Nieuwkomers zouden een grote rol kunnen spelen bij het oplossen van het steeds nijper wordende Gooise vrijwilligerstekort. Dat zegt Nicole Wendt van de vrijwilligerscentrale in Gooise Hangijzers, de nieuwste talkshow van NH en NH Gooi. "Maar dat moet je als club of vereniging wel durven", voegt ze meteen toe. 

"We hebben veel groepen nieuwe Nederlanders in onze database die graag als vrijwilliger aan de slag willen. Mensen die contacten willen opdoen, de taal willen leren, maar het zijn niet de mensen die makkelijk geplaatst worden", vertelt Wendt. Ze ziet de huidige situatie met lede ogen aan.

"We hebben buttons met de tekst ‘ik leer Nederlands’, dan is het ook voor mensen direct duidelijk dat ze soms nog wat hulp nodig hebben. Ik begrijp niet dat er zo’n terughoudendheid is om anderstaligen in te zetten. Zij kunnen toch ook gaan fietsen op de duo-fiets met mensen met dementie of helpen bij evenementen?"

Steeds minder vrijwillige inzet

Uit cijfers van vrijwilligersbranchevereniging NOV blijkt dat zo'n 41 procent van de mensen vrijwilligerswerk doet. Dat is net zoveel als voor de coronapandemie, maar het aantal uren dat we in vrijwilligers steken daalt flink en voor coördinerende taken zijn steeds moeilijker mensen te vinden.

Vooral jongeren en werkenden zijn minder de porren voor vrijwilligerswerk, zo blijkt. Er moet namelijk al hard genoeg gewerkt worden om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Af en toe een handje helpen, incidenteel of eenmalig, willen mensen wel graag doen. "We moeten af van het idee dat vrijwilligerswerk alleen koffie schenken is. Zoals bij ons, lekker bezig in de natuur, actief, buiten", zegt Margot Leeuwin van het Huizer voedselbos. Ze heeft nu weinig problemen om vrijwilligers te vinden, maar maakt zich zorgen om toekomst.

Voor Daphne Rokebrand van buurthuis De Blaerkom en de oranjevereniging in Blaricum is het elk jaar een uitdaging om Koningsdag te organiseren. "We hebben een tekort van 20 tot 30 mensen", zegt ze. In de uitzending doet ze een oproep: ‘kom bij ons, het is leuk en gezellig.’

Christian Taal, directeur van het Filmtheater, geeft aan dat je als organisatie vooral erg zichtbaar moet zijn op social media wil je mensen trekken en betrekken.

Het aantal Amsterdamse kinderen dat een zwemdiploma heeft gehaald is gedaald. Vooral de verschillen tussen de stadsdelen zijn erg groot. Wethouder Sofyan Mbarki (Sport en Bewegen) introduceert daarom in een brief aan de gemeenteraad nieuwe maatregelen die ervoor moeten zorgen dat meer kinderen een zwemdiploma halen. 

De wethouder wil dat bereiken door het programma schoolzwemmen aan te passen. Dankzij dit programma biedt de gemeente schoolzwemmen aan en krijgen kinderen in huishoudens met een laag inkomen een zwemarrangement aangeboden. 

Maar door onder andere tijdsdruk en lerarentekort meldt een deel van de scholen zich af voor schoolzwemmen. En om 'allerlei redenen' blijkt niet iedereen in staat om zelf zwemles te regelen. Het aangepaste beleid gaat zich daarom in het vervolg specifiek richten op scholen met relatief veel kinderen zonder zwemdiploma, het speciaal onderwijs en nieuwkomersklassen. 

Meer B-diploma's

Om ervoor te zorgen dat er überhaupt meer zwemdiploma's behaald worden, en dan in het bijzonder het B-diploma, zijn er twee acties opgezet. De eerste heeft te maken met het vangnet binnen het programma schoolzwemmen. Zo kunnen oudere kinderen die het schoolzwemmen hebben moeten missen alsnog op kosten van de gemeente hun zwemdiploma A halen. Dit wordt ook uitgebreid tot het B-diploma. 

Bovendien wordt vanaf het aankomende schooljaar ook extra lessen aangeboden voor kinderen met een beperking, zodat ook meer kwetsbare kinderen buiten het reguliere schoolzwemmen om zwemles kunnen krijgen.

Daarnaast loopt er sinds het begin van dit schooljaar op vier scholen een pilot om nieuwe organisatievormen van het schoolzwemmen te ontwikkelen. Hiermee wordt onderzocht hoe scholen weer enthousiast kunnen worden gemaakt voor het schoolzwemmen en hoe kinderen uit huishoudens in een kwetsbare positie niet te veel onderwijstijd kwijt zijn, is het idee. Deze pilot wordt bewust gehouden in stadsdelen Noord en Zuidoost, omdat daar relatief veel kinderen zijn die geen zwemdiploma hebben.

Grote verschillen 

Door de coronapandemie daalde het aantal leerlingen in groep acht met een A-diploma. Door de sluiting van de zwembaden konden kinderen niet op zwemles en lag alles stil. Bij de diplomameting in 2020 had 95,2 procent van de achtstegroepers een A-diploma en in 2023 was dit nog maar 92,3 procent. 

Ook zijn de verschillen binnen de stad groot. Gebieden waar gezinnen met een laag inkomen wonen is het diplomabezit naar verhouding lager, met als uitschieter Zuidoost. Bij de meting in 2023 had in dat stadsdeel 85,6% van de kinderen in groep acht een A-diploma. Ter vergelijking: in stadsdeel Centrum was dit 98,6 procent.

Tadej Pogacar heeft geen ideale aanloop naar de 111e editie van de Tour de France gehad. Op de persconferentie van zijn ploeg UAE Team Emirates geeft de Tour-favoriet aan dat hij tien dagen geleden nog corona onder de leden had.

Het aantal straatdealers op de Wallen is, ondanks allerlei maatregelen, de afgelopen tijd eerder toegenomen dan afgenomen. Burgemeester Halsema wil daarom twaalf extra camera's plaatsen, langere gebiedsverboden en een extra campagne tegen feesttoeristen. 

Volgens de burgemeester laten de resultaten van de huidige aanpak tegen straatdealers een gemengd beeld zien. Zo lukt het wel om ze uit bepaalde straten en stegen te krijgen, maar blijft het aantal bewoners dat ernstige overlast ervaart wel hoog en stuurden ondernemers op de Zeedijk pas nog een brandbrief. "Ook professionals die veel in de binnenstad rondlopen (zoals politie, handhavers en hosts) zien na corona eerder een toename dan afname van het aantal straatdealers", schrijft Halsema. 

Meer hotspots

Daarom is het volgens haar tijd voor een 'extra tandje erbij'. Er moeten nog meer hotspots aangepakt worden door middel van cameratoezicht en extra felle verlichting. Ook wil ze dat straatdealers bij de eerste aanhouding een gebiedsverbod van 48 uur krijgen in plaats van 24 uur. Dealers die een tweede keer betrapt worden, wil ze een gebiedsverbod van een maand opleggen. En wie voor de vierde keer wordt opgepakt, mag als het aan haar ligt een half jaar niet meer op de Wallen komen. 

Halsema vindt dat grote aantallen feesttoeristen de oorzaak van het straatdealen op de Wallen zijn. "Zonder een duidelijke afname van het aantal feesttoeristen, de voornaamste doelgroep van straatdealers, zal het lastig blijven het aantal straatdealers in de binnenstad substantieel omlaag te krijgen."

Er bestaat al een 'Stay Away-campagne', maar die gaat verder onder de naam 'Amsterdam Rules'. "Hierbij worden de bestaande associaties (drugs, los gaan, red light, weed etc.) van de doelgroep bij Amsterdam bijgesteld en ontkracht, om zo een ontmoedigend effect te hebben om te kiezen voor Amsterdam als dé party-bestemming", schrijft de gemeente in een document over de maatregelen. In de campagne worden bijvoorbeeld het alcoholverbod en blowverbod genoemd. 

De gemeente overweegt ook nog om eventuele bijstandsuitkeringen van betrapte straatdealers te stoppen. Om dat te kunnen doen, moet wel telkens aangetoond worden dat zo'n dealer veel extra inkomsten heeft gehad. Ook wordt bekeken hoe zogeheten credible messengers aan de straatdealers in het centrum gekoppeld kunnen worden en hebben ondernemers weerbaarheidstrainingen gehad om beter om te kunnen gaan met straatdealers die voor hun zaak staan of naar binnen willen. 

Halsema wil in de herfst met gemeenteraadsleden in debat over met name de uitbreiding van de gebiedsverboden voor straatdealers. Het is haar bedoeling om veel maatregelen in de tweede helft van 2024 in te laten gaan. "Met de voorgestelde extra maatregelen hopen we een extra slag te maken in het aanpakken van het hardnekkig probleem van het straatdealen in de binnenstad", stelt de burgemeester. 

Het filmhuis op het Amsterdamse Westergasterrein viert dit jaar haar 25-jarig jubileum, maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

De huiskamer van de Nederlandse film, Het Ketelhuis op het Westergasterrein, viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

Naar schatting honderden Limburgse ondernemers hebben nog helemaal niks afgelost van de uitgestelde belastingschuld uit de coronatijd. „Het niet openen van de aanslag betekent uitstel en vergroot de kans op executie van hun bedrijf.”

Ondanks dat de wereld in coronatijd een paar jaar bijna stilstond, waren er toch ondernemers die de sprong in het diepe waagden en een nieuw restaurant openden. Gasterij de Heerlijckheid in Weert is er zo een. We gingen er proeven en waren onder de indruk van een symfonische tournedos Rossino.

Het aantal coronabesmettingen is vorige week licht opgelopen ten opzichte van de weken daarvoor. Gaat dit weer de verkeerde kant op? Vijf vragen.

Of ze voor Nederland zijn of voor Oostenrijk? Rik en Carlijn Sieben uit Haarlem hoeven niet lang over het antwoord na te denken. Hoewel ze nu een aantal jaren in het plaatsje Finkenberg in de deelstaat Tirol wonen, zitten ze vanavond in oranjekleding voor de buis.     

Rik en Carlijn kijken de laatste poulewedstrijd van het EK voetbal vanavond in een sportcafé. Oranje zal daar de overheersende kleur zijn, want er zijn daar meer Nederlanders die benieuwd zijn naar de verrichtingen van de nationale ploeg. Onder Oostenrijkers ligt dat anders. Het voetbal wint dankzij de goede prestaties van das Team weliswaar aan populariteit; met elkaar kijken in een stube doen ze alleen met belangrijke ski-evenementen. ''Ze houden van voetbal, maar dat legt het af tegen de skisport'', zegt Rik (48), ''Versierde straten zie je hier niet'', voegt Carlijn (44) toe. 

Op de school van hun kinderen leeft het wat meer dan op straat, maar Silke van 9 en Sven van 4 merken nauwelijks iets van plagerijtjes. Dat komt ook door de fase in het toernooi: het is allemaal nog niet beslissend voor de titel. Bovendien geldt de tegenstander van vanavond voor géén van beide ploegen als grote rivaal. En daar komt nog bij dat Nederland na de uitslagen van gisteravond zelfs bij een nederlaag verzekerd is van een plaats in de achtste finales. 

Terugreis

Het gezin Sieben belt vanuit de auto. Ze zijn op de terugreis van Haarlem naar hun woonplaats vlak bij het bekende skioord Mayrhofen. Ze waren hét verrassingsnummer op het feest ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Carlijns moeder. ''We hebben een paar heerlijke dagen gehad en hebben vrijdag natuurlijk met zijn allen naar Nederland-Frankrijk gekeken'', zegt ze. ''Afscheid nemen is dan altijd even lastig. Maar ja, dat wisten we toen we naar Oostenrijk emigreerden.'' 

Corona

Carlijn en Rik wonen met hun kinderen sinds 2021 in Oostenrijk. Ze runnen daar een bed and breakfast. Door de naweeën van corona beleefden ze een stroeve start, maar al snel zaten ze de wintermaanden vol. En nu inmiddels weten vakantiegangers ook 's zomers hun adres al te vinden. Dat is het gevolg van de populariteit van het zogeheten vliegvissen. Dit is een tak van de hengelsport waarbij speciale veertjes of haartjes aan de haak worden bevestigd. Daardoor denken vissen in een prooi te happen.

Carlijn: “In het begin was het lastig, want visrecht is in Oostenrijk het recht van de inwoners zelf en niet van de overheid. Maar we hebben nu toch een stuk water van iemand kunnen pachten waardoor we vliegvissen als extra kunnen aanbieden.''

'Ik Vertrek'

Het is een heel andere manier van geld verdienen dan ze in Nederland gewend waren. Carlijn werkte in het onderwijs en Rik was als supervisor security bij de NS verantwoordelijk voor de veiligheid op de Eurostar, de trein die tussen Londen en Amsterdam rijdt. Dat ze ooit naar het buitenland zouden gaan was vanwege hun stabiele bestaan niet vanzelfsprekend. Al moet Carlijn toegeven dat in haar geval sprake was van een sluimerend 'Ik Vertrek-gevoel.'

Ze heeft vroeger een paar jaar snowboard-les gegeven en daar de liefde voor de Oostenrijkse natuur ontwikkeld. ''Dus toen we hadden besloten de stap te nemen om een bed and breakfast te beginnen in het buitenland, gaf Oostenrijk ons, vanwege mijn verleden daar, het beste gevoel.''   

De Indische buurt in Haarlem-Noord zal blijven trekken. Zeker voor Carlijn, die een geboren en getogen Haarlemse is. Maar ze kunnen met overtuiging stellen dat ze hun draai hebben gevonden in Oostenrijk. De B&B loopt zoals ze hadden gehoopt en met hun kinderen gaat het goed op school. Ze spreken de taal en skiën is voor hen net zo gewoon als fietsen voor Hollandse kinderen. Maar vanavond zijn ze weer even echt Nederlander. ''Dat zit er in en krijg je er niet uit', zegt Carlijn. ''We hopen dat Oranje wint.'' 

Of ze voor Nederland zijn of voor Oostenrijk? Rik en Carlijn Sieben uit Haarlem hoeven niet lang over het antwoord na te denken. Hoewel ze nu een aantal jaren in het plaatsje Finkenberg in de deelstaat Tirol wonen, zitten ze vanavond in oranjekleding voor de buis. Het Nederlands Elftal hoopt zich ten koste van de Oostenrijkers op het EK te plaatsen voor de achtste finales.     

Rik en Carlijn kijken de wedstrijd vanavond in een sportcafé. Oranje zal daar de overheersende kleur zijn, want er zijn daar meer Nederlanders die benieuwd zijn naar de verrichtingen van de nationale ploeg. Onder Oostenrijkers ligt dat anders. Het voetbal wint dankzij de goede prestaties van das Team weliswaar aan populariteit; met elkaar kijken in een stube doen ze alleen met belangrijke ski-evenementen. ''Ze houden van voetbal, maar dat legt het af tegen de skisport'', zegt Rik (48), ''Versierde straten zie je hier niet'', voegt Carlijn (44) toe. 

Op de school van hun kinderen leeft het wat meer dan op straat, maar Silke van 9 en Sven van 4 merken nauwelijks iets van plagerijtjes. Dat komt ook door de fase in het toernooi: het is allemaal nog niet beslissend voor de titel. Bovendien geldt de tegenstander van vanavond voor géén van beide ploegen als grote rivaal. En daar komt nog bij dat Nederland na de uitslagen van gisteravond zelfs bij een nederlaag verzekerd is van een plaats in de achtste finales. 

Terugreis

Het gezin Sieben belt vanuit de auto. Ze zijn op de terugreis van Haarlem naar hun woonplaats vlak bij het bekende skioord Mayrhofen. Ze waren hét verrassingsnummer op het feest ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Carlijns moeder. ''We hebben een paar heerlijke dagen gehad en hebben vrijdag natuurlijk met zijn allen naar Nederland-Frankrijk gekeken'', zegt ze. ''Afscheid nemen is dan altijd even lastig. Maar ja, dat wisten we toen we naar Oostenrijk emigreerden.'' 

Corona

Carlijn en Rik wonen met hun kinderen sinds 2021 in Oostenrijk. Ze runnen daar een bed and breakfast. Door de naweeën van corona beleefden ze een stroeve start, maar al snel zaten ze de wintermaanden vol. En nu inmiddels weten vakantiegangers ook 's zomers hun adres al te vinden. Dat is het gevolg van de populariteit van het zogeheten vliegvissen. Dit is een tak van de hengelsport waarbij speciale veertjes of haartjes aan de haak worden bevestigd. Daardoor denken vissen in een prooi te happen.

Carlijn: “In het begin was het lastig, want visrecht is in Oostenrijk het recht van de inwoners zelf en niet van de overheid. Maar we hebben nu toch een stuk water van iemand kunnen pachten waardoor we vliegvissen als extra kunnen aanbieden.''

'Ik Vertrek'

Het is een heel andere manier van geld verdienen dan ze in Nederland gewend waren. Carlijn werkte in het onderwijs en Rik was als supervisor security bij de NS verantwoordelijk voor de veiligheid op de Eurostar, de trein die tussen Londen en Amsterdam rijdt. Dat ze ooit naar het buitenland zouden gaan was vanwege hun stabiele bestaan niet vanzelfsprekend. Al moet Carlijn toegeven dat in haar geval sprake was van een sluimerend 'Ik Vertrek-gevoel.'

Ze heeft vroeger een paar jaar snowboard-les gegeven en daar de liefde voor de Oostenrijkse natuur ontwikkeld. ''Dus toen we hadden besloten de stap te nemen om een bed and breakfast te beginnen in het buitenland, gaf Oostenrijk ons, vanwege mijn verleden daar, het beste gevoel.''   

De Indische buurt in Haarlem-Noord zal blijven trekken. Zeker voor Carlijn, die een geboren en getogen Haarlemse is. Maar ze kunnen met overtuiging stellen dat ze hun draai hebben gevonden in Oostenrijk. De B&B loopt zoals ze hadden gehoopt en met hun kinderen gaat het goed op school. Ze spreken de taal en skiën is voor hen net zo gewoon als fietsen voor Hollandse kinderen. Maar vanavond zijn ze weer even echt Nederlander. ''Dat zit er in en krijg je er niet uit', zegt Carlijn. ''We hopen dat Oranje wint.'' 

Het is vandaag de eerste dag voor Rikko Voorberg als kersverse Amsterdammer van het jaar. De initiatiefnemer van de Rouwen en Vieren Kas, die jaarlijks in december op het Mercatorplein staat, won gisteravond de verkiezing van vijf andere kandidaten in het DeLaMar Theater. Vanochtend vroeg zocht AT5 hem op bij zijn kantoor. "Fantastisch, wat een manier om wakker te worden!"

Stralend maar ook een beetje beduusd staat Voorberg voor de deur van Midwest, het buurthuis en bedrijfsverzamelgebouw in de Mercatorbuurt in West waar zijn kantoor huist. "Wat er de afgelopen 16 uur is gebeurd? Vooral heel veel genoten, heel veel mooie mensen ontmoet en het een beetje laten bezinken."

De Rouwen en Vieren Kas is een glazen tuinkas op het Mercatorplein. Het is een openbare plek in de stad waar kun je rouwen om een dierbare, maar ook kun je er een kaarsje opsteken of iets opschrijven voor diegenen die je allemaal mist en liefhebt. Ook zijn vrijwilligers aanwezig met wie je je rouw kunt delen. 

"Het is een ongelooflijke erkenning, al die mensen die hier zo mee bezig zijn geweest en nog steeds op verschillende plekken rouwen en vieren mogelijk maken om rouwruimte geven. Dat het op dit podium deze erkenning krijgt en het verbindende element daarvan, dat is fantastisch", vertelt Voorberg.

Op de vraag of hij al herkend wordt op straat barst hij in lachen uit. "Gisteravond was wel leuk, we zaten op straat nog na te borrelen bij ons in de Jordaan en kwamen er steeds mensen om me te feliciteren en liepen er mensen langs die riepen:  'Dit is de Amsterdammer van het jaar geworden!' Echt geweldig!"

Burgemeester Halsema, die gisteravond de prijs uitreikte namens de Amsterdammers die gestemd hadden, vindt het een geweldige winnaar. "Ik vind de Rouwen en Vieren Kas echt een geweldige vondst. Vooral omdat het startte in coronatijd, toen er veel mensen eenzaam waren en anderen verloren. Het is toch een manier om bij elkaar te kunnen zijn en aandacht te hebben voor mensen die dood gegaan zijn." 

Theoloog

Voorberg is van oorsprong theoloog maar merkte tijdens zijn studie al hoe belangrijk het is om ideeën in de praktijk te brengen, zoals de rouwkas. "Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om iets vast te kunnen pakken, dat je ergens naartoe kunt en zelf kunt ervaren. Dan leer je zoveel meer en ontstaat er zoveel meer verbinding dan dat je iets moet weten." 

Dat je geen groot kantoor op de Zuidas hoeft te hebben om succesvol te zijn, bewijst Voorberg zodra hij zijn kantoor laat zien: een piepkleine ruimte van een krappe  2 bij 3 meter zonder uitzicht. Lachend: " Hier wordt vooral heel hard gewerkt en verder ben ik buiten en onderweg en heb ik gesprekken met mensen in de wijk."

Nog 364 dagen

Voorberg heeft grote plannen voor de komende 364 dagen dat hij de titel Amsterdammer van het Jaar mag dragen. Zo hoopt hij dit jaar nog op een permanente rouwkas op het Hudsonplein en wil hij op meer plekken van dit soort kassen in en buiten Amsterdam. "Eigenlijk zijn we de hele tijd bezig; waar moet ruimte voor gemaakt worden in de stad? Ik merk dat dat wat vanochtend is wat door mijn hoofd gaat. Er is bijvoorbeeld heel veel pijn over de situatie rondom de regering, maar ook verder weg in de wereld, en waar is een plek om daarvoor bij elkaar komen?"

Het Centraal Station en Zuid behoren tot de drukste stations van het land. Dagelijks maken er respectievelijk 151.000 en 50.000 reizigers gebruik van. Maar een deel van die reizigers heeft regelmatig last vertraging. Uit navraag van AT5 bij ProRail blijkt dat ruim 10 procent van de treinen al jaren niet op tijd aankomt en na de coronapandemie zakt dat alsmaar verder weg. Vooral de betrouwbaarheid van de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Rotterdam is dramatisch.  

De NS en ProRail houden voor alle treinreizen bij of de reiziger op tijd op de bestemming aankomt, dat wordt ook wel reizigerspunctualiteit genoemd. Dat wordt gedaan voor zowel het hoofdrailnet (HRN), waar zo goed als alle treinen op rijden, als voor de hogesnelheidslijn (HSL).

Bij het hoofdrailnet wordt de punctualiteit gemeten op 5 en 15 minuten. Dat wil zeggen dat de reiziger bij aankomst op het uitcheckstation minder dan 5 of 15 minuten vertraging had ten opzichte van de reis die hij vanaf het moment van inchecken volgens de reisplanner had kunnen maken. Voor de reizigerspunctualiteit gebruiken ProRail en de NS het snelste reisadvies dat twee dagen van tevoren beschikbaar is in de reisplanner. Werkzaamheden die bekend zijn worden daardoor wel meegenomen, maar noodwijzigingen of verstoringen op de dag zelf niet.

De norm die wordt gehanteerd voor de treinreizen die met vertraging mogen aankomen staat voor de maximaal 5 minuten vertraging op 91.5 procent en voor de maximaal 15 minuten op 97.4 procent. Voor de HSL wordt alleen op vijf minuten vertraging gerapporteerd, die norm staat op 84.2 procent.

De norm die de NS en ProRail hanteren worden gebruikt voor het landelijk gemiddelde van alle treinreizen. Maar zowel Zuid als Centraal halen het landelijk doelgemiddelde in ieder geval niet. AT5 bekeek de punctualiteitscijfers van de twee drukste stations uit de stad sinds 2016 en daaruit blijkt dat de cijfers steeds verder wegzakken. 

Corona verbloemt probleem

Om te beginnen met het Centraal Station. De punctualiteit zat de drie jaren voordat corona kwam steeds rond de 90 procent, net onder de norm voor het landelijk gemiddelde. In 2018 nam het aantal treinen dat binnen vijf minuten vertraging aankwam zelfs weer wat toe. Maar de eerste keer in de afgelopen acht jaar dat het Centraal boven die doelstelling kwam voor het gemiddelde van het hele land, was pas in de coronaperiode. 

Vanwege de sterk teruglopende reizigersaantallen, uitgedunde dienstregelingen en bovengemiddeld veel korte reizen werd de norm twee opeenvolgende jaren gehaald. Maar volgens ProRail vertekent die stijging eigenlijk het beeld over hoe het nou precies op het spoor gaat de afgelopen jaren. Want met de terugkerende reizigers in 2022 en de langere ritten die zij weer maken daalt de punctualiteit hard.

Afgelopen jaar kwam maar 87,5 procent van de reizen binnen vijf minuten vertraging aan op Centraal.  Tot nu toe lijkt het ook dit jaar dat de punctualiteit verder wegzakt. Na een half jaar komt het percentage uit op 84,8 procent. 

Drama voor de HSL

Bij de HSL, die Amsterdam CS onder andere met Rotterdam verbindt, is de trend hetzelfde maar pakt het wel veel steviger uit. Ook hier steeg de lijn in de coronaperiode, maar stortte daarna dramatisch in. In 2023 zat de reizigerspunctualiteit op 73,5 procent, ruim tien procentpunten onder de landelijke norm. Dit jaar zit daar nog niet verre van een verbetering in en is de tussenstand op het moment 66,4 procent van de treinen. 

Een van de problemen waardoor de punctualiteit verder daalt op de HSL, zijn de snelheidsbeperkingen die zijn opgelegd op het spoor. De gebruikelijke 160 kilometer per uur die de hogesnelheidstrein rijdt wordt niet meer overal gereden vanwege constructiefouten. Bij een viaduct ter hoogte van het Zuid-Hollandse dorp Rijpwetering mag nog maar 80 kilometer per uur worden gereden omdat er scheurtjes ontstonden. Bij nog negen andere constructies op het traject mocht er ook maar  120 kilometer per uur worden gereden, omdat ze niet sterk genoeg zijn en moesten worden hersteld.

Halverwege april besloot de NS zelfs om de dienstregeling tijdelijk aan te passen, omdat er geen oplossing in zicht was voor de snelheidsbeperkingen. Een aantal van de snelheidsbeperkingen zijn inmiddels wel weer opgelost. 

Volgens de NS zijn er nog twee redenen waarom zowel de HSL als het HRN blijven dalen in de punctualiteit. Het tekort aan materieel en personeel, waardoor er gebruik moet worden gemaakt van kortere treinen, en het gebrek aan bufferruimte in de dienstregeling. Bij grootschalige werkzaamheden moet de spoorbeheerder toch treinen laten doorrijden, maar dan in een krappe dienstregeling. 

Op Station Zuid gaat het wat beter

De reizigerspunctualiteit bij Station Zuid geeft, ondanks dat het iets beter gaat, eenzelfde beeld als bij Centraal. Al zat Zuid in 2017 al boven de landelijk norm en leek er daar juist verbetering in te komen. Toch zakte de punctualiteit ook hier na de coronaperiode weg en zat deze afgelopen jaar zelfs onder het percentage van voor de pandemie. Op het station zakt de punctualiteit niet zo hard als bij CS, die komt na een half jaar voorlopig uit op 88,1 procent.

Ook bij de HSL is het beeld hetzelfde en zie je de punctualiteit een duikvlucht nemen sinds 2022. In de afgelopen twee jaar daalde het aantal met 15 procentpunten en net als bij CS blijft dat nog steeds sterk afnemen. 

ProRail zelfkritisch

In het eigen jaarverslag concludeerde ProRail dat het altijd nog niet goed lukt om het spoor zo in te richten dat treinen op tijd rijden. In het jaarverslag schrijft de spoorbeheerder het 'heel vervelend' te vinden voor de reizigers. "Zij moeten kunnen rekenen op een betrouwbaar spoor." Het bedrijf zegt hard te werken aan verbeteringen. 

Zo is de bedoeling dat aan het einde van het jaar een groot deel van de snelheidsbeperkingen op de HSL moeten zijn opgeheven, waardoor de treinen weer met een stuk minder vertraging kunnen rijden. Maar: "Dit betekent niet dat er aan het einde van het jaar geen tijdelijke snelheidsbeperkingen meer zullen zijn, omdat gedurende een jaar zich altijd situaties zullen voordoen die daarom vragen." Zo blijft de beperking bij Rijpwetering ook volgend jaar nog van kracht

Verder wordt er geprobeerd om voldoende bufferruimte te creëren in de dienstregeling, die nu dus vaak te strak gepland is. Door die buffer zouden werkzaamheden niet meteen een heel groot effect hebben op de dienstregeling en zou vertraging moeten worden voorkomen. Daarnaast wordt er ingezet om het aantal storingen te verlagen. 

Storingen

Sinds 2020 zijn er rond Centraal en Zuid namelijk veertien grote verstoringen geweest waardoor het treinverkeer minimaal twee uur plat lag. Meer dan de helft van die verstoringen kwam door een (bijna) aanrijding op het spoor. Om dat aantal te verlagen kijkt ProRail onder andere naar de inzet van flitscamera's bij overwegen.

De overige grote verstoringen komen voort uit defecte bruggen, treinen, bovenleidingen of wissels. Twee van de verstoringen van de afgelopen vier jaar hebben een grotere impact gehad. Zo werd er in 2021 een verdacht pakketje aangetroffen op CS, waardoor het station moest worden ontruimd en tijdelijk werd gesloten. Na een paar uur werd duidelijk dat de inhoud van het pakket niet gevaarlijk was. 

De verstoringen met de meeste impact en die bij de meesten waarschijnlijk nog wel in het geheugen staat gegrift, is de storing in de verkeersleidingspost van ProRail in Amsterdam. Op zondag 4 juni van vorig jaar legde de storing al het treinverkeer rond de stad plat, voor meer dan 12 uur. 

Reizigers gestrand

De hele zondagavond kon er geen trein meer rijden door de storing. Reizigers die nog op de trein moesten stappen, zoals na het concert van Harry Styles in de Johan Cruijff Arena, waren gedwongen om te overnachten in de stad. De Ziggo Dome opende de deuren voor de concertgangers, zodat ze daar konden slapen. Sommige reizigers verbleven de nacht op de stations, onder warmhouddekens en op de vloer. 

Ook aan het begin volgende ochtend was de storing nog niet opgelost. Rond 09.00 uur kon de dienstregeling weer opgang komen. ProRail opende een tijdelijke uitwijklocatie in Utrecht voor de verkeersleiding, vanaf daar kan het treinverkeer worden geregeld. 

De verkeersleiding bleef daar bijna de gehele week nog zitten, omdat het probleem nog moest worden opgelost. De storing bleek uiteindelijk te zijn veroorzaakt door een defect hardware-onderdeel in het systeem voor de bediening van de seinen en wissels. 

De NS en ProRail concludeerden na een onderzoek dat de storing in de verkeersleidingspost was onderschat. "De overtuiging was dat het ging om een reguliere storing die snel kon worden opgelost." De zogeheten crisismanagementorganisatie van ProRail kwam daardoor pas laat bij elkaar. 

Verbeteringen

Ook dit jaar weet ProRail dat de prestaties onder druk blijven staan. "We hebben ook de komende jaren te maken met complexe uitdagingen en schaarsten, die niet eenvoudig op te lossen zijn. Dat is ontzettend vervelend voor onze klanten."

Wel laat de spoorbeheerder weten zich maximaal in te zetten voor een verbetering van de prestaties en hebben onlangs een verbeterprogramma opgezet samen met de NS om de reizigerspunctualiteit weer op te krikken in de richting van de norm. 

Aan het weer zal het niet liggen voor de tientallen bromfietsers die zich eerder vandaag verzamelden bij café Joppe in Aalsmeer. Ze vieren dat tien jaar geleden de 'Eerste Aalsmeerse Toerrit' werd verreden door drie vrienden uit het dorp. Inmiddels bestaat de groep uit tientallen klassieke bromfietsen, die ter ere van het jubileum op pad gingen.

De lucht bij café Joppe kleurt niet enkel blauw door de wolkeloze lucht boven Aalsmeer. Meer dan zeventig klassieke bromfietsen hebben zich verzameld voor de tiende jaarlijkse 'Eerste Aalsmeerse Toerrit.' Een idee dat in 2014 werd bedacht door bromfietsfanaten Dirk, Jan en Joost.

"We hadden al wel een paar jaar brommers, en deden toen een keer mee aan een toertocht elders. Zo zijn we op het idee gekomen om ook in Aalsmeer wat te organiseren." Aan het woord is café-eigenaar Jan van Schuppen, een van de drie mannen die tien jaar geleden het voortouw nam.

"We hebben in al die tijd alleen door corona één keer een streep door de rit moeten zetten. Op het hoogtepunt hadden we wel 120 deelnemers. Dat was bijna niet meer te behappen zonder verkeersregelaars, dus sindsdien hangen we iets minder gewicht aan het aantal deelnemers. Zolang het weer maar goed is."

En het weer zit zeker mee op deze zonovergoten zondag. Vaste deelnemer Chris van Arenthals is op zijn 'jeugdliefde' aan komen rijden: "Een Zündapp (Duits bromfietsmerk, red.), zoals de meesten hier hebben. Het was m'n eerste brommertje toen ik zestien was, en toen ik hem op een gegeven moment weer langs zag komen kon ik het niet laten om hem terug te kopen."

De vijftig jaar oude bromfiets heeft als bijnaam 'de Boswachter'. Daar zit geen lang verhaal achter, vertelt Chris. "Hij is gewoon erg groen."

Route blijft geheim

Ter ere van het jubileum rijdt de groep tussen 13.00 en 17.00 uur een ronde van zo'n zeventig kilometer. De precieze route blijft geheim, al doet het nummerplaatje dat ter gelegenheid van het jubileum is gemaakt vermoeden dat het iets met schilder Piet Mondriaan te maken heeft.

De route is ook eigenlijk niet belangrijk, vertelt medeoprichter Jan: "Iedereen rijdt rustig achter elkaar aan, het hoeft ook niet snel. Zolang we er maar lol in hebben." Bij vertrek staat Chris al te glimlachen: "Schitterende weggetjes, bruggetjes en heerlijke vergezichten, wat wil je nog meer?"

Bijna iedereen die voet zet op het terrein van Zorgboerderij Zebrazorg in Vogelenzang voelt het: hier mag je zijn wie je bent. Daarom is het voor beheerders Jacqueline Nijssen (62) en Jos van Bokkum (68) best moeilijk om de plek waar ze tien jaar lief en leed hebben gedeeld, achter zich te laten. “Deze plek heeft de aantrekkingskracht van een magneet.”   

Het beheerdershuis wordt dezer dagen hoe langer hoe leger, maar rondom de boerderij gaat alles gewoon zijn gangetje. Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en/of een zorgvraag voeren en verzorgen onder begeleiding de vele dieren. En dat moet ook, vinden Jacqueline en Jos. “Zebrazorg blijft ook zonder ons doorgaan. De opvolging is goed geregeld. Daar hebben wij heel veel vertrouwen in.”

Natuurlijk gaat het ze niet in de koude kleren zitten dat ze de plek waar ze tien jaar geleden neerstreken moeten verlaten. Een paar jaar geleden zeiden ze nog dat ze zelfs met een rollator de boerderij zouden runnen, maar dat gevoel is nu omgeslagen.

Volgens Jos is dat gevoel geleidelijk gekomen. “Het is een totaalplaatje van factoren. We realiseren ons dat we ouder worden. Het is heel intensief om hier te wonen. Twee weken per jaar gaan we op vakantie, de rest van het jaar zijn we in dienst van de boerderij en de dieren, 24/7.” Toen Jos ziek werd en Jacquelines moeder stierf kwam het besef dat het tijd werd om Zebrazorg aan anderen over te laten.

Thuiskomen

Het was in 2014 toen Jacqueline, die locatiehoofd voor jongeren met psychiatrische problemen was, solliciteerde op de advertentie op Facebook. "Er werd een beheerder gevraagd die  affiniteit had met zorg." Bij het sollicitatiegesprek in de boomgaard voor de boerderij wist ze: “Dit gaat mijn plek zijn. Hier ben ik thuis. Het moet zo zijn.”

Tekst loopt door onder de foto.

Daarentegen moest Jos, die in de crisisjeugdzorg had gewerkt, er nog wel een nachtje over slapen. “Ik kom uit Amsterdam, een stadsjongen. Voordat ik hier kwam had ik bij wijze van spreken nog nooit een dier aangeraakt.”

Van ezels tot alpaca's

Uiteindelijk werd Jos directeur en nam Jacqueline de bedrijfsvoering onder haar hoede, later ruilden ze van functie. Het team en de activiteiten breidden zich in de daaropvolgende jaren uit. Nu werken er zo’n vijftig mensen van vaste medewerkers, zzp-ers, vrijwilligers en vele therapiedieren. Van ezels, alpaca’s tot paarden, kippen en varkens.

“Alles hier op de boerderij staat ten dienste van een dagprogramma, waarbij jongeren begeleiding en behandeling krijgen. Het gaat verder dan alleen kippenvoeren en knuffelen met honden, hoe belangrijk dat ook is.”

“Er zit een hele methodiek achter, die bijdraagt aan heling. Zodat jongeren weer bij de kern komen van wie ze zijn en zich weer herinneren wat ze te doen hebben in deze wereld”, vertelt Jacqueline.

Tekst loopt door onder de foto.

In al die jaren is Zebrazorg een zelfstandige organisatie gebleven. Volgens het tweetal is dat een voordeel. Onder andere omdat ze daardoor vrij snel kunnen schakelen. “Na corona zagen we bijvoorbeeld dat de druk op jonge meiden enorm toenam. Door snel in te springen op deze problematiek konden we met geld van het Guusje Nederhorst Fonds een speciaal programma voor deze groep starten. Omdat we kleinschalig zijn hoeven we niet over tig schijven te gaan voordat we kunnen beginnen.”

Lief voor elkaar

De laatste jaren heeft Jacqueline veel ingezet op het ontwikkelen van familiewerk, want zo zegt ze: “Een zorgvraag staat niet op zich. Om een kind weer in de wereld te zetten, moeten we de familie, de omgeving erbij betrekken. Hoe kunnen we hen weer met elkaar verbinden en sterker maken, zodat het kind, de jongere het leven weer aankan?”

Tekst loopt door onder de foto.

En hoewel Jacqueline en Jos binnenkort het fort gaan verlaten, blijven deze programma’s overeind. “Het bijzondere is dat iedereen zich met hart en ziel inzet voor deze plek. We zijn bij Zebrazorg lief voor elkaar. Hier lopen jongeren rond met een laag IQ naast hoogbegaafden. Ze weten dat ze op hun eigen tempo kunnen ontdekken wie ze zijn en wat ze te doen hebben op deze wereld.”    

Storm 2019

Op de vraag of er naast de vele mooie momenten ook dieptepunten zijn geweest, kijken ze elkaar aan. “We hebben hele ingrijpende dingen meegemaakt, maar daarna volgt er altijd een soort echo. Door op deze momenten ook de deelnemers erbij te betrekken, worden (andere) pijnlijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt. We houden pijn niet weg.”

Zo’n echo ervaarden ze bijvoorbeeld na de storm in 2019. Een rij van reusachtige eikenbomen vielen als lucifers om, boven op het net gebouwde natuurlokaal. Jacqueline: “Nog dezelfde avond stond het hele dorp hier te helpen en de volgende dag kwamen aannemers aanrijden die het natuurlokaal weer hebben opgebouwd. Heel ontroerend is dat. Alsof iedereen weet dat dit een belangrijke plek is om voor te zorgen.”

Volgens Jos werkt Zebrazorg als een soort magneet op mensen. “Bijna iedereen die hier een stap op het terrein zet, komt terug. We hebben bedrijven die een dagje komen helpen als teambuilding. Die zien we elk jaar weer.”

Jacqueline vult aan. “Deze plek maakt dat er een enorme bereidheid is om samen de schouders eronder te zetten. Bij Zebrazorg wil iedereen het beste van zichzelf geven.” En dat blijft zo. Ook als Jos en Jacqueline op 30 juni de sleutel van de beheerderswoning overhandigen aan vaste medewerker Leonie.

Bijna iedereen die voet zet op het terrein van Zorgboerderij Zebrazorg in Vogelenzang voelt het: hier mag je zijn wie je bent. Daarom is het voor beheerders Jacqueline Nijssen (62) en Jos van Bokkum (68) best moeilijk om de plek waar ze tien jaar lief en leed hebben gedeeld, achter zich te laten. “Deze plek heeft de aantrekkingskracht van een magneet.”   

Het beheerdershuis wordt dezer dagen hoe langer hoe leger, maar rondom de boerderij gaat alles gewoon zijn gangetje. Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en/of een zorgvraag voeren en verzorgen onder begeleiding de vele dieren. En dat moet ook, vinden Jacqueline en Jos. “Zebrazorg blijft ook zonder ons doorgaan. De opvolging is goed geregeld. Daar hebben wij heel veel vertrouwen in.”

Natuurlijk gaat het ze niet in de koude kleren zitten dat ze de plek waar ze tien jaar geleden neerstreken moeten verlaten. Een paar jaar geleden zeiden ze nog dat ze zelfs met een rollator de boerderij zouden runnen, maar dat gevoel is nu omgeslagen.

Volgens Jos is dat gevoel geleidelijk gekomen. “Het is een totaalplaatje van factoren. We realiseren ons dat we ouder worden. Het is heel intensief om hier te wonen. Twee weken per jaar gaan we op vakantie, de rest van het jaar zijn we in dienst van de boerderij en de dieren, 24/7.” Toen Jos ziek werd en Jacquelines moeder stierf kwam het besef dat het tijd werd om Zebrazorg aan anderen over te laten.

Thuiskomen

Het was in 2014 toen Jacqueline, die locatiehoofd voor jongeren met psychiatrische problemen was, solliciteerde op de advertentie op Facebook. "Er werd een beheerder gevraagd die  affiniteit had met zorg." Bij het sollicitatiegesprek in de boomgaard voor de boerderij wist ze: “Dit gaat mijn plek zijn. Hier ben ik thuis. Het moet zo zijn.”

Tekst loopt door onder de foto.

Daarentegen moest Jos, die in de crisisjeugdzorg had gewerkt, er nog wel een nachtje over slapen. “Ik kom uit Amsterdam, een stadsjongen. Voordat ik hier kwam had ik bij wijze van spreken nog nooit een dier aangeraakt.”

Van ezels tot alpaca's

Uiteindelijk werd Jos directeur en nam Jacqueline de bedrijfsvoering onder haar hoede, later ruilden ze van functie. Het team en de activiteiten breidden zich in de daaropvolgende jaren uit. Nu werken er zo’n vijftig mensen van vaste medewerkers, zzp-ers, vrijwilligers en vele therapiedieren. Van ezels, alpaca’s tot paarden, kippen en varkens.

“Alles hier op de boerderij staat ten dienste van een dagprogramma, waarbij jongeren begeleiding en behandeling krijgen. Het gaat verder dan alleen kippenvoeren en knuffelen met honden, hoe belangrijk dat ook is.”

“Er zit een hele methodiek achter, die bijdraagt aan heling. Zodat jongeren weer bij de kern komen van wie ze zijn en zich weer herinneren wat ze te doen hebben in deze wereld”, vertelt Jacqueline.

Tekst loopt door onder de foto.

In al die jaren is Zebrazorg een zelfstandige organisatie gebleven. Volgens het tweetal is dat een voordeel. Onder andere omdat ze daardoor vrij snel kunnen schakelen. “Na corona zagen we bijvoorbeeld dat de druk op jonge meiden enorm toenam. Door snel in te springen op deze problematiek konden we met geld van het Guusje Nederhorst Fonds een speciaal programma voor deze groep starten. Omdat we kleinschalig zijn hoeven we niet over tig schijven te gaan voordat we kunnen beginnen.”

Lief voor elkaar

De laatste jaren heeft Jacqueline veel ingezet op het ontwikkelen van familiewerk, want zo zegt ze: “Een zorgvraag staat niet op zich. Om een kind weer in de wereld te zetten, moeten we de familie, de omgeving erbij betrekken. Hoe kunnen we hen weer met elkaar verbinden en sterker maken, zodat het kind, de jongere het leven weer aankan?”

Tekst loopt door onder de foto.

En hoewel Jacqueline en Jos binnenkort het fort gaan verlaten, blijven deze programma’s overeind. “Het bijzondere is dat iedereen zich met hart en ziel inzet voor deze plek. We zijn bij Zebrazorg lief voor elkaar. Hier lopen jongeren rond met een laag IQ naast hoogbegaafden. Ze weten dat ze op hun eigen tempo kunnen ontdekken wie ze zijn en wat ze te doen hebben op deze wereld.”    

Storm 2019

Op de vraag of er naast de vele mooie momenten ook dieptepunten zijn geweest, kijken ze elkaar aan. “We hebben hele ingrijpende dingen meegemaakt, maar daarna volgt er altijd een soort echo. Door op deze momenten ook de deelnemers erbij te betrekken, worden (andere) pijnlijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt. We houden pijn niet weg.”

Zo’n echo ervaarden ze bijvoorbeeld na de storm in 2019. Een rij van reusachtige eikenbomen vielen als lucifers om, boven op het net gebouwde natuurlokaal. Jacqueline: “Nog dezelfde avond stond het hele dorp hier te helpen en de volgende dag kwamen aannemers aanrijden die het natuurlokaal weer hebben opgebouwd. Heel ontroerend is dat. Alsof iedereen weet dat dit een belangrijke plek is om voor te zorgen.”

Volgens Jos werkt Zebrazorg als een soort magneet op mensen. “Bijna iedereen die hier een stap op het terrein zet, komt terug. We hebben bedrijven die een dagje komen helpen als teambuilding. Die zien we elk jaar weer.”

Jacqueline vult aan. “Deze plek maakt dat er een enorme bereidheid is om samen de schouders eronder te zetten. Bij Zebrazorg wil iedereen het beste van zichzelf geven.” En dat blijft zo. Ook als Jos en Jacqueline op 30 juni de sleutel van de beheerderswoning overhandigen aan vaste medewerker Leonie.

Waar bij sommigen de nekharen overeind gaan staan bij het idee om met drie jonge kinderen op wereldreis te gaan, kan de Heemskerkse familie Hoogland niet wachten tot hun tweede grote avontuur deze zomer begint. Kinderen krijgen, heeft hun reislust nooit in de weg gestaan; integendeel: "We zijn alleen maar meer gaan reizen."

De familie Hoogland, bestaande uit moeder Sanne (34), vader Arjan (36) en hun kinderen Colin (9), Ivy (6) en Riff (4), begon hun wereldreis in de zomer van 2022. Nu zijn ze voor even thuis in Heemskerk, maar de onrust neemt alweer toe. Dus deze zomer vertrekken ze voor hun tweede lange reis naar Bali, om vervolgens te zien waar de wind hen brengt.

In 2013 maakten Sanne en Arjan voor het eerst een verre reis, naar Amerika. "Dat voelde echt als een avontuur. Een andere valuta, taal en cultuur. We dachten echt: 'wat is dit gaaf'."

Er volgden meerdere verre reizen en de komst van hun kinderen weerhield hen er niet van om te blijven reizen. "Toen onze dochter elf maanden was, gingen we naar Kaapverdië. En dan niet naar het toeristische gedeelte. In mijn hoofd is een dagje Efteling met kinderen net zo'n onderneming als een dag in het vliegtuig."

Maar niet iedereen ziet het zo. "Mensen om ons heen zeiden vaak: 'Nou, Europa heeft toch ook mooie plekken? Moet je nou zo ver?' Dat is natuurlijk ook zo, maar alles heeft toch enigszins dezelfde vibe en is niet te vergelijken met de ervaring van een compleet andere cultuur."

Nu of nooit

De droom om ooit een wereldreis te maken spookten door hun hoofd. Maar met het idee van 'dat komt later wel' waren ze klaar toen de coronapandemie uitbrak. "Onze jongste heeft een geestelijke beperking. Dat de toekomst heel onzeker is, is voor ons de reden om nu te reizen"

De knoop werd doorgehakt. Sanne zegde haar baan als basisschoollerares op en Arjan zijn baan als directeur bij een administratiekantoor. Bepakt en bezakt met kleding voor een week en een backpack vol speelgoed stapte het gezin in de zomer van 2022 in de Airbus A380 om op avontuur te gaan.

Bubbel

Gedurende de reis gaf Sanne de kinderen zelf les. "Twee à drie keer per week plande ik een schoolmoment in van een aantal uurtjes. Sommige dingen voegde ik samen, schrapte ik of gingen versneld. Doordat het één-op-één is, kon ik echt maatwerk leveren."

Het gezin genoot van de rustige bubbel waarin ze leefden. "Het verblijven op een andere plek en de 'gewone' dingen doen, zoals even naar de supermarkt gaan, knutselspullen kopen, fruit kopen en smoothies maken. Juist die rust en de ruimte om dat in je bubbeltje te doen, was heerlijk. In Nederland komt dat er niet van. Dan is de agenda altijd vol, daar is het echt leeg."

Naast het genieten van de kleine dingen samen, heeft het gezin ook de meest prachtige dingen gezien. "We hebben een cruise gedaan door Halong Bay, dat is zo'n mooie natuur. En Brazilië vond ik ook geweldig! Ik denk dat ik in mijn vorig leven Zuid-Amerikaans ben geweest", zegt Sanne lachend.

Unicorn-café

De kinderen daarentegen hebben weer andere hoogtepunten. "Dan komen ze met: 'Oh ja, ik weet nog dat ik daar van de glijbaan was gegaan, of dat ik jarig was en we naar het Unicorn-café gingen'. Dan denk ik: je hebt de olifanten naast je auto zien lopen. Maar het is juist zo mooi hoe kinderen anders naar dingen kijken."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Volgens Sanne is dat een verrijking en juist het mooie aan reizen met jonge kinderen. "Ze hebben zo'n andere belevingswereld en zien dingen die jij soms niet ziet. Waarom is dit? Wat is dat? Ze stellen vragen over dingen waar je zelf niet zo bij stilstaat. Dat kan gaan over een cultuurverschil of een arm/rijk-situatie. Kinderen dwingen je om anders over dingen na te denken en dat is heel leerzaam."

Nieuwe plannen

Bij terugkomst in Nederland snakte de familie al gauw weer naar de intieme bubbel waar ze zo van genoten hadden. De Nederlandse klaagmentaliteit en de volle agenda's werden snel weer eigen gemaakt. Waardoor de plannen om hieraan te ontsnappen en de bubbel in te kruipen snel werden gesmeed. "We waren gewoon de beste versie van onszelf ergens daar op reis."

Ze gingen het weer doen, maar wel een beetje anders. "De eerste keer hadden we vermogen vrijgemaakt vanuit de hypotheek. Voor de volgende reis werken mijn man en ik eerst remote, en hopelijk kunnen we daar nog een tijdje van doorreizen. Daarnaast verhuren we ons huis via Airbnb en gaan de kinderen naar een internationale school.

Met geld smijten

Of ze Nederland voorgoed zouden omruilen voor het leven in het buitenland, daar durft Sanne geen antwoord op te geven. "Ik denk er wel over, maar als ik denk aan de langetermijn voor de kinderen, bijvoorbeeld als ze willen studeren, dan is Nederland goed geregeld"

We weten niet wat voor zorg de jongste later nodig heeft? Het is fijn dat alle faciliteiten daarvoor in Nederland beschikbaar zijn. Ik heb in heel Azië nog nooit iemand met een beperking gezien, en dat vind ik een heftige gedachte."

Er echt over nadenken doen ze daarom niet. "Dan krijg ik het gevoel dat ik een beslissing moet nemen, dat wil ik nog niet. Ik wil gewoon per fase kijken wat goed voelt. Onze volgende reis is nu gepland voor een jaar, anderhalf jaar of misschien zelfs twee. Dat hangt ervan af hoe snel we met geld smijten," zegt ze lachend.

Benieuwd naar meer vakantiekiekjes van de familie Hoogland? Meld je dan nu aan voor ons gratis WhatsApp-kanaal! We houden je dagelijks op de hoogte van onze verhalen en delen er exclusieve content met jou.

Waar bij sommigen de nekharen overeind gaan staan bij het idee om met drie jonge kinderen op wereldreis te gaan, kan de Heemskerkse familie Hoogland niet wachten tot hun tweede grote avontuur deze zomer begint. Kinderen krijgen, heeft hun reislust nooit in de weg gestaan; integendeel: "We zijn alleen maar meer gaan reizen."

De familie Hoogland, bestaande uit moeder Sanne (34), vader Arjan (36) en hun kinderen Colin (9), Ivy (6) en Riff (4), begon hun wereldreis in de zomer van 2022. Nu zijn ze voor even thuis in Heemskerk, maar de onrust neemt alweer toe. Dus deze zomer vertrekken ze voor hun tweede lange reis naar Bali, om vervolgens te zien waar de wind hen brengt.

In 2013 maakten Sanne en Arjan voor het eerst een verre reis, naar Amerika. "Dat voelde echt als een avontuur. Een andere valuta, taal en cultuur. We dachten echt: 'wat is dit gaaf'."

Er volgden meerdere verre reizen en de komst van hun kinderen weerhield hen er niet van om te blijven reizen. "Toen onze dochter elf maanden was, gingen we naar Kaapverdië. En dan niet naar het toeristische gedeelte. In mijn hoofd is een dagje Efteling met kinderen net zo'n onderneming als een dag in het vliegtuig."

Maar niet iedereen ziet het zo. "Mensen om ons heen zeiden vaak: 'Nou, Europa heeft toch ook mooie plekken? Moet je nou zo ver?' Dat is natuurlijk ook zo, maar alles heeft toch enigszins dezelfde vibe en is niet te vergelijken met de ervaring van een compleet andere cultuur."

Nu of nooit

De droom om ooit een wereldreis te maken spookten door hun hoofd. Maar met het idee van 'dat komt later wel' waren ze klaar toen de coronapandemie uitbrak. "Onze jongste heeft een geestelijke beperking. Dat de toekomst heel onzeker is, is voor ons de reden om nu te reizen"

De knoop werd doorgehakt. Sanne zegde haar baan als basisschoollerares op en Arjan zijn baan als directeur bij een administratiekantoor. Bepakt en bezakt met kleding voor een week en een backpack vol speelgoed stapte het gezin in de zomer van 2022 in de Airbus A380 om op avontuur te gaan.

Bubbel

Gedurende de reis gaf Sanne de kinderen zelf les. "Twee à drie keer per week plande ik een schoolmoment in van een aantal uurtjes. Sommige dingen voegde ik samen, schrapte ik of gingen versneld. Doordat het één-op-één is, kon ik echt maatwerk leveren."

Het gezin genoot van de rustige bubbel waarin ze leefden. "Het verblijven op een andere plek en de 'gewone' dingen doen, zoals even naar de supermarkt gaan, knutselspullen kopen, fruit kopen en smoothies maken. Juist die rust en de ruimte om dat in je bubbeltje te doen, was heerlijk. In Nederland komt dat er niet van. Dan is de agenda altijd vol, daar is het echt leeg."

Naast het genieten van de kleine dingen samen, heeft het gezin ook de meest prachtige dingen gezien. "We hebben een cruise gedaan door Halong Bay, dat is zo'n mooie natuur. En Brazilië vond ik ook geweldig! Ik denk dat ik in mijn vorig leven Zuid-Amerikaans ben geweest", zegt Sanne lachend.

Unicorn-café

De kinderen daarentegen hebben weer andere hoogtepunten. "Dan komen ze met: 'Oh ja, ik weet nog dat ik daar van de glijbaan was gegaan, of dat ik jarig was en we naar het Unicorn-café gingen'. Dan denk ik: je hebt de olifanten naast je auto zien lopen. Maar het is juist zo mooi hoe kinderen anders naar dingen kijken."

Tekst loopt door onder afbeelding.

Volgens Sanne is dat een verrijking en juist het mooie aan reizen met jonge kinderen. "Ze hebben zo'n andere belevingswereld en zien dingen die jij soms niet ziet. Waarom is dit? Wat is dat? Ze stellen vragen over dingen waar je zelf niet zo bij stilstaat. Dat kan gaan over een cultuurverschil of een arm/rijk-situatie. Kinderen dwingen je om anders over dingen na te denken en dat is heel leerzaam."

Nieuwe plannen

Bij terugkomst in Nederland snakte de familie al gauw weer naar de intieme bubbel waar ze zo van genoten hadden. De Nederlandse klaagmentaliteit en de volle agenda's werden snel weer eigen gemaakt. Waardoor de plannen om hieraan te ontsnappen en de bubbel in te kruipen snel werden gesmeed. "We waren gewoon de beste versie van onszelf ergens daar op reis."

Ze gingen het weer doen, maar wel een beetje anders. "De eerste keer hadden we vermogen vrijgemaakt vanuit de hypotheek. Voor de volgende reis werken mijn man en ik eerst remote, en hopelijk kunnen we daar nog een tijdje van doorreizen. Daarnaast verhuren we ons huis via Airbnb en gaan de kinderen naar een internationale school.

Met geld smijten

Of ze Nederland voorgoed zouden omruilen voor het leven in het buitenland, daar durft Sanne geen antwoord op te geven. "Ik denk er wel over, maar als ik denk aan de langetermijn voor de kinderen, bijvoorbeeld als ze willen studeren, dan is Nederland goed geregeld"

We weten niet wat voor zorg de jongste later nodig heeft? Het is fijn dat alle faciliteiten daarvoor in Nederland beschikbaar zijn. Ik heb in heel Azië nog nooit iemand met een beperking gezien, en dat vind ik een heftige gedachte."

Er echt over nadenken doen ze daarom niet. "Dan krijg ik het gevoel dat ik een beslissing moet nemen, dat wil ik nog niet. Ik wil gewoon per fase kijken wat goed voelt. Onze volgende reis is nu gepland voor een jaar, anderhalf jaar of misschien zelfs twee. Dat hangt ervan af hoe snel we met geld smijten," zegt ze lachend.

Benieuwd naar meer vakantiekiekjes van de familie Hoogland? Meld je dan nu aan voor ons gratis WhatsApp-kanaal! We houden je dagelijks op de hoogte van onze verhalen en delen er exclusieve content met jou.

Met de coronatijd al weer geruime tijd achter de rug, gaan toeristen weer massaal op pad. Bij sommige zeer populaire bestemmingen, zoals de Italiaanse stad Venetië, begint dat steeds meer te wringen. Na het invoeren van toegangskaartjes om de Italiaanse stad te mogen bezoeken, denkt Japan er over om de komst van vakantiegangers aan banden te leggen door verhoging van ticketprijzen bij bezienswaardigheden.

De gemeente wil de toegankelijkheid van het culturele aanbod in de stad vergroten. Zo is het volgens het college belangrijk dat er aandacht wordt geschonken aan representatie van diverse achtergronden en spreiding van evenementen. Daarnaast moet er ruimte worden gemaakt voor nieuwe en kleinschalige evenementen. Het nieuwe evenementenbeleid zal vanaf 2026 ingaan.

Jaarlijks trekken tientallen grote en honderden kleinere evenementen honderdduizenden bezoekers in de stad. Dat de gemeente dat toch anders vorm wil geven, wordt duidelijk met de nieuwe visie 'Amsterdam bruisende stad', waarbij wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden voor een gevarieerd aanbod van evenementen. Met als uitgangspunt: 'goede spreiding over de stad en het aanspreken van veel verschillende mensen'. 

Gesprekken

Wethouder Touria Meliani (Evenementen), laat weten dat de gemeente het afgelopen jaar veel gesprekken heeft gehouden met bewoners en organisatoren van evenementen. "Dat waren bijzondere en soms urgente gesprekken over hoe we nu en in de toekomst met festivals en evenementen willen omgaan." De meeste Amsterdammers gaven in die gesprekken aan blij te zijn met het aanbod van festivals en evenementen, maar ook was er een deel dat overlast ervaarde. 

De wethouder benadrukt dat festivals een belangrijke rol in de Amsterdamse creatieve sector spelen en daarnaast talent aantrekken. Zij zorgen voor verbinding tussen personen en groepen en dragen ze bij aan de culturele identiteit van de stad. "Een bruisende stad als Amsterdam verdient een visie op evenementen die bij deze tijd past", aldus Meliani. 

Diversiteit 

Met de nieuwe visie wil de gemeente zich richten op een divers aanbod van evenementen, dat aansluit bij de diversiteit van de stad. Zo moeten de evenementen in de toekomst bijdragen aan een buurt of Amsterdam en toegankelijk zijn voor iedereen, zo ook voor mensen met een lichamelijke beperking en mensen met een kleinere beurs. 

De gemeente onderzoekt daarbij de mogelijkheid naar het aanstellen van een onafhankelijke adviescommissie om het college te adviseren over hoe de evenementenkalender vorm moet krijgen. "Er zal ook onderzoek worden gedaan naar de mogelijkheid van een centraal evenementen-coördinatieteam en een gemeentelijk fonds voor nachtcultuur en broedplaatsen", aldus de wethouder.

Laagdrempeliger 

Gratis en kleinere evenementen krijgen in de nieuwe visie meer aandacht vanwege hun 'laagdrempeligheid voor een breed publiek'. Veel kleinere en middelgrote evenementen staan, ondanks de vele voordelen, onder druk door de stijgende kosten en de hoge eisen die de gemeente stelt als het gaat om veiligheid, mobiliteit en geluid. "Daarnaast hebben organisatoren van kleine en gratis evenementen vaak niet de middelen om te investeren in duurzaamheid en veiligheid", legt Meliani uit. 

Volgens de gemeente is er een nieuwe subsidieregeling nodig, die meer stuurt op vernieuwing en verbreding van het aanbod van evenementen en festivals. "Voor kleinere festivals en gratis evenementen zal er worden gekeken of het mogelijk is vergunningsvoorwaarden laagdrempeliger te maken", aldus Meliani.

Daarnaast is een belangrijk punt het aanpassen van zogenaamde 'locatieprofielen' binnen de evenementenbranche. In zo'n locatieprofiel staat welke beperkingen er gelden (voor een evenement) op een bepaalde plek, in het kort; wat er wel en niet mag.

Noodklok

Afgelopen mei deden organisatoren van Amsterdamse festivals een dringende oproep bij wethouder Meliani en burgemeester Halsema. "Het nieuwe beleid dreigt de Amsterdamse festivalscene zwaar te treffen, waardoor veel geliefde festivals voorgoed kunnen verdwijnen", schreven de organisatoren in een open brief.

Zo stonden festivals als Amsterdam Open Air, Loveland, Pleinvrees en DGTL achter de oproep. "De sector, die nog herstellende is van de coronacrisis, wordt nu geconfronteerd met enorme onzekerheid door de geplande veranderingen van het Amsterdamse college", lieten de festivalorganisatoren uit de stad weten.

In mei vorig jaar sprak Meliani in Park Politiek over haar nieuwe beleid, waarmee de stad en festivals voor een grote verandering zou komen te staan. "Betekent dat misschien dat de grote minder kans hebben? Ik denk inderdaad dat dat zo is", sprak zij toen.

Bekijk hieronder de hele aflevering van Park Politiek, waarin de wethouder vertelde over onder andere het nieuwe evenementenbeleid dat in 2026 zal worden ingevoerd: 

De hufterigheid in Nederland leidt sinds de coronacrisis tot problemen in supermarkten en andere winkels. Diverse winkelketens proberen zich ertegen te wapenen.

De hufterigheid in Nederland leidt sinds de coronacrisis tot problemen in supermarkten en andere winkels. Diverse winkelketens proberen zich ertegen te wapenen.

Kunstwerk Stille Strijd staat vandaag voor het laatst op het Hoofddorpse Burgemeester van Stamplein. Het beeld reist door Nederland en is bedoeld om het taboe op spreken over zelfdoding te doorbreken. Geboren Hoofddorper Dick van Polen (57) draagt daar als ervaringsdeskundige graag aan bij. Hij deelt zijn verhaal daarom met NH en roept mensen met mentale problemen op erover te praten. "Ik ben zo blij dat het niet gelukt is."  

Kunstwerk Stille Strijd is een kolossaal beeld van een zittende jongen met een gele jas aan, die met zijn capuchon over zijn hoofd en zijn hoofd tussen zijn knieën zit. "Ik werd geraakt", vertelt Dick over het moment waarop hij het beeld zag. Het is inmiddels twaalf jaar geleden dat hij na een mislukte zelfmoordpoging wakker werd in het ziekenhuis.

Dick had kort daarvoor zijn ouders verloren, was net gescheiden, zat diep in de schulden en had geen dak boven zijn hoofd. Op financiële hulp kon hij als voormalig zelfstandig ondernemer niet rekenen. Soms had hij wel negentien sollicitaties in de week. "Niemand nam me aan, terwijl je overal hoorde dat er handentekort was."

In een roes kocht Dick op een donkere dag voor kerst twee flessen sterke drank. "Ik zag hoe anderen inkopen voor de feestdagen deden en voelde me eenzaam", vertelt hij. "Het was alsof mijn onderbewustzijn het overnam."

Dick werd half-comateus door de politie op het voetpad gevonden. "De politiemannen hadden mij ook dood kunnen vinden. Wat zal dat met hen gedaan hebben?"

Een schreeuw om hulp

"Het was een schreeuw om hulp", reflecteert Dick. En die hulp kreeg hij van het UWV: Dick kon via een uitzendbureau zeven dagen per week aan het werk om zo snel mogelijk van zijn schuld af te komen. Met zijn inkomsten kocht hij een caravan en in de winter sliep hij op de bank bij familie of vrienden. "Daar ben ik zo dankbaar voor."

Na vijf jaar buffelen had Dick bereikt wat hij wilde bereiken: structuur. De 57-jarige heeft inmiddels negen jaar een relatie, pasgeleden een huis gekocht en vorig jaar een diploma bij NS tot machinist behaald. Zijn werk omschrijft hij als 'fantastisch', maar er gaan ook risico's mee gepaard.

Tekst gaat verder onder de foto.,

Dick is des te meer gaan beseffen wat de gevolgen van zelfdoding voor andere mensen zijn. Als hij als machinist over een perron of spoorweg rijdt, is hij extra alert. Zijn zwager is conducteur en heeft eergisteren nog een zelfdoding meegemaakt. "Ik weet niet hoe ik daar op zou reageren", vertelt hij. "Ik voel me ook verantwoordelijk voor mensen die achter me zitten in de trein."

"Nu herken ik de signalen en laat ik het niet meer zover komen", vertelt Dick. "Als de wereld zwart wordt of ik een suïcidale gedachte heb, maak ik meteen een afspraak met de huisarts. En als mensen vragen hoe het met me gaat, ben ik eerlijk. Dat er af en toe zwaar weer is, neemt niet weg dat het leven mooi is."

Zijn twee levenslessen - om hulp vragen en depressie bespreekbaar maken - komen overeen met wat de initiatiefnemers van het kunstwerk willen bereiken. Jongeren zijn hun belangrijkste doelgroep. Onder het beeld staan dan ook foto's van jongeren die uit het leven zijn gestapt.

Bijna 1 op de 4 jongeren overwoog leven te beëindigen

Uit de meest recent gepubliceerde cijfers van de Gezondheidsmonitor blijkt dat 23 procent van de jongeren in Haarlemmermeer de afgelopen maanden serieus heeft overwogen om een eind aan hun leven te maken. 3 procent heeft daadwerkelijk een poging ondernomen. "Het is absurd hoog", zegt de woordvoerder van gemeente Haarlemmermeer. 

Ook veel oudere inwoners van Haarlemmermeer hebben te maken met depressie en suïcidale gedachtes. In 2022 - in de coronaperiode - heeft 11 procent van de volwassenen en ouderen serieus overwogen om een eind aan hun leven te maken. Bij jongvolwassenen was dit 32 procent. Deze cijfers komen overeen met de landelijke cijfers. 

Tekst gaat verder onder bericht op sociale media van Meer voor Elkaar.

"Wij merken op locaties dat er veel in de hoofden van jongeren omgaat en dat er vaak veel onbesproken blijft door een taboe, of gewoonweg bij niemand anders terecht kunnen", vertelt jongerenwerker Beau Kattenberg van Maatvast. Zij heeft met haar collega's bij het kunstwerk een bloemetje neergelegd voor jongeren die zelfmoord hebben gepleegd. 

Beau en Dick adviseren jongeren met klem om over hun depressie, mentale problemen of suïcidale gedachten te praten. Bijvoorbeeld met hulporganisaties, maar ook zijzelf bieden maar wat graag een luisterend oor.  Dick is te bereiken op perseverareinvita@gmail.com. "Geef mij de kans om te helpen", zegt hij. "Ik zal luisteren en eventueel sturen in een richting die helpt. Want elk leven telt."

Bekijk hieronder een video van de opening van het kunstwerk in Bussum.

De interesse in nieuws onder Nederlanders is het afgelopen jaar gedaald tot 49 procent. In coronajaar 2021 was dat nog 64 procent en in 2023 kwam het uit op 51 procent.

Bloed, zweet en tranen heeft het hen gekost. Toch willen ze het nog wel een keer doen. Buren Tessel Scholte en Annette de Graaf bouwden met elf anderen hun eigen huis. In het Haarlemse Schalkwijk. Collectief zelfbouwen raden ze iedereen met veel doorzettingsvermogen aan. “De charme zit erin om het samen te doen.”

Achteraf vinden ze het een ‘godswonder’ dat het wooncomplex met zes appartementen en drie herenhuizen aan de Odensestraat in Schalkwijk er staat. Met dertien meningen, ontwerpen die heen en weer werden gestuurd naar de welzijnscommissie, uitgekozen bakstenen die niet konden worden geleverd, wel of geen bodemonderzoek, perikelen rond het stikstofbeleid en dan hebben ze het nog niet eens over de kosten gehad. “Iedereen heeft wel een moment gehad waarop ze dachten: nu stap ik eruit.”  

Het was 2018. Tessel Scholte, woonde met man en twee kleine kinderen in de Haarlemse binnenstad. In een klein huis zonder tuin. Toen ze al surfend op Facebook op een oproep stuitte om deel te nemen aan zelfbouwproject Het Groene Hofje, stuurde ze een bericht. “We wilden graag groter wonen en meer groen. Dus gingen we naar de informatieavond en constateerden al snel dat het een fijne groep mensen was”, vertelt Tessel.

Camping De Liede

Dat was wat haar en man Wouter over de streep trok om zich in het zelfbouwproject te storten. Een avontuur dat ruim vier jaar duurde. Iets dat ze zich vooraf niet hadden gerealiseerd. Al snel verkochten Tessel en Wouter hun huis in de binnenstad. “We wilden geen dubbele lasten betalen, dus trokken we in een stacaravan op camping De Liede. Voor één zomer dachten we.”

Het werden drie zomers op de camping en in de winter pasten ze op huizen van vrienden om zo toch maar onderdak te hebben. “Tijdens de coronaperiode was het wel afzien. Dan moest Wouter in de caravan werken terwijl de kinderen ook thuis waren. Dan was het best buffelen”, lacht ze terugkijkend.

Tekst loopt door onder de foto. 

Annette de Graaf kwam in 2019 bij Het Groene Hofje terecht. Ze was op zoek naar een huis voor zichzelf en haar drie kinderen nadat zij en haar partner uit elkaar gingen. Een vriendin zette haar op het spoor van het zelfbouwproject. “Ik woonde in de Koninginnebuurt. Maar wat kun je nu in je eentje in Haarlem kopen? Ik wilde iets geks doen. En zag juist de meerwaarde in met andere mensen een huis bouwen. Dat de bouwgrond in Schalkwijk lag, zag ik als onderdeel van het avontuur. Met een beetje geluk wordt het nieuwe Oost-Berlijn. Dacht ik.”

Beschikbare kavel  

Eigenlijk begon het collectieve zelfbouwproject als een wedstrijd. De gemeente Haarlem stelde in 2018 een kavel beschikbaar voor zelfbouw van minimaal negen wooneenheden. Van de inschrijvingen bleef uiteindelijk het ontwerp van architect Jasmijn Kok van Het Groene Hofje over.

Tekst loopt door onder de foto.

Vanaf het begin hadden ze woon- en juridische begeleiding bij het project in de vorm van adviesbureau Urbannerdam. "En dat is essentieel als je zelf wilt bouwen", benadrukken Tessel en Annette.   

“Ik zie ons nog zitten met z’n allen rond de tafel. We zaten vol plannen en fantasieën. We wilden een grote gezamenlijke ruimte, dakterras, tuin en een bibliotheek voor onszelf maar ook voor de buurt. Want er moest ook een sociaal aspect aan het winnende concept zitten”, legt Tessel uit.  

De mooie ideeën kosten allemaal veel geld. Zo gingen de gezamenlijke ruimtes ten koste van de grootte van de woningen. Dus is de gezamenlijke ruimte waar de wasmachines staan voor de appartementen uiteindelijk kleiner geworden dan gepland. Ook de bibliotheek en het dakterras moesten eraan geloven.

Duur of duurzaam 

“We wilden vooral heel duurzaam zijn, maar dat viel duurder uit dan verwacht.” Er werden een aantal concessies gedaan. Zo zijn de zonnepanelen pas later geplaatst en ging de installatie van het regenwatersysteem niet door omdat de kosten te hoog waren.

Tekst loopt door onder de foto.

Wel wordt het appartement van Tessel verwarmd door een bodemwarmtepomp. En het huis van Annette door een luchtwarmtepomp. “We hebben goedkopere keuzes gemaakt die ook goed werken. Het is nog steeds een triple A wooncomplex.”  

Collectieve zelfbouw vergt hoge compromisbereidheid

Met een groep een wooncomplex ontwerpen heeft zijn charmes, maar het betekent dat deelnemers een hoge compromisbereid  moeten hebben. “We stemden over alles. Zo was ik bijvoorbeeld heel erg voor houtbouw. Uiteindelijk werd er met één stem tegen gestemd. Daar moet je tegen kunnen en later ook niet zeggen: zie je wel, ik zei het toch.”

Tekst loopt door onder de foto.

En als dan de keuzes zijn gemaakt, kan het nog zo zijn dat andere partijen tegenzitten. Zo was de welzijnscommissie Ark een moeizame speler bij het ontwerp. “Het ontwerp mocht niet uit de toon vallen. Het moest in de blokkerige stijl die in Schalkwijk is vastgesteld. Ook het plan om een groen dakterras te maken sneuvelde.”

“De commissie bleef tot het laatste moment dwars liggen. Telkens weer kwam ze met nieuwe opmerkingen en aanpassingen. Terwijl alles klaarlag om te bouwen, we hadden de grond gekocht, het bouwbedrijf stond in de startblokken, maar we kregen geen vergunning.”

Geen water en elektriciteit

Uiteindelijk werd het ontwerp pas in april 2021 goedgekeurd. De bouw kon beginnen. Toen het een jaar later bijna klaar was om opgeleverd te worden, bleken de nutsbedrijven dwars te liggen. “Dat was het moment dat ik lichtelijk chagrijnig werd”, geeft Annette toe. “Sta je klaar om te verhuizen, is er geen water en elektra te krijgen. Liander liet weten dat we nummer 900 waren en ergens onderaan de stapel lagen.”

Tekst loopt door onder de foto. 

“Het kon nog wel een half jaar duren voordat we aan de beurt waren”, herinnert Annette zich. “We hebben alles in de strijd gegooid om stroom te krijgen. Alle connecties, zelfs onze hoogzwangere buurvrouw werd genoemd als reden voor stroom. Toen is het na een paar maanden eindelijk gelukt.”

In april 2022 kregen ze de sleutel van hun eigen woning. “Zelfbouwen is wel wat anders dan gewoon een huis kopen. We hadden echt wel het gevoel: Yes, dit hebben we toch maar met zijn allen gedaan.”

En ja, als ze terugkijken zouden ze het nog wel een keer willen doen. Tessel: “Bouwen met een leuke groep mensen die elkaar van tevoren helemaal niet kent, is heel bijzonder. Iedereen ontwikkelde ook zijn eigen specialiteit, terwijl we nooit eerder zoiets hadden gedaan. Het ging ons meer over het gehele project dan dat we bezig waren met ons eigen huisje bouwen.”

Bloed, zweet en tranen heeft het hen gekost. Toch willen ze het nog wel een keer doen. Buren Tessel Scholte en Annette de Graaf bouwden met elf anderen hun eigen huis. In het Haarlemse Schalkwijk. Collectief zelfbouwen raden ze iedereen met veel doorzettingsvermogen aan. “De charme zit erin om het samen te doen.”

Achteraf vinden ze het een ‘godswonder’ dat het wooncomplex met zes appartementen en drie herenhuizen aan de Odensestraat in Schalkwijk er staat. Met dertien meningen, ontwerpen die heen en weer werden gestuurd naar de welzijnscommissie, uitgekozen bakstenen die niet konden worden geleverd, wel of geen bodemonderzoek, perikelen rond het stikstofbeleid en dan hebben ze het nog niet eens over de kosten gehad. “Iedereen heeft wel een moment gehad waarop ze dachten: nu stap ik eruit.”  

Het was 2018. Tessel Scholte, woonde met man en twee kleine kinderen in de Haarlemse binnenstad. In een klein huis zonder tuin. Toen ze al surfend op Facebook op een oproep stuitte om deel te nemen aan zelfbouwproject Het Groene Hofje, stuurde ze een bericht. “We wilden graag groter wonen en meer groen. Dus gingen we naar de informatieavond en constateerden al snel dat het een fijne groep mensen was”, vertelt Tessel.

Camping De Liede

Dat was wat haar en man Wouter over de streep trok om zich in het zelfbouwproject te storten. Een avontuur dat ruim vier jaar duurde. Iets dat ze zich vooraf niet hadden gerealiseerd. Al snel verkochten Tessel en Wouter hun huis in de binnenstad. “We wilden geen dubbele lasten betalen, dus trokken we in een stacaravan op camping De Liede. Voor één zomer dachten we.”

Het werden drie zomers op de camping en in de winter pasten ze op huizen van vrienden om zo toch maar onderdak te hebben. “Tijdens de coronaperiode was het wel afzien. Dan moest Wouter in de caravan werken terwijl de kinderen ook thuis waren. Dan was het best buffelen”, lacht ze terugkijkend.

Tekst loopt door onder de foto. 

Annette de Graaf kwam in 2019 bij Het Groene Hofje terecht. Ze was op zoek naar een huis voor zichzelf en haar drie kinderen nadat zij en haar partner uit elkaar gingen. Een vriendin zette haar op het spoor van het zelfbouwproject. “Ik woonde in de Koninginnebuurt. Maar wat kun je nu in je eentje in Haarlem kopen? Ik wilde iets geks doen. En zag juist de meerwaarde in met andere mensen een huis bouwen. Dat de bouwgrond in Schalkwijk lag, zag ik als onderdeel van het avontuur. Met een beetje geluk wordt het nieuwe Oost-Berlijn. Dacht ik.”

Beschikbare kavel  

Eigenlijk begon het collectieve zelfbouwproject als een wedstrijd. De gemeente Haarlem stelde in 2018 een kavel beschikbaar voor zelfbouw van minimaal negen wooneenheden. Van de inschrijvingen bleef uiteindelijk het ontwerp van architect Jasmijn Kok van Het Groene Hofje over.

Tekst loopt door onder de foto.

Vanaf het begin hadden ze woon- en juridische begeleiding bij het project in de vorm van adviesbureau Urbannerdam. "En dat is essentieel als je zelf wilt bouwen", benadrukken Tessel en Annette.   

“Ik zie ons nog zitten met z’n allen rond de tafel. We zaten vol plannen en fantasieën. We wilden een grote gezamenlijke ruimte, dakterras, tuin en een bibliotheek voor onszelf maar ook voor de buurt. Want er moest ook een sociaal aspect aan het winnende concept zitten”, legt Tessel uit.  

De mooie ideeën kosten allemaal veel geld. Zo gingen de gezamenlijke ruimtes ten koste van de grootte van de woningen. Dus is de gezamenlijke ruimte waar de wasmachines staan voor de appartementen uiteindelijk kleiner geworden dan gepland. Ook de bibliotheek en het dakterras moesten eraan geloven.

Duur of duurzaam 

“We wilden vooral heel duurzaam zijn, maar dat viel duurder uit dan verwacht.” Er werden een aantal concessies gedaan. Zo zijn de zonnepanelen pas later geplaatst en ging de installatie van het regenwatersysteem niet door omdat de kosten te hoog waren.

Tekst loopt door onder de foto.

Wel wordt het appartement van Tessel verwarmd door een bodemwarmtepomp. En het huis van Annette door een luchtwarmtepomp. “We hebben goedkopere keuzes gemaakt die ook goed werken. Het is nog steeds een triple A wooncomplex.”  

Collectieve zelfbouw vergt hoge compromisbereidheid

Met een groep een wooncomplex ontwerpen heeft zijn charmes, maar het betekent dat deelnemers een hoge compromisbereid  moeten hebben. “We stemden over alles. Zo was ik bijvoorbeeld heel erg voor houtbouw. Uiteindelijk werd er met één stem tegen gestemd. Daar moet je tegen kunnen en later ook niet zeggen: zie je wel, ik zei het toch.”

Tekst loopt door onder de foto.

En als dan de keuzes zijn gemaakt, kan het nog zo zijn dat andere partijen tegenzitten. Zo was de welzijnscommissie Ark een moeizame speler bij het ontwerp. “Het ontwerp mocht niet uit de toon vallen. Het moest in de blokkerige stijl die in Schalkwijk is vastgesteld. Ook het plan om een groen dakterras te maken sneuvelde.”

“De commissie bleef tot het laatste moment dwars liggen. Telkens weer kwam ze met nieuwe opmerkingen en aanpassingen. Terwijl alles klaarlag om te bouwen, we hadden de grond gekocht, het bouwbedrijf stond in de startblokken, maar we kregen geen vergunning.”

Geen water en elektriciteit

Uiteindelijk werd het ontwerp pas in april 2021 goedgekeurd. De bouw kon beginnen. Toen het een jaar later bijna klaar was om opgeleverd te worden, bleken de nutsbedrijven dwars te liggen. “Dat was het moment dat ik lichtelijk chagrijnig werd”, geeft Annette toe. “Sta je klaar om te verhuizen, is er geen water en elektra te krijgen. Liander liet weten dat we nummer 900 waren en ergens onderaan de stapel lagen.”

Tekst loopt door onder de foto. 

“Het kon nog wel een half jaar duren voordat we aan de beurt waren”, herinnert Annette zich. “We hebben alles in de strijd gegooid om stroom te krijgen. Alle connecties, zelfs onze hoogzwangere buurvrouw werd genoemd als reden voor stroom. Toen is het na een paar maanden eindelijk gelukt.”

In april 2022 kregen ze de sleutel van hun eigen woning. “Zelfbouwen is wel wat anders dan gewoon een huis kopen. We hadden echt wel het gevoel: Yes, dit hebben we toch maar met zijn allen gedaan.”

En ja, als ze terugkijken zouden ze het nog wel een keer willen doen. Tessel: “Bouwen met een leuke groep mensen die elkaar van tevoren helemaal niet kent, is heel bijzonder. Iedereen ontwikkelde ook zijn eigen specialiteit, terwijl we nooit eerder zoiets hadden gedaan. Het ging ons meer over het gehele project dan dat we bezig waren met ons eigen huisje bouwen.”

En dat was het dan. De talkshow Op1 blaast donderdag zijn laatste adem uit. Heel rouwig zal Nederland er niet om zijn. Als we alleen al naar de kijkcijfers kijken, schommelt het, na een veelbekeken start in de coronatijd, al twee jaar tussen de 400 en 500 duizend kijkers. Weinig, veel te weinig voor een praatprogramma op de grootste zender van het land: NPO1.

De laatste maanden van broedplaats De Ceuvel in Noord leken in zicht, maar vandaag kregen de oprichters te horen dat ze twee jaar langer zouden blijven. Komende zaterdag, op de tiende verjaardag van de broedplaats, zou er geprotesteerd worden tegen het gedwongen vertrek.

"We hadden daarvoor een hele campagne voorbereid", zegt oprichter Toon Maassen. "Zaterdag zou er dus een protest zijn, later in de maand zouden we een mars organiseren."

Maar die plannen kunnen dus weer ingepakt worden. De gemeente laat weten dat de herontwikkeling van het gebied, waar woningen moeten komen en een fietspad wordt aangelegd, vertraging heeft opgelopen. 

Bouwplannen

Eigenlijk moest De Ceuvel, waar ook café De Ceuvel bij hoort, op 1 februari 2025 het veld ruimen. De gemeente wil woningen bouwen op het voormalige scheepswerf aan het Johan van Hasseltkanaal. De Ceuvel zit sinds 2014 op die plek, nadat bedenkers in 2012 een prijsvraag van de gemeente over een tijdelijke invulling van het gebied wonnen.

Dat ze niet voor altijd op de plek kunnen blijven, wisten ze dus toen ze er aan begonnen, maar inmiddels willen ze niet meer weg. Want, zo stellen ze, De Ceuvel is in die tien jaar uitgegroeid tot een belangrijke plek in de stad. "Het is zo'n groot succes geworden", verklaart Maassen.

"En De Ceuvel is zo'n rafelrandje waarvan er steeds minder zijn in Amsterdam. Een plek die niet aangeharkt is. Het is een café, een circulair kantoorpark, een cultureel podium en - tijdens corona - een opvangplek voor vluchtelingen. Er werken meer dan 100 vrijwilligers aan mee en er komen 100.000 bezoekers per jaar op af."

50 jaar blijven

Daarmee kunnen ze twee jaar langer doorgaan, maar de leden van De Ceuvel (een vereniging) willen veel langer blijven. Het liefst zien ze het huurcontract met zo'n 50 jaar verlengd worden. De gemeente heeft al laten weten dat er in de plannen ook ruimte is voor een nieuwe culturele broedplaats. De oprichters van De Ceuvel hopen dat zij dat mogen invullen.

Een woordvoerder van de wethouder laat weten dat er officieel nog een besluit moet worden genomen. De verwachting is dat dat binnen twee weken gebeuren.

Buitenlanders die hun parkeerboetes niet betalen, gaan vrijuit. Dat blijkt uit onderzoek van AT5. Ondanks de invoering van een nieuw systeem waarmee de boetes per post worden verstuurd, zijn er geen gevolgen voor buitenlanders die daar niet op reageren. Bovendien kunnen er momenteel geen wielklemmen worden gezet bij auto’s uit de meeste Europese landen. Daardoor heeft de gemeente geen enkel drukmiddel om bezoekers tot betaling te dwingen.

Een Duitser die niet voor zijn parkeerplek betaalt, heeft een even grote kans op een boete als een Nederlander. Hij krijgt de bon thuisgestuurd, maar als hij niet betaalt, gebeurt er niets. Pas na vijf onbetaalde boetes kan hij in theorie een wielklem krijgen. Maar sinds begin dit jaar hoeft hij zich geen zorgen te maken: die wielklem krijgt hij niet.

Een Fransman heeft een veel kleinere kans op een boete. Hij krijgt die niet per post, maar op zijn voorruit. Ook voor hem geldt: als hij niet betaalt, is er niets aan de hand. Maar als hij zijn auto lang laat staan, neemt hij een risico: na twee onbetaalde boetes kan hij wél een wielklem krijgen.

Het klinkt niet bepaald logisch. Maar het is het gevolg van een maatregel die ertoe moet leiden dat er in totaal meer boetes van buitenlanders worden geïnd.  Met veertien Europese landen is een verdrag gesloten waardoor boetes voortaan per post naar het buitenland kunnen worden verstuurd. 

Het gaat om België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Italië, Letland, Litouwen, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Spanje, Zweden, Zwitserland. Vooral de afspraken met België en Duitsland zijn van belang; zij zijn goed voor 80 procent van de boetes. 

Voorheen konden buitenlandse auto's alleen door parkeercontroleurs ter plaatse worden beboet, met een bon op de voorruit. Dat is arbeidsintensief en duur, en gebeurde dus maar bij 5 procent van alle ‘verdacht geparkeerde’ buitenlandse auto’s. De overige 95 procent kreeg geen boete. 

Amsterdam liep daardoor ieder jaar miljoenen euro’s mis. In 2019 bleek uit onderzoek van de gemeente dat de helft van alle buitenlandse automobilisten geen parkeergeld had betaald. Van de in totaal 375 duizend niet-betalers, kwamen er 300 duizend uit het buitenland. Voor de jaren na de coronapandemie ligt dat aantal vermoedelijk nog hoger. 

Door de invoering van de boetes per post zijn fysieke controles niet meer noodzakelijk. Buitenlandse auto's hoeven nu alleen nog maar gefotografeerd te worden door een van de scanauto’s, zoals bij Nederlandse auto's al langer het geval. De pakkans is dus even groot geworden. Auto’s uit overige landen moeten nog wel fysiek worden bekeurd, en hebben daardoor veel minder kans op een boete. 

Met de verdragslanden worden persoonsgegevens uitgewisseld, zodat kentekens aan adressen kunnen worden gekoppeld. Als buitenlanders een boete in hun brievenbus vinden, kunnen ze die via een app betalen. Doen ze dat niet, dan "neemt een incassobureau uit het eigen land het over". Zo stond het tenminste tot een aantal dagen terug op de website van de gemeente.

Het blijkt alleen niet te kloppen. De gemeente verstuurt de boetes wel, maar neemt geen stappen als er niets wordt overgemaakt. Wie niet betaalt, gaat vrijuit. De tekst op de website is na vragen van AT5 aangepast. 

De gemeente verwacht op jaarbasis zo'n 107 duizend boetes te versturen. Op dit moment wordt 30 procent daarvan betaald. De gemeente denkt dat die betalingsgraad nog zal oplopen naar 40 procent. Daarmee zou men zo'n 3 miljoen euro per jaar ophalen - en 4,5 miljoen mislopen. 

"Als veel buitenlanders niet betalen, zorgt dat voor een gevoel van onrechtvaardigheid", zegt hoogleraar stedelijke economie Jos van Ommeren, die is gepromoveerd op betaald parkeren. "Maar het is niet zo dat de gemeente daar enorme verliezen door lijdt. 4,5 miljoen euro aan niet-betaalde boetes lijkt veel, maar de gemeente verdient jaarlijks zo'n 300 miljoen euro aan parkeergeld."

Volgens een woordvoerder heeft de gemeente in het buitenland geen rechtsmiddelen om niet-betalers tot betaling te dwingen. ‘’We kunnen alleen een wielklem zetten, maar dat doen we pas na vijf onbetaalde boetes.’’

Maar momenteel gebeurt dat niet. Sinds het begin van het jaar worden er geen wielklemmen meer gezet bij auto’s uit de verdragslanden. Ironisch genoeg heeft dat te maken met de invoering van het systeem waarmee boetes per post kunnen worden verstuurd, dat juist was bedoeld om méér toeristen voor hun parkeerplek te laten betalen. 

Volgens de gemeente is er door de invoering van dat systeem "een vertraging in de gegevensuitwisseling" ontstaan. "Eerst moet dit proces verbeteren voordat we het klemmen hervatten, want we willen niet dat er onterecht een wielklem wordt aangebracht", zegt de woordvoerder. Auto’s uit landen waar Nederland geen verdrag mee heeft, kunnen nog wel worden 'geklemd'. De gemeente verwacht dat dit binnenkort ook weer bij auto's uit verdragslanden mogelijk is, maar het is nog niet bekend wanneer. 

In tegenstelling tot buitenlandse toeristen kunnen Nederlandse bezoekers die hun boetes niet betalen een dwangbevel op de deurmat verwachten. Nederlanders kunnen ook een wielklem krijgen. Dat gebeurt na vijf onbetaalde boetes, net als bij voertuigen uit de verdragslanden. Met één belangrijk verschil: bij Nederlandse auto’s worden de klemmen nog wel gewoon gezet. 

"Je wil als stad natuurlijk dat ook buitenlanders gewoon betalen", zegt 'parkeerprofessor' Van Ommeren. "Maar je moet je ook afvragen welke kosten je bereid bent te maken om dat voor elkaar te krijgen. En of het proportioneel is. Ik snap dat je de wielklem achter de hand wil hebben, maar je verpest er wel mensen hun vakantie mee."

Volgens de hoogleraar is er simpelweg geen makkelijke oplossing. "Misschien zou je wel moeten zeggen: ach, we hebben een goede verstandhouding met die Belgen en Duitsers. Ze komen hierheen om geld uit te geven in onze winkels of het Rijksmuseum. Die gunnen we een dagje gratis parkeren."

Knalrode Coca Cola-kratten van afgedankte tulpennetten en blauwe coronabier-kistjes van geborgen visnetten. Met opdrachten van ’s werelds grootste frisdrankproducent en bierbrouwer, kleurt de toekomst van de Maastrichtse plasticrecycler Healix optimistisch.

Wie op vakantie wil en een huurauto nodig heeft, hoeft geen tweede hypotheek meer af te sluiten. Na een enorme piek in de prijzen na corona zijn die weer fors gedaald op de populaire vakantiebestemmingen, ook in het absolute hoogseizoen. Dat blijkt uit een rondgang door de sector, die wel waarschuwt dat je moet opletten met verzekeringen en malafide verhuurders. Vijf vragen.

Wie op vakantie wil en een huurauto nodig heeft, hoeft geen tweede hypotheek meer af te sluiten. Na een enorme piek in de prijzen na corona zijn die weer fors gedaald op de populaire vakantiebestemmingen, ook in het absolute hoogseizoen. Dat blijkt uit een rondgang door de sector, die wel waarschuwt dat je moet opletten met verzekeringen en malafide verhuurders. Vijf vragen.

Nederland heeft zo zijn perikelen. Het sjezen van hot naar her, de regenachtige dagen, sommige vrouwen zijn helemaal klaar met Nederlandse lifestyle. In de rubriek ’Enkeltje buitenland’ vertellen onze lezeressen hun speciale verhalen over hun emigratie. Tijdens een reis van drie maanden naar Bonaire tijdens de coronatijd, werden Imca Blom (46), haar man Jos Blom (48) en hun zonen Theijn (14) en Julien (11) verliefd op Bonaire en besloten ze te emigreren. Ze wonen er nu een jaar en genieten op en top. „Tijdens ons werk nemen we af een toe een duik in de zee.”

In zowat elke straat in Nederland doken ze tijdens de pandemie op: de coronahonden. Vaak in een impulsieve bui aangeschaft door mensen die zich geen raad wisten met het thuiszitten en het stilvallen van het sociale leven.

Sneuvelbereidheid. Dat woord laat me sinds dinsdag niet meer los. Marcel Peereboom Voller heeft het onderzoekje waaruit zou moeten blijken dat wij ineens sneuvelbereid zijn vakkundig neergesabeld, maar dan zijn de krantenkoppen al ingebrand en is het woord in onze hersenen geplant. Als men het vaak genoeg herhaalt, wordt het vanzelf waar. En ben je een verrader als je niet sneuvelbereid bent. Dus zeg je bij het volgende onderzoekje braaf ja, terwijl je nee denkt. Je gaat je vrienden die niet sneuvelbereid zijn de maat nemen. Je ontvriendt mensen die tegen oorlog zijn. Vrede wordt een scheldwoord, vechten zullen we! Tijdens de coronacrisis mocht er níemand dood, nu is doodgaan het nieuwe deugen.

Corona, lockdown, verveling, kinderen alleen, weet je wat? We nemen een hond. Maar drie jaar later zit je ermee. De Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn (LID) heeft vorig jaar veel meer zaken behandeld over verwaarloosde katten en honden dan daarvoor. Na het dumpen van knaagdieren onmiddellijk na de coronacrisis, blijkt nu dat de impulsieve aankoop van een hond of kat toch niet zo’n goed idee was. Ook spelen de koste een rol. Is het echt zo duur, een huisdier?

De Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn (LID) heeft vorig jaar veel meer zaken behandeld over verwaarloosde katten en honden dan in de twee jaar daarvoor. De dienst wijt dat aan de coronacrisis, de daaropvolgende economische malaise, de hoge inflatie en de sterk gestegen kosten voor de dierenarts. Inspecteurs treffen steeds vaker baasjes die met hun huisdier in de knel zitten, blijkt uit het jaarverslag.

Het concert van AC/DC in de Johan Cruijff Arena begint vanavond pas, maar de eerste fans stonden vanochtend al om 8.00 uur bij het stadion te wachten. Ze hopen daardoor vooraan te kunnen staan. 

Het is voor het eerst in meer dan negen jaar dat de legendarische band uit Australië in Nederland optreedt. In 2015 gebeurde dat voor het laatst, toen stond AC/DC in de Gelredome in Arnhem.

Jarenlang leek het erop dat die show ook de laatste in Nederland zou zijn. Want na 2016 hield de band jarenlang op met touren. Dat kwam onder meer omdat oprichter Malcolm Young was overleden en zanger Brian Johnsen gehoorschade had opgelopen.

Samenstelling

In coronatijd kwam de band toch weer bij elkaar om een nieuw album te maken. Nu gaan de zeventigers dus ook weer op tour. Zonder vaste drummer Phil Rudd, die de afgelopen maanden meerdere keren in aanraking met justitie kwam. Bassist Cliff Williams, die wel op het laatste album te horen is, tourt ook niet mee.

AC/DC werd in 1973 opgericht. In Nederland scoorden ze hits met onder andere 'Whole Lotta Rosie', 'Highway To Hell' en 'Thunderstruck'.

Tattoo

"Ik heb een tattoo met Highway to Hell", vertelde een Canadese fan die voor dit concert naar Nederland kwam. Ik heb dat het afgelopen jaar laten doen. Ik kan niet wachten om het vanavond te laten zien tijdens het concert. Ik verwacht suizende oren en een pijnlijke nek. Dus ik kijk daar naar uit."

Het concert is uitverkocht, wat betekent dat AC/DC vanavond op zo'n 70.000 toeschouwers kan rekenen. De productie van zulke concerten zijn vaak een mega-operatie. Aan het opbouwen van dit podium is drie dagen gewerkt.

Het concert van AC/DC in de Johan Cruijff Arena begint vanavond pas, maar de eerste fans stonden vanochtend al bij het stadion te wachten.

Het is voor het eerst in meer dan negen jaar dat de legendarische band uit Australië in Nederland optreedt. In 2015 gebeurde dat voor het laatst, toen stond AC/DC in de Gelredome in Arnhem.

Jarenlang leek het erop dat die show ook de laatste in Nederland zou zijn. Want na 2016 hield de band jarenlang op met touren. Dat kwam onder meer omdat oprichter Malcolm Young was overleden en zanger Brian Johnsen gehoorschade had opgelopen.

Samenstelling

In coronatijd kwam de band toch weer bij elkaar om een nieuw album te maken. Nu gaan de zeventigers dus ook weer op tour. Zonder vaste drummer Phil Rudd, die de afgelopen maanden meerdere keren in aanraking met justitie kwam. Bassist Cliff Williams, die wel op het laatste album te horen is, tourt ook niet mee.

AC/DC werd in 1973 opgericht. In Nederland scoorden ze hits met onder andere 'Whole Lotta Rosie', 'Highway To Hell' en 'Thunderstruck'.

Het concert is uitverkocht, wat betekent dat AC/DC vanavond op zo'n 70.000 toeschouwers kan rekenen. De productie van zulke concerten zijn vaak een mega-operatie. Aan het opbouwen van dit podium is drie dagen gewerkt.

Het concert van AC/DC in de Johan Cruijff Arena begint vanavond pas, maar de eerste fans staat nu al bij het stadion te wachten.

Het is voor het eerst in meer dan negen jaar dat de legendarische band uit Australië in Nederland optreedt. In 2015 gebeurde dat voor het laatst, toen stond AC/DC in de Gelredome in Arnhem.

Jarenlang leek het erop dat die show ook de laatste in Nederland zou zijn. Want na 2016 hield de band jarenlang op met touren. Dat kwam onder meer omdat oprichter Malcolm Young was overleden en zanger Brian Johnsen gehoorschade had opgelopen.

Samenstelling

In coronatijd kwam de band toch weer bij elkaar om een nieuw album te maken. Nu gaan de zeventigers dus ook weer op tour. Zonder vaste drummer Phil Rudd trouwens, want hij zit in de gevangenis. Bassist Cliff Williams, die wel op het laatste album te horen is, tourt ook niet mee.

AC/DC werd in 1973 opgericht. In Nederland scoorden ze hits met onder andere 'Whole Lotta Rosie', 'Highway To Hell' en 'Thunderstruck'.

Het concert is uitverkocht, wat betekent dat AC/DC vanavond op zo'n 70.000 toeschouwers kan rekenen. De productie van zulke concerten zijn vaak een mega-operatie. Aan het opbouwen van dit podium is drie dagen gewerkt.

We zijn ze niet vergeten, de experts die ten tijde van de coronacrisis dagelijks in de media verschenen. Deze media-experts beweerden bij hoog en laag dat we anderhalve meter afstand van elkaar moesten bewaren, we mondkapjes moesten dragen, we scholen en winkels moesten sluiten, we parken en stranden en sportscholen moesten vermijden, we moesten wachten op een vaccin dat effectief en veilig was.

Natuurbrug Zandpoort over de Zandvoortselaan kan na 11 jaar nog altijd niet door alle dieren worden gebruikt. De brug kostte miljoenen en is bedoeld om dieren een veiligere oversteek te bieden van de Amsterdamse Waterleidingduinen naar Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Er staat al jaren een hek op de brug, waardoor grote dieren als damherten tegengehouden worden. 

De provincie investeerde zo'n 2,4 miljoen euro in de brug. Ook vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling werd een bedrag van ruim 3 miljoen euro overgemaakt. De kosten bedroegen in totaal ruim 8 miljoen. PWN (beheerder van Nationaal Park Zuid-Kennemerland), Waternet (beheerder Amsterdamse Waterleidingduinen), Natuurmonumenten en de gemeente Zandvoort droegen ook hun steentje bij. In 2013 ging de brug 'open'.

'Open' tussen aanhalingstekens, want er staat al jaren een hek midden op de brug. Hele kleine dieren kunnen er nog wel doorheen, maar grote dieren, zoals damherten, kunnen de oversteek niet maken. En dat is ook juist de bedoeling, stellen de betrokken organisaties.

Want in de Amsterdamse Waterleidingduinen was lange tijd een overschot aan mannelijke herten. Die vreten de natuur kaal en zorgen dat de biodiversiteit daar verslechtert.

Vrees voor verschuiven van hertenprobleem

"De reden voor de afsluiting was om de hertenpopulatie binnen de duingebieden binnen de perken te houden. De vrees bestond dat de herten vanuit de Waterleidingduinen zouden oversteken en de populatie zich verder zou uitbreiden naar Nationaal Park Zuid Kennemerland. Ook zouden er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan, doordat herten via de natuurbrug op de openbare weg en in Zandvoort terecht kunnen komen", laat een woordvoerder van Waternet weten.

Tekst loopt door na de foto.

Volgens Natuurmonumenten heeft natuurbrug Zandpoort zeker nut, ondanks dat er een hek staat. "Het blijkt dat kleinere dieren zoals vossen, konijnen, reeën, wezels, vossen en zandhagedissen goed gebruik maken van de natuurbrug, ook met het hek", laat Roos Kooiman van Natuurmonumenten weten.

Streefstanden bereiken

In de wintermaanden vindt de afgelopen jaren afschot plaats van de damherten. De aantallen worden bijgehouden door de Faunabeheereenheid Noord-Holland (FBE). Het doel is om het totaal in de Waterleidingduinen terug te dringen van een paar duizend (5.500 in 2016) naar een streefstand van zo'n 600 tot 800 damherten. Voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland is het doel zo'n 200 damherten. De vrouwelijke herten, hindes, vallen buiten deze getallen.

Na de winter van 2023 werden 1.894 damherten geteld in en rond de Amsterdamse Waterleidingduinen en 549 in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De aantallen zijn met een kleine slag om de arm. Weersomstandigheden kunnen namelijk invloed hebben op de telling, die voornamelijk vanuit de auto worden gedaan. Ook zijn damherten minder zichtbaar door het heuvelachtige landschap.  

De cijfers van afgelopen winter zijn komende zomer bekend. Voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland ligt er volgens de FBE een grotere opgave om de streefstand te bereiken dan in de Amsterdamse Waterleidingduinen. In het nationaal park lopen namelijk aanzienlijk meer vrouwtjes (hinden) rond, die weer damherten kunnen voortbrengen.

Tekst loopt door na de foto.

Als de streefstanden zijn bereikt, gaat het hekwerk weg. Willem van der Sloot, bekend als 'de hertenfluisteraar van Zandvoort' wil dat het hek zo snel mogelijk van de brug verdwijnt. "Ze zeiden dat het hekwerk er tijdelijk zou komen. Ze hadden 5 jaar uitgetrokken voor het afschot. Het hek staat er nu al 11 jaar! Die dieren hebben ruimte nodig. Bovendien zie je op dit moment bijna geen hert meer in de duinen rondlopen. En ik ben niet de enige die dat opvalt. En konijnen kunnen er echt niet doorheen."

'Verdienmodel'

Willem denkt niet dat met het direct weghalen van het hekwerk de populaties damherten dan weer snel gaan toenemen in beide gebieden. "Dat geloof ik niet. Zo'n storm zal het echt niet gaan lopen. Ik denk eerlijk gezegd dat het gewoon een verdienmodel is. Ze konden waarschijnlijk verdienen aan de geweien en het vlees. Maar er is nu bijna geen gewei meer te vinden. En door corona waren de restaurants dicht, dus het afschot zal nog wel doorgaan." 

Eerder liet Willem zien dat het hekwerk een ander probleem veroorzaakte: het scheidde de vrouwtjes van de mannetjes tijdens de paringstijd:

Het afschot zal de komende winters nog doorgaan in de duingebieden. Tenzij afgelopen winter de streefstanden zijn behaald. Het aantal in Zandvoort rondlopende herten is nog maar op één hand te tellen. Vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling is nog geen reactie gekomen op onze vragen.

Natuurbrug Zandpoort aan de Zandvoorsteweg kan na 11 jaar nog altijd niet door alle dieren worden gebruikt. De brug kostte miljoenen en is bedoeld om dieren een veiligere oversteek te bieden van de Amsterdamse Waterleidingduinen naar Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Er staat al jaren een hek op de brug, waardoor grote dieren als damherten tegengehouden worden. 

De provincie investeerde zo'n 2,4 miljoen euro in de brug. Ook vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling werd een bedrag van ruim 3 miljoen euro overgemaakt. De kosten bedroegen in totaal ruim 8 miljoen. PWN (beheerder van Nationaal Park Zuid-Kennemerland), Waternet (beheerder Amsterdamse Waterleidingduinen), Natuurmonumenten en de gemeente Zandvoort droegen ook hun steentje bij. In 2013 ging de brug 'open'.

Tekst loopt door na de foto.

'Open' tussen aanhalingstekens, want er staat al jaren een hek midden op de brug. Hele kleine dieren kunnen er nog wel doorheen, maar grote dieren, zoals damherten, kunnen de oversteek niet maken. En dat is ook juist de bedoeling, stellen de betrokken organisaties.

Want in de Amsterdamse Waterleidingduinen was lange tijd een overschot aan mannelijke herten. Die vreten de natuur kaal en zorgen dat de biodiversiteit daar verslechtert.

Vrees voor verschuiven van hertenprobleem

"De reden voor de afsluiting was om de hertenpopulatie binnen de duingebieden binnen de perken te houden. De vrees bestond dat de herten vanuit de Waterleidingduinen zouden oversteken en de populatie zich verder zou uitbreiden naar Nationaal Park Zuid Kennemerland. Ook zouden er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan, doordat herten via de natuurbrug op de openbare weg en in Zandvoort terecht kunnen komen", laat een woordvoerder van Waternet weten.

Tekst loopt door na de foto.

Volgens Natuurmonumenten heeft natuurbrug Zandpoort zeker nut, ondanks dat er een hek staat. "Het blijkt dat kleinere dieren zoals vossen, konijnen, reeën, wezels, vossen en zandhagedissen goed gebruik maken van de natuurbrug, ook met het hek", laat Roos Kooiman van Natuurmonumenten weten.

Streefstanden bereiken

In de wintermaanden vindt de afgelopen jaren afschot plaats van de damherten. De aantallen worden bijgehouden door de Faunabeheereenheid Noord-Holland (FBE). Het doel is om het totaal in de Waterleidingduinen terug te dringen van een paar duizend (5.500 in 2016) naar een streefstand van zo'n 600 tot 800 damherten. Voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland is het doel zo'n 200 damherten. De vrouwelijke herten, hindes, vallen buiten deze getallen.

Na de winter van 2023 werden 1.894 damherten geteld in en rond de Amsterdamse Waterleidingduinen en 549 in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De aantallen zijn met een kleine slag om de arm. Weersomstandigheden kunnen namelijk invloed hebben op de telling, die voornamelijk vanuit de auto worden gedaan. Ook zijn damherten minder zichtbaar door het heuvelachtige landschap.  

De cijfers van afgelopen winter zijn komende zomer bekend. Voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland ligt er volgens de FBE een grotere opgave om de streefstand te bereiken dan in de Amsterdamse Waterleidingduinen. In het nationaal park lopen namelijk aanzienlijk meer vrouwtjes (hinden) rond, die weer damherten kunnen voortbrengen.

Tekst loopt door na de foto.

Als de streefstanden zijn bereikt, gaat het hekwerk weg. Willem van der Sloot, bekend als 'de hertenfluisteraar van Zandvoort' wil dat het hek zo snel mogelijk van de brug verdwijnt. "Ze zeiden dat het hekwerk er tijdelijk zou komen. Ze hadden 5 jaar uitgetrokken voor het afschot. Het hek staat er nu al 11 jaar! Die dieren hebben ruimte nodig. Bovendien zie je op dit moment bijna geen hert meer in de duinen rondlopen. En ik ben niet de enige die dat opvalt. En konijnen kunnen er echt niet doorheen."

'Verdienmodel'

Willem denkt niet dat met het direct weghalen van het hekwerk de populaties damherten dan weer snel gaan toenemen in beide gebieden. "Dat geloof ik niet. Zo'n storm zal het echt niet gaan lopen. Ik denk eerlijk gezegd dat het gewoon een verdienmodel is. Ze konden waarschijnlijk verdienen aan de geweien en het vlees. Maar er is nu bijna geen gewei meer te vinden. En door corona waren de restaurants dicht, dus het afschot zal nog wel doorgaan." 

Eerder liet Willem zien dat het hekwerk een ander probleem veroorzaakte: het scheidde de vrouwtjes van de mannetjes tijdens de paringstijd:

Het afschot zal de komende winters nog doorgaan in de duingebieden. Tenzij afgelopen winter de streefstanden zijn behaald. Het aantal in Zandvoort rondlopende herten is nog maar op één hand te tellen. Vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling is nog geen reactie gekomen op onze vragen.

Een spannende dag vandaag voor de patiënten van de huisartsenpraktijken van Co-Med in de Kop van Noord-Holland: de rechtbank besluit of Co-Med failliet wordt verklaard of niet. Wat na een eventueel faillissement gaat gebeuren, is nog niet bekend. Zorgverzekeraars hebben wel al aangegeven dat er, voor het geval dat, een noodplan klaarligt.

Al enige tijd rommelt het bij Co-Med. Het van oorsprong Limburgse commerciële bedrijf nam in het najaar van 2020 twee praktijken in Anna Paulowna en Breezand over. Als vandaag wordt besloten dat het bedrijf failliet wordt verklaard, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor de duizenden patiënten in de twee plaatsen in de Noordkop. De zorgverzekeraars hebben alvast een noodplan opgesteld voor de regio, maar de inhoud ervan is nog niet bekend.

Wat ging er allemaal aan vooraf? Een korte tijdlijn van de belangrijkste gebeurtenissen.

2020

In het eerste coronajaar, neemt het Limburgse bedrijf Co-Med twee huisartsenpraktijken in Anna Paulowna en Breezand over. Co-Med heeft op dat moment al meerdere praktijken verspreid door het land en presenteert zichzelf als dé oplossing voor de huisartsen die geen opvolger kunnen vinden en met de handen in het haar zitten; hun patiënten kunnen ze immers niet zonder huisarts achterlaten. Door de praktijk aan Co-Med te verkopen, blijft de huisartsenzorg gewaarborgd. Wel komen er voortaan meer digitale consulten.

2021-2022

Al een jaar later wordt geklaagd over Co-Med: er is vaak geen arts beschikbaar, andere huisartsenpraktijken zien mensen naar ze overstappen en er is meer druk op de huisartsenpost. De inspectie start een onderzoek naar Co-Med, nadat onder andere over de praktijk in Anna Paulowna klachten bij ze binnen zijn gekomen. Een omstreden arts van Co-Med uit Breezand wordt begin 2022 ontslagen na vermeend seksueel grensoverschrijdend gedrag.

In een documentaire van NH komen in maart 2022 veel klachten over Co-Med naar voren. De meerderheid van de klachten gaat over een slechte bereikbaarheid van de praktijk. In uiterste nood bellen mensen de huisartsenpost, of anders 112, zo geven ze aan.

2024

In maart 2024 gaat plots de huisartsenpraktijk in Anna Paulowna dicht. Door langdurige ziekte zou er geen personeel zijn. EenVandaag hoort al in 2023 een andere reden van het snelle vertrek van huisartsen en doktersassistenten: Co-Med zou haar eigen personeel niet (of niet op tijd) betalen.

De problemen voor Co-Med stapelen zich ondertussen op: ze hebben een officiële waarschuwing van de inspectie gekregen en de ene na de andere rechtszaak wordt tegen ze aangespannen. In april 2024 wordt de callcentertak van Co-Med failliet verklaard.

Hoewel Co-Med belooft dat de praktijk in Anna Paulowna snel open gaat, blijft die dicht en blijven ze patiënten doorsturen naar Breezand. En de klachten nemen niet af, integendeel. Nog altijd is de praktijk in Anna Paulowna gesloten.

Verschillende schuldeisers, waaronder doktersassistenten, zeggen dat zij nog geld tegoed hebben en hebben daarop faillissement aangevraagd. Vandaag beslist de rechter of ook de zorgtak van Co-Med failliet is.

Amsterdammers betalen ieder jaar de gemeentelijke belastingen. Voor belastingen als de afvalstofheffing en de waterschapsbelasting kun je kwijtschelding aanvragen. Dit geldt alleen voor mensen met een laag inkomen en weinig eigen geld.

We spreken Erik van Sliedregt, hij werkt bij Buurtteam Buitenveldert als schuldhulpverlener. ''Het aanvragen van kwijtschelding kan via de website van de gemeente Amsterdam en daarvoor heb je een DigiD nodig met sms-controle", legt hij uit. Voor bepaalde groepen kan deze regeling echt een verschil maken. "Het is belangrijk omdat ze toch al moeite hebben om rond te komen, vaak zijn er al betalingsregelingen, vaak schulden en het is belangrijk dat ze ook een reservepotje hebben voor onvoorziene uitgaven.''

Een vrouw op de Dappermarkt is blij dat het aanvragen tegenwoordig makkelijker gaat. ''Wat ik weet is dat je altijd al kwijtschelding kon aanvragen, maar dan moest je zo'n heel pakket met formulieren invullen en aangezien we coronatijd hebben gehad is het nu versoepeld, dus dat je eigenlijk een versnelde procedure kunt toepassen.'' En dat dat online kan vindt ze helemaal een feest, dat wist ze namelijk nog niet.

Hulp met aanvraag bij sociaal loket

Lukt het niet om kwijtschelding online aan te vragen, dan kun je hulp krijgen van medewerkers van een buurtteam bij jou in de buurt of bij het Sociaal Loket van de gemeente Amsterdam. 

Als je hoogbejaard bent, betekent dat niet per se dat je niets meer kunt ondernemen. Dat bewees Ed Cevat toen hij in 2022 op 92-jarige leeftijd nog een parachutesprong maakte. Afgelopen week overleed 'springopa' Ed, die een heel bijzondere band had met zijn bonuskleindochter Rachelle Jonkman.

Een paar dagen na de begrafenis van Ed Cevat doet Rachelle Jonkman (32) open in haar ouderlijk huis in Zaandam. Ze is weer even thuis; als echte wereldburger heeft ze op vele plekken in de wereld gewoond en haar huidige stek is in Ierland. Afgelopen week zat ze in Mexico toen ze hoorde dat het niet goed ging met opa.

'Opa en oma', zo noemde ze Ed en Coby Cevat al gauw toen ze op 16-jarige leeftijd bij ze kwam schoonmaken in Koog aan de Zaan. Ze komt er zo’n twee keer per maand en het is er zo gezellig dat er al gauw een band is. Opa en oma hebben er een bonuskleindochter bij.

Op pad

Rachelle gaat in Zweden studeren en vertrekt daarna naar Costa Rica. Als ze terugkomt zit ze vol verhalen. Bij opa gaat het intussen slechter: Coby is overleden, hij zit er maar alleen bij en hij wordt wat somber. Rachelle besluit vaker bij opa langs te gaan.

Het blijft niet bij kopjes koffie en een spelletje. Ze gaan naar het Zuiderzeemuseum, mee met de stoomtrein, een keer in een all-inclusief hotel, naar een kerstcircus... en op reis, tot twee keer toe: naar Tenerife en naar Madeira.

Tekst loopt door onder de foto's.

Als Rachelle voorstelt om nog eens wat te doen komt opa met Texel op de proppen. Daar heeft hij in zijn dienstjaren gezeten. Een tijdje later belt hij Rachelle: 'Parachutespringen, is dat niet wat?' Denkt hij er eerst helemaal niet bij na om dat zelf ook te doen, daarna geeft hij aan het zelf ook wel aan te durven. 

De eerste poging is in 2020, als ze het weekendje Texel doen. Maar de bewolking gooit roet in het eten. Er zit nog wel een pleziervluchtje in, maar het springen moet wachten.

De sprong 

Corona komt tussendoor, de tijd verstrijkt en opa kwakkelt wat met zijn gezondheid. Hij geeft de wens om te springen op. 'Rachelle, ik heb het gevoel dat ik het niet meer kan.' Een vriend van Rachelle neemt zijn plek in en de drie gaan nogmaals naar Texel. 

Rachelle: "Staan we daar. Prachtig weer, echt alles zit mee. En opeens wordt aan m'n opa gevraagd of-ie niet toch mee wil." Hij bedenkt zich, wordt medisch gekeurd en voor hij het weet staat hij alsnog in parachutespringkleding.

Bekijk hieronder wat er daarna gebeurt. Tekst loopt door onder de video.

De dagen erna gaat het verhaal over de dan 92-jarige Ed die uit een vliegtuig springt razendsnel rond. De beelden van NH worden bij de NOS en Jinek getoond, vele radiozenders hangen bij Rachelle aan de lijn.

Ed wordt een lokale beroemdheid: taxichauffeurs spreken hem aan, mensen willen met hem op de foto en de buurman maakt een fotocollage. "Die hing tot de laatste dagen letterlijk in zijn kamer." De aandacht doet hem goed: "Dat gaf hem zoveel energie en leven. Hij fleurde echt op."

Tekst loopt door onder de foto's.

Een paar maanden na de parachutesprong gaat het mis. Opa valt nog een keer, maar deze keer onbedoeld. Tot dan toe woonde hij zelfstandig, maar dat zit er na dit ongeluk niet meer in. Hij komt in verpleeghuis Guisveld in Zaandijk te wonen. Rachelle: "Daar kende hij nog een oude vriend van vroeger, die daar ook zat."

Drukke agenda

Binnen de kortste keren is opa het nieuwste lid van de sjoelvereniging. Niemand kent het schema met activiteiten van het verpleeghuis zo goed als hij. "Dan ging het serieus zo: 'zondag kan ik niet hoor lieverd, want dan is er livemuziek. En donderdag kan ik ook niet, want dan ga ik sjoelen.'"

Opa stond makkelijk in het leven, zegt Rachelle liefdevol. Als iets niet gaat, dan moet je je daar niet al te druk over maken. "'Niet forceren' was één van zijn motto’s. Die mindset heeft hem heel ver gebracht."

Tekst loopt door onder de foto.

Rachelle is Mexico als ze hoort dat het niet goed gaat met opa. Geestelijk is hij nog best scherp, maar zijn lichaam is op. Ze komt eerder terug en kan nog met hem praten voordat hij sterft. Op de begrafenis zijn ongeveer veertig mensen. In de drie speeches gaat het drie keer over de sprong.

"Het was oké voor hem. Al is hij geen honderd geworden, zoals hij altijd zei." De ballonvaart die hij nog een keer wilde doen zat er niet in, maar hij heeft z’n laatste jaren goed gebruikt. Of zoals hij het zelf verwoordde: "Net toen de rups dacht dat-ie dood ging, werd het een vlinder."