De Amerikaanse president Joe Biden heeft woensdag in Las Vegas positief getest op Covid-19. Dat meldt persbureau Reuters.

Ieder jaar is het voor veel basisscholen spannend: bestaan we volgend jaar nog? Door het nijpende lerarentekort en groeiende onderwijskoepels worden kleinere scholen steeds kleiner. Vooral in Haarlemmermeer en Amsterdam vallen ieder jaar een aantal scholen om. Ook voor de Sint Franciscusschool in Haarlemmerliede viel vandaag het doek. 

Ze maakten er, ondanks alles, een feestje van op het schoolplein van de sint Franciscusschool in het dorpje Haarlemmerliede. De leerlingen van groep 8 verlieten vandaag per trampoline de school, en 's avonds is er een groot afsluitend feest voor (oud-)leerlingen, ouders en personeel.

Maar dat kan toch het verdriet niet verhullen, vertelt oud-leerling Frans Oliehoek: "In 1963 liep ik hier zelf voor het eerst binnen, en nu moeten mijn twee kleinzoons op zoek naar een nieuwe school. De school en het dorp zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden, dat maakt dit zo jammer."

Ook voor Susan Rutte valt het afscheid zwaar: "Ik ging hier zelf naar school, mijn kind nu ook, ik woon hier tegenover. Ik weet niet anders dan dat de school hier bestaat."

Locatieleider Daisy Wijers legt uit dat een veelvoud aan problemen de 104 jaar oude school de das om doen: "Te weinig leraren, leerlingen uit de omgeving die toch voor andere scholen kiezen en een oud schoolgebouw dat veel kost om te onderhouden. Het was uiteindelijk niet meer te houden."

De Franciscusschool is verre van de enige basisschool die in de problemen komt. De aanblijvende problemen in het onderwijs zorgen voor druk bij elke school, en het zijn vaak de kleinere scholen die die druk minder goed op kunnen vangen.

Veel omgevallen scholen in A'dam en H'meer

Uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs blijkt dat het aantal basisscholen dat jaarlijks verdwijnt de afgelopen jaren stabiel ligt in Noord-Holland, zo rond de tien. Een flink deel daarvan verdwijnt niet volledig, maar fuseert bijvoorbeeld met andere scholen(gemeenschappen).

Opvallend zijn wel de plekken waar die scholen wegvallen. De gemeentes Haarlemmermeer en Amsterdam steken, in ieder geval sinds de coronapandemie, boven de rest van de provincie uit. Zowel door opheffingen als door fusies zien zij ieder jaar scholen verdwijnen.

Het schoolpersoneel prijst zich gelukkig dat zowel zijzelf als alle leerlingen al een plek hebben gevonden voor komend schooljaar, maar hun geliefde school achterlaten doet wel pijn. Zo ook voor Trude Stuart, die als sinds 1997 voor de klas staat in Haarlemmerliede: "Je vergroeit toch wel met zo'n plek, en het heeft ook iets unieks. In zo'n kleine dorpsschool kan je veel makkelijker dingen organiseren, en het contact is vaak heel direct. Dat ga ik ontzettend missen."

Het historische schoolgebouw is aangekocht door de gemeente, maar wat er precies mee gaat gebeuren weet ook locatieleider Wijers nog niet: "De kinderopvang mag er in ieder geval nog een jaar blijven, maar de verdere toekomst is nog ongewis."

Het aantal woninginbraken in Noord-Holland in het eerste halfjaar van 2024 is licht gedaald, in vergelijking met de eerste zes maanden van vorig jaar. Toch zijn er een aantal gemeenten waarbij extra voorzorgsmaatregelen geen overbodige luxe is. In die gemeenten werd niet (veel) vaker ingebroken dan op andere plaatsen, maar ook (fors) vaker ten opzichte van vorig jaar. 

In de eerste zes maanden van dit jaar werd er per dag gemiddeld 58 keer ingebroken in een woning in Nederland. In totaal noteerde de politie in het eerste half jaar 10.500 woninginbraken. Dat zijn er iets minder dan in dezelfde periode vorig jaar, toen er zo'n 10.800 aangifte werd gedaan. 

Sinds de politie in 2012 begon met het bijhouden van het aantal woninginbraken, laten de cijfers een dalende trend zien. In het eerste half jaar van 2012 ging het om 44.000 inbraken, terwijl dat in de zes maanden van 2019 was gedaald tot 18.000.  Alleen in de eerste helft van 2021 waren er met zo'n 54 per dag minder woninginbraken dan nu, maar toen moesten mensen thuisblijven door strenge coronamaatregelen.

Zestien minder woninginbraken in Noord-Holland

In Noord-Holland zijn er dit eerste half jaar 1933 woninginbraken gepleegd. Dat zijn er zestien minder dan vorig jaar (1917). Noord-Brabant en Flevoland zijn de enige provincies waar het aantal inbraken in het eerste half jaar hoger lag dan in het eerste half jaar van 2023. Afgezet tegen het aantal inwoners is er in deze twee provincies het vaakst ingebroken.

Tekst gaat verder onder de grafiek.

Laren spant niet alleen in Noord-Holland de kroon, maar is ook landelijk de gemeente waar (gecorrigeerd voor het aantal huishoudens) het vaakst wordt ingebroken.

De afgelopen zes maanden zijn er 36 woninginbraken gemeld in het dorp, wat neerkomt op 4,9 inbraken per duizend huishoudens. Van januari tot en met juni 2023 waren dat 4,4 inbraken per duizend huishoudens.

In Heemstede is een grotere stijging te zien: van 2,1 naar 2,9 inbraken per duizend huishoudens. Het afgelopen half jaar werd er in de gemeente 36 aangifte gedaan, tien keer vaker dan in het eerste half jaar van 2023. 

Derde meest populaire gemeente bij woninginbrekers

Amstelveen maakt de top 3 compleet. In dit eerste half jaar is er 125 keer ingebroken in die gemeente. Vergeleken met de eerste zes maanden van vorig jaar zijn dat tien inbraken meer. Gemiddeld werden er dit eerste half jaar 2,8 woninginbraken per duizend huishoudens gepleegd, vorig jaar waren dit er 2,5 per duizend huishoudens.

Tekst gaat verder onder de kaart. In andere provincies zijn ook woninginbraken, maar in onderstaande kaart zijn deze resultaten weggelaten.

In noordelijke regio's wordt relatief minder vaak ingebroken. Zo zijn Drechterland, Hollands Kroon en Landsmeer relatief gezien de minst populaire gemeenten onder inbrekers.

Drechterland is het veiligst: daar werd het afgelopen jaar maar 2 keer ingebroken. Dat zijn er 0,2 per duizend huishoudens. Daarmee is een flinke daling ingezet: in het eerste half jaar van 2023 waren dat er namelijk nog 14, oftewel 1,6 per duizend huishoudens. 

Hollands Kroon en Landsmeer

Op een gedeelde tweede plek staan Hollands Kroon en Landsmeer. In Hollands Kroon zijn acht woninginbraken en in Landsmeer twee woninginbraken. Dat zijn in beide plaatsen 0,4 woninginbraken per duizend huishoudens.

In Hollands Kroon zijn er de eerste zes maanden van vorig jaar nog 21 woninginbraken gepleegd. Dat houdt in dat er bij 1 op de duizend huishoudens werd ingebroken. In Landsmeer zijn er negen woninginbraken gepleegd, wat neerkomt op 1,8 woninginbraken per duizend huishoudens.

Meer inbraken in de zomervakantie

Nu de zomervakantie aanbreekt, is de kans groot dat in alle gemeentes het aantal inbraken stijgt. Doorgaans stijgt het aantal inbraken met een kwart. Om inbraken te voorkomen, raadt de politie voor elkaar een oogje in het zeil te houden, geen adressen op kofferlabels te schrijven en geen berichten over vakanties openbaar op sociale media te plaatsen. 

De GGD’s hoeven geen schadevergoeding te betalen aan alle mensen die in een databank van coronatesten stonden, en van wie de gegevens mogelijk door een dataroof op straat zijn komen te liggen.

Na een herstel vorig jaar van de historische coronadip, zakt de verkoop van nieuwe auto’s weer weg en blijkt de opleving van 2023 maar van korte duur. De autoverkoop zal in 2024 en 2025 wegzakken en blijft ver onder het niveau van voor de covidpandemie.

Na zeven jaar heeft ondernemer René Koelman eindelijk z’n gewenste vergunning binnen. Hij mag vanaf nu publiek ontvangen bij Kaasfort Amsterdam, gelegen in het Fort Zuiderwijkermeer naast de weg tussen Assendelft en Beverwijk.

In het fort liggen sinds 2021 kazen te rijpen van het bedrijf van Koelman. Hij wil echter meer. In 2017 al vroeg hij een vergunning aan om ook activiteiten te organiseren en dus publiek te ontvangen. Door onder andere bezwaren uit de buurt en procedures duurt het in totaal zeven jaar voordat de vergunning rond is.  

Hij belooft dat er geen massale bezoekersstromen komen. "We hebben afspraken gemaakt met de buurt, dat we op beperkte tijden open zijn. Het moet ook geen overloop worden." De ondernemer denkt aan masterclasses en andere evenementen rond kaas. Daarnaast kan het fort volgens hem gebruikt worden als vergaderlocatie. 

Indruk van het fort

In de video hieronder krijg je een korte indruk van het fort. Komende maandag 22 juli zie je meer als NH-presentator Koen Bugter het fort bezoekt voor het programma Zomertoer. Hij passeert daarbij alle tien de regio's die onze provincie rijk is.

Tekst loopt door onder de video. 

Koelman is opgelucht dat het nu is gelukt met de vergunning. "Ik vind het nog moeilijk te bevatten na zeven jaar. Opgeven is niet echt iets voor mij, maar ik heb af en toe wel heel slecht geslapen. De coronajaren kwamen er ook nog tussen. Al met al is het nog een wonder dat we hier staan."

Komende maand vinden er al enige activiteiten plaats, Koelman mikt op september voor de opening. Het exacte moment moet nog worden bepaald in overleg met de eigenaar van het fort, Landschap Noord-Holland.  

Wereldwijd is de focus op Covid-19 na een aantal bizarre jaren sterk afgenomen. In de wielersport heerst er echter angst voor corona, alsof we weer aan het begin staan van de epidemie.

Spitten bijstandsgerechtigden binnenkort vuilniszakken in de Haarlemmermeerse straten door, opzoek naar adresgegevens van afvaldumpers? Als het aan de lokale CDA- en VVD-fractie ligt wel. En ook het college heeft er wel oren naar om mensen van een uitkering naar een baan als buitengewoon opsporingsambtenaar te helpen. 

"Afval dumpen is een milieudelict en strafbaar, al wordt het lang niet altijd bestraft", vertelt Mark Achterbergh-Copier in gesprek met NH. De motie die hij met zijn CDA-collega Erik van der Peet indiende, is eerder deze week door de Haarlemmermeerse raad aangenomen.

Volgens hen snijdt het mes aan twee kanten: je helpt mensen die recent in de bijstand zijn beland snel aan een nieuwe baan én het vermindert bijplaatsingen - ophoping van meerdere afvalzakken - bij de ondergrondse containers. 

Afvalinzamelaar rijdt extra ronde voor bijplaatsingen

Net als in veel andere grootstedelijke gebieden zijn die bijplaatsingen in Haarlemmermeer een groot probleem. Sinds de coronapandemie wordt er op sommige plekken zelfs zoveel afval naast ondergrondse containers geplaatst dat afvalinzamelaar Meerlanden sindsdien op maandag een extra ronde rijdt.

Regelmatig gaat het om grofvuil waaronder koelkasten, matrassen en ander witgoed of meubilair, maar ook vuilniszakken worden geregeld naast de ondergrondse containers gezet in plaats van erin gegooid. Dat gebeurde begin dit jaar bij een flat in de Hoofddorpse wijk Graan voor Visch, waar toen net ondergrondse containers waren geplaatst.

"Ik denk dat mensen nog even moeten wennen. Ik hoop dat het beter wordt, want het is vlak bij het water, en niemand wil ongedierte", zei een woordvoerder van Meerlanden toen tegen NH. 

Dat ongedierte is ook waar Achterbergh-Copier zich zorgen over maakt. "Als vogels die zakken opentrekken, komt al dat afval op straat." Hij erkent dat het niet overal gebeurt. "Er is een aantal hotspots, maar er zijn te weinig boa's om daarop te handhaven."

'Belangrijke ervaring opdoen'

De raadsleden stellen daarom voor om Haarlemmermeerders met een bijstandsuitkering de mogelijkheid te geven om zich op te leiden tot boa. "Een samenwerking met het werkgeverspunt (WSP) ervoor kan zorgen dat circa 4-6 uitkeringsgerechtigden (met behoud van uitkering) worden opgeleid en belangrijke ervaring kunnen opdoen", schetsen ze in hun motie. 

Het is geen onbekend terrein, benadrukt het VVD-raadslid in gesprek met NH. "Dit hebben we tijdens de coronaperiode ook gedaan. In totaal zijn er toen zestien boa's vanuit een uitkering begonnen." Volgens Achterbergh-Copier werken er inmiddels nog drie boa's voor de gemeente Haarlemmermeer. 

Hij benadrukt dat er voor het project vooral mensen moeten worden aangetrokken die recent een bijstandsuitkering hebben gekregen. "Die zijn nog gemotiveerd om te werken, bij mensen die al een paar jaar een uitkering hebben, is die motivatie vaker verdwenen."  

Makkelijker handhaven op 'afvalaso's'

Met die vier à zes extra boa's in opleiding, wordt het makkelijker om te handhaven op 'afvalaso's', benadrukt het VVD-raadslid. Afvalaso's op heterdaad betrappen, zal lastig blijven.  "Maar zij kunnen in vuilniszakken op zoek gaan naar adresgegevens", licht hij toe. Hij erkent dat het met grofvuil, zoals witgoed, lastiger is omdat daar meestal geen adresgegevens op staan. "Maar wel een serienummer."  

Toch ligt het niet voor de hand dat de daders hoge boetes zullen krijgen, zoals in Enschede. Naar Singaporees voorbeeld stemde de gemeenteraad daar eerder dit jaar met boetes tot wel duizend euro voor het dumpen van afval.

"Hoge boetes zijn niet per se de meest effectieve aanpak", zei de gemeente naar aanleiding van stankoverlast bergen afval in de wijk Overbos. "Bij een overgang naar een nieuwe situatie is het allereerst belangrijk om iedereen te betrekken en goed te informeren over de juiste manier van afval aanbieden."

Ook Achterbergh-Copier en Van der Peet vinden dat de communicatie richting de inwoners over 'onwenselijke gedrag' rond het aanbieden van afval 'onverkort moet worden doorgezet'. Toch hopen ze met hun voorstel om uitkeringsgerechtigden in te zetten als afvalboa's de verrommeling van de openbare ruimte in Haarlemmermeer tegen te gaan.  

De wethouder is enthousiast over de motie van de raadsleden, zo laat een woordvoerder weten. "In samenwerking met het Werkgeversservicepunt zoeken we naar geschikte kandidaten. De verwachting is dat we hiermee na het zomerreces concreet mee aan de slag kunnen."

Spitten bijstandsgerechtigden binnenkort vuilniszakken in de Haarlemmermeerse straten door, opzoek naar adresgegevens van afvaldumpers? Als het aan de lokale CDA- en VVD-fractie ligt wel. En ook het college heeft er wel oren naar om mensen van een uitkering naar een baan als buitengewoon opsporingsambtenaar te helpen. 

"Afval dumpen is een milieudelict en strafbaar, al wordt het lang niet altijd bestraft", vertelt Mark Achterbergh-Copier in gesprek met NH. De motie die hij met zijn CDA-collega Erik van der Peet indiende, is eerder deze week door de Haarlemmermeerse raad aangenomen.

Volgens hen snijdt het mes aan twee kanten: je helpt mensen die recent in de bijstand zijn beland snel aan een nieuwe baan én het vermindert bijplaatsingen - ophoping van meerdere afvalzakken - bij de ondergrondse containers. 

Afvalinzamelaar rijdt extra ronde voor bijplaatsingen

Net als in veel andere grootstedelijke gebieden zijn die bijplaatsingen in Haarlemmermeer een groot probleem. Sinds de coronapandemie wordt er op sommige plekken zelfs zoveel afval naast ondergrondse containers geplaatst dat afvalinzamelaar Meerlanden sindsdien op maandag een extra ronde rijdt.

Regelmatig gaat het om grofvuil waaronder koelkasten, matrassen en ander witgoed of meubilair, maar ook vuilniszakken worden geregeld naast de ondergrondse containers gezet in plaats van erin gegooid. Dat gebeurde begin dit jaar bij een flat in de Hoofddorpse wijk Graan voor Visch, waar toen net ondergrondse containers waren geplaatst.

"Ik denk dat mensen nog even moeten wennen. Ik hoop dat het beter wordt, want het is vlak bij het water, en niemand wil ongedierte", zei een woordvoerder van Meerlanden toen tegen NH. 

Dat ongedierte is ook waar Achterbergh-Copier zich zorgen over maakt. "Als vogels die zakken opentrekken, komt al dat afval op straat." Hij erkent dat het niet overal gebeurt. "Er is een aantal hotspots, maar er zijn te weinig boa's om daarop te handhaven."

'Belangrijke ervaring opdoen'

De raadsleden stellen daarom voor om Haarlemmermeerders met een bijstandsuitkering de mogelijkheid te geven om zich op te leiden tot boa. "Een samenwerking met het werkgeverspunt (WSP) ervoor kan zorgen dat circa 4-6 uitkeringsgerechtigden (met behoud van uitkering) worden opgeleid en belangrijke ervaring kunnen opdoen", schetsen ze in hun motie. 

Het is geen onbekend terrein, benadrukt het VVD-raadslid in gesprek met NH. "Dit hebben we tijdens de coronaperiode ook gedaan. In totaal zijn er toen zestien boa's vanuit een uitkering begonnen." Volgens Achterbergh-Copier werken er inmiddels nog drie boa's voor de gemeente Haarlemmermeer. 

Hij benadrukt dat er voor het project vooral mensen moeten worden aangetrokken die recent een bijstandsuitkering hebben gekregen. "Die zijn nog gemotiveerd om te werken, bij mensen die al een paar jaar een uitkering hebben, is die motivatie vaker verdwenen."  

Makkelijker handhaven op 'afvalaso's'

Met die vier à zes extra boa's in opleiding, wordt het makkelijker om te handhaven op 'afvalaso's', benadrukt het VVD-raadslid. Afvalaso's op heterdaad betrappen, zal lastig blijven.  "Maar zij kunnen in vuilniszakken op zoek gaan naar adresgegevens", licht hij toe. Hij erkent dat het met grofvuil, zoals witgoed, lastiger is omdat daar meestal geen adresgegevens op staan. "Maar wel een serienummer."  

Toch ligt het niet voor de hand dat de daders hoge boetes zullen krijgen, zoals in Enschede. Naar Singaporees voorbeeld stemde de gemeenteraad daar eerder dit jaar met boetes tot wel duizend euro voor het dumpen van afval.

"Hoge boetes zijn niet per se de meest effectieve aanpak", zei de gemeente naar aanleiding van stankoverlast bergen afval in de wijk Overbos. "Bij een overgang naar een nieuwe situatie is het allereerst belangrijk om iedereen te betrekken en goed te informeren over de juiste manier van afval aanbieden."

Ook Achterbergh-Copier en Van der Peet vinden dat de communicatie richting de inwoners over 'onwenselijke gedrag' rond het aanbieden van afval 'onverkort moet worden doorgezet'. Toch hopen ze met hun voorstel om uitkeringsgerechtigden in te zetten als afvalboa's de verrommeling van de openbare ruimte in Haarlemmermeer tegen te gaan.  

De wethouder is enthousiast over de motie van de raadsleden, zo laat een woordvoerder weten. "In samenwerking met het Werkgeversservicepunt zoeken we naar geschikte kandidaten. De verwachting is dat we hiermee na het zomerreces concreet mee aan de slag kunnen."

De Tour de France is anno 2024 wéér in de ban van het coronavirus. Zaterdagochtend maakte de ploeg Ineos-Grenadiers bekend dat Tom Pidcock niet op zal stappen voor de veertiende etappe vanwege de symptomen van Covid-19.

Het nieuwe album Broederband van de band Hulst van de Amsterdamse broers Auke en Hans Hulst, staat vol met literaire Nederpop. Liedjes die gaan over reizen, liefdes en de bizarre jeugd van het tweetal. Succesvol auteur Auke en journalist Hans Hulst groeiden als kinderen op in afwezigheid van hun ouders in een gehucht in Groningen. De vondst van het White Album van de Beatles opende hun ogen voor muziek. "Met twee van de beste liedjesschrijvers ooit in één band zijn The Beatles voor mij het enige wonder waar ik in geloof", zegt Auke Hulst.  

Als jochies op het platteland van Groningen in de jaren 80 hadden de broertjes Hulst al een keer een bandje samen met een vriendje. Ze noemden zichzelf de Zwikkies, maakten punkmuziek en schopten overal tegenaan. "Liedjes over hoerenlopen, drugs en vooral dat alles kapot moest", lacht Auke. Tegenwoordig maken ze met Hulst als brave mannen van 50 beschaafde popliedjes met een hoog literair gehalte.

Dat is niet gek, want Auke is succesvol romanschrijver en Hans journalist. De plaat Broederband is ook uitgebracht met een bijbehorend boek. Liedjes met een verhaal die luisteraar en lezer meenemen van oude liefdes die teloor gingen naar de burgeroorlog in Myanmar. Van de ontwrichting van de corona-jaren naar een bar in Montana. Van een toekomstig dystopia naar de jeugd op het Groninger platteland. 

Auke en Hans groeiden op in het gehucht Denemarken in Groningen. Hun vader stierf op zeer jonge leeftijd en hun moeder was niet echt als opvoeder in de wieg gelegd en zwierf het liefst overal en nergens rond. "Het was een chaotische jeugd waarin we met onze zussen vaak alleen in huis leefden. Voordeel was dat we ook heel veel vrijheid hadden", vertelt Auke. Hij schreef er eerder het boek Kinderen van het Ruige land over. 

Als jongetjes van acht vonden ze ook het White Album van The Beatles ergens in een doos in het in hun huis. "Het was een plaat met zo'n uitklaphoes en een poster daarin met foto's van de bandleden en ook de teksten. Dat was een wereld op zich waar we helemaal in opgingen. We hebben de plaat grijs gedraaid", vertelt Hans.

The Beatles zijn voor Auke ook het enige wonder dat hij erkent. "Hoe toevallig is het dat Paul en John, de beste liedjesschrijvers aller tijden elkaar in Liverpool van de jaren 60 zijn tegengekomen!" Het witte album is ook een soort blauwdruk geworden voor het album Broederband van Hulst. "Veel muziek wordt zonder veel uiterlijke aandacht op Spotify uitgebracht, maar wij zien albums nog als hele werelden die ook een verpakking nodig hebben en in een mooie vorm gegoten moeten worden. Misschien zijn we daar ook wel heel erg ouwe lullen in", aldus Auke Hulst.   

De plaat en bijbehorend boek Broederband van Hulst is nu uit. De muziek is overigens ook op Spotify te beluisteren. Het boek Kinderen van het Ruige Land van Auke Hulst is nog steeds verkrijgbaar. 

Het zal geen veelgemaakte keuze zijn: je pilotensalaris opgeven om als vrijwilliger te gaan vliegen voor het goede doel. Pilotenkoppel Joost en Ruth de Wit-van der Ploeg deed dat wel. Zij verruilden de grote Boeings en Schiphol voor het primitievere Afrika.

Als kind dromen Joost en Ruth er al van om piloot bij de KLM te worden. Joost begint op 16-jarige leeftijd al met zweefvliegen en Ruth haalt zelfs haar vliegbrevet eerder dan haar rijbewijs. En de kinderdromen komen uit: Joost begint in 2001 en Ruth in 2008 bij KLM. Als kers op de taart ontmoeten ze elkaar  in 2008 in de cockpit van een Fokker 70 van KLM Cityhopper. 

Allebei zijn het echte vliegtuigliefhebbers. Joost vliegt de laatste jaren als captain op de Boeing 737 en Ruth als co-piloot op de Boeing 777 en 787. Dat ze anno 2024 in de bossen van Kenia in een kleine, eenmotorige Cessna zouden vliegen, hadden ze nooit gedacht. 

Tekst gaat verder onder de foto's. 

Tijdens de coronaperiode lezen ze het verhaal van een dame die zich voorbereidt om voor de organisatie MAF Nederland te gaan vliegen. De vrouw heeft op dat moment nog geen vliegervaring en wordt opgeleid tot bushpiloot, zodat ze in ontwikkelingsgebieden als piloot kan worden ingezet.

"Wij vonden dat heel interessant en wilden haar financieel gaan helpen omdat het vliegen heel duur is", vertelt Joost de Wit. "Nadat we haar ontmoet hadden bij vliegveld Teuge en meer hoorden over de organisatie, bleef ik maar denken aan 'vliegen met een missie'. Ik dacht dat het gevoel wel over zou gaan, maar dat ging het niet. Het had me te pakken."

Als Joost dat twee weken later aan Ruth opbiecht, blijkt zij hetzelfde gevoel te hebben. En dat terwijl ze zich nooit eerder aangetrokken hadden gevoeld tot missievliegen. Het stel besluit er iets mee te gaan doen. Maar dat gaat niet over een nacht ijs. 

"Het was geen makkelijke beslissing. Je doorloopt een heel proces met eerst praktische bezwaren zoals: waar kom je terecht, hoe zit het met de veiligheid? En hoe zit het met educatie voor onze kinderen? Maar die zaken waren allemaal oplosbaar. En dan: gaan we dit echt doen? Onze baan bij KLM opzeggen?", vertelt Joost. 

Ruth vult aan: "We hebben ons er erg goed in verdiept, veel gepraat met bushpiloten en ook gebeden met de pastor in onze kerk. We vroegen God om bevestiging. Maar eigenlijk wisten we het al dat dit hetgeen was wat we moesten doen, we voelden rust. We hebben het ervaren als Gods roeping: dit is waar hij ons nodig had, om anderen te gaan helpen."

Noodhulp & medische vluchten

Na het behalen van de juiste brevetten en een speciale bushpiloottraining in Nederland, vertrekt het stel met hun twee kinderen Naud (10) en Annemijn (7) in januari naar Nairobi. Ook in Kenia doorlopen ze weer een vliegopleiding omdat ze ook volgens de Keniaanse regels gekeurd en getraind moeten zijn om te mogen vliegen. Bovendien is er ook nog een werkvergunning nodig.

Tekst gaat verder onder de foto.

Sinds een paar weken heeft Joost de juiste papieren en vliegt hij als co-piloot mee met de vluchten. Maar als de werkvergunning er is en hij genoeg ervaring heeft opgedaan, zal hij - net als Ruth - in zijn eentje vluchten doen voor MAF. 

En die vluchten zijn erop gericht om andere hulporganisaties te helpen. Zo vliegen ze de ene keer met teams die waterputten slaan of waterfilters uitdelen en dan weer met dierenartsen die ziek vee moeten oplappen. Maar ook medische hulp voor de bevolking is hard nodig. 

Tekst gaat verder onder foto's en video.

"Zo doen we ook af en toe een 'medische safari', waarbij je in drie tot vier dagen een tour doet langs plekken om mensen medische zorg te geven. Soms moeten mensen er dagen voor lopen om dan bij zo'n plek te komen. Je ziet dan mensen met botbreuken of zwerende wonden. Maar er worden ook ter plaatse staaroperaties gedaan, onder primitieve omstandigheden", vertelt Joost. 

Na zware overstromingen waren veel mensen in Kenia afgesloten van de buitenwereld. Ruth en collega captain Jono vlogen toen naar hen toe met hulpgoederen. 

Tekst gaat verder onder de foto's. 

"Het is bijzonder om te zien dat je het verschil kan maken met iets kleins als een muggennet of slaapmat, met zeep en eten. Iets simpel als ORS tegen diarree of pillen waar je water mee kan ontsmetten, kunnen echt het verschil maken."

Joost en Ruth komen soms 'schrijnende situaties' tegen. "Natuurlijk is het ook fijn dat je kan helpen. Het geeft de mensen toch hoop, er kijkt iemand naar hen om. Veel mensen die in armoede leven, kijken niet ver in de toekomst, die leven met de dag. Vandaag heb ik honger en jij helpt me", vertelt Ruth. 

Geiten op de landingsbaan

Dat het vliegen als bushpiloot veel uitdagingen biedt, is iets waar Ruth en Joost van op de hoogte waren. Het contrast met het vliegen voor een luchtvaartmaatschappij als KLM kan bijna niet groter.

"Landingsbanen zijn onverhard en liggen vaak tussen de heuvels of andere moeilijk bereikbare gebieden. Je checkt altijd eerst de baan: zijn er geen gaten, termietenheuvels, geiten of heeft iemand er een fiets op laten liggen. Als je mensen ziet lopen, moet je je afvragen wat die mensen gaan doen. Wat is de dreiging hiervan. Je moet heel goed anticiperen", vertelt Joost. 

"Dat was natuurlijk ondenkbaar bij KLM: dat je eerst even laag over de landingsbaan vliegt om 'm even te keuren", lacht Joost. 

Tekst gaat verder onder de video.

Het stel kan wel zeggen dat ze veel nieuwe vliegskills opdoen in Kenia, die ze bij KLM nooit zouden hebben opgedaan.

Gevaren

Vliegen in Kenia is namelijk ook risicovoller. Ook de luchthaven Wilson Airport zorgt voor wat uitdagingen. "Het is hier heel druk met allemaal kleine vliegtuigen. In de lucht is het een wespennest. Vliegtuigen vliegen op zicht. Dus je moet heel goed uitkijken voor ander verkeer en samenwerken met de piloten om je heen om het in goede banen te leiden"

"En het gaat ook af en toe mis: begin dit jaar nog botsten twee vliegtuigen tegen elkaar aan," vertelt Joost. Voorheen vlogen hij en Ruth bij KLM ook naar Kenia, maar naar de grotere, modernere luchthaven van Nairobi. Een wereld van verschil. 

Gewapende bendes 

Ook sociale onrust is een element in hun nieuwe bestaan. Momenteel zijn er veel demonstraties in Nairobi tegen de overheid wat voor onrust zorgt in de stad. "De kinderen zijn vier dagen niet naar school geweest en als we de compound niet uithoeven, doen we dat niet", vertelt Ruth. 

Maar ook tijdens het vliegen zijn er gevaren. Een van de bestemmingen is Zuid-Soedan, waar de onrust nog veel groter is. "Er is daar burgeroorlog geweest waardoor het land instabiel is geworden. Er zijn rebellengroepen die de macht willen. en het is heel onveilig omdat er veel wapens rondslingeren.  Er is veel ellende en armoede", schetst Joost. 

En juist daarom willen veel hulporganisaties daarnaartoe. "Over de weg is het te gevaarlijk, en daarom willen ze dan vliegen. En dan komt het op ons aan", zegt Joost. Toch weerhoudt dat het stel er niet van om dit werk te doen. "KLM zou nooit op dit soort plekken vliegen. Alleen MAF móet er vliegen. Maar niet ten koste van alles, als er serieuze gevaren zijn, wijken we uit. En gelukkig zijn de vliegtuigen van alle gemakken voorzien: we hebben radar, gps en satellietcommunicatie. 

Minder luxe 

Dat het stel nu geen riant salaris meer verdient, vinden ze geen probleem. "We hebben nu alleen een toelage met huishoudgeld. Al onze kosten worden van donaties betaald. We moeten nu veel bewuster met geld omgaan en dat is prima", vertelt Joost.  

Het gezin woont op een beveiligde compound van MAF met andere expats. Het compleet andere leven dan dat zij in Nederland hadden, went verbazingwekkend snel, vertellen ze. 

"Wat ik van het vliegen bij een grote luchtvaartmaatschappij mis, is het reizen. Hier ga je soms naar Oeganda of Zuid-Soedan, maar het is een beperkt rondje. Voor de rest mis ik niks", zegt Ruth. "Het voelt heel goed om hier te zijn. We zijn op onze plek. We zijn hier hard nodig en kunnen hier echt iets betekenen."

Remco Evenepoel verwacht dat de vermoeidheid bij de renners een rol gaat spelen in de twee etappes door de Pyreneeën.

Naomi Bleekemolen (29) uit Amstelveen kampt naast een eetstoornis met verschillende lichamelijke aandoeningen. Passende zorg is er (nog) niet. Haar leven staat stil, terwijl ze niets liever wil dan beter worden. "Overal hoor ik dat ik enorm gemotiveerd ben, maar wel te kwetsbaar en vatbaar."

Goede vriendin Estelle Jilissen omschrijft de situatie waarin haar vriendin is beland als 'heftig en onwerkelijk.' Vooral haar lichamelijke aandoeningen zorgen ervoor dat ze in de zorg tussen wal en schip valt. "Het systeem trekt eigenlijk zijn handen er vanaf", vertelt ze aan NH.

De verantwoordelijkheid over haar zorg ligt nu bij Naomi's huisarts, maar die kan haar alleen doorverwijzen naar specialisten, waar ze vervolgens niet terechtkan. Daarom draaien haar vriendinnen en partner nu een soort wisseldiensten om Naomi te helpen waar kan en nodig is.  "Maar echte zorg kunnen wij natuurlijk niet bieden."

Daarom zamelen ze nu geld in om onder andere de therapeut die Naomi zelf heeft ingeschakeld te kunnen betalen. "Zij is een ervaringsdeskundige en helpt me vooral de dagen door te komen. Dat wordt niet vergoed door de zorgverzekering", legt Naomi uit.  

Sportieve meid

Zes jaar geleden gooit een eetstoornis Naomi's leven volledig overhoop. Ze gaat van een sportieve meid die graag danst en badmintont met een rijk sociaal leven naar iemand die nauwelijks energie heeft om naar buiten te gaan. Haar baan als docent op een montessorischool moet ze opgeven. 

Naomi besluit de strijd aan te gaan met haar eetstoornis, maar een berg aan lichamelijke ellende die ze op zich af krijgt, maakt haar herstel heel moeilijk. "Ik heb astma en kreeg in totaal acht keer corona." Dat heeft flinke longschade veroorzaakt, waardoor Naomi lange tijd volledig afhankelijk is geweest van zuurstof.

Als ze daar aardig van is hersteld komt een half jaar geleden het RS-virus om de hoek kijken waardoor het zuurstofgehalte in haar bloed weer flink daalt. "Daarnaast heb ik een aandoening aan mijn blaas en baarmoeder, waardoor ik meerdere blaasontstekingen en nierbekkenontstekingen heb gehad", legt Naomi uit. 

Als ze bij een eetstoorniskliniek aanklopt, krijgt de Amstelveense steeds te horen dat ze lichamelijk te zwak is en eerst aan moet sterken. "Ze durven het anders niet aan." Anderhalf jaar geleden wordt ze opgenomen in het AMC. "Daar moest ik aansterken, maar ik had nog steeds veel blaasontstekingen en een extreem lage bloeddruk die ondanks alle inzet van artsen en internisten maar niet omhoogging."

Dat resulteert in een frustrerende strijd. "Ik deed heel erg mijn best om mijn eetplan te volgen en aan te komen in gewicht, maar werd steeds weer ziek. Dan werkte ik vier weken om anderhalve kilo aan te komen en was er in een week alweer drieëneenhalve kilo af." 

Tekst gaat verder onder foto's

In april wordt ze na veertien maanden uit het ziekenhuis ontslagen, maar kort daarna gaat het helemaal mis. Een nieuwe nierbekkenontsteking leidt tot een sepsis (extreem heftige reactie van het lichaam op een virus of bacterie) en opname op de Intensive Care. 

"Ik balanceerde op het randje. Mijn bloeddruk en hartslag waren schrikbarend laag en ik moest zo snel mogelijk gevuld worden met adrenaline, vocht en zouten." Door die behandeling stabiliseert Naomi, maar ze blijft lichamelijk heel zwak. 

Kans op overlijden

Het ziekenhuis brengt haar de pijnlijke boodschap dat ze haar lichamelijke toestand niet verder kunnen verbeteren. "Dat deden ze echt met tranen in hun ogen, want het AMC heeft alles uit de kast gehaald", benadrukt Naomi. "In de brief die de huisarts kreeg stond dat er een kans op overlijden is."

Ondanks een terugplaatsgarantie haakt de eetstoorniskliniek waar Naomi in behandeling zou gaan af. Zij hebben geen specialisten in huis die Naomi de juiste lichamelijke zorg kunnen geven en durven het daardoor niet aan. "Ik begrijp dat dat ook voor hen geen makkelijke boodschap was."  

Nu zit Naomi thuis en kan elk virus haar fataal worden. Ze is iedere dag enorm moe, maar wil niets liever dan haar eetstoornis aanpakken. "Ik zou willen dat de mentale kracht die ik heb in mijn lijf zou gaan zitten. Tijdens mijn IC-opname voelde ik één ding heel duidelijk: ik wil niet hier en nu aan dit overlijden."

Toch wordt het steeds moeilijker om de dagen door te komen. "Overal hoor ik dat ik enorm gemotiveerd ben, maar wel te kwetsbaar en vatbaar. Ze willen me geen faalervaring geven, maar niet in het zorgsysteem passen voelt juist als falen."

Hokjesdenken groot probleem

Volgens psycholoog en hoogleraar Peer van der Helm staat Naomi's verhaal niet op zichzelf. "Het hokjesdenken is het grote probleem in de GGZ. Het is een 'one track pony'. Komt er iets bij, dan weten ze het even niet meer."

Ook oud-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Hugo de Jonge erkende in 2019 al dat er in de anorexiazorg vaak geen passend zorg aanbod is. "En zeker niet in de combi van somatische (lichamelijke) zorg en psychische zorg die op dat moment nodig is."

Leven

Dat jaar werd een landelijke ketenaanpak in gang gezet, maar volgens Van der Helm is er voor mensen met een complexe problematiek nog weinig veranderd. "Waar het nog steeds misgaat is dat er vaak vanuit wordt gegaan dat iemand met een eetstoornis wilsonbekwaam is. Er zijn behandelaren nodig die deze cliënten niet dehumaniseren, maar erkennen dat het mensen zijn met basisbehoefte en behoefte aan zingeving."

Ook Naomi snakt ernaar om weer echt deel te kunnen nemen aan het leven. "Ik ben 29 jaar en wil zoveel meer kunnen dan dit." Ze hoopt dat de inzamelingsactie genoeg geld oplevert om de komende tijd de therapeutische steun te kunnen krijgen die haar situatie vraagt, maar het is uiteindelijk niet de oplossing. "Ik ben nu aan het overleven en niet aan het leven."

Vriendin Estelle vindt dat er zo snel mogelijk een hervorming binnen de eetstoorniszorg moet komen zodat de combinatie met de behandeling van lichamelijke klachten wél mogelijk wordt. "Voor Naomi en mensen die in eenzelfde situatie zitten is nu gewoon geen plek. Er wordt hen geen perspectief geboden. Ik zie haar lijden en vechten en dat is echt geen doen." 

Roken raakt weer in de mode onder jongeren in Haarlem en omstreken. Bijna een kwart van de Haarlemmers tussen 16 en 25 jaar steekt regelmatig een vape of traditionele sigaret op. Ook het gebruik van drugs neemt toe. Kenners wijten het aan geestelijke problemen. En mobieltjes. “We gaan op zoek naar quick fixes.”

De cijfers laten een duidelijke trend zien. Na jaren van daling gaat de lijn in de grafiek zo rond het jaar 2020 weer omhoog: het aantal rokende jongeren in Haarlem neemt toe. Dat blijkt uit de Jeugdmonitor 2023, waarmee GGD Kennemerland een indruk geeft van het gebruik van verslavende middelen onder jongeren. 

Vapes

Hoewel ook traditionele sigaretten populairder worden, wijt de gemeentelijke gezondheidsdienst de stijging voornamelijk aan vapes, de zogenaamde e-sigaretten. Het percentage scholieren dat wekelijks sigaretten rookt of vapes gebruikt, stijgt van 7% in 2019 naar 13% in 2023.

Ook nemen de jongeren vaker drugs. Na een dip in coronatijd constateert de GGD dat meer jongeren drugs of wiet gebruiken. In de enquêtes bekent bijna een kwart van de Haarlemmers tussen 16 en 25 jaar de afgelopen vier weken softdrugs te hebben gebruikt. 15% van de respondenten zei harddrugs tot zich te hebben genomen.

Het toenemende gebruik van verslavende middelen onder Haarlemse jongeren heeft volgens de GGD een culturele oorzaak. Als risicofactoren noemt een woordvoerder ‘een slechte mentale gezondheid, meer dan vier uur schermtijd per dag, problematisch gebruik van sociale media en het niet kunnen praten met ouders of verzorgers over problemen’.

Rene van Collem uit Zandvoort komt als family-counselor veel in jeugdklinieken in de omgeving Haarlem. Hij herkent de door GGD gesignaleerde trend. "Ik zie het drugsgebruik al jaren stijgen. En het wordt alleen maar erger. In mijn tijd moest je op straat op zoek naar een drugsdealer. Nu bestel je via de app."

Toch komt het stijgende gebruik niet alleen door de grotere beschikbaarheid, volgens Van Collem. "Het is een teken van deze tijd. We hebben steeds makkelijker contact met elkaar, maar steeds minder echt, wezenlijk contact. Of het nu gaat om drinken, roken, blowen of gokken. We gaan op zoek naar quick fixes. We willen ons snel even beter voelen, maar eigenlijk zijn we op zoek echt contact."

Middelen-gebruik in Zandvoort

GGD Kennemerland deed extra onderzoek naar jongvolwassenen in Zandvoort. Uit interviews blijkt dat middelengebruik vaak al op jonge leeftijd begint en dat ouders hierin een belangrijke rol spelen. Zij gebruiken regelmatig zelf middelen. Of zij staan dit hun kinderen toe, zonder zich goed bewust te zijn van de risico’s. 

Net als in Haarlem wordt er in Zandvoort meer gerookt en worden er meer drugs gebruikt dan het Nederlandse gemiddelde. De GGD noemt ook een geografische reden: de overvloed aan horecagelegenheden in Zandvoort zorgt ervoor dat jongvolwassenen al vroeg in aanraking komen met verslavende middelen.

Overigens laten de cijfers van GGD in Bloemendaal een tegenovergestelde trend zien. Gebruikt in 2021 nog 12% van de Bloemendaalse scholieren wiet en hasj, in 2023 is dat 6%. Wel wordt hier door jongeren relatief veel alcohol gedronken, vergeleken met omliggende gemeentes. Ook in Heemstede wordt meer dan gemiddeld gedronken.

De Europese Commissie keurt opnieuw de staatssteun ter waarde van €10,4 miljard voor Air France-KLM goed. De Nederlandse en Franse overheid voorkwamen met die leningen en kredietgaranties een faillissement van het luchtvaartconcern na het uitbreken van de coronapandemie. Maar na klachten van Ryanair oordeelde de op een na hoogste rechter van de Europese Unie dat de Europese Commissie die staatssteun te gemakkelijk had goedgekeurd.

In Den Helder, een van de armste gemeenten van provincie, is het aantal bijstandsuitkeringen met bijna 20 procent afgenomen. Het staat in contrast met de landelijke trend van een lichte daling. Wat verklaart de paradox? 

Al jaren domineert Den Helder het lijstje van armste gemeente van Noord-Holland. De cijfers van mensen die vanuit een WW-uitkering in de bijstand terechtkwamen, liegen er dan ook niet om. 

In 2018 waren dat 330 mensen. Twee jaar later, in 2020, steeg als gevolg van de coronacrisis dat aantal aan 540. En nu is daar een sterke daling: vorig jaar zaten er 200 inwoners in de bijstand. 

Merkt ook de voedselbank in Den Helder. Toch blijft Nico Bais twijfelachtig. Volgens hem is de daling is niet spectaculair minder. "Het gemeentelijk beleid gaat de goede kant op, maar ik blijf pleiten voor budgetcoaches voor mensen die in de armoede zitten." Volgens Bais is er bij deze groep vaak sprake van stress en zijn ze zodoende niet in staat het huishoudboekje op orde te krijgen. 

Om de armoede in de gemeente tegen te gaan, begon Den Helder vijf jaar terug met verschillende initiatieven. Energiecoaches, jobcoaches en sollicitatietrainingen moeten er in de toekomst voor zorgen dat mensen weer uit de bijstand komen. Of, liever nog, er nooit in terechtkomen. 

Volgens wethouder Pieter Kos werpt dat nu zijn vruchten af: "Het is geweldig te zien hoe onze inspanningen om werkgelegenheid te stimuleren." Een positieve uitkomst met twee voordelen: het zorgt niet alleen voor een financieel gezondere gemeente, maar ook dat mensen hun talenten meer kunnen inzetten en zo actief kunnen bijdragen aan onze samenleving, aldus Kos. 

Toch klinkt er hier en daar ook een kritische noot. Jaymie Steeman van de Helderse Speelgoedbank ziet, ondanks de bijstandsuitkering daling, de kloof tussen arm en rijk groter worden. Bij zijn liefdadigheidsorganisatie ziet Steeman juist méér aanmeldingen. 

"De cijfers geven aan dat Den Helder sprongen vooruit gaat, maar aan de andere kant is er een groeiende groep die stelselmatig buiten de boot valt."

Hij legt uit: "Door de energiecrisis zijn veel mensen in de schuldsanering terechtgekomen. Dat zijn werkende mensen. Die zijn niet in beeld en vallen officieel niet onder de uitkeringscijfers." En dat is gevaarlijk, vervolgt Steeman. Volgens hem is de armoede na de coronapandemie aan het verschuiven.

Hij is dan ook een stuk minder positief over de toekomst van zijn Den Helder. "De kloof tussen arm en rijk is nu zo groot, dat we het niet meer in gaan halen, vrees ik."

Opvallend: het aantal mensen met een bijstandsuitkering is in Den Helder met bijna 20 procent gedaald. Dat is tegen de landelijke trend in waarin het bijstandscijfer licht daalt, zo blijkt uit cijfers van alle gemeenten. Hoewel Den Helder nog steeds kampt met de meeste armoede in de regio is wethouder Pieter Kos erg blij met de uitkomst. "Vooral omdat meer mensen hun talenten kunnen inzetten en actief kunnen bijdragen aan onze samenleving."

Den Helder staat nog steeds te boek als gemeente met de hoogste armoede in Noord-Holland. Taaie cijfers zijn het van mensen die vanuit een WW-uitkering in de bijstand terechtkwamen. Van 330 in 2018 naar 540 in 2020, als gevolg van de coronacrisis naar 200 vorig jaar. De verminderde bijstand levert inwoners veel op, schrijft de gemeente. "Wanneer inwoners aan het werk gaan vanuit een bijstandsuitkering geeft dit inwoners het gevoel weer meer deel uit te maken van de maatschappij."

Stress

Maar wat zeggen de bijstandscijfers over de armoede in de stad? De voedselbank in Den Helder merkt aan een lichte daling van het aantal cliënten dat er iets verandert in de armoedecijfers. Toch is er enige twijfel bij voorzitter Nico Bais: "De daling is niet spectaculair minder. Ik denk dat het gemeentelijk beleid wel de goede kant op gaat, maar ik blijf pleiten voor budgetcoaches voor mensen die in de armoede zitten. Ze zitten nog vaak in de stress en zijn dan niet in staat om het huishoudboekje op orde te krijgen."

Den Helder is vijf jaar geleden begonnen met het uitzetten van trajecten om armoede en werkloosheid tegen te gaan. Er zijn energiecoaches, jobcoaches en sollicitatietrainingen in combinatie met samen sporten om uit de bijstand komen of te blijven. Die inspanningen beginnen hun vruchten af te werpen, zo lijkt het. 

Wethouder Kos van Den Helder is blij met de daling van de bijstandscijfers: "Het is geweldig om te zien hoe onze inspanningen om werkgelegenheid te stimuleren en onze inwoners te ondersteunen vruchten afwerpen. Minder bijstandsuitkeringen betekenen niet alleen een financieel gezondere gemeente, maar vooral dat meer mensen hun talenten kunnen inzetten en actief kunnen bijdragen aan onze samenleving."

Blijdschap bij de gemeente, maar Jaymie Steeman van de Speelgoedbank in Den Helder is kritischer: "Goed dat er steeds meer plannen zijn om armoede aan te pakken, maar wij krijgen nog steeds meer aanmeldingen. De cijfers geven aan dat Den Helder sprongen vooruit gaat, maar aan de andere kant is er een groeiende groep die stelselmatig buiten de boot valt."

"Door de energiecrisis zijn veel mensen in de schuldsanering terechtgekomen. Dat zijn werkende mensen. Die zijn niet in beeld en vallen officieel niet onder de uitkeringscijfers. De armoede is aan het verschuiven. De coronatijd was heel moeilijk en het lijkt wel of iedere tijd een ander soort verschuiving met zich meebrengt."

Vijf jaar geleden kreeg Jaymee Steeman ook al de vraag hoe zij de toekomst van de Speelgoedbank ziet. Dat het nog steeds zou bestaan, daar was geen twijfel over. "Als je het me nu vraagt dan weet ik zeker dat we nu over vijf jaar ook nog steeds bestaan. De kloof tussen arm en rijk is nu zo groot geworden, dat we dat niet meer in gaan halen, vrees ik."

Dat gemeenteambtenaren hebben gevlogen naar steden als Brussel, Londen en Berlijn kan rekenen op stevige kritiek vanuit de Amsterdamse raad. Zo heeft JA21-voorman Kevin Kreuger om opheldering gevraagd aan verantwoordelijk wethouder Hester van Buren. 

Verrast was hij naar eigen zeggen niet, maar Kreuger begrijpt niet hoe het tot vluchten naar Brussel en Londen heeft kunnen komen. "Ze nemen alles en iedereen de maat over hoe het moet met het klimaat en met het milieu", geeft hij aan. "Maar ze vliegen zelf gewoon lekker door, zelfs naar Brussel en Londen wat korte afstanden zijn. Er wordt gewoon het vliegtuig gepakt en dat is ontzettend hypocriet."

Ambitie

Bij coalitiepartij GroenLinks is er tegelijkertijd ook onbegrip en ook daarvan kan wethouder Van Buren vragen verwachten. Al vindt Jenneke van Pijpen niet dat de geloofwaardigheid van een 'groen college' nu onder druk staat. Wel vindt ze dat zaken moeten worden aangescherpt. "De ambitie moet hoog zijn", geeft ze aan. "De ambitie moet zijn, zeker voor bestemmingen dichtbij, gewoon niet vliegen. En dat er echt een verbod is om te vliegen op afstanden zoals Brussel, Parijs, Londen en Berlijn."

Vingertje

En daar is Kreuger het mee eens, al vindt hij dat met name, omdat de coalitiepartijen vaak kritisch zijn op vliegen. "Van mij hoeft dat verbod dus niet, van mij mogen die mensen gewoon zelf een keuze maken", legt hij uit. "Alleen zo lang jij met dat vingertje wijst naar iedereen van 'dat mag niet', ja, dan zou ik bij mezelf beginnen om dat gedrag niet te vertonen. Dat is hoe ik er tegenaan kijk."

Een reactie aan AT5 van de wethouder vandaag blijft uit, zij wil eerst ingaan op de vragen vanuit de raad. De gemeente kondigde in 2022 aan dat er nieuwe richtlijnen zouden worden opgesteld die het reisgedrag van ambtenaren groener zou moeten maken. Van Buren laat in een brief van afgelopen vrijdag weten dat die richtlijnen nog altijd niet uitgewerkt zijn. Volgens de wethouder wordt er wel strenger wordt toegezien op 'het nut en noodzaak' van de reis.

De vliegreizen lagen in 2019, het jaar voor het uitbreken van het coronavirus, overigens een stuk hoger. Dat jaar werden er 500 retourtjes gemaakt. Sindsdien ligt het jaarlijks aantal vluchten een stuk lager, onder meer omdat er in 2020 en 2021 coronamaatregelen golden. 

Claudia van Zanten van BBB stapt uit de coronacommissie en dat betekent haar partij daarin dan niet langer vertegenwoordigd is. „Het gaat BBB aan het hart deze keuze te moeten maken.”

Uit cijfers van onderzoek van de GGD en het RIVM blijkt dat het zogenaamde bingedrinken - het nuttigen van vijf drankjes of meer bij één gelegenheid - onder scholieren weer terug is op het niveau van voor corona. Opvallend is dat Amsterdam met 10,5 procent achterblijft op de landelijke gemiddelde van 18,2 procent, dat ongeveer net zoveel was als in 2019. 

Het onderzoek komt voort uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023, dat inzicht geeft in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van middelbare scholieren. In de in totaal 25 GGD's in Nederland, werden eind 2023 vragenlijsten afgenomen onder tweede- en vierde- klassers van het voortgezet onderwijs. In totaal beantwoordden 188.000 scholieren de vragenlijst. 

Bingedrinken

Hierbij werd gekeken naar het percentage jongeren dat per gemeente in de afgelopen vier weken vijf of meer drankjes met alcohol bij één gelegenheid dronk. Daarbij lopen de percentages per GGD-regio flink uiteen: van 7,7 tot 50,6 procent. GGD-regio Amsterdam valt daarbij in de laagste categorie (10,5 - 14,9 procent) met 10,5 procent. 

Twente (28,7 procent) en Friesland (25,6 procent) schieten flink boven de andere GGD-regio's uit en vallen in de hoogste categorie van het bingedrinken (24,8 - 28,8 procent). Van de jongeren, gemonitord door de GGD-regio's, is 25,4 procent ooit dronken of aangeschoten geweest. 

Alcoholgebruik

Het aantal middelbare scholieren dat ooit alcohol heeft gedronken verschilt landelijk gezien van 36 tot 77,6 procent. Amsterdam ligt daar redelijk tussenin met 40,9 procent. De meting van GGD-Amsterdam ligt daar iets boven (41,3 procent). Daarmee vallen deze jongeren uit de stad in de laagste categorie van alcoholgebruik. 

Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 blijkt dat 54,7 procent van de jongeren ooit alcohol heeft gedronken. Dit varieert van een paar slokjes of een heel glas of meer. 

Amsterdamse gemeenteambtenaren vlogen de afgelopen jaren meerdere keren naar bestemmingen die binnen zes uur met de trein te bereiken zijn. Dat blijkt uit een brief die wethouder Hester van Buren afgelopen vrijdag naar de gemeenteraad stuurde.

In 2022 maakte Amsterdamse gemeenteambtenaren in totaal 192 vliegreizen. Een jaar later waren dat er zelfs 270. Daar zaten ook vliegreizen tussen Brussel (1), Londen (4) en Berlijn (8) tussen. Steden die met de trein allemaal binnen zes uur te bereiken zijn. Van en naar Barcelona werd in twee jaar tijd 50 keer gevlogen.

Vakblad Binnenlands Bestuur diende bij de tien grootste Nederlandse gemeenten een Woo-verzoek in om erachter te komen hoe vaak ambtenaren voor hun werk het vliegtuig pakken. Daaruit blijkt dat Amsterdamse ambtenaren veel meer vliegreizen maken dan hun collega's in andere gemeenten. 

Daarbij moet wel aangetekend worden dat Rotterdam, Utrecht en Tilburg geen gegevens aanleverden. Drie van de tien gemeenten zijn dus niet in het onderzoek meegenomen. 

Van de zeven gemeenten die overblijven, vlogen Amsterdamse ambtenaren verreweg het met meest. Het aantal vliegreizen ligt zelfs hoger dan de zes andere gemeenten bij elkaar, waarbij er dus wel onthouden moet worden dat vliegreizen van ambtenaren uit Rotterdam, Utrecht en Tilburg niet meegeteld zijn.

De gemeente kondigde in 2022 aan dat er nieuwe richtlijnen zouden worden opgesteld die het reisgedrag van ambtenaren groener zou moeten maken. Van Buren laat nu weten dat die richtlijnen nog altijd niet uitgewerkt zijn. Volgens de wethouder wordt er wel strenger wordt toegezien op 'het nut en noodzaak' van de reis.

De vliegreizen lagen in 2019, het jaar voor het uitbreken van het coronavirus, overigens een stuk hoger. Dat jaar werden er 500 retourtjes gemaakt. Sindsdien ligt het jaarlijks aantal vluchten een stuk lager, onder meer omdat er in 2020 en 2021 coronamaatregelen golden. 

Schouwburg Het Park is al twintig jaar het kloppende, culturele hart van West-Friesland. Van een koninklijke opening tot een ingestorte toneeltoren: Het Park heeft een rijke geschiedenis die blijft boeien.

Het Park, gelegen aan de rand van het Markermeer, werd op 25 juni 2004 geopend door voormalig koningin Beatrix. Ingevlogen met een privéhelikopter opende zij de deuren van het gloednieuwe theater. "Een memorabel moment. De schaar waarmee Beatrix het lintje heeft doorgeknipt, hebben we nog altijd als artefact in het theater liggen", zegt directeur Roel Vente lachend. 

Toch is de koninklijke opening niet wat hem het meest is bijgebleven. Op 29 maart 2019, rond half acht 's avonds, gaat de telefoon bij Vente. Het is de brandweer. "Ik stapte meteen de auto in en sjeesde naar het theater." 

Eenmaal aangekomen bij de ingang van het theater ziet hij 1.200 man buiten staan. "De rookmachine had het brandalarm af laten gaan. Van echte brand was gelukkig geen sprake, maar het was wel even schrikken."

Na drie kwartier kon het publiek weer naar binnen. Als zanger Edwin Evers - die inmiddels zelf ook een brandweerhelm op heeft gezet - opkomt en de brandweer erbij roept, klinkt er luid applaus vanuit de zaal. "Het werd uiteindelijk een topavond, het dak ging eraf."

Tekst gaat verder onder de foto.

Vente, inmiddels al bijna twaalf jaar directeur van Het Park, is trots op ‘zijn’ theater, dat sinds vorige week twintig jaar bestaat. Het theater kent vele succesmomenten: van Karin Bloemen tot de Vengaboys, en van Frank Groothof tot Tineke Schouten.

Theatertoren stort in

Toch ging het niet altijd voorspoedig. "Vooral de coronapandemie was een dreun voor de cultuursector, er is een hap van 2,5 jaar uit ons leven genomen. Maar we hebben de draad weer opgepakt. En beter zelfs, want we verwelkomden dat jaar bijna 90.000 bezoekers."

Ook het instorten van de 26 meter hoge toneeltoren, op 10 april 2001, zal Vente nooit vergeten. Een bouwfout, blijkt uit onderzoek. De toren is op dat moment nog in aanbouw. "Een vreselijke gebeurtenis. Gelukkig zijn er geen slachtoffers gevallen", blikt hij terug. "Toch ben ik blij dat ze de bouw hebben doorgezet en dat het heeft geleid tot dit mooie theater aan het Markermeer. Het had ook anders kunnen zijn. Dat ze dachten: laat maar zitten. En dat was écht een verlies voor Hoorn en de regio geweest."

Tekst gaat verder onder de foto.

Vente wil blijven doorpakken met Het Park. Het theater gaat flink op de schop. Bijna alles wordt nieuw, waaronder ook de grote zaal die deze zomer verbouwd wordt. "Na de zomer kunnen we in de zaal meer dan duizend bezoekers kwijt. En daarmee zijn we het grootste theater in de Kop van Noord-Holland. Als je écht iets wil met je toekomst, betekent dat ook dat je moet investeren - en dat kunnen we gelukkig."

Het Park viert het jubileum met een gloednieuwe voorstelling: Het Park Pop-up Podium. De komende jaren gaat het theater ‘oppoppen’ op diverse plekken in Hoorn. Vente: "Op deze manier laten we de bezoekers op een nieuwe manier kennis maken met het theater."

De allereerste editie, genaamd de ‘Klapstoelkabaret’, trapt op 8 september af. De locatie blijft nog even een verrassing, aldus Vente.

De een liep met 'm weg, de ander kon z'n bloed soms wel drinken. Wat je ook van hem dacht: indruk maakte hij wel. Frans Snel, voormalig exploitant van de Achterdam, is op 82-jarige leeftijd overleden. Eind vorig jaar verliet hij na 32 jaar de rosse buurt van Alkmaar vanwege toenemende gezondheidsproblemen. "We gaan zijn grote mond en grapjes heel erg missen", zegt dochter Druna. 

Frans Snel werd op 28 januari 1942 geboren in Utrecht. Een veilige thuisbasis had hij als kind niet; hij belandde al op zeer jonge leeftijd in de pleegzorg en woonde jarenlang in een weeshuis en bij verschillende pleeggezinnen. 

Op zijn vijftiende ging hij bij de marine aan de slag als hofmeester en scheepskok. Daarna werkte hij jarenlang in restaurant De Boerderij in Burgerbrug. In die tijd runde hij ook een bar in Schagen, waar de drankjes op vrijdag en zaterdag door topless dames werden geserveerd. Tot hij op zijn vijftigste de kans kreeg om als exploitant op de Achterdam te werken.  

"Ik leefde als een God in Frankrijk, hield geen dubbeltje over", vertelde hij afgelopen december over zijn beginjaren als raamverhuurder. "Ik gokte vaak, heb veel geld gewonnen, maar ook heel veel verloren. Het bed deelde ik met de prachtigste vrouwen. Joh, ik heb van alles gezien en gedaan; niks was te gek."

Pooiers en wanbetalers

Voor sekswerkers van de Achterdam, die veelal uit Oost-Europa komen, stond de deur van Frans altijd open. In steenkolen Engels stond hij hen met raad en daad bij. Zo stuurde hij twee jaar geleden een deurwaarder op een klant af, die na een trio niet had afgerekend. En het was Frans die alarm sloeg toen bleek dat een aantal sekswerkers tijdens de maandenlange lockdown geen Tozo-uitkering kregen van de gemeente.

Zo kent pandeigenaar Cor Ootes nog wel een paar verhalen. "Het is misschien wel 30 jaar geleden, maar ik vergeet het nooit meer. Er was een pooier actief in de straat, die vrouwen onder druk zette en hun paspoort had afgepakt. Toen Frans dat hoorde, is hij direct de auto ingestapt en achter die gozer aangegaan. Hij heeft hem klemgereden bij Kooimeer en die paspoorten teruggekregen. Hij kon niet tegen onrecht en was ook nergens bang voor."

Na jarenlang lief en leed met Frans te hebben gedeeld, als collega’s en vrienden, gaat Cor hem erg missen. "Frans was uniek. Goudeerlijk. Hij ging overal recht op af. Als je alleen zijn stem hoorde, dacht je dat het een kerel van twee meter was. Zo gedroeg hij zich ook. Hij was van niemand onder de indruk. Een grote muil, maar een nog veel groter hart."

Eind december ging Frans na ruim 32 jaar met pensioen. Hij hoopte dat "opa nog een paar jaartjes zou meegaan", vertelde hij destijds. "We hadden er zo op gehoopt", reageert zijn dochter Druna. "Het was zijn wens om nog een keer op familievakantie naar Bonaire te gaan. En hij wilde nog zo veel leuke dingen doen met zijn kleindochters. We waren er nog niet aan toe om elkaar los te laten, maar helaas loopt het anders."

IJdel tot het einde

Frans lag de laatste paar weken in het ziekenhuis. "We zijn de hele tijd bij hem geweest en hebben lekker met hem 'gepoedeld', zoals hij dat zelf noemde", deelt Druna. "Wassen en scheren en hem lekker insmeren met crème. Zijn wenkbrauwhaartjes bijwerken. Ondanks alles was hij nog steeds ijdel", zegt ze vertederd. 

"Even leek het erop dat het beter ging en dat hij ontslagen zou worden, maar dat werd steeds uitgesteld", vervolgt ze. Uiteindelijk bleek er toch te veel zorg in de thuissituatie nodig te zijn, dus werd Frans overgebracht naar een hospice. En daar ging het ineens heel snel, vertelt Druna.

"We wilden hem mee naar huis nemen, maar dat mocht niet. Dat was voor hem ook heel moeilijk en verdrietig. Ik ben 's avonds bij hem gebleven, heb zijn muziek aangezet en zijn hand vastgehouden. Toen zei hij later: bel iedereen maar op, ik ben er klaar mee. Hij vroeg om een bak koffie en wilde daarna in diepe slaap worden gebracht." Afgelopen donderdagavond overleed hij. "Gelukkig was hij niet alleen, we waren er allemaal bij. Uiteindelijk hakte hij zelf de knoop door. Dan is het weer de sterke Frans zoals we hem kennen."

Afscheid

Opa Frans wordt nu al enorm gemist. "Zijn humor, die grote mond en dat nuchtere van hem. Zijn verhalen over vroeger. De kleine momentjes met elkaar. Het was een man die met niets zijn eigen succes creëerde. We zijn trots op hem en gaan hem enorm missen. Hij heeft een prachtig leven gehad en zijn lijf was op, maar je bent er nooit op voorbereid. Hij was gewoon de beste vader en opa die je maar kunt wensen."

Het afscheid van Frans wordt gehouden op vrijdag 5 juli om 12.00 uur in het crematorium aan de Meerweg in Alkmaar. "Wie wil komen, is welkom. Zo heeft hij dat zelf ook gezegd", aldus Druna.

In december vorig jaar grapte Frans Snel nog over het hiernamaals, toen hij op zijn nieuwe traplift zat:

Gaat Natalie Bogtman uit Haarlem een revolutie in de Nederlandse tuinier- en schapenwereld teweeg brengen? Aan haar zendingsdrang ligt het niet. Dat blijkt tijdens de opening van de wolkorrelfabriek, waar - primeur in Nederland - schapenwol tot plantenvoeding wordt verwerkt. “Wol is het gouden ingrediënt.”

Eindelijk; schapenscheerder Jaap uit Wijdewormer hoeft de honderden kilo's wol, die hij jaarlijks van de dieren scheidt, niet meer weg te gooien. Veel eer viel er tot voor kort niet te behalen aan schapenwol. Er was namelijk geen interesse meer vanuit de kledingindustrie. Schapenwol was verworden tot bedrijfsafval. 

Hoewel Jaap nog midden in het drukke schapenscheerseizoen zit, is hij donderdagmiddag aanwezig in de fabrieksloods in de Haarlemse Waarderpolder. Niet zo gek, als je bedenkt dat in één van de loodsen op dit terrein een nieuw tijdperk begint. Schapenwol wordt weer waardevol. 

Het nieuwe tijdperk wordt ingeluid met de opening van een nieuwe fabriek. Natalie Bogtman heeft jarenlang geijverd voor deze fabriek, en nu is het dan eindelijk zover. "Sorry hoor, ik moet nog even bijkomen", zegt ze nadat ze haar openingsspeech heeft afgeleverd. Het is dan ook niet niks, een fabriek opstarten voor een product dat helemaal nieuw is op de Nederlandse markt. 

Het product

Het nieuwe product dat Natalie in Nederland introduceert is wolkorrel. De wolkorrel is gemaakt van schapenwol en dient als voeding voor planten. “Waarom chemisch doen als het natuurlijk kan?”, houdt Natalie de Nederlandse tuinierder voor. “De wol van schapen is een traktatie voor de planten om ons heen. Wol is het gouden ingrediënt voor het groen in ons leven.”

Schapenwol zit namelijk vol met nuttige voedingsstoffen, zoals kalium en zwavel. Bovendien geeft wol lucht aan de grond en werkt het als waterbuffer voor planten. Het voordeel ten opzichte van reguliere plantenvoeding is dat er geen chemische toevoegingen nodig zijn of dat er gebruik moet worden gemaakt van eindige grondstoffen. Gewoon honderd procent schapenwol, maar dan in korrels. “Van schapenvacht naar bodemkracht”, stelt Natalie, met een vuist in haar lucht.

Er zit iets activistisch in het project van Natalie, en dat is bepaald geen bevlieging. Al bijna 15 jaar staat haar leven in het teken van wol. Zo maakt ze kunst van schapenwol (bijvoorbeeld een canvas waarop wol in plaats van verf de compositie bepaalt) en verzorgt ze workshops op gebied van wolverwerking. Het cruciale uitgangspunt daarbij: diervriendelijkheid. Natalie: “Als je een wollen kleedje in de winkel ziet met leer aan de achterkant, dan weet je dat het niet diervriendelijk is.

Amerikaanse markt

De wolkorrel is een andere tak van sport, zo heeft ze afgelopen jaren gemerkt. In coronatijd kwam ze op het idee, geïnspireerd door een product dat alleen op de Amerikaanse markt bestaat. Maar voordat het product op de lopende band van de fabriek ligt, is er vooral nog veel geld nodig. “Zonder investeerders en een winkel die het aandurfde het product nu al af te nemen, was dit niet gelukt.”

Tekst gaat door onder de foto.

Natalie waagt de sprong in het diepe, met een innovatief product dat door idealisme is ontstaan. Lovenswaardig, vindt Esther Rommel, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland. Ze verricht de officiële opening, door een bakje wolkorrels te tappen. "Als provincie vinden we het belangrijk dat dit soort initiatieven de ruimte krijgen", zegt ze daarbij.

Nederlandse consument

De grote vraag is natuurlijk of de Nederlandse consument bereid is om van reguliere plantenvoeding over te stappen naar schapenwol. Daarvoor zal Natalie haar duurzame, diervriendelijke boodschap met luide trom moeten blijven verkopen. Veel geschreeuw, veel wol, zou je zeggen.

Nieuwkomers zouden een grote rol kunnen spelen bij het oplossen van het steeds nijper wordende Gooise vrijwilligerstekort. Dat zegt Nicole Wendt van de vrijwilligerscentrale in Gooise Hangijzers, de nieuwste talkshow van NH en NH Gooi. "Maar dat moet je als club of vereniging wel durven", voegt ze meteen toe. 

"We hebben veel groepen nieuwe Nederlanders in onze database die graag als vrijwilliger aan de slag willen. Mensen die contacten willen opdoen, de taal willen leren, maar het zijn niet de mensen die makkelijk geplaatst worden", vertelt Wendt. Ze ziet de huidige situatie met lede ogen aan.

"We hebben buttons met de tekst ‘ik leer Nederlands’, dan is het ook voor mensen direct duidelijk dat ze soms nog wat hulp nodig hebben. Ik begrijp niet dat er zo’n terughoudendheid is om anderstaligen in te zetten. Zij kunnen toch ook gaan fietsen op de duo-fiets met mensen met dementie of helpen bij evenementen?"

Steeds minder vrijwillige inzet

Uit cijfers van vrijwilligersbranchevereniging NOV blijkt dat zo'n 41 procent van de mensen vrijwilligerswerk doet. Dat is net zoveel als voor de coronapandemie, maar het aantal uren dat we in vrijwilligers steken daalt flink en voor coördinerende taken zijn steeds moeilijker mensen te vinden.

Vooral jongeren en werkenden zijn minder de porren voor vrijwilligerswerk, zo blijkt. Er moet namelijk al hard genoeg gewerkt worden om in het eigen levensonderhoud te voorzien. Af en toe een handje helpen, incidenteel of eenmalig, willen mensen wel graag doen. "We moeten af van het idee dat vrijwilligerswerk alleen koffie schenken is. Zoals bij ons, lekker bezig in de natuur, actief, buiten", zegt Margot Leeuwin van het Huizer voedselbos. Ze heeft nu weinig problemen om vrijwilligers te vinden, maar maakt zich zorgen om toekomst.

Voor Daphne Rokebrand van buurthuis De Blaerkom en de oranjevereniging in Blaricum is het elk jaar een uitdaging om Koningsdag te organiseren. "We hebben een tekort van 20 tot 30 mensen", zegt ze. In de uitzending doet ze een oproep: ‘kom bij ons, het is leuk en gezellig.’

Christian Taal, directeur van het Filmtheater, geeft aan dat je als organisatie vooral erg zichtbaar moet zijn op social media wil je mensen trekken en betrekken.

Het aantal Amsterdamse kinderen dat een zwemdiploma heeft gehaald is gedaald. Vooral de verschillen tussen de stadsdelen zijn erg groot. Wethouder Sofyan Mbarki (Sport en Bewegen) introduceert daarom in een brief aan de gemeenteraad nieuwe maatregelen die ervoor moeten zorgen dat meer kinderen een zwemdiploma halen. 

De wethouder wil dat bereiken door het programma schoolzwemmen aan te passen. Dankzij dit programma biedt de gemeente schoolzwemmen aan en krijgen kinderen in huishoudens met een laag inkomen een zwemarrangement aangeboden. 

Maar door onder andere tijdsdruk en lerarentekort meldt een deel van de scholen zich af voor schoolzwemmen. En om 'allerlei redenen' blijkt niet iedereen in staat om zelf zwemles te regelen. Het aangepaste beleid gaat zich daarom in het vervolg specifiek richten op scholen met relatief veel kinderen zonder zwemdiploma, het speciaal onderwijs en nieuwkomersklassen. 

Meer B-diploma's

Om ervoor te zorgen dat er überhaupt meer zwemdiploma's behaald worden, en dan in het bijzonder het B-diploma, zijn er twee acties opgezet. De eerste heeft te maken met het vangnet binnen het programma schoolzwemmen. Zo kunnen oudere kinderen die het schoolzwemmen hebben moeten missen alsnog op kosten van de gemeente hun zwemdiploma A halen. Dit wordt ook uitgebreid tot het B-diploma. 

Bovendien wordt vanaf het aankomende schooljaar ook extra lessen aangeboden voor kinderen met een beperking, zodat ook meer kwetsbare kinderen buiten het reguliere schoolzwemmen om zwemles kunnen krijgen.

Daarnaast loopt er sinds het begin van dit schooljaar op vier scholen een pilot om nieuwe organisatievormen van het schoolzwemmen te ontwikkelen. Hiermee wordt onderzocht hoe scholen weer enthousiast kunnen worden gemaakt voor het schoolzwemmen en hoe kinderen uit huishoudens in een kwetsbare positie niet te veel onderwijstijd kwijt zijn, is het idee. Deze pilot wordt bewust gehouden in stadsdelen Noord en Zuidoost, omdat daar relatief veel kinderen zijn die geen zwemdiploma hebben.

Grote verschillen 

Door de coronapandemie daalde het aantal leerlingen in groep acht met een A-diploma. Door de sluiting van de zwembaden konden kinderen niet op zwemles en lag alles stil. Bij de diplomameting in 2020 had 95,2 procent van de achtstegroepers een A-diploma en in 2023 was dit nog maar 92,3 procent. 

Ook zijn de verschillen binnen de stad groot. Gebieden waar gezinnen met een laag inkomen wonen is het diplomabezit naar verhouding lager, met als uitschieter Zuidoost. Bij de meting in 2023 had in dat stadsdeel 85,6% van de kinderen in groep acht een A-diploma. Ter vergelijking: in stadsdeel Centrum was dit 98,6 procent.

Tadej Pogacar heeft geen ideale aanloop naar de 111e editie van de Tour de France gehad. Op de persconferentie van zijn ploeg UAE Team Emirates geeft de Tour-favoriet aan dat hij tien dagen geleden nog corona onder de leden had.

Het aantal straatdealers op de Wallen is, ondanks allerlei maatregelen, de afgelopen tijd eerder toegenomen dan afgenomen. Burgemeester Halsema wil daarom twaalf extra camera's plaatsen, langere gebiedsverboden en een extra campagne tegen feesttoeristen. 

Volgens de burgemeester laten de resultaten van de huidige aanpak tegen straatdealers een gemengd beeld zien. Zo lukt het wel om ze uit bepaalde straten en stegen te krijgen, maar blijft het aantal bewoners dat ernstige overlast ervaart wel hoog en stuurden ondernemers op de Zeedijk pas nog een brandbrief. "Ook professionals die veel in de binnenstad rondlopen (zoals politie, handhavers en hosts) zien na corona eerder een toename dan afname van het aantal straatdealers", schrijft Halsema. 

Meer hotspots

Daarom is het volgens haar tijd voor een 'extra tandje erbij'. Er moeten nog meer hotspots aangepakt worden door middel van cameratoezicht en extra felle verlichting. Ook wil ze dat straatdealers bij de eerste aanhouding een gebiedsverbod van 48 uur krijgen in plaats van 24 uur. Dealers die een tweede keer betrapt worden, wil ze een gebiedsverbod van een maand opleggen. En wie voor de vierde keer wordt opgepakt, mag als het aan haar ligt een half jaar niet meer op de Wallen komen. 

Halsema vindt dat grote aantallen feesttoeristen de oorzaak van het straatdealen op de Wallen zijn. "Zonder een duidelijke afname van het aantal feesttoeristen, de voornaamste doelgroep van straatdealers, zal het lastig blijven het aantal straatdealers in de binnenstad substantieel omlaag te krijgen."

Er bestaat al een 'Stay Away-campagne', maar die gaat verder onder de naam 'Amsterdam Rules'. "Hierbij worden de bestaande associaties (drugs, los gaan, red light, weed etc.) van de doelgroep bij Amsterdam bijgesteld en ontkracht, om zo een ontmoedigend effect te hebben om te kiezen voor Amsterdam als dé party-bestemming", schrijft de gemeente in een document over de maatregelen. In de campagne worden bijvoorbeeld het alcoholverbod en blowverbod genoemd. 

De gemeente overweegt ook nog om eventuele bijstandsuitkeringen van betrapte straatdealers te stoppen. Om dat te kunnen doen, moet wel telkens aangetoond worden dat zo'n dealer veel extra inkomsten heeft gehad. Ook wordt bekeken hoe zogeheten credible messengers aan de straatdealers in het centrum gekoppeld kunnen worden en hebben ondernemers weerbaarheidstrainingen gehad om beter om te kunnen gaan met straatdealers die voor hun zaak staan of naar binnen willen. 

Halsema wil in de herfst met gemeenteraadsleden in debat over met name de uitbreiding van de gebiedsverboden voor straatdealers. Het is haar bedoeling om veel maatregelen in de tweede helft van 2024 in te laten gaan. "Met de voorgestelde extra maatregelen hopen we een extra slag te maken in het aanpakken van het hardnekkig probleem van het straatdealen in de binnenstad", stelt de burgemeester. 

Het filmhuis op het Amsterdamse Westergasterrein viert dit jaar haar 25-jarig jubileum, maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

De huiskamer van de Nederlandse film, Het Ketelhuis op het Westergasterrein, viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Maar voor veel (oud-)medewerkers is er weinig reden tot feest. Zij spreken van een jarenlange angstcultuur, gecreëerd en in stand gehouden door directeur Alex de Ronde.

Het is mei 2023 als een medewerker zich meldt bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten-, film- en televisiesector. Hij heeft hulp nodig. In de loop van vijf maanden kloppen nog eens zeven medewerkers aan. Hun verwoede pogingen om de jarenlange ‘giftige werksfeer’ bij het filmhuis in de kiem te smoren zijn op niets uitgedraaid. Het personeelsverloop is hoog en medewerkers zijn bang om zich uit te spreken.
 
“Toen ik er kwam werken, zag ik een beetje bangige mensen, die weinig tegengeluid durfden te geven. Later merkte ik waarom: als je kritiek had, ging je er gewoon uit”, vertelt een oud-medewerker. Net als zijn collega’s wil hij anoniem blijven uit angst voor zijn carrière. Sommigen hebben bij vertrek een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen, wat niet ongebruikelijk is bij een ontslagprocedure.

Mores bundelt alle binnengekomen meldingen en neemt contact op met de Arbeidsinspectie. Die nodigt de groep (oud-)medewerkers op 15 januari 2024 uit op kantoor. Naar aanleiding van deze bijeenkomst besluit de Arbeidsinspectie een onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is inmiddels afgerond, en Het Ketelhuis zegt aan de slag te zijn gegaan met een veranderproces.

Van de aanwezige medewerkers werkt het grootste deel op dit moment niet meer bij Het Ketelhuis. Het merendeel is zelf weggegaan, met ziekteverlof of met een vaststellingsovereenkomst weggestuurd.

“Ik deed ook sollicitatiegesprekken”, vertelt een oud-medewerker. “Het voelde alsof ik tussen twee vuren stond, want ik wilde eigenlijk tegen iedereen zeggen: ‘Ren weg, in godsnaam’”. Een ander beschrijft hoe de mensen die hem hadden ingewerkt binnen “no time” weg waren: “Achteraf zeiden ze dat ze mij niet met alle problemen hadden willen belasten.”

Angstige medewerkers die niet tegen Alex de Ronde (66) in durven gaan: het is een beeld dat de zes (oud-)medewerkers die AT5 voor dit artikel sprak herkennen. Zij werkten tussen 2015 en nu op het kantoor of in de horeca-afdeling van het filmhuis. Ze omschrijven De Ronde, die sinds januari 2000 directeur van Het Ketelhuis is, als charmant en op momenten vriendelijk, maar ook als manipulatief, dominant en narcistisch. 

Doodstil

Het Ketelhuis op het Westergasterrein bestaat uit het film- en horecagedeelte aan de ene kant van de Pazzanistraat en het kantoor daartegenover. Het onderscheidt zich door het grote aanbod aan Nederlandse films. Daarnaast worden jeugdfilms vertoond en is er een brede themaprogrammering, bijvoorbeeld rondom Duitse cinema en queerfilms. In het horecagedeelte kan het publiek ook een hapje eten. 

Het horecapersoneel zit letterlijk op afstand van de directeur. De problemen doen zich voornamelijk voor aan de overkant van de straat, in het kleine kantoorgedeelte, waar ook het bureau van De Ronde staat.

“Op kantoor was het doodstil”, vertelt een oud-medewerker. “Als je iets zei, kon je wat verkeerds zeggen. Ik ging met koppijn van de spanning naar huis. Hij heeft ook een tijdje een been gebroken, toen was hij een half jaar niet op kantoor. Dat was de beste tijd die we ooit gehad hebben.” 

De voorbeelden zijn legio. Zo herinneren twee personen zich een incident met een oud-medewerkster, met wie De Ronde al een tijdje een conflict had: “Alex zei toen tegen haar: ‘Als het hier niets wordt, dan kan je altijd nog de prostitutie in.’” Een andere medewerker zou hij ‘domme koe’ hebben genoemd. 
Een ander vertelt over een collega wiens contract plots niets was verlengd: “Op de eerste dag zonder die persoon kwam Alex quasi-verbaasd het kantoor binnenlopen: ‘Hé, is X er niet vandaag?!’ Dat was zijn soort humor.” 

Ook maakt De Ronde flauwe grapjes over hoe goed de werksfeer is: “Dan lachte hij: ‘Hier hebben we geen Matthijs van Nieuwkerk’. Ja, dat zeg jij, dacht ik dan.” 

De horecamedewerkers, die op dagelijkse basis weinig met De Ronde van doen hebben, zijn over het algemeen blij met hun baan. Ze spreken van een hecht team en mensen die ‘de benen uit hun kont willen lopen’ voor het bedrijf.

Toch zijn ook zij op hun hoede als De Ronde de straat oversteekt: “Als hij de foyer binnenkwam, kon je direct zien of hij een goede dag had. Zo niet, dan vermeed je hem.” Een andere medewerker beschrijft dat het verwarrend was als hij wel een gesprekje aanknoopte: “Je praatte dan maar mee, maar je was altijd op je hoede.”

Burn-outs en shaming

De doorloop op het kantoor is groot. Twee oud-medewerkers vertellen hoe in hun tijd alle kantoorpersoneel – naast De Ronde op dat moment vijf mensen – werd vervangen: “Ze werden ontslagen of hun contract werd niet verlengd. Een persoon stopte na twee maanden alweer.”

Niet voor elke functie werd direct vervanging gevonden. Het zittende personeel kreeg in dat geval de openliggende taken toegeschoven, hoewel die niet binnen hun pakket vielen. “Toen de officemanager werd ontslagen zei Alex dat wij die taken er wel bij konden doen. Ik zei dat we het al te druk hadden, maar dat was zijn machtsmiddel: mensen te veel werk geven en ze vervolgens afrekenen dat ze de beloofde doelen niet konden halen”, aldus een oud-medewerker. 

“Typisch beleid voor Alex”, noemt een ander het. “Mensen met taken opzadelen die niet tot hun functie behoorden, tot ze faalden of overwerkt raakten. En daar werd je dan op afgerekend.”

Als voorbeeld noemen ze publiekelijke shaming op kantoor: “Dan zei hij: ‘Neem jij dit taakje maar weer over, want X kan het blijkbaar niet.’” Andere zaken die worden genoemd zijn mensen negeren of geen gedag meer zeggen. Ten minste één collega durft na zulke shamingsessies niet meer alleen met hem op kantoor te zijn.
 
“Als Alex denkt dat je tegen hem bent, maakt hij het zo onprettig dat je vertrekt”, zegt een oud-medewerker. “Je zit al heel snel in een conflict met hem als je ergens anders over denkt. En dat kan maar één kant op gaan.”

De Ronde zou met bijna iedere collega op kantoor wel een conflict hebben gehad. (Oud-)medewerkers die hun zorgen over De Ronde willen uiten bij adjunct-directeur Floortje Smit, die twee jaar geleden tot de directie toetrad, vangen bot: "Ze zou er voor het personeel moeten zijn, maar doet wat Alex haar opdraagt."

Een ander: "Toen ik haar vertelde dat ik een onenigheid met Alex wilde bespreken zei ze: 'Doe maar niet, dan zit je niet meer in zijn kamp.'"

Talloze onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat medewerkers hun onvrede uiten over de managementstijl van De Ronde. De afgelopen jaren meldden zij zich meerdere malen bij de Raad van Toezicht (RvT) vanwege een gevoel van onveiligheid, machtsmisbruik en wanbeleid. 

De vriendschapsrelatie die De Ronde met een aantal leden van de RvT onderhoudt, zorgt echter voor wantrouwen bij de medewerkers: “Voorzitter Monique van Schendelen is twee handen op een buik met Alex.” 

Twee (oud-)medewerkers herinneren zich hoe ze tijdens de coronaperiode halverwege een personeelsbijeenkomst binnenviel en riep: ‘Jullie moeten wel beseffen op wat voor fijne plek jullie werken!’ De vergadering was belegd omdat onvrede onder het personeel was ontstaan, nadat De Ronde wilde dat zij gewerkte uren inleverden. Een ander herinnert zich hoe ze naar een medelid van de RvT verwijst met ‘dat zwartje’.

In 2021 vindt een extern onderzoek plaats, waarvoor achttien personeelsleden een vragenlijst moeten invullen. Daaruit komt naar voren dat zij het personeelsbeleid als ‘zeer zwak’ ervaren, dat er een nare sfeer heerst en dat meningsverschillen met De Ronde snel escaleren, “wat je je baan kan kosten”. Ondanks verzoeken aan de RvT krijgen de medewerkers het volledige rapport nooit in te zien. 

Enquête

Omdat medewerkers vinden dat er na het externe rapport niets verandert, kloppen ze in 2023 opnieuw bij de RvT aan. Een anonieme personeelstevredenheidsenquête wordt opgesteld, waarvan de antwoorden in handen zijn van AT5. De meeste horecamedewerkers hebben weinig contact met De Ronde en zijn positief over het werkklimaat aan hun kant van de straat (“Zolang je niet op kantoor werkt is ‘t top”). De antwoorden van de kantoorzijde zijn vernietigend. Een greep uit de enquêteantwoorden:

“Er heerst nog steeds een door de directeur gecreëerde angstcultuur [...]. Deze enquête is daarom ook een wassen neus omdat het al het kritische personeel inmiddels ontslagen of zelf weggegaan is.”

“De persoon die mij leiding moet geven heeft een burn-out/long covid en de persoon die dat overneemt heeft het te druk. De directeur communiceert alleen via anderen met mij, zelfs als ik ernaast sta. Daarnaast zit de directeur zes meter van me af, want we werken op kantoor in één ruimte.” 

"Er zijn in de afgelopen 4 jaar meerdere onderzoeken en gesprekken met en zonder mediator geweest waarbij een advies is gekomen dat de directeur geen managementtaken meer mag uitvoeren en geen leiding meer mag geven. De raad van toezicht heeft met deze informatie nog niks gedaan [...]."

Een oud-medewerker beschrijft hoe De Ronde er, nadat hij de anonieme antwoorden van de enquête ontving, op gebrand was om uit te vinden welke medewerkers kritiek op hem hadden geleverd. Daar vraagt hij ook het kantoorpersoneel over uit. Ook met dit onderzoek gebeurt volgens de oud-medewerkers niets.

[tekst loopt door onder reactie directeur-bestuurder] 

Uren inleveren

Hoewel het filmhuis overheidssteun ontvangt, worden de vaste medewerkers van Het Ketelhuis tijdens de coronaperiode gevraagd om drie weken aan overuren in te leveren. Een aantal vraagt daarop tevergeefs naar specificaties over de financiële situatie om een inschatting van de noodzaak te maken: “Ik wilde weten hoe het er financieel voor stond, maar daar is Alex nooit op teruggekomen.” 

Personeel dat blijft weigeren uren in te leveren kan mailtjes met een dreigende toon verwachten. Deze zijn ook ingezien door AT5. Bij één medewerker leidt dit uiteindelijk tot ontslag, een ander besluit naar aanleiding van dit conflict zelf om te vertrekken.

Verschillende medewerkers zeggen onder druk alsnog akkoord te zijn gegaan met de urenaftrek, omdat hen duidelijk werd dat ze anders niet terug hoefden te komen: “Hij zou toch nooit opgeven.” Een ander zegt: “Ik was moe van de strijd, ik wilde aan mijn gezondheid denken.”

“Mensen waren vaak ineens weg. ‘Met wederzijdse instemming’, werd dan gezegd, maar iedereen wist dat dat niet waar was”, aldus een oud-medewerker.
 
Meerdere medewerkers herkennen het beeld dat De Ronde bij een onenigheid vaak wegloopt en dreigt met een vaststellingsovereenkomst [een overeenkomst om het contract te beëindigen, red.]: “Alex was constant gericht op het vertonen van destructief gedrag naar medewerkers toe. Als ze een probleem aankaartten, belegde hij een vergadering en zei hij: ‘Als je het er niet mee eens bent kun je een vaststellingsovereenkomst tekenen.’” 

Verschillende personen laten weten na een meningsverschil een vaststellingsovereenkomst in de mail te hebben gekregen. Mails over deze conflicten zijn ingezien door AT5. De medewerkers zeggen daarvoor nooit klachten over hun functioneren te hebben gehad. “Ik moest lachen toen ik de vaststellingsovereenkomst in de mail kreeg; ik had het daarvoor al bij anderen gezien.” 

Dubbel gevoel

De (oud-)medewerkers zeggen zich stuk voor stuk machteloos te hebben gevoeld bij het aankaarten van misstanden: "Na zoveel incidenten en meerdere onderzoeken lijkt er bij Het Ketelhuis nooit iets te kunnen veranderen." De Ronde heeft al aangekondigd dat hij volgend jaar februari, op zijn 67e verjaardag, met pensioen zal gaan. Hij wordt dan hoogstwaarschijnlijk opgevolgd door adjunct-directeur Floortje Smit. "Met onze meldingen bij Mores en de Arbeidsinspectie hopen we vooral te bereiken dat Alex en de Raad van Toezicht eens verantwoording afleggen", aldus een oud-medewerker.

De meeste oud-medewerkers kijken met een dubbel gevoel terug op hun tijd in Het Ketelhuis. Ze missen de gezelligheid met hun collega’s, maar tegelijkertijd zijn de gebeurtenissen hen niet in de koude kleren gaan zitten. Het steekt dat tot op de dag van vandaag alles bij het oude lijkt te blijven: “Ik kwam laatst een collega tegen die met een conflict was weggegaan”, zegt een oud-medewerker. “Toen ik Het Ketelhuis noemde begon ze spontaan te huilen.” 

Naar schatting honderden Limburgse ondernemers hebben nog helemaal niks afgelost van de uitgestelde belastingschuld uit de coronatijd. „Het niet openen van de aanslag betekent uitstel en vergroot de kans op executie van hun bedrijf.”

Ondanks dat de wereld in coronatijd een paar jaar bijna stilstond, waren er toch ondernemers die de sprong in het diepe waagden en een nieuw restaurant openden. Gasterij de Heerlijckheid in Weert is er zo een. We gingen er proeven en waren onder de indruk van een symfonische tournedos Rossino.

Het aantal coronabesmettingen is vorige week licht opgelopen ten opzichte van de weken daarvoor. Gaat dit weer de verkeerde kant op? Vijf vragen.