Volg via dit liveblog de ontwikkelingen rond de uitbraak van het coronavirus in Friesland, aangevuld met de belangrijkste landelijke en internationale ontwikkelingen.

Het RIVM noteerde over het afgelopen etmaal 180 nieuwe coronabesmettingen in Drenthe en 111 in Groningen.

De Rai is vandaag het epicentrum als het om stemmen tellen gaat, alle Amsterdamse stemmen worden daar geteld. Vanwege het coronavirus kon er de voorgaande dagen ook al gestemd worden en kon er per brief worden gestemd. Die stembiljetten worden nu al door vijfhonderd vrijwilligers geteld. En dat blijkt zwaarder dan sommigen dachten.

"Ik ben nu aan het sorteren, ruim sorteren", aldus een van de vrijwilligers. Volgens de vrouw is het werk niet ingewikkeld, maar wel zwaarder dan gedacht. "Maar dat maakt niet uit, zeker met de coronakilo's"

Ook een andere vrijwilliger had de fysieke inspanning onderschat. "Ik ben echt aan het zweten en ze hadden ook gezegd dat het hier koud zou zijn. Maar dat valt heel erg mee, dus ik heb heel warm. Maar ik vind het wel lekker om weer fysiek bezig te zijn in plaats van thuis achter mijn laptop."

Vanaf 21.00 uur begint het tellen van de stemmen die vandaag zijn uitgebracht.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Vanwege de tot nu toe hoge opkomst gaat het ook extra hard met de stembiljetten bij de 476 stembureaus in de stad. Bij verschillende stembureaus zijn kiezers tijdelijk doorverwezen naar een andere stemlocatie. Dit gebeurde onder meer bij stembureau De Nieuwe KHL op de Oostelijke Eilanden, aldus een tipgever. De gemeente meldt dat de stembureaus zo snel mogelijk worden bevoorraad met nieuwe stembiljetten.

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Vanwege de tot nu toe hoge opkomst gaat het ook extra hard met de stembiljetten bij de 476 stembureaus in de stad. Bij verschillende stembureaus zijn kiezers tijdelijk doorverwezen naar een andere stemlocatie. Dit gebeurde onder meer bij stembureau HKL op de Oostelijke Eilanden, aldus een tipgever. De gemeente meldt dat de stembureaus zo snel mogelijk worden bevoorraad met nieuwe stembiljetten.

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

Het aantal Amsterdammers dat dit jaar stemt voor de Tweede Kamerverkiezingen is tot nu toe hoger dan voorgaande verkiezingen. Om 13.00 uur hadden 170.000 Amsterdammers gestemd in een van de 476 stembureaus. Met de stemmen die maandag en dinsdag zijn uitgebracht, komt dit in totaal op 211.000 kiezers die hebben gestemd. Dat is ruim 36 procent van het totaal aantal Amsterdamse kiesgerechtigden.

Dat blijkt uit cijfers van de gemeente. Zonder de stemmen van maandag en dinsdag ligt de opkomst van vanochtend op ruim 29 procent. Ter vergelijking: in 2017 had om 13.00 uur zeker 25 procent van de Amsterdamse kiesgerechtigden een stem uitgebracht. In 2012 en 2010 lag dit respectievelijk op 14,1 en 15,0 procent.

Vanwege de coronamaatregelen kon er dit jaar ook maandag en dinsdag worden gestemd en kon er per post een stem uitgebracht worden. Die extra stemdagen waren vooral bedoeld voor ouderen en kwetsbaren. Landelijk lag de opkomst om 13.45 uur volgens onderzoeksbureau Ipsos op 42 procent.

Nederland gaat woensdag naar de stembus. Door het coronavirus krijgt elke stemmer een eigen stempotlood.

Een digitaal certificaat als bewijs dat de eigenaar tegen Covid-19 is ingeënt, of recent negatief is getest, of antilichamen heeft vanwege een eerdere coronabesmetting moet het mogelijk maken om deze zomer vrijer door de EU te kunnen reizen.

Stemmen, verdeeld over drie dagen. In coronatijd is het een primeur in Nederland. Is het iets om vaker te doen? „Prima idee. Mensen ervaren het als heel prettig", zegt projectleider verkiezingen David van de Kerke van de gemeente Assen.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

Demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge gaat in thuisquarantaine omdat hij mogelijk in contact is geweest met iemand met corona. Hij heeft geen klachten, schrijft hij op Twitter.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Nieuw deze keer is dat stemmers bij de meeste stemlokalen na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

Schoenenzaak Woudstra op de Nieuwestad in Leeuwarden sluit in de loop van april. Eigenaar Willem Woudstra ziet geen perspectief meer.

De derde (en laatste) verkiezingsdag is van start gegaan. Amsterdammers hebben nog tot 21.00 vanavond de tijd om hun stem uit te brengen voor de Tweede Kamer Verkiezingen. 

Nieuw deze keer is dat stemmers na het stemmen het rode potlood mee mogen nemen. Deze maatregel is genomen om eventuele verspreiding van het coronavirus te beperken. Een woordvoerder van de gemeente meldt dat ieder stemlokaal vanochtend 600 rode potloden heeft ontvangen. "Op het moment dat die dreigen op te raken, dan kunnen die bij ons worden bijbesteld." De zegsman verzekert dat er genoeg rode potloden op voorraad zijn.

Kiezers kunnen gewoon tot 21.00 stemmen. Ook als je na dat tijdstip nog in de rij staat, hoef je geen boete te verwachten voor het overtreden van de avondklok. Wanneer je wordt aangesproken door politie of handhaving, is het vertellen dat je van een stembureau vandaan komt genoeg. Een aparte (schriftelijke) verklaring is niet nodig. De precieze regels zijn hier te vinden.

Vrijwel alle stembureaus, op de 6 locaties na die gisteren afvielen, hebben hun deuren geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. Hoe de partijen hun winst gaan vieren, waar én hoe je veilig kan stemmen en vier andere vragen over de verkiezingen lees je hier.

17 maart, verkiezingsdag! Een deel van de Noord-Hollanders stemde al per post of dook de afgelopen dagen het stemhokje in, maar vandaag zullen de meeste mensen hun stem uitbrengen. Daarom vraagt De Peiling: ga jij stemmen?

We horen het al weken: deze verkiezingen gaan ‘echt ergens’ over. Het draait niet om één thema, maar om tal van zaken die veel mensen aangaan. Het klimaat, wonen, het coronabeleid, onderwijs en natuurlijk de zorg. Wat je ook belangrijk vindt, er is altijd wel een partij die aansluit bij jouw ideeën. Er doen dit jaar maar liefst 37 partijen mee, negen meer dan bij de vorige verkiezingen. Genoeg te kiezen dus. Betekent dat ook dat jij je stem laat gelden? Of ben je eigenlijk wel klaar met de politiek en blijf je thuis?

In aanloop naar de definitieve uitslag maakt De Peiling vanavond de balans op en we horen graag hoe jij deze dag beleeft. Was het moeilijk om te kiezen tussen al die partijen, heb jij helemaal geen vertrouwen meer in de politiek, of heb je juist het gevoel dat jouw stem echt het verschil kan maken? Laat het ons weten!

De afgelopen dagen kregen de ouderen en kwetsbaren de gelegenheid om rustig en veilig te kunnen stemmen, vandaag zijn de stembureaus voor iedereen open. Vanwege de coronacrisis gaat het dit keer nét even anders dan gewoonlijk. Want hoe kan je vandaag eigenlijk veilig stemmen? En duurt het tellen van de stemmen dit jaar niet langer door de briefstemmen? Hoe staan de partijen ervoor in de peilingen en hoe vieren de winnende partijen dit jaar überhaupt de uitslag op een coronaproof manier? 

"Waar en hoe kan ik veilig stemmen?"

Om het stemproces zo coronaproof mogelijk te laten verlopen, mocht er dit jaar dus ook gisteren en maandag al worden gestemd bij 50 stembureaus. Die dagen waren bedoeld voor kwetsbare stemmers. Vandaag zijn alle 473 stemlocaties open van 07.30 ‘s ochtends tot 21.00 uur ‘s avonds. Alle stembureaus zijn te vinden op deze kaart van de gemeente, waar je ook kunt checken hoe druk het is er is. 

Op de stembureaus wordt altijd rekening gehouden met de coronamaatregelen. Zo mogen stemmers dit jaar het rode potlood bij hoge uitzondering mee naar huis nemen nadat ze hun stem hebben ingevuld. De gemeente heeft 600.000 potloden klaarliggen voor de 582.175 kiesgerechtigden in de stad. 

Binnen de stemlocaties worden de maatregelen altijd gewaarborgd. Er staan bijvoorbeeld stickers op de grond die de juiste route aangeven. Ook is er een speciale medewerker die kijkt hoe druk het is en of mensen zich aan de regels houden. Medewerkers én stemmers moeten ten alle tijden een mondkapje dragen. Bij de RAI zijn er zelfs speciale stemstraten gemaakt. Zo kan er ook op de fiets of vanuit de auto gestemd worden. 

Als je niet in de gemeente woont, maar vandaag toch in Amsterdam zou willen stemmen, had je een  kiezerspas moeten aanvragen. Dat kun je vandaag niet meer regelen.

"Waarom wordt er ook via de post gestemd?"

Nog een nieuw fenomeen is het stemmen per post. Het kabinet heeft het poststemmen dit jaar ingevoerd voor alle mensen boven de zeventig, zodat ze zonder coronastress toch hun stem kunnen uitbrengen. In Amsterdam hebben rond de 75.000 mensen de mogelijkheid gekregen om per post te stemmen. Maandag had 22 procent dat ook daadwerkelijk gedaan. 

Dat stemmen per brief ging niet overal goed. Daarom besloot minister Ollongren gisteren de procedure voor het briefstemmen aan te passen. Sommige briefstemmers had namelijk per ongeluk het stembiljet in dezelfde retourenvelop gedaan als de ‘stempluspas’, een speciale stempas. Omdat de sorteerders dan de afzender en het ingevulde rode vakje zien, is er geen stemgeheim meer.

Met de nieuwe procedure blijven deze stemmen gelden. Het stemgeheim blijft gewaarborgd omdat medewerkers het bijgevoegde stembiljet niet openvouwen, maar meteen in de stembus gooien zodra de stempas is gecheckt.

Vorige keer: 70.107 stemmen voor 1 zetel

In totaal zijn er 150 zetels te verdelen. Om te bepalen hoeveel zetels naar een partij gaan, wordt het totale aantal stemmen in heel Nederland gedeeld door 150. Dat getal wordt ook wel de kiesdeler genoemd en laat zien hoeveel stemmen nodig zijn voor één zetel. In de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 werden er in totaal 10.516.041 geldige stemmen uitgebracht. Gedeeld door 150, was de kiesdeler dus 70.107. Elke partij had dus 70.107 stemmen nodig om één zetel te bemachtigen in de Tweede Kamer.

Het vaststellen van de uitslag verloopt als volgt. Eerst tellen de stembureaus de stemmen in het openbaar. De uitkomst daarvan wordt vastgezet in een zogenaamd proces-verbaal. De gemeenten publiceren die uitslagen online.

De gemeente telt daarna alle stemmen bij elkaar op en telt op hoeveel stemmen er binnen de gemeente zijn per partij en lijsttrekker. Dit onderdeel heet de gemeentelijke opgave. Vervolgens worden de stemmen per kiesring opgeteld. In totaal zijn er 20 kiesringen. Een hoofdstembureau in elke kiesring telt alle stemmen van de gemeenten binnen de kiesring bij elkaar op en zet het vast in een proces-verbaal.

Ten slotte worden alle stemmen van de hoofdstembureaus geteld door het centrale stembureau (Kiesraad). Daar wordt uitgerekend hoeveel zetels elke partij heeft gekregen binnen de Tweede Kamer en welke kandidaten zijn gekozen.

Gigantisch kiesformulier

Het kiesformulier is gigantisch deze keer. Er doen dit jaar 37 partijen mee aan de verkiezingen. Dat is een groot verschil met de vorige Tweede Kamerverkiezingen, toen deden er 28 partijen mee. Het grote aantal partijen dit jaar is zelfs een naoorlogs record. 

Van de partijen die meedoen, zijn er 22 nieuw. De meest bekende hiervan zijn JA21, BIJ1, Volt en Code Oranje. Uit de peiling van het AT5-panel blijkt dat 3 procent van de Amsterdammers voor Volt wil stemmen, 2 procent voor JA21 en ook 2 procent voor BIJ1. 

We wensen je succes met het weer netjes opvouwen van het formulier.

"Wanneer horen we de uitslag?"

De uitslagen zullen in de loop van woensdagavond binnenkomen. De stembureaus zijn tot 21.00 uur open, waarna alle stemmen natuurlijk ook nog geteld moeten worden. Hoewel we in de loop van de avond en nacht al een groot deel van de uitslag zullen weten, wordt pas op 26 maart de officiële uitslag bekend gemaakt door de Kiesraad.

Hoe snel het dit jaar zal gaan, is onzeker, aangezien er dit jaar ook rekening moet worden gehouden met briefstemmen en de coronamaatregelen. Op sommige stembureaus is er niet genoeg ruimte voor de anderhalvemeter, waardoor de stemmen eerst moeten worden vervoerd naar een andere, grotere locatie.

Wie er gaat winnen is natuurlijk nog niet zeker. Uit de AT5 peiling lijkt de VVD de grootste partij te worden in Amsterdam met 15 procent van de stemmen, gevolgd door de PvdA (14%) en de PvdD (10%). Opvallend is dat GroenLinks van 16 procent van de stemmen in 2017 naar 9 procent is gegaan in 2021. 

Als je vlak voor 21 uur gaat stemmen en dus tijdens de avondklok nog op straat loopt: geen zorgen. Agenten en handhavers kunnen je staande houden, maar het is genoeg als je zegt dat je net hebt gestemd. Dan mag je verder en hoef je geen 95 euro te betalen.

"Hoe houden de partijen dit jaar de uitslag bij?"

De politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen organiseren meestal een speciale verkiezingsavond, waarop leden samen het verloop de uitslag volgen en bij goed nieuws na afloop kunnen feestens. Maar kan dat ook wel tijdens deze verkiezingen? Kevin Kreuger, gemeenteraadslid van JA21, weet ook nog niet hoe hij de uitslag gaat vieren bij goed nieuws voor de partij: "Ik zou heel veel willen, maar de coronaregels laten niet zoveel toe. Dus ik vrees alleen op de bank, maar ik schenk wel gewoon een glas champagne in hoor!"

Charifa Zemouri, nummer vijf op de kandidatenlijst van DENK, zegt dat ze op 17 maart wel even zal samenkomen met de andere kandidaten van de partij. "Maar daarna zal ik tot aan vrijdag alleen thuis zijn op de bank en in spanning bijhouden wat het wordt! De stress en spanning zal zo hoog zijn dat ik zo min mogelijk prikkels moet hebben om de uitslag te incasseren."

Wie we uiteindelijk in de Tweede Kamer terug zullen zien, horen we op vrijdag 26 maart. 

Patiënten van wie het afweersysteem niet goed werkt en mensen met een neurologische aandoening waardoor ze ademhalingsproblemen hebben, krijgen vanaf deze week een uitnodiging voor een coronavaccinatie.

De verkoop van nieuwe personenauto's in de Europese Unie is in februari een stuk lager vanwege de aanhoudende lockdownmaatregelen om het coronavirus te beteugelen in veel Europese landen.

Sekswerkers Miriam, Karina en Evelin stonden doodsangsten uit. De vrouwen, die normaliter op de Wallen achter het raam zitten maar door corona al maanden niet mogen werken, zijn gegijzeld in hun eigen huis door drie mannen die zich voordeden als politie. Hun woning werd overhoopgehaald. Er werd 9000 euro gestolen. Uit berichten in diverse groepsapps met meer dan 250 sekswerkers blijkt dat zij geen uitzondering zijn.

De afgelopen dagen kregen de ouderen en kwetsbaren de gelegenheid om rustig en veilig te kunnen stemmen, vandaag zijn de stembureaus voor iedereen open. Vanwege de coronacrisis gaat het dit keer nét even anders dan gewoonlijk. Want hoe kan je vandaag eigenlijk veilig stemmen? En duurt het tellen van de stemmen dit jaar niet langer door de briefstemmen? Hoe staan de partijen ervoor in de peilingen en hoe vieren de winnende partijen dit jaar überhaupt de uitslag op een coronaproof manier? 

"Waar en hoe kan ik veilig stemmen?"

Om het stemproces zo coronaproof mogelijk te laten verlopen, mocht er dit jaar dus ook gisteren en maandag al worden gestemd bij 50 stembureaus. Die dagen waren bedoeld voor kwetsbare stemmers. Vandaag zijn alle 473 stemlocaties open van 07.30 ‘s ochtends tot 21.00 uur ‘s avonds. Alle stembureaus zijn te vinden op deze kaart van de gemeente, waar je ook kunt checken hoe druk het is er is. 

Op de stembureaus wordt altijd rekening gehouden met de coronamaatregelen. Zo mogen stemmers dit jaar het rode potlood bij hoge uitzondering mee naar huis nemen nadat ze hun stem hebben ingevuld. De gemeente heeft 600.000 potloden klaarliggen voor de 582.175 kiesgerechtigden in de stad. 

Binnen de stemlocaties worden de maatregelen altijd gewaarborgd. Er staan bijvoorbeeld stickers op de grond die de juiste route aangeven. Ook is er een speciale medewerker die kijkt hoe druk het is en of mensen zich aan de regels houden. Medewerkers én stemmers moeten ten alle tijden een mondkapje dragen. Bij de RAI zijn er zelfs speciale stemstraten gemaakt. Zo kan er ook op de fiets of vanuit de auto gestemd worden. 

Als je niet in de gemeente woont, maar vandaag toch in Amsterdam zou willen stemmen, had je een  kiezerspas moeten aanvragen. Dat kun je vandaag niet meer regelen.

"Waarom wordt er ook via de post gestemd?"

Nog een nieuw fenomeen is het stemmen per post. Het kabinet heeft het poststemmen dit jaar ingevoerd voor alle mensen boven de zeventig, zodat ze zonder coronastress toch hun stem kunnen uitbrengen. In Amsterdam hebben rond de 75.000 mensen de mogelijkheid gekregen om per post te stemmen. Maandag had 22 procent dat ook daadwerkelijk gedaan. 

Dat stemmen per brief ging niet overal goed. Daarom besloot minister Ollongren gisteren de procedure voor het briefstemmen aan te passen. Sommige briefstemmers had namelijk per ongeluk het stembiljet in dezelfde retourenvelop gedaan als de ‘stempluspas’, een speciale stempas. Omdat de sorteerders dan de afzender en het ingevulde rode vakje zien, is er geen stemgeheim meer.

Met de nieuwe procedure blijven deze stemmen gelden. Het stemgeheim blijft gewaarborgd omdat medewerkers het bijgevoegde stembiljet niet openvouwen, maar meteen in de stembus gooien zodra de stempas is gecheckt.

Vorige keer: 70.107 stemmen voor 1 zetel

In totaal zijn er 150 zetels te verdelen. Om te bepalen hoeveel zetels naar een partij gaan, wordt het totale aantal stemmen in heel Nederland gedeeld door 150. Dat getal wordt ook wel de kiesdeler genoemd en laat zien hoeveel stemmen nodig zijn voor één zetel. In de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 werden er in totaal 10.516.041 geldige stemmen uitgebracht. Gedeeld door 150, was de kiesdeler dus 70.107. Elke partij had dus 70.107 stemmen nodig om één zetel te bemachtigen in de Tweede Kamer.

Het vaststellen van de uitslag verloopt als volgt. Eerst tellen de stembureaus de stemmen in het openbaar. De uitkomst daarvan wordt vastgezet in een zogenaamd proces-verbaal. De gemeenten publiceren die uitslagen online.

De gemeente telt daarna alle stemmen bij elkaar op en telt op hoeveel stemmen er binnen de gemeente zijn per partij en lijsttrekker. Dit onderdeel heet de gemeentelijke opgave. Vervolgens worden de stemmen per kiesring opgeteld. In totaal zijn er 20 kiesringen. Een hoofdstembureau in elke kiesring telt alle stemmen van de gemeenten binnen de kiesring bij elkaar op en zet het vast in een proces-verbaal.

Ten slotte worden alle stemmen van de hoofdstembureaus geteld door het centrale stembureau (Kiesraad). Daar wordt uitgerekend hoeveel zetels elke partij heeft gekregen binnen de Tweede Kamer en welke kandidaten zijn gekozen.

Gigantisch kiesformulier

Het kiesformulier is gigantisch deze keer. Er doen dit jaar 37 partijen mee aan de verkiezingen. Dat is een groot verschil met de vorige Tweede Kamerverkiezingen, toen deden er 28 partijen mee. Het grote aantal partijen dit jaar is zelfs een naoorlogs record. 

Van de partijen die meedoen, zijn er 22 nieuw. De meest bekende hiervan zijn JA21, BIJ1, Volt en Code Oranje. Uit de peiling van het AT5-panel blijkt dat 3 procent van de Amsterdammers voor Volt wil stemmen, 2 procent voor JA21 en ook 2 procent voor BIJ1. 

We wensen je succes met het weer netjes opvouwen van het formulier.

"Wanneer horen we de uitslag?"

De uitslagen zullen in de loop van woensdagavond binnenkomen. De stembureaus zijn tot 21.00 uur open, waarna alle stemmen natuurlijk ook nog geteld moeten worden. Hoewel we in de loop van de avond en nacht al een groot deel van de uitslag zullen weten, wordt pas op 26 maart de officiële uitslag bekend gemaakt door de Kiesraad.

Hoe snel het dit jaar zal gaan, is onzeker, aangezien er dit jaar ook rekening moet worden gehouden met briefstemmen en de coronamaatregelen. Op sommige stembureaus is er niet genoeg ruimte voor de anderhalvemeter, waardoor de stemmen eerst moeten worden vervoerd naar een andere, grotere locatie.

Wie er gaat winnen is natuurlijk nog niet zeker. Uit de AT5 peiling lijkt de VVD de grootste partij te worden in Amsterdam met 15 procent van de stemmen, gevolgd door de PvdA (14%) en de PvdD (10%). Opvallend is dat GroenLinks van 16 procent van de stemmen in 2017 naar 9 procent is gegaan in 2021. 

Als je vlak voor 21 uur gaat stemmen en dus tijdens de avondklok nog op straat loopt: geen zorgen. Agenten en handhavers kunnen je staande houden, maar het is genoeg als je zegt dat je net hebt gestemd. Dan mag je verder en hoef je geen 95 euro te betalen.

"Hoe houden de partijen dit jaar de uitslag bij?"

De politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen organiseren meestal een speciale verkiezingsavond, waarop leden samen het verloop de uitslag volgen en bij goed nieuws na afloop kunnen feestens. Maar kan dat ook wel tijdens deze verkiezingen? Kevin Kreuger, gemeenteraadslid van JA21, weet ook nog niet hoe hij de uitslag gaat vieren bij goed nieuws voor de partij: "Ik zou heel veel willen, maar de coronaregels laten niet zoveel toe. Dus ik vrees alleen op de bank, maar ik schenk wel gewoon een glas champagne in hoor!"

Charifa Zemouri, nummer vijf op de kandidatenlijst van DENK, zegt dat ze op 17 maart wel even zal samenkomen met de andere kandidaten van de partij. "Maar daarna zal ik tot aan vrijdag alleen thuis zijn op de bank en in spanning bijhouden wat het wordt! De stress en spanning zal zo hoog zijn dat ik zo min mogelijk prikkels moet hebben om de uitslag te incasseren."

Wie we uiteindelijk in de Tweede Kamer terug zullen zien, horen we op vrijdag 26 maart. 

Coronavaccins voor zwangere vrouwen kunnen mogelijk ook werkzaam zijn in het beschermen van de foetus tegen het coronavirus, stellen Israëlische onderzoekers in een nieuwe studie.

De stembussen zijn geopend voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Een bijzondere editie, want stemmen kan vanwege corona maar liefst drie dagen lang: op maandag, dinsdag en woensdag.

Vandaag is de tweede dag dat er gestemd kan worden voor de Tweede Kamerverkiezingen. In dit liveblog houden we je op de hoogte van alle ontwikkelingen. Hoe het er gisteren aan toeging, lees je hier terug.

Lees hieronder de updates van eerder vandaag terug.

De gemeente laat weten dat er zes stemlocaties zijn afgevallen. Het gaat om de volgende locaties: Lola Luid (Nieuw-West), Woonzorgcentrum Kastanjehof (Oost), MBO College West, Basisschool Klaverblad (Zuidoost), Dr. Sarphatihuis (Centrum) en Dorpshuis de Beke (Noord). Kiezers die op één van deze locaties wilden gaan stemmen, worden verwezen naar stembureaus dicht in de buurt.

Volgens een woordvoerder van de gemeente hebben de locaties zich teruggetrokken omdat ze ofwel angstig waren in verband met het coronavirus, ofwel er sprake was van een uitbraak. De gemeente verwacht niet dat er meer locaties gaan afvallen.

Gisteren bleek dat een deel van de briefstemmen ongeldig bleken te zijn. Meer ouderen dan verwacht hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om per post te stemmen, maar dat leek in veel gevallen niet goed te zijn gegaan. Landelijk zou het om zo'n 7 tot 8 procent van de poststemmen gaan dat ongeldig is. Zo'n 22 procent van de 73.000 ouderen die in Amsterdam wonen heeft per post gestemd. Hoeveel daarvan ongeldig zijn is nog niet bekend.

Ollongren laat nu weten dat onder bepaalde voorwaarden deze foute stemmen toch mogen worden meegeteld. Het is de bedoeling dat stembureaumedewerkers de stempas op geldigheid controleren. Als dat zo is, kan de geopende envelop met daarin het stembiljet in de stembus worden gedaan zonder dat het stembiljet wordt ingezien of opengevouwen.

Op maandag en dinsdag zijn niet alle stembureaus geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad. 

In Stiens was dinsdagavond een fakkeltocht gaande van 19.00 uur tot 20.00 uur. De mensen die meeliepen in de tocht demonstreren tegen de coronamaatregelen.

ZAANSTAD - Veel gemeenten in de regio Zaanstreek-Waterland hebben grote problemen met het financieren van jeugdzorg. Er is dan ook veel onbegrip dat Den Haag geen extra geld uittrekt voor jeugdzorg, terwijl dit wel was beloofd. Marianne de Boer, raadslid voor Lokaal Zaans heeft raadsvragen gesteld nu het Rijk de gemeenten niet wil compenseren voor de hoge kosten van de jeugdzorg.

In alle gemeenten van de regio Zaanstreek-Waterland gaat de jeugdzorg dit jaar op de schop met een nieuwe aanbesteding voor de specialistische jeugdhulp. En de gemeenten rekenden erop dat ze extra geld kregen, maar Minister Hoekstra van Financiën (CDA) heeft nee gezegd tegen extra jeugdgeld voor gemeenten. 

Marianne de Boer, raadslid Lokaal Zaans, vreest problemen. "Als je naar jeugdzorg kijkt is het zo: de winkel wordt verbouwd maar moet wel open blijven. Het is een slechte boodschap als je zegt: we hebben het systeem en de financiën nog niet voor elkaar en het Rijk springt ook niet bij. De consequentie is dat je kinderen niet de zorg kunt bieden die ze nodig hebben."

Drastische maatregelen

De Boer pleit voor meer samenwerking tussen gemeenten in Noord-Holland. "De effecten van de coronacrisis komen nu alleen maar meer naar voren, zeker ook bij de jeugdzorg. Je weet gewoon dat er een enorme opgave op je af gaat komen. Als je ziet dat ze het nu niet aankunnen, dan moet je drastische maatregelen met elkaar durven te bespreken in plaats van alleen brieven sturen."

Staatssecretaris Paul Blokhuis zegt dat het niet 'chic' is om als demissionair kabinet daags voor de Kamerverkiezingen veel geld uit te trekken. "Maar het moet wel nu", vervolgt De Boer. "Eigenlijk had het kabinet al voordat het demissionair werd uit moeten bespreken, dit is niet alleen van de laatste paar maanden." 

Ook de Zaanse wethouder Songül Mutluer reageert furieus. "Dat het Rijk nu weer op zich laat wachten en niet over de brug komt is een enorme teleurstelling met zeer serieuze gevolgen. Uitstel betekent in de praktijk dat jeugdigen langer op een wachtlijst staan of lichtere hulp krijgen dan ze nodig hebben, dat is onacceptabel."

"Tegelijkertijd betekent uitstel ook dat gemeenten hun begroting moeten maken zónder de broodnodige extra bijdrage van het Rijk", vervolgt wethouder Songül. "En dat betekent nog meer bezuinigingen, terwijl de rek er mede door de coronacrisis echt uit is. Samen met andere gemeenten uit het hele land hebben we al zoveel signalen afgegeven en bewijs aangeleverd dat extra geld nodig is voor de kwetsbare jeugd."

Wethouder Songül: "Ook het recente AEF-rapport is hierover helder: gemeenten ontvangen structureel te weinig middelen voor onze jeugd. Dit verdient prioriteit en het is echt schandalig dat dit door het Rijk gewoon vooruit geschoven wordt."

Een duivels dilemma voor ongeveer 100.000 besmettelijken en hun partners. Ze zitten als coronapatiënt én stemgerechtigde huisgenoot in isolatie of quarantaine, ze mógen niet naar het stembureau. Wie geef je een volmacht?

Wat stopte u het afgelopen jaar in uw (online) boodschappenmandje? De kans is groot dat daar vaker handgel, een joggingbroek of slimme lampen voor in huis in gingen. Ondertussen ging er minder geld naar een broodje in de kantine op kantoor. Dat de coronapandemie ons koopgedrag veranderde, werkt ook door in het bepalen van de inflatie.

HILVERSUM - Het stemformulier is misschien wat kleiner gemaakt, maar voor de rest lijkt het een exacte kopie van een echt stemlokaal. Door heel Nederland hebben kinderen gestemd voor de Kinderverkiezingen, zo ook op basisschool De Wijde Blik in Kerkelanden. "Ze willen weten wat de kinderen over de partijen zeggen enzo", vertelt Farah uit groep 8.

De Kinderverkiezingen worden sinds 2010 landelijk gehouden om inderdaad te kijken hoe de uitslag eruit zou zien als kinderen het voor het zeggen zouden hebben. "We willen ze wat meer leren over de democratie en hoe het stemmen precies werkt", vertelt directeur en leraar van groep 7 en 8 Nick Homan-Dijkstra. "Door mee te doen aan de Kinderverkiezingen hebben ze het nu ook echt ervaren."

Om tot de juiste stem te komen, hebben ze onder andere de Kieswijzer voor Kinderen ingevuld. "Maar sommige kinderen hebben ook thuis met hun ouders aan de keukentafel besproken op wie ze moeten stemmen", vult de directeur aan. Toch valt de kinderen vooral één ding op: "Het zijn wel heel veel partijen", zegt Toon. "Dat komt doordat iedereen weer net een andere soort mening heeft", legt Farah verder uit.

Eenmaal bij de stembus lijkt de stemprocedure goed te worden gevolgd. "We hebben ook echt een kleine stembus neergezet, om het zoveel mogelijk op het echte stemmen te laten lijken", vertelt meester Nick. Al moeten sommige kinderen even zoeken, want diezelfde bus wordt in de klas dan weer gebruikt als papierprullenbak.

Bekijk hieronder hoe de kinderen op De Wijde Blik stemden. Tekst loopt door onder video.

Voor het stemmen ging één naam al verrassend vaak rond door de klas: "Meester, is Mark Rutte nou van de PVV of VVD?" De kinderen stemden alleen op een partij, dus was die vraag voor het invullen van het stemformulier essentieel. "Ik heb het vaker met klassen gedaan en meestal komen de Partij voor de Dieren en GroenLinks hoog uit", legt meester Nick uit. "Maar ik heb nu heel veel VVD gehoord, ik denk doordat Mark Rutte vanwege corona heel veel in beeld is."

Stemmen tellen

En als de stemmen dan op het bureau van de meester worden uitgestrooid, blijkt inderdaad dat de VVD de meeste stemmen heeft gekregen van de leerlingen op De Wijde Blik. "De Partij voor de Dieren is een goede tweede partij", zegt de meester. Er zit overigens ook een blanco stem tussen. "We hebben de kinderen ook verteld dat als je het echt niet weet, je blanco kunt stemmen."

Provinciale uitslag

Bij De Wijde Blik is VVD, net als in de landelijke uitslag, als grootste uit de verf gekomen. Deze wordt gevolgd door Partij voor de Dieren, en DENK staat op de derde plek. 

In Noord-Holland is anders gestemd dan in de rest van Nederland. Hier komt GroenLinks als grootste partij uit de peiling, en VVD als tweede. Op de derde plek staat Partij voor de Dieren.

Vandaag is de tweede dag dat er gestemd kan worden voor de Tweede Kamerverkiezingen. In dit liveblog houden we je op de hoogte van alle ontwikkelingen. Hoe het er gisteren aan toeging, lees je hier terug.

De gemeente laat weten dat er zes stemlocaties zijn afgevallen. Het gaat om de volgende locaties: Lola Luid (Nieuw-West), Woonzorgcentrum Kastanjehof (Oost), MBO College West, Basisschool Klaverblad (Zuidoost), Dr. Sarphatihuis (Centrum) en Dorpshuis de Beke (Noord). Kiezers die op één van deze locaties wilden gaan stemmen, worden verwezen naar stembureaus dicht in de buurt.

Volgens een woordvoerder van de gemeente hebben de locaties zich teruggetrokken omdat ze ofwel angstig waren in verband met het coronavirus, ofwel er sprake was van een uitbraak. De gemeente verwacht niet dat er meer locaties gaan afvallen.

Gisteren bleek dat een deel van de briefstemmen ongeldig bleken te zijn. Meer ouderen dan verwacht hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om per post te stemmen, maar dat leek in veel gevallen niet goed te zijn gegaan. Landelijk zou het om zo'n 7 tot 8 procent van de poststemmen gaan dat ongeldig is. Zo'n 22 procent van de 73.000 ouderen die in Amsterdam wonen heeft per post gestemd. Hoeveel daarvan ongeldig zijn is nog niet bekend.

Ollongren laat nu weten dat onder bepaalde voorwaarden deze foute stemmen toch mogen worden meegeteld. Het is de bedoeling dat stembureaumedewerkers de stempas op geldigheid controleren. Als dat zo is, kan de geopende envelop met daarin het stembiljet in de stembus worden gedaan zonder dat het stembiljet wordt ingezien of opengevouwen.

Op maandag en dinsdag zijn niet alle stembureaus geopend. Op dit kaartje vind je een overzicht van de stembureaus in de stad.