma, de gemeente nam daarom maatregelen. 

Het diplomabezit viel tijdens de coronapandemie tussen 2020 en 2023 terug van 95 naar 92,3 procent. Onder andere doordat zwembaden moesten sluiten. Vooral de verschillen tussen de stadsdelen was erg groot. In gebieden waar gezinnen met een laag inkomen wonen was het diplomabezit naar verhouding lager, met als uitschieter Zuidoost. In het stadsdeel had 85,6 procent van de kinderen in groep acht een A-diploma. Ter vergelijking: in stadsdeel Centrum was dit 98,6 procent.

Vanwege de zorgwekkende daling nam sportwethouder Sofyan Mbarki maatregelen om een inhaalslag te maken en het aantal kinderen met een diploma weer op te krikken. Daarvoor werd onder andere het programma voor schoolzwemmen aangepast, waardoor er specifieker werd gericht op scholen met relatief veel kinderen zonder zwemdiploma, het speciaal onderwijs en nieuwkomersklassen.

Verbeterde percentages

De maatregelen lijken langzaam vruchten af te werpen, aangezien het percentage met ruim 1,5 procentpunt omhoog is gegaan. Ook het aantal leerlingen met een B-diploma is gestegen. Nu heeft driekwart van de leerlingen een B-diploma, terwijl dat in 2023 71 procent was.

De verschillen in de stadsdelen zijn ook wat verbeterd, al blijven de verschillen nog wel groot. Zuidoost is nog wel het stadsdeel met het laagste percentage, met 87,5 procent. Wel is dat aantal met bijna 2 procentpunten gestegen. 

Wethouder Mbarki is blij dat het diplomabezit weer langzaam toeneemt. "Maar we zien ook dat we nog een grote opgave hebben in sommige delen van de stad. We zullen als stad dus moeten blijven investeren in zwembaden en zwemlessen zodat het aantal kinderen met een zwemdiploma verder blijft toenemen in de gehele stad. Want goed kunnen zwemmen is van levensbelang, zeker in een waterrijke stad als Amsterdam."

De geluidsnormen boven Uithoorn zijn in 2024 opnieuw overschreden. Het dorp kreeg het afgelopen jaar bijna een kwart meer geluid voor haar kiezen dan is toegestaan. En tot frustratie van Uithoornaars heeft dat weer geen consequenties.

"Om moedeloos van te worden. Weer te veel vliegtuiggeluid in Uithoorn. En weer mag de inspectie niet handhaven", zegt bewonersvertegenwoordiger Mirella Visser van PUSH in Uithoorn. "Na de coronajaren is het ieder jaar weer raak. Dit jaar zelfs 22 procent teveel."

Handhavingspunten

In totaal zijn er zestig zogeheten handhavingspunten waar het geluid wordt berekend, en op drie punten zijn de geluidsnormen in 2024 overschreden, waaronder dus in Uithoorn. De totale geluidsbelasting in de omgeving van Schiphol neemt volgens de cijfers echter af. Voor 31 van de zestig handhavingspunten bleef de feitelijke geluidbelasting zelfs vijftig procent of meer onder de grenswaarde.

Uithoornaars zullen inmiddels wel bekend zijn met het beruchte handhavingspunt 25: want ook vorig jaar waren daar de geluidsnormen overschreden. 

Waar het in 2023 ging om een overschrijding van 19 procent, was de overschrijding dit jaar 22 procent. "Wij zijn ook teleurgesteld in Schiphol want dit hebben ze zien aankomen. Waarom heeft Schiphol niet aan de bel getrokken dat het dit jaar bij ons weer te veel zou zijn of maatregelen genomen?", vraagt Visser zich af. 

In de toenmalige Omgevingsraad Schiphol (ORS) is door overheden, sectorpartijen, 
belangenorganisaties en bewonersvertegenwoordigers afgesproken gebruik te maken van de start- en landingsbanen die de minste geluidhinder veroorzaken. 

Er is in 2024 volgens die regels gevlogen, blijkt uit het rapport. Alles wat tóch over de grenzen heen gaat, wordt volgens de afspraken gedoogd. Dat komt omdat de afspraken nog niet wettelijk zijn vastgelegd in een nieuw Luchthavenverkeersbesluit, waar het ministerie nu aan werkt. Onder de streep zou deze manier van vliegen namelijk tot de minste hinder in de omgeving leiden. 

Omwonenden zijn boos omdat het al zo lang duurt. "Waar is onze rechtsbescherming?", zegt Uithoornaar Visser. 

Compensatie

Omwonenden in Uithoorn die in 2023 te veel vliegherrie voor hun kiezen kregen, krijgen een vergoeding van het ministerie. Dat liet het ministerie eerder weten aan NH. Om hoeveel geld het gaat, is nog niet bekend. Al eerder werden Uithoornaars gecompenseerd voor overlast door de overschrijding van de geluidsnormen.

Toch lijkt het in de toekomst voor Uithoornaars wellicht iets beter te gaan worden. Vorige maand werden de plannen voor het nieuwe luchtruim gepresenteerd. De nieuwe indeling zou voor een afname van de geluidsbelasting in Aalsmeer en Uithoorn moeten zorgen. 

Hoe staat het er eigenlijk voor met de krimp van Schiphol?

Het kabinet wil het aantal vliegbewegingen terugbrengen tot 478.000. De Europese Commissie concludeerde echter gisteren dat de huidige plannen nog tekortschieten. Voordat Nederland deze reductie kan doorvoeren, moet eerst de zogenoemde ‘balanced approach procedure’ correct worden afgerond. 

Brussel verlangt dat Den Haag meerdere aspecten onderzoekt voordat er een definitief besluit valt. Bovendien heeft de Staat slechts gedeeltelijk rekening gehouden met de mogelijkheden om met nieuwe vliegtuigen de geluidsoverlast te verminderen, iets wat de luchtvaartsector en Schiphol al langer benadrukken.

Ook heeft Nederland volgens de Europese Commissie onvoldoende gekeken naar geluidsreducerende vliegprocedures, zoals geavanceerde landings- en navigatietechnieken. Het is dus nog even afwachten. 

Jarenlang draait het leven van de 23-jarige Luc Kroon uit Volendam om één ding: zwemmen. Maar als hij wordt getroffen door een paar hardnekkige blessures, komt zijn topsportcarrière abrupt tot een einde. Een interessante carrièreswitch volgt. Kroon staat sinds kort niet meer op het startblok, maar aan het roer van een horecazaak in zijn geboortedorp.  

Het is even wennen voor de 23-jarige Luc Kroon uit Volendam. Sinds een aantal maanden is hij bedrijfsleider van de AMVO, een horecagelegenheid en zalencentrum in zijn woonplaats. "Het voelt nog steeds een beetje gek", zegt hij terwijl hij achter de bar een biertje tapt.

"Een paar maanden geleden dronk ik nauwelijks alcohol en lag ik ’s ochtends vroeg in het zwembad. Nu sta ik soms nachtenlang achter de tap." 

Tot voor kort behoorde Kroon tot de top van de Nederlandse zwemsport. In 2020 won hij met zijn estafetteploeg zilver op de Europese Kampioenschappen in Boedapest. Een jaar later pakte hij individueel goud tijdens de Europese Kampioenschappen kortebaanzwemmen in Rusland. Op datzelfde toernooi voegde hij ook zilver toe aan zijn medaillecollectie.  

Blessures gooien roet in het eten  

Even lijkt het hem allemaal voor de wind te gaan. Maar dan gooien een aantal opeenvolgende blessures roet in het eten. "In de afgelopen drie jaar heb ik echt veel pech gehad. Eerst kreeg ik een ernstige knieblessure, waarvoor ik ben geopereerd. Daarna kreeg ik een gat in mijn trommelvlies, waardoor ik drie maanden niet kon zwemmen. En in de tussentijd werd ik ook nog getroffen door corona."

Door zijn blessures valt Kroon steeds langdurig uit. De herstelperiodes wegen zwaar voor hem. "Toen ik de zoveelste blessure kreeg, dacht ik: het is klaar. Als ik hier bovenop wil komen, ben ik minstens zes maanden verder. Ik trek de stekker eruit", vertelt hij.  

Een baan uit onverwachte hoek  

Doordat zijn topsportcarrière vrij abrupt eindigt, zit hij tijdelijk zonder plan. In eerste instantie overweegt hij een kantoorbaantje, maar dan krijgt hij onverwacht een telefoontje van de eigenaar van de AMVO.  "Ik werd plotseling gebeld met de vraag of ik bedrijfsleider wilde worden. Daar moest ik eerst even over nadenken, want ik had totaal geen horeca-ervaring. Maar als topsporter houd ik wel van een uitdaging, dus ik besloot de sprong te wagen."

Tekst gaat verder na de video

Inmiddels is Kroon alweer drie maanden bedrijfsleider van het zalencentrum. In het begin was dat wel even wennen. "De horeca is echt iets heel anders. Bij zwemmen let je constant op je gezondheid: je gaat vroeg naar bed, traint overdag en eet gezond. In de horeca is het precies het tegenovergestelde. Je werkt vaak tot laat in de nacht en komt pas om twaalf uur 's middags uit bed. En terwijl al je vrienden overdag aan het werk zijn, zit jij thuis op de bank. Dat kan best lastig zijn."  

Toch bevalt het horeca-leven hem tot nu toe goed. Kroon heeft zelfs grote plannen om de AMVO, dat de laatste jaren drastisch is verouderd, nieuw leven in te blazen. Zo wil hij een nieuw menu samenstellen, met gerechten die hij tijdens zijn internationale zwemcarrière heeft geproefd.

Terug naar het zwemmen?   

Of hij zijn oude leven nog mist? "Zeker", grijnst hij. "Zwemmen is echt mijn passie. Ik heb er veel vrienden aan overgehouden en de hele wereld gezien." Lachend voegt hij daaraan toe: "En ik leefde een stuk gezonder."  

Maar terugkeren naar het zwemmen doet hij niet. "Dat zit er niet meer in. Het is een keuze tussen fulltime zwemmen en niet werken, of werken en stoppen met zwemmen. Voor nu heb ik mijn keuze gemaakt, en daar blijf ik bij."