De traditionele schoenmaker verdwijnt uit het straatbeeld. In Zandvoort is er zelfs niet een meer te vinden. Speciaalzaak Woestenburg in het centrum van Haarlem schiet te hulp. Ze halen wekelijks de te repareren schoenen op in de badplaats.

Eerst maar eens een flink misverstand uit de wereld helpen. Nee, schoenmaker Woestenburg in het centrum van Haarlem ís niet gesloten en gáát ook niet sluiten. Sinds oktober vorig jaar, toen de gelijknamige schoenmaker in Schalkwijk stopte, krijgen Bart Duivenvoorden en Eelco Mobron bijna dagelijks de vraag of hun zaak nog open is. Ja, dus.

Steeds minder schoenmakers

En dat is een hele opluchting voor menig Haarlemmer. De schoenmaker verdwijnt in rap tempo uit het straatbeeld. Waren er tot enkele jaren geleden alleen al in Haarlem zeker tien professionele schoenlappers, inmiddels zijn ze op de vingers van één hand te tellen. En dat is nog luxe ten opzichte van de omgeving. 

In Zandvoort is geen schoenmaker meer. "We zijn er op ingesprongen toen de laatste daar stopte", vertelt Eelco. Hij richt zich vooral op de zakelijke kant van het bedrijf. Bart is de vakman. Ze bedachten een speciale service voor het dorp. Eelco: "Eén keer per week rijden we die kant op. We halen de schoenen op afspraak op, repareren ze en leveren ze vervolgens weer thuis af."

Tekst loopt door onder de foto.

Het zijn zeker niet alleen klanten op leeftijd die gebruik maken van de service. Wel is het een selecte groep mensen die tegenwoordig nog naar de schoenmaker gaat.

"Vooral sinds corona zagen we het veranderen", vertelt Eelco. "Men koos voor comfort en ging nog meer letten op de prijs. Ik maak me wel zorgen om de nieuwe generatie: die zijn alleen nog maar gewend om op zachte schoenen te staan. Daar krijg je doorgezakte voeten van."

"Kijk", zegt Bart, terwijl hij een schoen laat zien die moet worden gerepareerd. "Hier zie je het. Goedkoop materiaal en niet goed doorgestikt. Je kunt het de consument lang niet altijd kwalijk nemen. Kwaliteit is niet voor iedereen te herkennen. Maar bij een te lage prijs weet je eigenlijk wel dat het geen duurzaam materiaal is. Dan moeten wij aan de klant vertellen dat reparatie niet meer mogelijk is."

Duurzamer

Het is een vicieuze cirkel: hoe goedkoper de schoenen, hoe minder goed ze gerepareerd kunnen worden, hoe sneller er weer nieuwe moeten worden gekocht. Eelco: "We hebben het er weleens met mensen van de gemeente over gehad. Die vroegen aan winkeliers hoe ze de stad duurzamer konden maken. Het eerlijke antwoord is dat wij dat niet zelf kunnen. De consument moet opgevoed worden."

Tekst loopt door onder de foto.

In de Haarlemse Nieuwstraat dragen Bart en Eelco daar een bescheiden steentje aan bij. Ze repareren niet alleen schoeisel, ze maken en verkopen er ook hun zelfgemaakte schoenen. Ja, die kosten enkele honderden euro’s. Maar ze zijn uniek, handgemaakt en ze zijn gegarandeerd te repareren als dat ooit nodig is.

Nederlandse consumenten zijn afwachtend met het kopen van een elektrische auto. Hierdoor stagneert de verkoop van nieuwe auto’s in 2024 en wordt het niveau van voor de coronapandemie niet gehaald, verwachten economen van ING.

Deborah Kroes uit Heemskerk was ten einde raad. Dagenlang zocht ze met man en macht naar haar geliefde kat Oreo. Die nam de benen toen hij in een onbewaakt moment de tuin in glipte en daar de vuurwerkknallen om de oren kreeg. "Ik heb overal geflyerd en in elke groepschat iets laten weten, maar niemand heeft iets gezien." 
Update woensdagochtend: Oreo is in goede gezondheid weer thuis!

Sinds 30 december is de vijfjarige Siberische boskat Oreo van de Heemskerkse Deborah Kroes spoorloos. "Ik hoorde een harde knal in de tuin en plots was hij weg", vertelt Deborah. Haar kat raakte overweldigd door de onverwachte geluiden van het vuurwerk, waardoor hij wegliep uit de tuin bij de Oosterstreng in Heemskerk. Sindsdien is het beestje spoorloos. Deborah heeft Oreo inmiddels aangemeld bij de stichting Amivedi, die zich inzet voor vermiste dieren, maar vooralsnog zonder resultaat.

Oreo neemt wel vaker de benen, deze keer bleef hij onvindbaar. Deborah is bezorgd en verdrietig, "Normaal komt hij snel terug als er luide knallen zijn." Van het verspreiden van flyers tot het doorkammen van nabijgelegen gebieden, elke dag gaat staat in het teken om Oreo veilig en wel terug te vinden. Tot nu toe is er nog geen spoor van hem gevonden.

Stichting Amivedi: "Het aantal vermiste huisdieren is bijna hetzelfde als voor de coronapandemie. In totaal hebben we 71% van de katten en 92% van de honden terug thuisgebracht. Dit jaar zal dat rond hetzelfde percentage liggen." De cijfers van 2023 zijn nog niet bekend. 

Heb jij een vermiste hond of kat? Meld het bij Amivedi.nl

Deborah Kroes uit Heemskerk is ten einde raad. Al dagenlang is ze met man en macht op zoek naar geliefde kat Oreo. Die nam de benen toen ze in een onbewaakt moment de tuin in glipte en daar de vuurwerkknallen om de oren kreeg. "Ik heb overal geflyerd en in elke groepschat iets laten weten, maar niemand heeft iets gezien."

Sinds 30 december is de vijfjarige Siberische boskat Oreo van de Heemskerkse Deborah Kroes spoorloos. "Ik hoorde een harde knal in de tuin en plots was hij weg", vertelt Deborah. Haar kat raakte overweldigd door de onverwachte geluiden van het vuurwerk, waardoor hij wegliep uit de tuin bij de Oosterstreng in Heemskerk. Sindsdien is het beestje spoorloos. Deborah heeft Oreo inmiddels aangemeld bij de stichting Amivedi, die zich inzet voor vermiste dieren, maar vooralsnog zonder resultaat.

Oreo neemt wel vaker de benen, deze keer bleef hij onvindbaar. Deborah is bezorgd en verdrietig, "Normaal komt hij snel terug als er luide knallen zijn." Van het verspreiden van flyers tot het doorkammen van nabijgelegen gebieden, elke dag gaat staat in het teken om Oreo veilig en wel terug te vinden. Tot nu toe is er nog geen spoor van hem gevonden.

Stichting Amivedi: "Het aantal vermiste huisdieren is bijna hetzelfde als voor de coronapandemie. In totaal hebben we 71% van de katten en 92% van de honden terug thuisgebracht. Dit jaar zal dat rond hetzelfde percentage liggen." De cijfers van 2023 zijn nog niet bekend. 

Heb jij een vermiste hond of kat? Meld het bij Amivedi.nl

Winkelketen Action bestaat 30 jaar. Een miljardenbedrijf met inmiddels bijna 80.000 medewerkers. Dat alles begon in 1993 met een winkeltje aan de Dijk in Enkhuizen, met Gezina van der Blonk achter de kassa als allereerste medewerker. "Medeoprichter Gerard Deen zei altijd al dat hij 1.000 winkels wilde hebben. Natuurlijk geloofde ik hem niet."

Terug naar het begin. Gerard Deen runt begin jaren 90 van de vorige eeuw een antiekhandel, tot hij samen met Rob Wagemaker grote partijen spullen opkoopt en die weer verkoopt. Daarmee is de eerste Action-winkel in juli 1993 geboren aan de Dijk 12 in Enkhuizen.

Die eerste winkel zat in een prachtig historisch pand aan de haven. Schuin tegenover de voormalige verdedigingstoren en inmiddels blikvanger, de Drommedaris. Gerard en zijn vrouw woonden er boven, beneden was de winkel. Niet veel later sluit ook broer Boris Deen aan.

"Kan je morgen beginnen?"

De winkel is pas net open als Gezina van der Blonk, 20 jaar oud, voet over de drempel zet, op zoek naar een baan. "Het was een leuk winkeltje. Gerard Deen stond zelf achter de kassa. Ik vroeg of hij nog personeel zocht. Dus hij vroeg: 'Wat kan je?'. Ik vertelde dat ik bij een supermarkt had gewerkt. Hij zou erover nadenken en toen ik later terugkwam, zei hij: 'Kan je morgen beginnen?'. En toen was ik aangenomen."

De winkel is gelijk een succes. "Elke dag kwamen er wel nieuwe dingen binnen. We moesten soms echt schikken, zodat alles paste in de winkel", vertelt de inmiddels 50-jarige Gezina.

"We verkochten van alles en nog wat. Dan hadden we bijvoorbeeld ineens serviezen. En als het op was, dan was het op. Het was een gezellige plek aan de haven. Mensen kwamen op de koopjes af, het was er altijd bedrijvig."

Tekst gaat verder onder de foto.

Gezina geniet van de sfeer, maar al snel wordt de winkel aan de Dijk te klein. Het eerste filiaal van Action verhuist in 1995 naar een groter pand in de Westerstraat. En in de tussentijd zijn er nog eens zeven winkels bijgekomen.

"Het was altijd heel gezellig. Gerard voelde ook niet als mijn werkgever, maar meer als een vriend. Rob was meer bezig met de handel en kwam af en toe met nieuwe spullen aanzetten."

Dromen van 1.000 Action-winkels

Ondanks dat de zaken goed gingen, kon Gezina niet vermoeden hoe groot Action zou worden. Al waren de oprichters altijd al ambitieus. "Gerard zei altijd wel: 'We willen het groot opzetten en meer dan 1.000 winkels'. Natuurlijk geloofde ik hem toen niet. Maar het is bizar hoe groot Action uiteindelijk is geworden."

In de Westerstraat kwamen er meer mensen in de winkel werken, waar Gezina de leiding had. Ze herinnert zich nog een dag dat ze de kluis met cashgeld van die dag geld kwam storten bij de bank. "Normaal krijg je die dan leeg terug. Maar ik kreeg toen een volle terug. Maar die heb ik eerlijk teruggegeven."

Nadat ze kinderen kreeg stopte ze met werken bij de winkel. Inmiddels heeft ze een eigen bedrijf, de Gouwe stal, dat kinderfeestjes met pony’s organiseert. “En ik werk ernaast al zestien jaar in de gehandicaptenzorg”, vertelt ze.

Onvindbaar op internet

De gebroeders Deen en Rob Wagemaker gaan ondertussen bijna geruisloos verder met de groei van het bedrijf. In 2011 verkopen ze Action voor 500 miljoen euro aan de Britse investeringsmaatschappij 3i. Ze zijn in één klap multimiljonair, maar te koop met een succesverhaal lopen ze zeker niet.

Meerdere verzoeken tot een interview om terug te blikken op het succes worden genegeerd of afgewezen. Een medewerker van Rob Wagemaker - de oprichter investeert nu in verschillende bedrijven zoals restaurantketen Loetje - zegt als we bellen: "Ze hebben nog nooit interviews gegeven, en gaan dat ook nu niet doen." Foto's van de drie zijn op internet onvindbaar en ze begeven zich ook niet op sociale media.

Tekst gaat verder onder de infographic.

Ook na de verkoop blijft de winkelketen ongehoord populair. In 2021, wanneer winkels de deuren moeten sluiten door corona, blijkt Action degene die we het meest missen. Inmiddels zijn er 2.500 winkels in elf landen. Vorig jaar maakte Action 1,2 miljard euro winst. En dat lijkt dit jaar opnieuw meer te worden. In het eerste half jaar van 2023 werd voor 5,2 miljard omgezet, maar liefst 22 procent meer dan het jaar ervoor. 

28 miljard euro waard

Het is inmiddels de grootste winkelketen ooit en één van de grootste bedrijven van Nederland. Met een geschatte waarde van 28 miljard euro meer dan bijvoorbeeld ABN Amro of Philips, en bijna net zoveel als Ahold Delhaize, het moederbedrijf van onder meer Albert Heijn. Het zijn duizelingwekkende cijfers, vindt ook Gezina, de eerste medewerker van dat kleine winkeltje in Enkhuizen. 

Contact met de familie Deen heeft ze niet meer. “Ik ben eerst verhuisd naar Bovenkarspel en woon nu in Oostwoud. Ik kom ook niet vaak in Enkhuizen. Maar als ik ze zou tegenkomen, zou ik zo weer een praatje met ze maken.”

Wel volgt ze Action nog steeds. “Je houdt er altijd een gevoel bij. Heel grappig ook hoe het allemaal gelopen is. Toen ik er werkte stond alles nog in de kinderschoenen. Nu is het veel professioneler.”

Bekijk hieronder een reportage die NH dit jaar maakte over het succes van de Action: 

Winkelketen Action bestaat 30 jaar. Een miljardenbedrijf met inmiddels bijna 80.000 medewerkers. Dat alles begon in 1993 met een winkeltje aan de Dijk in Enkhuizen, met Gezina van der Blonk achter de kassa als allereerste medewerker. "Medeoprichter Gerard Deen zei altijd al dat hij 1.000 winkels wilde hebben. Natuurlijk geloofde ik hem niet."

Terug naar het begin. Gerard Deen runt begin jaren 90 van de vorige eeuw een antiekhandel, tot hij samen met Rob Wagemaker grote partijen spullen opkoopt en die weer verkoopt. Daarmee is de eerste Action-winkel in juli 1993 geboren aan de Dijk 12 in Enkhuizen.

Die eerste winkel zat in een prachtig historisch pand aan de haven. Schuin tegenover de voormalige verdedigingstoren en inmiddels blikvanger, de Drommedaris. Gerard en zijn vrouw woonden er boven, beneden was de winkel. Niet veel later sluit ook broer Boris Deen aan.

"Kan je morgen beginnen?"

De winkel is pas net open als Gezina van der Blonk, 20 jaar oud, voet over de drempel zet, op zoek naar een baan. "Het was een leuk winkeltje. Gerard Deen stond zelf achter de kassa. Ik vroeg of hij nog personeel zocht. Dus hij vroeg: 'Wat kan je?'. Ik vertelde dat ik bij een supermarkt had gewerkt. Hij zou erover nadenken en toen ik later terugkwam, zei hij: 'Kan je morgen beginnen?'. En toen was ik aangenomen."

De winkel is gelijk een succes. "Elke dag kwamen er wel nieuwe dingen binnen. We moesten soms echt schikken, zodat alles paste in de winkel", vertelt de inmiddels 50-jarige Gezina.

"We verkochten van alles en nog wat. Dan hadden we bijvoorbeeld ineens serviezen. En als het op was, dan was het op. Het was een gezellige plek aan de haven. Mensen kwamen op de koopjes af, het was er altijd bedrijvig."

Tekst gaat verder onder de foto.

Gezina geniet van de sfeer, maar al snel wordt de winkel aan de Dijk te klein. Het eerste filiaal van Action verhuist in 1995 naar een groter pand in de Westerstraat. En in de tussentijd zijn er nog eens zeven winkels bijgekomen.

"Het was altijd heel gezellig. Gerard voelde ook niet als mijn werkgever, maar meer als een vriend. Rob was meer bezig met de handel en kwam af en toe met nieuwe spullen aanzetten."

Dromen van 1.000 Action-winkels

Ondanks dat de zaken goed gingen, kon Gezina niet vermoeden hoe groot Action zou worden. Al waren de oprichters altijd al ambitieus. "Gerard zei altijd wel: 'We willen het groot opzetten en meer dan 1.000 winkels'. Natuurlijk geloofde ik hem toen niet. Maar het is bizar hoe groot Action uiteindelijk is geworden."

In de Westerstraat kwamen er meer mensen in de winkel werken, waar Gezina de leiding had. Ze herinnert zich nog een dag dat ze de kluis met cashgeld van die dag geld kwam storten bij de bank. "Normaal krijg je die dan leeg terug. Maar ik kreeg toen een volle terug. Maar die heb ik eerlijk teruggegeven."

Nadat ze kinderen kreeg stopte ze met werken bij de winkel. Inmiddels heeft ze een eigen bedrijf, de Gouwe stal, dat kinderfeestjes met pony’s organiseert. “En ik werk ernaast al zestien jaar in de gehandicaptenzorg”, vertelt ze.

Onvindbaar op internet

De gebroeders Deen en Rob Wagemaker gaan ondertussen bijna geruisloos verder met de groei van het bedrijf. In 2011 verkopen ze Action voor 500 miljoen euro aan de Britse investeringsmaatschappij 3i. Ze zijn in één klap multimiljonair, maar te koop met een succesverhaal lopen ze zeker niet.

Meerdere verzoeken tot een interview om terug te blikken op het succes worden genegeerd of afgewezen. Een medewerker van Rob Wagemaker - de oprichter investeert nu in verschillende bedrijven zoals restaurantketen Loetje - zegt als we bellen: "Ze hebben nog nooit interviews gegeven, en gaan dat ook nu niet doen." Foto's van de drie zijn op internet onvindbaar en ze begeven zich ook niet op sociale media.

Tekst gaat verder onder de infographic.

Ook na de verkoop blijft de winkelketen ongehoord populair. In 2021, wanneer winkels de deuren moeten sluiten door corona, blijkt Action degene die we het meest missen. Inmiddels zijn er 2.500 winkels in elf landen. Vorig jaar maakte Action 1,2 miljard euro winst. En dat lijkt dit jaar opnieuw meer te worden. In het eerste half jaar van 2023 werd voor 5,2 miljard omgezet, maar liefst 22 procent meer dan het jaar ervoor. 

28 miljard euro waard

Het is inmiddels de grootste winkelketen ooit en één van de grootste bedrijven van Nederland. Met een geschatte waarde van 28 miljard euro meer dan bijvoorbeeld ABN Amro of Philips, en bijna net zoveel als Ahold Delhaize, het moederbedrijf van onder meer Albert Heijn. Het zijn duizelingwekkende cijfers, vindt ook Gezina, de eerste medewerker van dat kleine winkeltje in Enkhuizen. 

Contact met de familie Deen heeft ze niet meer. “Ik ben eerst verhuisd naar Bovenkarspel en woon nu in Oostwoud. Ik kom ook niet vaak in Enkhuizen. Maar als ik ze zou tegenkomen, zou ik zo weer een praatje met ze maken.”

Wel volgt ze Action nog steeds. “Je houdt er altijd een gevoel bij. Heel grappig ook hoe het allemaal gelopen is. Toen ik er werkte stond alles nog in de kinderschoenen. Nu is het veel professioneler.”

Bekijk hieronder een reportage die NH dit jaar maakte over het succes van de Action: 

Dit jaar is de filezwaarte (lengte maal duur) op de Nederlandse wegen gestegen met 17 procent ten opzichte van vorig jaar. Opnieuw een forse stijging, meldt de ANWB die alle files op alle A- en N-wegen heeft becijferd. Na het afblazen van de laatste coronamaatregelen eind maart vorig jaar keerden de dagelijkse files eigenlijk meteen terug, zag de verkeersdienst.

Er komt geen einde aan het fileleed in ons land. In 2023 nam het aantal opstoppingen ten opzichte van een jaar eerder met maar liefst 17 procent toe. Daarmee is het zelfs drukker op de wegen dan het - ook voor de coronaperiode - ooit geweest is.

Vanaf vandaag kan er weer vuurwerk worden gekocht. Hoewel het afsteken hiervan ook dit jaar weer verboden is in Amsterdam - er geldt sinds vorig jaar een afsteekverbod - weerhoudt dat veel mensen niet om groots in te slaan.

"Vorige jaar was het eerste jaar dat het niet meer mocht. Ik zie het niet terug in de verkoopcijfers", zegt vuurwerkverkoper Jeffrey Beekhoven. In 2022 had hij de beste omzet in 35 jaar tijd. De komende drie dagen verwacht Beekhoven dan ook weer veel klanten. 

Afsteekverbod

Waar op de meeste plekken in het land rond de jaarwisseling van 18.00 uur ‘s avonds tot 02.00 uur ‘s nachts vuurwerk de lucht in mag, is dat in Amsterdam verboden. Het afsteekverbod is door de gemeente ingesteld vanwege ernstige incidenten tijdens de jaarwisseling van 2019 naar 2020. Maar door de coronajaren ging het afsteekverbod pas in 2022 in.

Wat mag er nog wél worden afgestoken? Alleen vuurwerk uit de lichtste categorie, F1, ook wel kindervuurwerk genoemd. Denk aan sterretjes, knalerwten en trekrotjes. 

Toch verlaten ook veel Amsterdamse klanten de zaak van Beekhoven met vuurwerk van een hogere categorie. Ondanks de strengere regelgeving. "Vorig jaar mocht ik geen vuurwerk afsteken. Toch schoot er toen ontzettend veel vuurwerk door de lucht", legt een bezoeker uit. "Omdat iedereen het wel doet, denk ik: het kan wel!" 

En daar sluit Beekhoven zich bij aan. "Zolang ik kan verkopen, is er vuurwerk."

De regels rondom het afsteken van vuurwerk zijn de afgelopen jaren stevig veranderd. Er geldt misschien geen afsteekverbod meer (dat was tijdens corona wel het geval), maar de overheid en de gemeenten hebben de teugels flink aangehaald als het gaat om het afsteken van zware knallers. NH zet voor je op een rijtje wat wél, maar ook wat niet mag. 

Ten eerste zijn de soorten vuurwerk die door consumenten afgestoken mag worden flink aan banden gelegd. Vuurwerk is opgedeeld in verschillende categorieën, waarbij F1 (sterretjes en knalerwtjes) en F2 (compoundboxen, grondbloemen en fonteintjes) door consumenten afgestoken mogen worden. 

Alles wat onder F3 valt, en dan moet je bijvoorbeeld denken aan vuurpijlen, knalvuurwerk als rotjes, knalstrengen zoals Chinese matten en Romeinse kaarsen, mag sinds vorig jaar niet meer door zomaar iedereen worden afgestoken. 

'Vuurwerkprofessionals'

Volgens het Rijk mag vuurwerk uit de categorie F3 namelijk alleen nog door 'vuurwerkprofessionals' afgestoken worden. Dat zijn mensen die daar een opleiding voor gedaan hebben, voldoen aan de eisen voor een vergunning, en die vergunning ook daadwerkelijk hebben aangevraagd.

Maar de begrenzing op de soorten vuurwerk die afgestoken mogen worden is niet de enige manier waarop vuurwerk aan banden gelegd wordt. Zoals altijd mag het slechts drie dagen per jaar verkocht worden, en mag vuurwerk alleen met oud en nieuw tussen 18.00 uur en 2.00 uur afgestoken worden.

Geregeld per gemeente

Veel gemeenten hebben naast die landelijke regels ook nog lokale richtlijnen. Die worden dan opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening. In veel gemeenten worden bijvoorbeeld vuurwerkvrije zones ingesteld in de buurt van ziekenhuizen, plekken waar dieren verblijven, opvangplekken voor vluchtelingen en verzorgingstehuizen. 

In Zaanstad hebben ze er daarnaast voor gekozen om bijvoorbeeld ook het gebied rondom de Zaanse Schans vuurwerkvrij te maken. In Hoofddorp kiezen ze ervoor om ook in het gebied rondom het ziekenhuis en kinderboerderijen vuurwerk te verbieden. In Uithoorn is dan weer helemaal geen vuurwerkvrije zone. 

De Pirola-variant van het coronavirus rukt op in ons land. Wat zijn de gevolgen daarvan? Is deze variant gevaarlijk? Vijf vragen.

Veel ambachtelijke specialiteiten uit onze streek verdwijnen, maar er zijn ook nieuwe initiatieven. Wat voor bijzonders maken de mensen nog in het Gooi en voor het Gooi? Vandaag: Gooisch Gemak van Michel van Egmond.

Hij is zélf het Gooise streekproduct: ondernemer Michel van Egmond. Goedlachs op z’n oud-Amsterdams, zoon van een aardappelgroothandelaar die alle pareltjes van het Gooi weet te vinden, oud en nieuw. Dagelijks maakt hij twee keer een ronde: ’s ochtends koopt hij verse etenswaar in, ’s middags rijdt hij rond met zijn goudkleurige SRV-wagen.

In Laren staat mondhygiëniste Chantalle al klaar met koffie als hij zijn wagen parkeert aan het plantsoen. Ze is één van zijn vaste adressen, hij kent al zijn klanten bij naam. “Kijk daar heb je Jack. Kom een makreeltje halen man, vers voor jou gerookt. Je moet wel goed vreten.” 

Michel laat zijn clientèle onbewaakt struinen langs zijn mini-schappen. “Ik stuur je straks wel een tikkie, Anneke”, zegt hij tegen een dame die bijna haar loempia’s vergeet. De bus is een moderne variant op de SRV-wagen (Samen Rationeel Verkopen) die sinds de jaren ’60 melk rondbracht en kleine boodschappen. Er is verse zuivel aan boord, verder bestaat zijn assortiment grotendeels uit delicatessen. Truffelmayonaise, honing uit Hilversum, bier van de Gooische bierbrouwerij en paardenworst uit Hilversumse Meent.

Sterrenhemel

De beroemde ontwerper Jan des Bouvrie bedacht de styling voor de goudkleurige SRV bus, met sterrenlichtjes in het plafond. Hij begon in coronatijd, dat bleek een opleving voor de bijna uitgestorven thuisbezorgingsdienst. Zelf was hij gestopt met zijn rondrijdende groentekar. Nee, het ging niet zo lekker met Michel, maar daar blikt hij liever niet op terug. Hij overleefde kanker en dagen op de intensive care. “De dag voor zijn overlijden stuurde Des Bouvrie een foto met een duimpje, een aanbeveling. Ga het gewoon doen, jongen.” Dat was het zetje dat hij nodig had. 

En nu is het goud dat blinkt. Hij strooit kwistig met namen van beroemdheden op zijn route, maar hij bedient niet alleen rijkelui. “Ik maak geen onderscheid, ook dames met hoofddoekjes horen bij mijn vaste klanten.”  Michel benadrukt dat zijn spullen heus niet altijd duurder zijn, soms is hij goedkoper dan de supermarkt.  

Tekst gaat door onder de foto

Zijn de lokale lekkernijen aan het uitsterven? Dat herkent Michel niet zo, hij ziet juist een herwaardering bij zijn klanten. Het is wel zonde dat de dame van het boerenkaasje ermee gestopt is, verzucht hij. Die vlogen de bus uit, zeker dertig per week. “De melk haalde ze bij een boer uit Loenersloot, maar het te veel werk. Zonde.” Maar wie lokaal produceert moet wel de tijd nemen. “Je moet die ondernemers een beetje steunen. Zo makkelijk hebben ze het niet.”

Ondanks de kraakwet zijn er het afgelopen jaar in de stad in ieder geval vijftien leegstaande panden gekraakt. AT5 deed een rondje langs de velden om te kijken waar de krakers nog steeds zitten en of er inmiddels panden zijn ontruimd. En stuitte daarbij op 'tijdreizigers' en krakers met hun eigen dorp.

Het is nooit helemaal duidelijk hoeveel panden er precies in een jaar zijn gekraakt. Wellicht maken sommigen zich niet bekend, maar van in ieder geval vijftien locaties is het duidelijk dat er werd gekraakt. Van dat aantal zitten de meeste in het centrum van de stad: negen. 

Mag je kraken?

Het kraken van een leegstaand pand is sinds 2010 verboden volgens de Nederlandse wet. Er werd ook besloten om er stevig op te handhaven, krakers die betrapt werden zouden meteen worden ontruimd en een gevangenisstraf van maximaal een jaar kunnen krijgen. Dat gebeurde in de eerste jaren na de kraakwet ook steevast, maar het meteen ontruimen zien we steeds minder.  Met als gevolg dat er best veel krakers zijn die al een tijdje in dat pand kunnen wonen. Huiseigenaren doen dan bijvoorbeeld geen of veel later aangifte tegen de krakers en daardoor kunnen ze er een tijdje blijven wonen. Na een aangifte verzoekt de politie de krakers om het pand te verlaten, anders kan er eventueel worden overgegaan tot ontruiming. 

Maar voor het zo ver komt, vindt er vaak eerst een kort geding plaats bij de rechtbank. Krakers maken vaak pas dagen later bekend dat ze ergens ingetrokken zijn, om op die manier niet op heterdaad betrapt te kunnen worden en zo een beroep op het huisrecht kunnen doen. Er kan daardoor niet direct worden ontruimd. De rechter moet zich dan eerst over de zaak buigen voordat er actie kan worden ondernomen.  

Klinkt als muziek in de oren

De eerste kraak dit jaar was al begin 2023. Op 7 januari werd duidelijk dat een oude muziekwinkel in de Spuistraat was gekraakt. De zaak moest een jaar eerder vanwege de coronacrisis de deuren sluiten en de krakers trokken vervolgens in het lege pand. Daar zijn ze inmiddels weg. Het pand is opgeknapt en wordt verhuurd, de begane grond wordt op het moment verbouwd voor een nieuwe winkel.

Niet heel veel verder, op de hoek van het Rokin en het Spui, werden eind september meerdere etages gekraakt door wel een hele bijzondere groep. De 'tijdreizigers', zoals ze zichzelf noemen, kraakten het pand na een zogenoemde hi-ha-happening op het Spui. Een paar maanden later zitten de krakers nog steeds op de bovenetages.  

Dan naar de buren

In het winkelgebied zijn ook nog andere panden gekraakt, om de hoek zelfs. Eind april werd een pand in de Taksteeg, een steeg tussen het Rokin en de Kalverstraat, ingenomen. Dat maakten de krakers bekend op Koningsdag. De eigenaar deed aangifte, maar de krakers van het zogenoemde 'Takland' spanden een kort geding aan. Uiteindelijk besloot de rechter dat zij mochten blijven. Er was namelijk geen strafrechtelijke grond waarop de ontruiming kon worden genomen.    

Zes weken later werd er toch een machtiging gegeven voor een ontruiming, om dat te voorkomen werd er door de groep besloten om het pand van de buren te kraken. Volgens de krakers zelf was de woning ook een upgrade.  "Er zijn allemaal badkamers en keukens. Het is heel huiselijk. Het is iets kleiner natuurlijk, maar het wordt heel gezellig", aldus een van hen nadat de kraak bekend werd gemaakt. De krakers zitten nog altijd in dit tweede pand.

In het oude centrum werd aan het eind van november ook gekraakt, op de Krom Boomssloot. Verschillende buurtbewoners reageerden verheugd op hun komst. Een van hen staat regelmatig in de keuken voor de krakers en wordt ondertussen 'Meneer Soep' genoemd. De krakers zitten nog steeds in het pand.

Aan de Amsterdamse grachten

Sommige krakers kiezen voor een pand op de gracht. In juni kraakte een groep een grachtenpand aan de Herengracht naast de Knopenwinkel. In het pand zat op dat moment alleen een yogastudio. Het gebouw lijkt nu niet meer bezet door de krakers, maar is op het moment ook nog niet bewoond. Een gracht verder, op de Prinsengracht ter hoogte van het Amstelveld, werd een paar maanden later ook een grachtenpand gekraakt. Ook daar zijn de krakers weg. 

En wie aan de Amsterdamse grachten denkt, denkt ook vrij snel aan de Jordaan. Zo ook krakers blijkt. Want tussen de periode van de twee gekraakte grachtenpanden werd er namelijk ook een pand in het hartje van de wijk gekraakt. Een groep vrienden kraakte een woning van Ymere aan de Nieuwe Leliestraat dat al zes jaar leeg zou staan. 

Volgens Ymere staan de woningen leeg door een verzakkende fundering, asbest en een uitbouw die los scheurt. Zij zeggen dat het helemaal niet veilig was om daar te wonen, maar de krakers wonen er nog steeds. De bewoners van de straat vinden de actie prima. De bijna 100-jarige Fietje die we in de straat tegenkwamen snapt de krakers goed. "Ik zou ook kraken als ik geen woning had, oh zeker." Of de groep het einde van volgend jaar haalt, is de vraag. Volgens Ymere staat er in april een renovatie op de planning.  

Het kraakpand met misschien wel het meest unieke uitzicht dit jaar, is van eind maart. Op het Entrepotdok met een uitzicht over de olifanten en giraffen van Artis. Het zou ook zo maar eens het grootste gekraakte pand van dit jaar zijn met een oppervlakte van ruim 200 vierkante meter. Volgens woningcorporatie de Alliantie was het pand 'behoorlijk uitgewoond' en moest het eerst gerenoveerd worden voor het kon worden doorverhuurd. 

Niet alleen in het centrum

Maar krakers kiezen niet alleen voor panden in het centrum. Ook West was dit jaar populair met drie gekraakte woningen. Alle drie bevonden zich in De Baarsjes en de eerste bekendgemaakte kraak was op de Hugo de Grootkade in begin februari. Ook buurtbewoners die we hier spraken vonden het allemaal prima, maar de rooms-katholieke parochie Emmaüs, eigenaar van de benedenverdieping, vond dat niet. Zij stapten naar de rechter, die vervolgens oordeelde dat krakers binnen drie dagen weg moesten.

Ook de krakers van het leegstaande partycentrum aan de Jan van Galenstraat moesten weg. Begin juli trokken de krakers in de feestlocatie die gesloopt gaat worden voor de bouw van de nieuwe wijk Marktkwartier. In september moesten de krakers weg van de rechter nadat de ontwikkelaar aangifte had gedaan. 

Het derde kraakpand in De Baarsjes wordt wel nog bewoond en dat al ruim een half jaar. Sinds medio mei wordt het pand aan de Kanaalstraat bewoond en nu is dat nog altijd zo. De woning zou voor de kraakactie ongeveer zes jaar leeg staan. 

Een eigen dorp

Niet alle kraakacties die dit jaar op AT5 stonden waren binnen de stadsgrenzen, eentje was namelijk in Amstelveen, maar wel een bijzondere. Het is de enige actie waar geen pand is gekraakt, maar een stuk grond. Aan de Laan van Kronenburg ligt al een tijd een braakliggend stuk grond waar ruim 4000 studentenwoningen moeten komen. Maar omdat de locatie precies onder de aanvliegroute van Schiphol ligt mogen er, vanwege de vliegherrie, geen er nieuwe woningen gebouwd worden. 

Vanaf eind mei gaat een groep krakers op het stuk grond wonen en wordt het gebiedje omgedoopt tot Krakenburg. De bedoeling is om een eigen dorp te bouwen wat zelfvoorzienend is en dat lijkt gelukt. Een half jaar later staan er huisjes en zie we er zelfs zonnepanelen.

Russische panden

Een bijzondere vermelding in dit overzicht krijgt het gekraakte pand van de Russische miljardair Arkady Volozj aan de Vossiusstraat. Het werd weliswaar al in 2022 gekraakt, maar de krakers wonnen dit jaar zowel een kort geding als een hoger beroep omdat de miljardair op de sanctielijst van de EU staat. De krakers wonen nu al ruim een jaar in het luxe herenhuis.  

Ook dit jaar is er gekraakt tegen een pand met een Russische achtergrond. Het oude Russische handelskantoor aan de Veluwelaan is twee keer bezet. De krakers zaten, naar eigen zeggen, er eerst een maand in voor er werden ontruimd door de politie. Een maandje later moest er weer worden ontruimd omdat ze waren teruggekeerd. 

In Zuid staat gekraakt pand nummer vijftien. In maart werd een woning aan de Woestduinstraat gekraakt dat te koop stond voor een vraagprijs van 475.000 euro. Ze zijn er inmiddels weer weg. Het pand wordt op dit moment verbouwd. 

Waar in 2010 na de invoering van de kraakwet panden meestal vrijwel direct werden ontruimd lijkt het er nu op dat krakers in sommige panden best nog wel een tijdje kunnen bivakkeren. Maar toen vertelden ze al aan iedereen dat kraken door zou gaan.

Na 35 jaar gooit Frans Snel de handdoek in de ring. De eigenzinnige raamverhuurder uit Alkmaar gaat op zijn 81ste met pensioen. Sinds een heftig auto-ongeluk begin vorig jaar holt niet alleen zijn gezondheid achteruit, ook zijn inkomsten slinken. Met nog maar vier ramen valt niet meer op te boksen tegen andere exploitanten. "Hopelijk gaat opa nog een paar jaartjes mee."

Hij is de pensioenleeftijd inmiddels ver voorbij, toch is Frans Snel nog dagelijks te vinden in zijn kantoortje op de Achterdam. Door teruglopende inkomsten en zijn kwakkelende gezondheid, voelt de raamverhuurder zich genoodzaakt de rosse buurt van Alkmaar voorgoed te verlaten.

"Er is een tijd van komen en gaan. Voor mij is het einde verhaal, tijdperk Snel is over. Ik laat er geen traan om, want ik heb een prachtleven gehad. Om niet alles kwijt te raken, stop ik er nu mee."

In het kantoor van Frans is het een bende: overal ligt papier en het staat er vol met kartonnen dozen. Stuk voor stuk gevuld met herinneringen aan vroeger. Hij drukt een peuk uit in de volle asbak en neemt een slok van zijn koffie.

Dan draait hij zijn bureaustoel om naar een van de dozen en haalt een oude foto tevoorschijn. "Kijk toch eens, wat leuk", roept hij trots uit. "Hier zat ik net bij de marine. Drie maanden voor mijn zestiende heb ik me aangemeld, dus ik was nog maar vijftien."

Leven voor de Achterdam

Frans blijkt nog een heel leven voor de Achterdam te hebben gehad. Na zijn tijd bij de marine komt hij te werken in de voormalige bistro Boerderij Burgerbrug. "Dat lag aan de N9, maar bestaat inmiddels niet meer. Ik reed met vrienden richting Alkmaar, toen we uit de bocht vlogen en in het kanaal belandden. We zijn eruit geklommen en werden zeiknat binnengelaten in dat restaurant. Daar ben ik toen eigenlijk blijven hangen."

Eerst werkt hij in de keuken, maar rond zijn 32ste vraagt de eigenaar of hij de zaak voor hem wil runnen. "Dat heb ik jarenlang gedaan. Tot de komst van hotel Akersloot, ik zag de inkomsten met de helft teruglopen. Toen vroeg diezelfde eigenaar of ik voor hem een aantal panden op de Achterdam wilde verhuren."

Zijn ogen beginnen te glunderen: "Ik leefde als een God in Frankrijk, hield geen dubbeltje over", vertelt hij, terugdenkend aan die tijd. "Ik gokte vaak, heb veel geld gewonnen, maar ook heel veel verloren. Het bed deelde ik met de meest prachtige vrouwen. Joh, ik heb van alles gezien en gedaan; niks was te gek."

Over zijn jaren op de Achterdam valt een boek te schrijven. "Ik heb alles meegemaakt. Protesten van buurtbewoners, de grote politie-inval en natuurlijk de gedwongen sluiting van veel ramen." De straat, en in het bijzonder Frans, lag regelmatig in de clinch met de gemeente en voormalig burgemeester Piet Bruinooge. Een aantal panden van de Achterdam zouden zijn 'besmet' met crimineel geld. Na jarenlang juridisch gesteggel en verschillende Bibob-onderzoeken werd in 2011 bijna de helft van de vergunningen ingetrokken. 

'Illegale prostitutie en mensenhandel'

Van de 120 kamers bleven er 69 over. "Na zijn aantreden in 2007 deed Bruinooge er alles aan om de Achterdam de nek om te draaien", reageert Frans. "Hij verspreidde valse informatie. Bijvoorbeeld dat 60 tot 90 procent van de prostituees hier gedwongen werkt. Ook beweerde hij in een interview zonder blikken of blozen dat de vrouwen voor bescherming 1.000 euro per dag moesten betalen. Je reinste onzin."

Vanwege 'ernstige vermoedens van (internationale) mensenhandel' werd de Achterdam in maart 2013 door zo'n 400 politieagenten ontruimd. Alle aanwezige sekswerkers werden meegenomen voor verhoor. "Er zijn uiteindelijk twee verdachten opgepakt, een in Alkmaar en eentje in Den Haag. Verder hebben we er nooit meer iets over gehoord. Het was één groot machtsvertoon van politie, justitie en de gemeente. Wat een poppenkast."

Op beelden van de inmiddels opgeheven website Suemecrime.nl zie je hoe massaal de politie-inval op de Achterdam was:

In 2012 vocht Frans de sluiting van de ramen aan en kreeg van de rechter drie kamers terug. Voor 26 andere ramen vroeg hij in 2013 ook een vergunning aan. "Er werd mij ten onrechte een exploitatievergunning geweigerd", reageert hij. "Ik had niets met die criminele panden te maken en ben glansrijk door de Bibob-molen gekomen."

Onder druk van de FIOD

Uiteindelijk trok Frans die vergunningsaanvraag toch weer in. De FIOD zou hem onder druk hebben gezet, verklaart hij. "In een verhoor werd mij in bedekte termen verteld dat ik anders zou worden aangemerkt als verdachte in witwaspraktijken."

Frans is nooit vies geweest van een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid. Met zijn acties haalde hij regelmatig het nieuws. Tijdens de coronacrisis liet hij luidkeels van zich horen. In 2021 dreigde hij de overheid aan te klagen, nadat de raamprostituees maandenlang thuiszaten. Ook gooide hij - tegen alle regels in - zijn ramen een dag open. En het was Frans die de noodklok luidde toen bleek dat een aantal sekswerkers geen Tozo-uitkering kregen van de gemeente Alkmaar.

De slechte relatie tussen de gemeente en de Achterdam leidde zelfs tot een akkefietje over kerstverlichting. In 2017 vroeg de straat daar een vergunning voor aan, maar die werd afgewezen. "Volgens Bruinooge was dat niet gepast en ongewenst. Maar daar had ik schijt aan."

'Hoop toch in de hemel te komen'

Uit protest versierde Frans zijn eigen gevel. "In de jaren erna heb ik een flinke verzameling aangelegd, maar dat spul heb ik allemaal gedoneerd aan de kerkgemeenschap Stompetoren. Zo hoop ik toch nog in de hemel te komen", grapt hij.

Door het auto-ongeluk heeft zijn rug een flinke opdonder gehad. Ook is hij erg afgevallen en lopen gaat steeds moeilijker. De smalle, steile treden naar zijn kantoor hoeft hij dankzij een traplift gelukkig niet meer te beklimmen: 

Daarnaast lijdt Frans aan de longziekte COPD, maar stoppen met roken? Geen denken aan. "Wat heeft dat nog voor zin op mijn leeftijd. Ik kan morgen wel de pijp uitgaan. Dan moet je me wel laten liggen hè", zegt hij lachend. Hij haalt een goud kettinkje tevoorschijn met een duidelijke boodschap: 'reanimeer mij niet'.

Niet bang voor de dood

"Ik denk vaak na over de dood, maar ik zeg je eerlijk: bang ben ik er niet voor. Volgens mij houden we gewoon op te bestaan. God bestaat niet. Kijk toch eens om je heen naar al het leed in de wereld. Welke mafkikker maakt zoiets?"

Frans haalt een lijstje met daarin een persoonlijk geschreven kaartje van de muur, kijkt er vertederd naar en en stopt het in een doos. "Nog een paar weken om alles in te pakken en dan is het klaar. Ik hoop dat ik nog een paar jaartjes meega", verzucht hij.

"Ik zie wel hoelang opa nog te leven heeft. Doodvervelen ga ik me in elk geval niet. Op maandagavond ga ik altijd pokeren en met m'n vrienden drink ik nog regelmatig een borreltje. Met m'n vrouw wil ik graag nog een paar weken op vakantie, maar alleen als ik me goed voel."

'We gaan je missen'

De telefoon rinkelt. Een van de vrouwen komt haar kerstpakket ophalen. "Met Frans, ja kom maar naar boven, het ligt voor je klaar." Niet veel later stapt sekswerker Nicole vrolijk de kamer binnen. "Kijk, voor jou", zegt Frans, terwijl hij haar een luxe, roze doosje met parfum overhandigt. Er volgt een bedankje en ze kletsen wat, maar dan slaakt Nicole een diepe zucht: "Wat een gek idee dat je straks echt weg bent. Ga je echt met pensioen? Ik kan het nog steeds niet geloven. We gaan je allemaal missen."

Een nieuwe sigaret wordt aangestoken. Frans neemt een hijs en blaast een dikke rookwolk de kamer in. Als hij op het schermpje van zijn telefoon kijkt, lijkt hij te schrikken van de verstreken tijd. Dan roept hij resoluut: "Zo, heb je nou genoeg voor je interview? Het is tijd voor een portje. Schenk jij er eentje in?"

Hoewel het aantal faillissementen nog lang niet op het niveau zit van voor corona, vielen er toch flinke klappen. Sommige bedrijven verdwenen helemaal van het toneel, andere maakten een doorstart. De opmerkelijkste faillissementen in 2023, van bekende ketens tot het café om de hoek.

De 25-jarige tweeling Anne-Fleur en Jasmijn Duppen uit Hoorn willen niets liever dan dat hun moeder Lilian Koopal weer beter wordt. De alleenstaande vrouw is ziek en ligt 22 uur per dag in bed. Een behandeling in Australië kan uitkomst bieden, maar kost ruim 45.000 euro. Dus startten de zussen een doneeractie. "Ze heeft weer een doel om 's ochtends op te staan."

Door een - op z'n zachtst gezegd - ongelukkige samenloop van omstandigheden wordt de Hoornse Lilian ernstig ziek. Tijdens een aantal onverwachte operaties onder narcose blijkt de vrouw getroffen door de ernstig invaliderende ziekte ME, ofwel myalgische encefalomyelitis. De belangrijkste klacht is hierbij dat een patiënt altijd uitgeput is, waarbij elke inspanning de klachten verergerd. 

Ondertussen kampt de moeder bijna 30 jaar met de ziekte en is zij in Nederland uitbehandeld. De vrouw die eerst bekend stond als energiek, sociaal en sportief - ze heeft onder andere de ALO in Tilburg afgerond, heeft als dansdocent op verschillende plaatsen lesgegeven en gaf sportles op scholen en universiteiten - wordt daarnaast getroffen door nog meer ellende. Zo krijgt Lilian de diagnose borstkanker en wordt ze later getroffen door baarmoederhalskanker. Ook tegen deze ziektes moet haar lichaam hard werken. "Met z'n drieën zij wij een sterk team, maar deze wedstrijd wordt steeds moeilijker om uit te spelen", zeggen haar dochters.

Vijf procent energie en mantelzorg

De inmiddels 25-jarige tweeling Anne-Fleur en Jasmijn kennen hun moeder niet anders dan dat ze ziek is. Momenteel is het energieniveau van hun moeder ongeveer vijf procent en ligt ze per dag zo'n 22 uur op bed. "Ze moet afwegen of ze een dag wil douchen met hulp van een krukje, of haar energie wil sparen voor iets anders", lichten de zussen de schrijnende situatie toe, nu hun moeder dat niet meer goed kan. "Ze leeft de laatste maanden in haar slaapkamer."

De tweeling voetbalde in de Eredivisie Vrouwen. Tot anderhalf jaar geleden speelde Jasmijn bij sc Heerenveen vrouwen in Friesland. Anne-Fleur voetbalt in Amsterdam, bij Wartburgia in de topklasse. Anne-Fleur woont tegenwoordig in Amsterdam, ze komt meerdere keren per week naar Hoorn om boodschappen voor haar moeder te doen, of andere taken van haar over te nemen.

De tekst gaat verder onder de foto

Jasmijn stopte anderhalf jaar geleden met voetbal, als gevolg van een zware hersenschudding. "Ik moest lang revalideren in Zeist en heb een jaar door gevoetbald met last", licht zij toe. "Je wilt door, maar dat ging niet meer. Ik ben toen bij mijn vader gaan wonen, die voor mij zorgde. Het gaat nu beter en ik woon inmiddels thuis bij mijn moeder om haar te ondersteunen."

'Experimenteel' behandelingstraject in Australië

In Australië hebben therapeuten de laatste 25 jaar een behandeling doorontwikkeld, waarbij het zenuwstelsel en neurologisch systeem als het ware 'gereset' worden. Door de behandeling krijgen patiënten kwaliteit van leven terug. Zo is een patiënt die eerder in een rolstoel zat weer in staat zelfstandig te lopen en heeft een ander veel meer energie dan voor de behandeling.

Anne Fleur en Jasmijn hebben samen met hun moeder onderzoek gedaan naar de behandeling en besloten een paar jaar geleden om haar in te schrijven. Corona gooide uiteindelijk roet in het eten en de behandeling moest uitgesteld worden. Maar inmiddels kan het weer en hebben ze alle drie tijd en ruimte om mee te gaan. Lilian mag zich in april 2024 melden bij Neurophysics Therapy Institute in het Australische Queensland.

"Het wordt een loodzwaar traject", licht Jasmijn toe. "Maar onze moeder kan in ons bijzijn haar zelf zijn. Ze krijgt gedurende zes weken bijna iedere dag een behandeling door een team van échte specialisten. Dat gaat samen met een apart dieet en een dagelijks revalidatietraject van ongeveer twee jaar in Nederland, begeleid door het team uit Australië. We zijn superblij dat ze terecht kan. Alleen is er nu stress over de hoge kosten van zo'n traject." 

Doneeractie en veiling

Om het verblijf van bijna twee maanden en de behandeling te kunnen betalen, is een bedrag van ongeveer 46.000 euro nodig. Geld dat het gezin niet zomaar op de bankrekening heeft. Om de kosten te kunnen betalen organiseren de zussen verschillende acties. Zo veilen ze bijvoorbeeld shirts van de voetbalsters waarmee Anne-Fleur en Jasmijn in het verleden samenspeelden. Er zijn voetbalshirts van speelsters bij Ajax, FC Utrecht, FC Twente en De Oranjeleeuwinnen en ook van buitenlandse clubs als AC Milan.

"Daarnaast zijn we een doneeractie gestart", lichten de zussen toe. Inmiddels heeft deze actie meer dan 18.500 euro opgehaald. "We willen op allerlei manieren proberen om aan geld te komen. Alle donaties zijn fijn en kunnen haar echt helpen."

Nieuwe stip aan de horizon

De tweeling hoopt dat hun moeder na de behandeling uitgerust wakker kan worden en meer energie heeft om simpele, dagelijkse dingen te doen. "Dat zoiets als wandelen niet veel energie meer hoeft te kosten", vertelt Anne-Fleur. "Dat zou veel schelen. Ze heeft zoveel dingen die ze zó graag zou willen doen, maar niet meer kan. Dat is heel lastig. En het geldt niet alleen voor de leuke dingen."

"Het is eigenlijk je tijd uitliggen nu, als je het zo kan zeggen", vult Jasmijn verder aan. "Door de behandeling heeft onze moeder een stip aan de horizon gekregen. Ze heeft weer hoop en een doel om 's ochtends op te staan. Dat is echt superfijn!"

De opkomst tijdens de coronavaccinatiecampagne is beduidend lager uitgevallen dan verwacht. Dat is duidelijk geworden nadat vrijdag de laatste prik van de grootschalige campagne werd gezet. Vanuit experthoek klinkt kritiek. ,,De overheid heeft mensen er onvoldoende van kunnen doordringen dat corona nog riskant is.”

De droom van veel Haarlemse islamitische inwoners lijkt steeds dichterbij. In de groene zoom om de stad heen kan onder bepaalde voorwaarden een islamitische begraafplaats gerealiseerd worden. De provincie heeft dat te kennen gegeven aan de gemeente. Die moet begin volgend jaar een knoop doorhakken. Maar het duurt allemaal wel lang, vindt voorzitter Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. 

"De vraag en de nood bij Haarlemse islamieten is nu wel heel erg hoog", stelt voorzitter Orhan Kose. "Je weet nooit wanneer je dood gaat en we willen het liefst bij onze dierbaren in de buurt worden begraven, zodat ze ons makkelijk kunnen bezoeken." 

Kose zat begin dit jaar met heel veel andere moslims op de publieke tribune van de gemeenteraad en hoorde aan hoe er weer geen besluit werd genomen over hun plannen voor een eigen begraafplaats. De Islamitische Raad Haarlem (vertegenwoordiging van de Haarlemse moskeeën, red.) vraagt al twee jaar om de mogelijkheid om een stuk grond te kopen. 

Eeuwige grafrust

Op een eigen begraafplaats kan eeuwige grafrust aan de overleden moslims worden geboden, wat belangrijk is in hun geloof. Dat kan niet op de Algemene Begraafplaats Akendam in Haarlem-Noord waar net als voor alle andere overledenen het grafrecht niet voor eeuwig is. 

"De dood is voor ons een essentieel onderdeel van de cirkel", legt voorzitter Orhan Kose van de de Islamitische Raad uit. Twee islamitische begraafplaatsen in Almere en Zuidlaren waar nooit het graf geruimd hoeft te worden, zijn al vol en ook een nieuwe begraafplaats bij Arnhem is niet toereikend stelt Kose. 

Geen gastarbeiders meer 

"Sinds de corona-epidemie werd in onze gemeenschap steeds duidelijker dat we niet meer in Marokko of in een ander moederland begraven willen worden. We zijn geen gastarbeiders meer en blijven liever hier in Nederland." Maar de tradities van het geloof zijn en blijven wel belangrijk voor de moslims. 

Zo verwoordde ook de Haarlemse Soumia Yacoubi het begin januari van 2023 tegen NH: "We gaan niet in een kist, we hebben geen make-up op of kleren aan, we worden alleen na het ritueel gewassen en gewikkeld in een doek. Maar het belangrijkste is dat ons lichaam na de begrafenis niet meer wordt verplaatst. Wij willen graag eeuwige grafrust."

Alleen een plek in Haarlem-Noord of aan de rand van het bedrijventerrein Waarderpolder lijkt eventueel geschikt. Tenminste als de provincie daar akkoord mee gaat. Want het gaat dan om de zogenaamde 'groene zoom' van Haarlem, waar het voor de provincie van belang is dat het open landschap niet wordt aangetast. 

Als aan die voorwaarde wordt voldaan, is er geen belemmering voor een islamitische begraafplaats. "Het is mooi dat de provincie nu groen licht wil geven", stelt Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. Hij denkt niet dat een islamitische begraafplaats het open landschap zal aantasten. "We willen het juist zoveel mogelijk in harmonie met de natuur ontwikkelen, met zo min mogelijk steen."

De plannen voor de eigen begraafplaats gaat Kose weer opdiepen. De financiering is ook geen probleem. Hij hoopt nu op een snelle besluitvorming van de Haarlemse gemeenteraad. Bij de vorige politieke discussie telde hij een meerderheid die instemde met het plan. "Maar een aantal partijen wilde wachten op het advies van de provincie. Ze moeten nu wel kleur bekennen", vindt Ohran Kose. 

De koninklijke familie heeft koningin Elizabeth vorig jaar overgehaald om haar laatste dagen door te brengen op haar geliefde Schotse landgoed Balmoral. Dat vertelt prinses Anne volgens The Telegraph in de BBC-documentaire Charles III: The Coronation Year, die met de kerst wordt uitgezonden.

De droom van veel Haarlemse islamitisch inwoners lijkt steeds dichterbij. In de groene zoom om de stad heen kan onder bepaalde voorwaarden een islamitische begraafplaats gerealiseerd worden. De provincie heeft dat te kennen gegeven aan de gemeente. Die moet begin volgend jaar een knoop doorhakken. Maar het duurt allemaal wel lang, vindt voorzitter Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. 

"De vraag en de nood bij Haarlemse islamieten is nu wel heel erg hoog", stelt voorzitter Orhan Kose. "Je weet nooit wanneer je dood gaat en we willen het liefst bij onze dierbaren in de buurt worden begraven, zodat ze ons makkelijk kunnen bezoeken." 

Kose zat begin dit jaar met heel veel andere moslims op de publieke tribune van de gemeenteraad en hoorde aan hoe er weer geen besluit werd genomen over hun plannen voor een eigen begraafplaats. De Islamitische Raad Haarlem (vertegenwoordiging van de Haarlemse moskeeën, red.) vraagt al twee jaar om de mogelijkheid om een stuk grond te kopen. 

Eeuwige grafrust

Op een eigen begraafplaats kan eeuwige grafrust aan de overleden moslims worden geboden, wat belangrijk is in hun geloof. Dat kan niet op de Algemene Begraafplaats Akendam in Haarlem-Noord waar net als voor alle andere overledenen het grafrecht niet voor eeuwig is. 

"De dood is voor ons een essentieel onderdeel van de cirkel", legt voorzitter Orhan Kose van de de Islamitische Raad uit. Twee islamitische begraafplaatsen in Almere en Zuidlaren waar nooit het graf geruimd hoeft te worden, zijn al vol en ook een nieuwe begraafplaats bij Arnhem is niet toereikend stelt Kose. 

Geen gastarbeiders meer 

"Sinds de corona-epidemie werd in onze gemeenschap steeds duidelijker dat we niet meer in Marokko of in een ander moederland begraven willen worden. We zijn geen gastarbeiders meer en blijven liever hier in Nederland." Maar de tradities van het geloof zijn en blijven wel belangrijk voor de moslims. 

Zo verwoordde ook de Haarlemse Soumia Yacoubi het begin januari van 2023 tegen NH: "We gaan niet in een kist, we hebben geen make-up op of kleren aan, we worden alleen na het ritueel gewassen en gewikkeld in een doek. Maar het belangrijkste is dat ons lichaam na de begrafenis niet meer wordt verplaatst. Wij willen graag eeuwige grafrust."

Alleen een plek in Haarlem-Noord of aan de rand van het bedrijventerrein Waarderpolder lijkt eventueel geschikt. Tenminste als de provincie daar akkoord mee gaat. Want het gaat dan om de zogenaamde 'groene zoom' van Haarlem, waar het voor de provincie van belang is dat het open landschap niet wordt aangetast. 

Als aan die voorwaarde wordt voldaan, is er geen belemmering voor een islamitische begraafplaats. "Het is mooi dat de provincie nu groen licht wil geven", stelt Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. Hij denkt niet dat een islamitische begraafplaats het open landschap zal aantasten. "We willen het juist zoveel mogelijk in harmonie met de natuur ontwikkelen, met zo min mogelijk steen."

De plannen voor de eigen begraafplaats gaat Kose weer opdiepen. De financiering is ook geen probleem. Hij hoopt nu op een snelle besluitvorming van de Haarlemse gemeenteraad. Bij de vorige politieke discussie telde hij een meerderheid die instemde met het plan. "Maar een aantal partijen wilde wachten op het advies van de provincie. Ze moeten nu wel kleur bekennen", vindt Ohran Kose. 

De droom van veel Haarlemse islamitisch inwoners lijkt steeds dichterbij. In de groene zoom om de stad heen kan onder bepaalde voorwaarden een islamitische begraafplaats gerealiseerd worden. De provincie heeft dat te kennen gegeven aan de gemeente. Die moet begin volgend jaar een knoop doorhakken. Maar het duurt allemaal wel lang, vindt voorzitter Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. 

"De vraag en de nood bij Haarlemse islamieten is nu wel heel erg hoog", stelt voorzitter Orhan Kose. "Je weet nooit wanneer je dood gaat en we willen het liefst bij onze dierbaren in de buurt worden begraven, zodat ze ons makkelijk kunnen bezoeken." 

Kose zat begin dit jaar met heel veel andere moslims op de publieke tribune van de gemeenteraad en hoorde aan hoe er weer geen besluit werd genomen over hun plannen voor een eigen begraafplaats. De Islamitische Raad Haarlem (vertegenwoordiging van de Haarlemse moskeeën, red.) vraagt al twee jaar om de mogelijkheid om een stuk grond te kopen. 

Eeuwige grafrust

Op een eigen begraafplaats kan eeuwige grafrust aan de overleden moslims worden geboden, wat belangrijk is in hun geloof. Dat kan niet op de Algemene Begraafplaats Akendam in Haarlem-Noord waar net als voor alle andere overledenen het grafrecht niet voor eeuwig is. 

"De dood is voor ons een essentieel onderdeel van de cirkel", legt voorzitter Orhan Kose van de de Islamitische Raad uit. Twee islamitische begraafplaatsen in Almere en Zuidlaren waar nooit het graf geruimd hoeft te worden, zijn al vol en ook een nieuwe begraafplaats bij Arnhem is niet toereikend stelt Kose. 

Geen gastarbeiders meer 

"Sinds de corona-epidemie werd in onze gemeenschap steeds duidelijker dat we niet meer in Marokko of in een ander moederland begraven willen worden. We zijn geen gastarbeiders meer en blijven liever hier in Nederland." Maar de tradities van het geloof zijn en blijven wel belangrijk voor de moslims. 

Zo verwoordde ook de Haarlemse Soumia Yacoubi het begin januari van 2023 tegen NH: "We gaan niet in een kist, we hebben geen make-up op of kleren aan, we worden alleen na het ritueel gewassen en gewikkeld in een doek. Maar het belangrijkste is dat ons lichaam na de begrafenis niet meer wordt verplaatst. Wij willen graag eeuwige grafrust."

Alleen een plek in Haarlem-Noord of aan de rand van het bedrijventerrein Waarderpolder lijkt eventueel geschikt. Tenminste als de provincie daar akkoord mee gaat. Want het gaat dan om de zogenaamde 'groene zoom' van Haarlem, waar het voor de provincie van belang is dat het open landschap niet wordt aangetast. 

Als aan die voorwaarde wordt voldaan, is er geen belemmering voor een islamitische begraafplaats. "Het is mooi dat de provincie nu groen licht wil geven", stelt Orhan Kose van de Islamitische Raad Haarlem. Hij denkt niet dat een islamitische begraafplaats het open landschap zal aantasten. "We willen het juist zoveel mogelijk in harmonie met de natuur ontwikkelen, met zo min mogelijk steen."

De plannen voor de eigen begraafplaats gaat Kose weer opdiepen. De financiering is ook geen probleem. Hij hoopt nu op een snelle besluitvorming van de Haarlemse gemeenteraad. Bij de vorige politieke discussie telde hij een meerderheid die instemde met het plan. "Maar een aantal partijen wilde wachten op het advies van de provincie. Ze moeten nu wel kleur bekennen", vindt Ohran Kose. 

De HvA moet vanwege teruglopende studentaantallen en hogere kosten de komende tijd 'scherper kijken waar het geld naartoe gaat', schrijft het HvanA. Volgend jaar moet de Hogeschool van Amsterdam (HvA) kritischer kijken naar wat er financieel mogelijk is. De HvA mikt erop dat er tussen dit jaar en 2028 zo'n vijfhonderd voltijdsbanen zullen zijn verdwenen, vast personeel en freelancers bij elkaar opgeteld. 

Het College van Bestuur schrijft in de begroting voor 2024 - die afgelopen week unaniem werd ingestemd door de centrale medezeggenschapsraad (CMR) en in handen is van studentenblad HvanA - 'dat dit niet altijd even makkelijk is en op sommige plekken echt pijn doet'. "HvA-medewerkers mogen in de media lezen dat er ontslagen aankomen. Verbaasde reacties van mijn collega's", schrijft bedrijfseconoom W. Ploos van Amstel op Twitter.

Na de zomer hebben veel studenten zich niet opnieuw heringeschreven voor hun opleiding. "Dat kost faculteiten veel geld. Neem daarbij de gestegen kosten voor energie, panden en het stoppen van de 'coronaspaarpot' van afgelopen jaren en eindstand is dat de HvA de komende jaren meer de zeilen bij moet zetten", aldus de HvanA. 

Begroting

Opvallend is dat uit de begroting blijkt dat drie faculteiten (FDMCI, FBE en FMR) niet in staat blijken om al hun plannen uit te voeren zonder extra steun van de HvA. Daarom heeft het CvB besloten om maximaal zes miljoen euro vrij te maken, om hiermee deze faculteiten komend jaar te ondersteunen. In het verhaal staat dat HvA zes miljoen uit de reserves wel kan lijden omdat de hogeschool is financieel gezond is. En ook dit jaar blijft er naar verwachting vijf tot tien miljoen euro over.

De hogeschool kreeg in de afgelopen jaren in totaal 27 miljoen euro als extra spaarpot van het Rijk. Het doel was om met dit geld wat aan de leerachterstanden en het welzijn van studenten te doen. Nu ook de studentenaantallen teruglopen spreekt het CvB van een 'dubbele ombuiging'. 

De begroting is definitief wanneer de Raad van Toezicht van de HvA akkoord is en wordt deze week nog verwacht. Naar verwachting zullen studenten zich in de komende jaren steeds minder inschrijven voor het hbo. "Samen met alle decanen bespreekt het CvB daarom momenteel hoe en waar de komende jaren nog meer bezuinigd kan worden." 

Het aantal coronabesmettingen stijgt flink en nog nooit zaten er zoveel virusdeeltjes in het rioolwater. Een nieuwe coronagolf in de kerstvakantie zou wel heel ongelegen komen. Zeker ook voor organisatoren van kerstevenementen. Dreigen er weer activiteiten afgelast te worden?

Voor Lotte van Eng, de organisator van het Kersthuis in Alkmaar, is er nog geen reden tot zorg. Op 23 december tovert haar organisatie de Grote Kerk van Alkmaar om tot ‘een compleet kerstuitje’. Het publiek kan straks door een kerstbomenbos wandelen, ‘kerstcurling’ spelen en spulletjes kopen op de kerstmarkt. 

Noodplan

Maar, zegt Van Eng, als de coronacijfers echt uit de hand lopen ligt er wel ‘een noodplan’ klaar. Ze verwacht tussen de 7.500 en 10.000 bezoekers en wil dat iedereen ‘veilig’ naar haar evenement kan. Dus als de overheid besluit tot andere maatregelen, weet van Eng al wat haar te doen staat.

“Naast dat we het in de gaten houden, kunnen we ervoor kiezen om de deurverkoop te beperken, of de groepen mensen meer over de dag te verspreiden. Maar, ik vraag me af of het nodig is. De kerk is een enorme locatie met voldoende luchtstromen.”  

Het aantal virusdeeltjes in het rioolwater stijgt al sinds september, maar afgelopen week was het ineens een stuk hoger dan in een heel jaar daarvoor. Door de ziekte liggen nu meer dan achthonderd mensen de ziekenhuizen, waarvan vijftig op de IC’s. Maar omdat we na jaren pandemie een hoop antistoffen hebben aangemaakt, worden relatief weinig mensen meer ernstig ziek. 

‘Ben je ziek, dan blijf je thuis’

Het RIVM geeft op dit moment dan ook geen specifieke adviezen over corona, zegt Harald Wychgel. “Er gelden alleen algemene adviezen om alle soorten infectieziekten zoveel mogelijk in de perken. Het maakt niet uit of het corona of griep is: als je ziek bent, dan blijf je thuis.”

Ook Mike van het Great Christmas Circus in Beverwijk ziet geen reden tot paniek. Tussen 16 december en 7 januari verwacht hij zo’n 25.000 bezoekers. Op het programma staan onder andere een trapeze act uit Brazilie en een ‘rad des doods’ uit Spanje. Mike volgt de regels van het RIVM, maar maakt zich geen zorgen of het ‘het grootste circus van Noord-Holland’ straks wel door kan gaan. 

Nog nooit werden er zulke hoge concentraties coronavirus in het rioolwater gemeten. En ook andere luchtweginfecties gaan rond. Reden voor de GGD om mensen op te roepen hun gezond verstand te gebruiken tijdens de feestdagen. „We willen geen onrust zaaien, maar denk een beetje aan elkaar”, zegt arts-infectieziektenbestrijding Casper den Heijer.

Het aantal coronabesmettingen stijgt flink en nog nooit zaten er zoveel virusdeeltjes in het rioolwater. Een nieuwe coronagolf in de kerstvakantie zou wel heel ongelegen komen. Zeker ook voor organisatoren van kerstevenementen. Dreigen er weer activiteiten afgelast te worden?

Voor Lotte van Eng, de organisator van het Kersthuis in Alkmaar, is er nog geen reden tot zorg. Op 23 december tovert haar organisatie de Grote Kerk van Alkmaar om tot ‘een compleet kerstuitje’. Het publiek kan straks door een kerstbomenbos wandelen, ‘kerstcurling’ spelen en spulletjes kopen op de kerstmarkt. 

Noodplan

Maar, zegt Van Eng, als de coronacijfers echt uit de hand lopen ligt er wel ‘een noodplan’ klaar. Ze verwacht tussen de 7500 en 10.000 bezoekers en wil dat iedereen ‘veilig’ naar haar evenement kan. Dus als de overheid besluit tot andere maatregelen, weet van Eng al wat haar te doen staat.

“Naast dat we het in de gaten houden, kunnen we ervoor kiezen om de deurverkoop te beperken, of de groepen mensen meer over de dag te verspreiden. Maar, ik vraag me af of het nodig is. De kerk is een enorme locatie met voldoende luchtstromen.”  

Het aantal virusdeeltjes in het rioolwater stijgt al sinds september, maar afgelopen week was het ineens een stuk hoger dan in een heel jaar daarvoor. Door de ziekte liggen nu meer dan achthonderd mensen de ziekenhuizen, waarvan vijftig op de IC’s. Maar omdat we na jaren pandemie een hoop antistoffen hebben aangemaakt, worden relatief weinig mensen meer ernstig ziek. 

‘Ben je ziek, dan blijf je thuis’

Het RIVM geeft op dit moment dan ook geen specifieke adviezen over corona, zegt Harald Wychgel. “Er gelden alleen algemene adviezen om alle soorten infectieziekten zoveel mogelijk in de perken. Het maakt niet uit of het corona of griep is: als je ziek bent, dan blijf je thuis.”

Ook Mike van het Great Christmas Circus in Beverwijk ziet geen reden tot paniek. Tussen 16 december en 7 januari verwacht hij zo’n 25.000 bezoekers. Op het programma staan onder andere een trapeze act uit Brazilie en een ‘rad des doods’ uit Spanje. Mike volgt de regels van het RIVM, maar maakt zich geen zorgen of het ‘het grootste circus van Noord-Holland’ straks wel door kan gaan. 

De kerstvakantie staat voor de deur en in Haarlem en omgeving is er veel te doen voor de jeugd. De weersvoorspellingen zijn niet best, maar je kunt je warm en droog prima vermaken in diverse culturele instellingen in de stad. En dankzij de HaarlemPas is dat ook  betaalbaar voor Haarlemmers met een kleine beurs.

In de Schuur kunnen houders van de HaarlemPas al voor een euro per kaartje naar de film of het theater. En in de kerstvakantie zit je er helemaal goed, vertelt hoofd educatie Kirsten Bootsma. "We lopen als Schuur voorop met de HaarlemPas. Naast de voorstellingen voor een euro krijg je in de kerstvakantie ook een gratis drankje bij de voorstelling. En alle kinderen die naar een kinderfilm gaan, krijgen gratis popcorn."

Feestje voor kinderen

"We willen de schoolvakanties echt op de kaart zetten als feestjes voor kinderen uit Haarlem en omgeving", vervolgt Bootsma. "Dat doen we met mooie films en theatervoorstellingen, maar ook met gratis workshops en allerlei losse activiteiten voor de jeugd. Het werkt ook echt, we zagen in de herfstvakantie al veel nieuwe gezichten. Maar het cultuuraanbod mag nog wel wat bekender worden bij de houders van de HaarlemPas. Als ze eenmaal een keer geweest zijn, zien we ze vaak terug. Ouders zien dat hun kind er echt blij van wordt."

Tekst loopt door onder de foto.

Bootsma heeft in de kerstvakantie dan ook meerdere jeugdvoorstellingen geprogrammeerd om blij van te worden. "Wonka is natuurlijk de ultieme kerstfilm voor kinderen vanaf acht jaar. En de Nederlandse familiefilm Jippie No More is echt geweldig. Meer feelgood dan dat kun je echt niet krijgen."

Naast films zijn er ook meerdere theatervoorstellingen voor de jeugd in de Schuur. De dansvoorstelling Onder Ons is een mooi voorbeeld. "Die is kleurrijk en geestig, echt een ontdekkingsreis naar je eigen innerlijk", verklapt Bootsma. "Het is jeugdtheater, maar ook erg leuk voor volwassenen."

Doventolk

Bijzonder is de dansvoorstelling Zwerfhonden, die eveneens prima geschikt is voor doven en slechthorenden en voor mensen met een visuele beperking. Zo speelt er onder meer een doventolk mee in de voorstelling. 

Een witte kerst zit er volgens de weersvoorspellingen niet in, maar op 23 en 24 december sneeuwt het in de Schuur wel degelijk bij Als Het Sneeuwt. De solodans van Zahira Suliman is geschikt voor kinderen vanaf twee jaar en speelt zich onder meer af in een enorme sneeuwbol. 

De volledige (kerst)programmering van de Schuur vind je hier.

Tekst loopt door onder de foto.

In Stadsschouwburg Haarlem is van 21 december tot en met 7 januari de spectaculaire kerstvoorstelling 'Paleis der Wonderen'  te zien van de Ashton Brothers, geproduceerd in samenwerking met de schouwburg.

'Schouwburg voelt als thuis'

"Ik noem onszelf eigenlijk altijd maar 'een circus-variété om te lachen'", aldus Joost Spijkers, die samen met Haarlemmer Pim Muda, Timo Bakker en Friso van Vemde Oudejans theatergezelschap Ashton Brothers vormt. "De schouwburg in Haarlem voelt voor ons als een thuis. Zeker nu we er twee weken staan. Drie eigenlijk, als je de repetities meetelt. Het is een zeer inspirerende omgeving, die veel geschiedenis en romantiek ademt."  

De Ashton Brothers zouden twee jaar geleden al in de kerstvakantie een soortgelijke show geven in de Haarlemse schouwburg, maar die ging vanwege corona niet door. 

Tekst loopt door na de afbeelding.

Het belooft een kerstvoorstelling vol muziek, humor en acrobatiek te worden, voor de hele familie. "We hopen zelfs in de nok van het theater te hangen", aldus Spijkers. "En we hebben ook veel gasten uitgenodigd. Zoals bijvoorbeeld slangenmens Captain Frodo uit Noorwegen. Die kan zichzelf helemaal opvouwen. Hij zit nu nog in een knoop, maar ik hoop dat hij er de 21ste weer uit is."

Truus Tullemans

Ook de 80-jarige oud-danseres Truus Tullemans betreedt nog één keer het podium met de Ashton Brothers. "Ik mag samen met haar op de spitzen staan. Ze kan het nog steeds geweldig, blijkt tijdens de repetities. Mijn kuiten zijn al stram en de voeten doen pijn", lacht Spijkers. 

Inmiddels zijn er al 10.000 kaarten verkocht voor Paleis der Wonderen. Op zaterdag 6 januari komt er daarom een extra middagvoorstelling bij. Vanaf 28 december zijn er overigens nog wel dagelijks (laatste) kaarten beschikbaar. Het gaat in totaal om negentien middag- en avondvoorstellingen. 

Kaarten voor de Ashton Brothers kosten normaal gesproken 39,50 euro. Houders van de HaarlemPas betalen 7,50 euro. 

Tekst loopt door onder de foto.

In de Haarlemse musea is in de kerstvakantie veel te doen voor de jeugd. In het Verwey Museum is een speurtocht uitgezet door de tentoonstelling Allemaal Haarlemmers. Daarin staat duizend jaar geschiedenis van de stad centraal. Verder zijn er oud-Hollandse spelletjes, liggen de kleurplaten klaar en schenkt het museumcafé warme chocolademelk. Toegang met de HaarlemPas is helemaal gratis.

Het Teylersmuseum is met alle fossielen en mineralen een kinderparadijs. In de kerstvakantie kunnen kinderen er een speurtocht doen of een eigen kunstwerk maken. Ook een aanrader is de tentoonstelling over kunstenaar Wybrand Hendriks. Met de HaarlemPas is het museum gratis toegankelijk. 

Knusse Knutselclub

Het Frans Hals Museum zet in de kerstvakantie de deuren wagenwijd open voor jonge bezoekers. Kinderen kunnen twee weken lang de handen uit de mouwen steken bij de Knusse Knutselclub. Richt zelf een kamer in van het beroemde poppenhuis van Sara Rothé of maak een heuse lichtspel-lamp.

Verder biedt het Frans Hals Museum een audiotour aan, speciaal voor kinderen: de Dikke Doe- en Luistertour. Gratis toegang met de HaarlemPas.

Tekst loopt door onder de foto.

Wethouder van cultuur Diana van Loenen hoopt dat veel jonge Haarlemmers wat cultuur kunnen snuiven tijdens de kerstvakantie. "Cultuur verrijkt en verbindt. Het geeft je nieuwe inzichten en draagt bij aan begrip voor anderen. En natuurlijk is het gewoon belangrijk om leuke dingen te kunnen doen met je kinderen. Daarom moet cultuur voor iedereen bereikbaar zijn."

Van Loenen vindt het belangrijk dat veel culturele instellingen in de stad houders van de HaarlemPas flinke kortingen bieden. "Wat ik heel mooi vind, is dat bijvoorbeeld de Schuur het mogelijk maakt om voor een euro een voorstelling bij te wonen. Op die manier is cultuur voor vrijwel iedereen toegankelijk."

De wethouder gaat er zelf in de vakantie ook op uit: "Jazeker! Ik ga in ieder geval naar de voorstelling Onder Ons in de Schuur. En ik ga met mijn dochter naar het Kerst Meezingconcert in de Phil. Zelf ben ik vroeger helemaal niet opgegroeid met het theater, maar nu doe ik bijna niets liever dan naar een mooie toneel- of muziekvoorstelling gaan!"

Nederland heeft te maken met de hoogste coronagolf ooit. Tenminste, als je je op het aantal rioolwatervirusdeeltjes baseert. Wat betekent dit precies voor ons land? Vijf vragen.

We stonden het afgelopen jaar massaal in de file in Noord-Holland, met als hoogtepunt een opstopping die meer dan tien uur duurde. Het totale aantal files en ook de totale fileduur nam sterk toe, zeker als je de cijfers vergelijkt met 2019, het laatste 'normale jaar' voor de coronacrisis. Hoe kan dat?

Het totaal aantal files is enorm toegenomen ten opzichte van vorig jaar. In 2023 stonden er ruim vijftig procent meer files in Noord-Holland dan in 2022. Dat percentage is nog een stuk hoger als je kijkt naar 2019. Dit jaar was er meer dan een verdubbeling (102 procent) ten opzicht van het laatste normale jaar voor corona. 

Tijdens de coronacrisis was er een enorme dip in het aantal files. Dit had natuurlijk alles te maken met de geldende maatregelen en het thuiswerkadvies. In het hele land nam het totaal aantal files toe, behalve in de provincie Friesland. Daar stonden afgelopen jaar juist minder files dan het jaar daarvoor. 

Bekijk de cijfers van de afgelopen jaren voor Noord-Holland in de grafiek hieronder. Tekst loopt door onder grafiek. 

De verwachting was juist dat we na de coronacrisis met z'n allen meer zouden thuiswerken en dus vaker de auto zouden laten staan. Daardoor zou het aantal files ook meteen afnemen. Maar volgens verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen is dat juist niet het geval. "De meeste mensen zijn gewoon weer het oude gedrag van voor de pandemie gaan vertonen. Dus op een vast tijdstip in de ochtend naar het werk en 's avonds op een vast tijdstip weer naar huis."

Tertoolen ziet wel degelijk dat er meer mogelijkheden zijn voor thuiswerken, maar dat die toename niet voldoende is om de filedruk te laten verminderen. Wat ook meespeelt, is dat werknemers hun woon-werkverkeer niet combineren met sport, door bijvoorbeeld lopend of fietsend naar het werk te gaan. "Dat zag je ook al voor corona. Mensen houden die dingen gescheiden. Ze gaan overdag met de auto naar het werk en 's avonds met de auto naar de sportschool om fit te worden. Het idee dat je dat kan combineren, komt maar mondjesmaat binnen."

"Daarbij speelt ook mee dat mensen zo snel mogelijk en niet doorweekt door de regen of bezweet op het werk willen aankomen." Daarom kiezen ze volgens de verkeerspsycholoog voor de auto. 

Andere maatschappelijke trends spelen ook een rol in het feit dat we weer massaal aansluiten in de ochtend- en avondspits. "De totale bevolking groeit, en meer mensen betekent ook meer mensen op de weg. Dat veroorzaakt weer meer files", legt Tertoolen uit. Ook de individualisering van de samenleving is een factor. "Mensen willen een eigen ruimte om zich heen. Ze hebben geen zin om in het openbaar vervoer te zitten, want dan zijn ze afhankelijk van anderen." 

'Verlaging maximumsnelheid heeft geen invloed'

Het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen naar maximaal honderd kilometer per uur overdag werd vooral ingevoerd om de stikstofuitstoot terug te dringen. Bijvangst zou zijn dat ook de filedruk zou afnemen. Een lagere snelheid zorgt ervoor dat auto's elkaar op kortere afstand kunnen volgen, waardoor er meer voertuigen over een rijstrook passen. Het zorgt ook voor minder ongelukken, blijkt uit onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat. 

In theorie werkt dat, maar in de praktijk is wat anders te zien volgens Tertoolen. Dat komt volgens de verkeerspsycholoog doordat lang niet iedereen zich aan de maximumsnelheid houdt. "Het zijn laboratoriumaannames. Als er overal braaf honderd kilometer per uur wordt gereden, zijn de opstoppingen inderdaad minder. Maar dat gebeurt niet. Die snelheidsverschillen zorgen juist voor ongelukken en files."

Alsof het niet op kon, heeft de Nederlandse overheid de afgelopen jaren zijn burgers en bedrijven met miljarden gecompenseerd voor de gevolgen van corona en de torenhoge energieprijzen. De schatkist heeft echter een bodem, waarschuwde maandag De Nederlandsche Bank, en die komt als we niet oppassen snel in zicht.

In Volendam is het aantal woninginbraken in de maand november enorm gestegen. Door de toename is dat aantal weer op het niveau van voor de coronacrisis. Bij veel Volendammers zit dit zo hoog dat ze tot diep in de nacht door het dorp rijden om een extra oogje in het zeil te houden. Ook is er een app met meer dan duizend leden waar de dorpelingen foto's en filmpjes van delen van onbekenden die rondscharrelen in het dorp.

"Een burgerwacht of knokploeg wil ik het niet noemen", zegt Frank van Drie als hij met een groep van tien mensen door het dorp rijdt. Frank heeft drie jaar geleden de Buitengewone Ondersteuning Volendam (B.O.V.) opgericht, een organisatie van tien man die paraat staat om in te grijpen als er een verdachte situatie in het dorp is. "We krijgen de laatste tijd heel veel meldingen", zegt hij. Het is ze nog niet gelukt om een inbreker op heterdaad te betrappen. "Maar we zijn wel de ogen en oren van het dorp."

Sinds het grote aantal meldingen rijdt Frank vaker rond. Hij ziet dat steeds meer Volendammers dat ook doen. "Soms neem ik ook mijn vrouw mee en dan rijden we samen een rondje. Dan komen we ook andere stellen tegen die dat doen." De politie laat aan NH weten blij te zijn met de extra ogen en oren.

Foto's

In het dorp zijn er verschillende app-groepen, waarvan er een meer dan duizend leden heeft. Daar worden meldingen gedaan van verdachte situaties en worden foto's en filmpjes gedeeld. Op de foto's staan onbekenden die door het dorp lopen, maar ook personen die huizen en auto's fotograferen. Die worden dan aangesproken of de politie wordt gebeld. "Je moet wel opletten of het geen toeristen zijn, maar meestal zie je het verschil wel", zegt Frank. 

Onrust

Het vele delen van de foto's en filmpjes leidt ook tot een algeheel gevoel van onveiligheid, meent Frank. "Mensen zijn elkaar bang aan het maken", zegt hij. "Hou de rust er in", laat Frank dan weten. Soms rijden ze drie keer naar een inbraak waar helemaal niets aan de hand is. 

Dat veel Volendammers zich zorgen maken over de inbraken is duidelijk. Zanger Jan Dulles, bekend van de 3J's, schreef een emotioneel bericht op sociale media nadat zijn huis werd gefotografeerd door een onbekende. Na een gesprek met de burgemeester heeft hij het verwijderd. Nu roept de zanger iedereen op om vooral bij de politie aan de bel te trekken als mensen een verdachte situatie zien.

Meer blauw op straat

In totaal zijn er in november elf woninginbraken gemeld bij de politie. Daarvoor lag het gemiddeld aantal inbraken net boven de twee per maand in 2023. De gemeente Edam-Volendam zegt dat er extra politie en handhaving rondrijdt in Volendam. Het dorp zet ook in op preventie en zegt tegen zijn inwoners dat ze al het hang- en sluitwerk goed moeten controleren. 

Over de extra ogen en oren zegt de gemeente: "Zolang ze zich aan de wet en regelgeving houden en aansluiten bij wat politie en gemeente doen, dan kan het zelfs bijdragen aan een stukje veiligheid. Maar het moet niet opruiend zijn en het moet binnen de grenzen van het betamelijke blijven. Anders slaat het de verkeerde kant op, met alle gevolgen van dien. Ze moeten altijd aansluiting blijven zoeken bij de professionals."

Het coronadashboard voegt volgens demissionair zorgminister Ernst Kuipers weinig meer toe en daarom haalt hij deze website in april uit de lucht, schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Tijdens de coronapandemie was dit een belangrijke informatiebron waarop dagelijks werd bijgehouden hoe het virus rondging in Nederland. Inmiddels is covid volgens het kabinet geen infectieziekte meer van de hoogste categorie en zijn ook de bezoekersaantallen van het dashboard flink afgenomen.

Het coronadashboard voegt volgens demissionair zorgminister Ernst Kuipers weinig meer toe en daarom haalt hij deze website in april uit de lucht.