„Ze hadden al veel eerder strenger moeten controleren op het handhaven van het coronatoegangsbewijs.” Restauranteigenaar Henry Marka van Casa di Sergio in de Korte Leidsedwarsstraat is resoluut. „Sluit de straat af en controleer aan beide zijden of mensen de QR-code hebben. Zijn wij van het gezeik af en hoef ik geen extra personeel in te huren. Maar ja, dat kost de gemeente geld”, zegt Marka geïrriteerd over het Amsterdamse coronabeleid.

Een hoog oplopend conflict om verplichte coronavaccinaties heeft dit weekeinde geleid tot de sluiting van 26 brandweerkazernes in New York. Honderden brandweerlieden meldden zich dit weekeinde ziek.

Suzanne Rethans (49) heeft een relatie met Hoes. Zij heeft drie kinderen, hij twee. Deze keer heeft ze over de verplichte rust die ze kreeg.

In de ziekenhuizen liggen nu in totaal 1042 coronapatiënten. Dat is iets meer dan vrijdag, toen er in totaal 1021 patiënten werden behandeld wegens Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. De afgelopen dagen bleef het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen oplopen.

Voor de Gooise GGD is er weinig winst meer te halen wat betreft het opkrikken van de vaccinatiegraad. Dat zegt René Stumpel van de GGD Gooi en Vechtstreek in het radioprogramma NH Gooi Zaterdag. Ondanks maatregelen als pop-uplocaties in achterlopende wijken en prikken zonder afspraak loopt het geen storm meer bij de Gooise gezondheidsdienst. 

De meeste priklocaties van de GGD in de Gooi- en Vechtstreek zijn gesloten. Wel kan er zonder afspraak een vaccin gehaald worden en opende de Gooise gezondheidsdienst pop-uplocaties in wijken met een achterliggende vaccinatiegraad, om zo voorlichting te geven. Op dit moment is 84 procent van de 18-plussers volledig gevaccineerd.

Ondanks deze maatregelen om de vaccinatiegraad van 't Gooi nog meer op te krikken bevestigt Stumpel dat er weinig winst te halen valt. "Die winst lijkt niet erg groot meer. Er is niet veel belangstelling voor onze pop-uplocaties en in de ziekenhuizen waar men prikken kan halen loopt het niet storm."

Ondanks dat zegt Stumpel te blijven zoeken naar mogelijke 'geitenpaadjes' om het percentage op de prikken.

Het aantal coronapatiënten neemt de laatste weken in de regio steeds verder toe. Volgens Stumpel past het woord 'zorgelijk' het beste bij de situatie van corona in de regio, maar laat hij weten dat de boel onder controle is. "In de ziekenhuizen loopt de belasting op en in verpleeghuizen zijn uitbraken geweest." Sprake van afschaling van de zorg is er nog niet. 

Testbereidheid

Ook huisartsen merken de stijgende besmettingscijfers. "We krijgen een toenemend aantal belletjes van mensen met luchtwegklachten", zegt René Batenburg, huisarts en voorzitter van het crisisteam Huisartsen Gooi en Vechtstreek. "Dan vragen we die mensen of ze gevaccineerd of getest zijn. Vaak is dat tweede niet het geval of hebben ze alleen een zelftest gedaan. Dat is niet voldoende." Ook Stumpel bevestigt dat de testbereidheid onder gevaccineerden is afgenomen. 

Voor de huisartsen is dit vooral een probleem in de praktijken zelf. Patiënten waarvan het niet zeker is of ze corona hebben willen de huisartsen het liefst niet in hun wachtkamers hebben. "Als mensen naar de praktijk komen wil je toch weten wat je in huis haalt”, zegt Batenburg. "Mensen moeten zich echt realiseren dat als ze bij ons in de wachtkamer tussen de anderen gaan zitten, wat ze kunnen aanrichten." 

Keuzevrijheid

Ondanks het geschetste beelden benadrukken zowel Batenburg als Stumpel dat de keuzevrijheid om zich te laten vaccineren in Nederland bovenaan staat. "Daar moeten we geen afstand van nemen", stelt Batenburg. "Het is een groot goed, maar tegelijkertijd blijven we mensen voorlichten", zegt Stumpel. 

Luister het hele interview terug via deze link.

De herinvoering van mondkapjes op bepaalde plekken, het strikter naleven van het advies om thuis te werken, de uitbreiding van plekken waar de coronapas voor nodig is, lokale coronamaatregelen: het zit vooralsnog allemaal nog in de ’gereedschapskist’ van het kabinet. Veruit de meeste deelnemers aan De Kwestie vinden echter dat het kabinet moet oppassen met het invoeren van nieuwe maatregelen. „We zijn er klaar mee.”

In Op1 discussiëren Pfizer-directeur Marc Kaptein en Powned-verslaggever Rutger Castricum fel over een eventuele derde coronavaccinatie.

Het zou vrijdagavond een feestelijke avond moeten worden voor Daphne Deckers en Richard Krajicek: het was immers de 18e editie van hun Krajicek Foundation Gala, 25 jaar nadat Krajicek op Wimbledon met het winnen van de finale Nederlandse tennisgeschiedenis schreef. Maar nu kon het stel daar zelf niet bij zijn: beiden moesten thuis blijven vanwege corona, bevestigt het management van Daphne aan De Telegraaf.

Demissionair minister Hoekstra (Financiën) hoeft tijdens zijn bezoek met premier Rutte aan de G20- top in Rome niet over zijn schouder te kijken of hij door een woedende Italiaan wordt aangevallen. Integendeel, de contacten lopen uitstekend. Onze bewindsman is zelfs zeer lovend over het economische herstelplan van Italië. Van de felle diplomatieke botsing die vorig jaar tussen Nederland en Italië was ontstaan toen Hoekstra Italië, nadat deze hard werd getroffen door het coronavirus en om geld vroeg, verweet in betere tijden geen buffer te hebben opgebouwd in betere tijden, is niets meer over.

Het zorgpersoneel in België krijgt een extra coronaprik. Een extra prik voor de volledige bevolking, dus onder meer voor mensen jonger dan 65 jaar, komt er voorlopig niet.

De Haarlemse wethouder Michel Rog (CDA) stapt op. Dat doet hij na de felle discussies van de afgelopen tijd die zijn ontstaan na zijn openlijke kritiek op het coronabeleid. Dat leidde tot een motie van afkeuring, waardoor de positie van Rog steeds verder ter discussie kwam te staan. 

Wethouder Rog kwam onder vuur te liggen nadat hij zich op Twitter openlijk uitsprak tegen de invoering van de coronapas. De CDA'er meende dat de coronapas voor een 'tweedeling in de samenleving' zorgt en stelde dat de invoering 'op gespannen voet staat met vrijheidsrechten'. 

De wethouder nam het met de bewuste tweet op voor partijgenoot en minister Mona Keijzer (CDA) die ontslagen werd nadat ze zich ook openlijk uitsprak tegen het kabinetsstandpunt over de coronapas. 

Onder vuur

De uitspraken van de wethouder zorgde in Haarlem voor een storm aan kritiek in de Haarlemse politiek, zowel bij de oppositie als de coalitiepartijen van Haarlem waar het CDA ook in zit. "Dit is niet uit te leggen aan Haarlemmers", reageerde onder meer VVD-fractievoorzitter Wouter Rutten. 

De ophef werd een week later nog eens extra groot toen Rog 'om principiële redenen' weigerde zijn eigen coronapas te laten zien bij een wijkvergadering. "Staan leden van het college boven deze wet of is iedereen gelijk voor de wet?", reageerde de Haarlemse gemeenteraad daarop. 

Felle discussies

De stappen van wethouder Rog zorgden de afgelopen weken voor felle discussies in de Haarlemse gemeenteraad over de positie van de CDA'er, die uiteindelijk leidden tot een motie van afkeuring. 

Rog geeft nu aan de 'harde toon in het debat' en de 'stemverklaringen bij de aangenomen motie' te hebben laten bezinken en nogmaals met burgemeester Jos Wienen en zijn collega-wethouders te hebben besproken. "Ik stel voor mijzelf vast dat ik onvoldoende vertrouwen ervaar om in dit team van wethouders mijn werk in onze gemeente effectief voort te kunnen zetten. Dat betreur ik enorm. Het brengt mij helaas tot de conclusie dat ik u verzoek mij ontslag te verlenen als wethouder van de gemeente Haarlem", laat de wethouder nu weten in een brief aan de raad. 

Dat Rog nog steeds achter zijn standpunten staat blijkt uit het dankwoord aan Haarlemmers. "Een speciaal woord van dank richt ik tot alle inwoners die mij de afgelopen weken met
liefdevolle berichten en bloemen een hart onder de riem hebben gestoken, omdat ik met
mijn kritiek op de coronapas hun stem vertegenwoordigde", aldus Rog.

Vervanger

De portefeuille van wethouder Rog wordt de komende tijd waargenomen door de zittende
wethouders. Wie zijn opvolger wordt is aan het CDA, dat op zoek moet naar een nieuwe kandidaat voor het wethouderschap. 

De Haarlemse wethouder en oud-Tweede Kamerlid Michel Rog van het CDA legt zijn functie als stadsbestuurder neer. Rog vindt dat de coronatoegangspas voor een tweedeling in de maatschappij zorgt.

Een bestelbus met een daktent om te slapen, een rugzak met wat douchespulletjes , een stapeltje kleren en loopschoenen. Dat is alles wat Jacqueline (55) en Jordi Ramon (53) nog hebben na een reeks zakelijke tegenslagen. Corona bracht het ondernemersstel de genadeklap toe. Ze hebben er een boek over geschreven: 'DoenDenkers.'

Het idee voor het boek ontstond kort na hun pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Die begonnen ze op het moment dat ze financieel aan de grond zaten. Voor de zoveelste keer. De kunst van het loslaten is de rode draad in het boek. Ze hebben het in eigen beheer uitgegeven en van de opbrengst hopen ze hun schulden te kunnen afbetalen. Niet met de bedoeling om weer te gaan ondernemen - dat nooit meer - maar om het relatief zorgeloze leven dat ze nu leiden te kunnen voortzetten. 

Lezingen

Daar horen lezingen bij, zoals afgelopen zondag in de Broedmachine in Beverwijk waar een volle zaal naar Jordi’s verhaal luisterde. "Zo’n lezing, dat zou ik eigenlijk vaker willen doen", zegt hij. "En niet omdat ik denk de wijsheid in pacht te hebben, maar juist om te vertellen hoe het níet moet.” Met een lach, maar met een serieuze ondertoon:  "Daar ben ik namelijk heel goed in... Misschien kan ik jonge ondernemers met mijn verhaal ervoor behoeden dat ze dezelfde fouten maken als ik." 

In de kern komt het erop neer dat de twee te goedgelovig zijn; te veel doeners, aanpakkers. En te weinig cijferaars. "Ik ben beter in vértellen dan óptellen", zegt Jordi. Zijn geschiedenis als ondernemer staaft die stelling. Twaalf ambachten, dertien ongelukken. Zijn loopbaan als ondernemer begon rond 2009. In Velsen-Noord bouwde hij een zaak op voor bedrijfsvloeren. Ze hadden een mooi huis in Heemskerk. Totdat de bankencrisis toesloeg. Jordi: "Alle bedrijven trokken hun opdrachten terug en onze grootste klant, een bouwbedrijf, ging failliet. En net op het moment dat we 1,7 miljoen euro in de zaak hadden geïnvesteerd, trok onze grootste financier zich terug. We moesten een extra hypotheek nemen op ons huis, bij Lehman Brothers. Dat was de eerste bank die omviel...Het begin van de wereldwijde financiële crisis. Onze woonlasten gingen omhoog van 900 naar 3000 euro per maand."

Jacqueline, van origine fitnessinstructrice, begon een cateringbedrijfje en Jordi ging 's nachts kip inpakken bij een bedrijf in Zoetermeer. Dankzij de organisatie van een groot feest voor een advocatenkantoor, boekten ze in 2012 'gigantische cijfers.' Toch belde de bank met de opdracht het bedrijfskrediet van 15.000 euro binnen een paar dagen retour te storten vanwege 'teruglopende resultaten.' Jordi: "Door dat grote event waren onze cijfers in het derde kwartaal gigantisch. Het vierde kwartaal was ook nog heel goed, maar logischerwijs minder dan de drie maanden daarvoor. Voor de bank reden de stekker eruit te trekken. Binnen zes dagen moesten we dokken, anders zouden ze beslag op ons huis leggen. Toen wisten we het echt even niet meer.”

De uitgifte van aandelen van één euro per stuk via Facebook was hun redding. Binnen anderhalf uur hadden ze er vijftienhonderd verkocht, genoeg om de lening aan de bank terug te betalen. "We kregen in die tijd veel aandacht, holden van de ene naar de andere uitzending."  

De publiciteit dreef hen in de armen van de eigenaar van een zalencentrum in Amsterdam voor wie ze de horeca zouden gaan doen. Het was het begin van Clubs & Subs, een keten van restaurants in Amsterdam, Den Haag en Rijswijk. Jordi: "Het liep helemaal uit de hand. In korte tijd zijn we veel te snel gegroeid. Veel personeel, een heel jachtig leven. We hebben het teruggebracht tot drie restaurants in Amsterdam. Eind 2019 zijn onze dochter en schoonzoon erin gekomen. We hadden eindelijk rust. Het bleek een gouden formule. Mijn accountant belde in februari 2020 nog met de mededeling dat het heel goed ging. Na jaren sappelen hadden we het eindelijk, eindelijk goed voor elkaar." Twee weken later brak de coronacris uit.

Klap

Jordi: "We waren volkomen afhankelijk van de zakelijke markt en in de buurt gingen alle kantoren dicht, waardoor we ook niks met 'to go' konden doen." De overheidsvergoeding van 4.000 euro was een druppel op de gloeiende plaat.  "Zó hard gewerkt om het goed over te dragen aan onze kinderen en dan dít. Het was echt een klap." Die deelde corona uit op het moment dat zij intussen hun droom najaagden met een bed & breakfast in Papenhoven, Limburg. 

"Vrienden van ons hadden een gigantisch landgoed gekocht en wij zouden daar de bed & breakfast gaan runnen en er ook gaan wonen. Totdat ze op Hemelvaartsdag, ik zal het nooit vergeten, belden met de mededeling dat ze toch liever alleen doorgingen. We konden geen kant op. Hadden het contractueel niet goed geregeld." Het was het moment dat Jacqueline tegen hem zei: "We pakken onze rugzakken en gaan naar Santiago de Compostella lopen."

Jordi: "Niets hadden we meer. Niets behalve de bestelbus met bed, schoenen en wat kleding. We zijn aan de lopende band van een pizzafabriek gaan werken om de rit met de auto naar Banyuls in Zuid-Frakrijk te kunnen bekostigen. Van daaruit zijn we over de Pyreneeën naar Santiago de Compostella gelopen. We sliepen bij wijnboeren en in kloosters. We hadden vaak bar weer, maar wat voelden we ons goed!"

Vrij

Jacqueline: "Eindelijk alles achter ons gelaten. We hebben niets meer maar zijn vrij en nog nooit zo gelukkig geweest. Natuurlijk hebben we nog schulden. We moeten nog een hoop regelen met de belastingdienst. Maar na alles wat wij hebben meegemaakt, denken we: waar zouden we ons nog druk om maken?"

Dat is tevens de boodschap van 'DoenDenken.' Jordi: "Mensen die we tijdens onze tocht tegenkwamen en met wie we aan de praat raakten, vroegen ons vaak: hoe doen jullie dat toch? Hoe zijn jullie zo positief gebleven? Daarop probeer ik in het boek op een luchtige manier antwoord te geven."

Ze hebben een aanbod advertenties te gaan verkopen voor een magazine aan de Spaanse kust. Opgeteld bij de opbrengst van het boek plus de lezingen, hopen ze genoeg te hebben hun huidige leven te kunnen voortzetten. Intussen denken ze antwoord te hebben gevonden op de vraag: waarom overkomt óns dit steeds? "Heel simpel", zegt Jordi. "Wij zijn te goed van vertrouwen. Wij hebben nooit iets gehad met geld. Wij maken liever een mooi broodje of zetten een goed evenement neer. De mensen met wie wij zaken hebben gedaan, blijken het puur voor het geld te hebben gedaan en hebben misbruik gemaakt van ons enthousiasme. Met mijn lezingen wil ik jonge mensen daar op voorbereiden. Ik weet namelijk precies hoe je het níet moet doen."

De stichting ’Je mag er zijn’ Noord-Holland is dringend op zoek naar nieuwe sponsors en donateurs om de hulp aan honderden pleeggezinnen te kunnen volhouden. Zonder steun houdt de stichting het nog hooguit anderhalf jaar vol.

Bijna 1.000 pleegkinderen uit heel Noord-Holland worden jaarlijks via de stichting geholpen aan kleding, speelgoed en fietsen. Daardoor voelen die zich sneller thuis op hun nieuwe plek. Tineke Witte is ermee begonnen omdat ze de behoefte merkte toen ze zelf pleegouder werd, vertelt ze aan mediapartner Langedijk Centraal.

Crisissituatie

"Veel pleegkinderen staan soms vanuit een crisissituatie op de stoep, en hebben maar weinig eigen spullen bij zich. Na een tijdje draag je de zorg dan weer over aan anderen. Je kunt als pleegouder niet voor elk kind dat je opvangt zelf kleding en andere spullen blijven kopen."

Dus begon ze aan de Mossel in Noord-Scharwoude een inzamel- en uitgiftepunt voor tweedehandskleding, dat al snel werd uitgebreid met andere spullen zoals speelgoed en fietsen. Financiële steun kwam er van de Kinderpostzegels, die de stichting zes jaar lang heeft gefinancierd.

"Maar die steun is altijd maar tijdelijk, dus moeten we nu op zoek naar andere financiering." In de corona-periode was het voor de stichting heel moeilijk om nieuwe sponsors te zoeken. De hoop is nu gevestigd op de actie 'Warm Hart' van omroep KRO/NCRV.

Warm Hart-actie

Goede doelen met de meeste stemmen op de website Warm Hart krijgen een donatie van 10.000, 5.000 of 2.500 euro. Tot en met 18 november kan er nog gestemd worden. Maar Tineke Witte denkt niet dat ze daar in de prijzen gaan vallen.

"We moeten het opnemen tegen ruim 200 andere goede doelen. Het is eigenlijk alleen goed voor de naamsbekendheid. We hebben echt nieuwe sponsors en donateurs uit onze eigen buurt nodig voor ons voortbestaan. Het zou geweldig zijn als we ons daar niet langer zorgen over hoeven te maken."

Mogelijkerwijs worden de coronamaatregelen weer opgeschaald. Het aantal besmettingen neemt weer toe en dus moet er misschien opnieuw veel van de mensen worden gevraagd. Maar, zo stelt Esther Fenema: „In alle bevolkingsgroepen heeft corona in psychisch opzicht zijn sporen nagelaten.”

De herinvoering van mondkapjes op bepaalde plekken, het strikter naleven van het advies om thuis te werken, de uitbreiding van plekken waar de coronapas voor nodig is, lokale coronamaatregelen: het zit vooralsnog allemaal nog in de ‘gereedschapskist’ van het kabinet. En die maatregelen zijn mogelijk nodig: de coronacijfers lopen weer op: het RIVM heeft tussen donderdagochtend en vrijdagochtend j.l. 7439 meldingen van positieve coronatests gekregen.

Opnieuw kunnen er maatregelen getroffen worden om het toenemende aantal besmettingen van het coronavirus te remmen. Prima mogelijk, stelt Hans van de Sande: „Als het de mensen duidelijk is dat er een dringende reden voor is, dan schikt men zich ernaar.”

Jongvolwassenen uit Noord-Holland Noord hebben vaker last van psychische problemen dan twee jaar geleden. Dat blijkt uit de 'Jongvolwassenenmonitor 2021' van de GGD Hollands Noorden, die de resultaten 'verontrustend' noemt.

Ruim 24 procent van de ondervraagde jongeren gaf aan te lijden aan een pychische aandoening, zoals angst en depressie. Dat is vier procent meer dan bij het vorige onderzoek twee jaar geleden. Daarnaast denken meer jongeren aan zelfdoding: 25 procent van de ondervraagden, tegenover 19 procent in 2019.

De GGD noemt het 'waarschijnlijk' dat de coronacrisis de mentale gezondheid van de jongvolwassenen in de afgelopen anderhalf jaar heeft beïnvloed. Van de ondervraagden ervaart 39 procent (veel) meer stress dan voor de crisis; 23 procent geeft aan dat de stress door de crisis is veroorzaakt. 

Bingedrinkers en dronkenschap 

Maar er zijn ook positieve uitkomsten te melden. Zo is het percentage jongvolwassenen uit Noord-Holland Noord dat weleens alcohol heeft gedronken met 4 procent gedaald: van ruim 85 procent in 2019 naar 81 procent nu. Ook doen minder personen uit de doelgroep aan 'bingedrinken' (meer dan vijf drankjes per gelegenheid drinken) en is het aantal jongvolwassenen dat weleens dronken is geweest afgenomen.

Ook op dit gebied heeft de GGD gekeken naar de mogelijke invloed van de coronacrisis. Van de jongvolwassenen die alcohol drinken, drinkt 18 procent nu meer dan voor de crisis. 40 procent drinkt evenveel alcohol; 42 procent geeft aan minder alcohol te consumeren.

Minder harddrugs en lachgas, maar evenveel rokers 

Een ander positief resultaat is het feit dat het gebruik van harddrugs onder de jongvolwassenen met twee procent is gedaald: van 26 procent in 2019 naar 24 procent nu. Verder gebruiken minder personen uit de doelgroep lachgas: slechts 2 procent, tegenover 6 procent twee jaar geleden.

Het gebruik van softdrugs is over het geheel genomen 'redelijk stabiel' gebleven, aldus de GGD. Van de personen die weleens geblowd hebben, is 41 procent tijdens de coronapandemie meer gaan blowen. 36 procent van deze groep geeft aan evenveel te blowen; 23 procent is minder gaan blowen. 

De GGD noemt het 'opvallend' dat de resultaten voor roken geen echte verbetering laten zien. Ongeveer 19 procent van de jongvolwassenen rookt regelmatig: hetzelfde percentage als in 2019.

Door corona moest ze haar theaterprogramma afzeggen, maar ze maakte wel haar eerste film én beviel van dochtertje Ida. Eva Crutzen (34) had dat graag willen delen met haar veel te jong overleden moeder. ’Ik had haar nog duizend dingen willen vragen.’

Met een jaar coronavertraging viert De Volewijckers zondag het 100-jarig bestaan. Dankzij de bekende trainers Co Adriaanse (74) en Andries Jonker (59), die de ten dode opgeschreven, roemruchte volksclub uit Amsterdam-Noord in 2019 reanimeerden. Daardoor is de landskampioen van 1944 weliswaar stokoud, maar inmiddels weer springlevend.

De Vlaamse regering is voornemens iedereen van twaalf jaar en ouder de mogelijkheid te geven een boosterprik van het coronavaccin te krijgen, maar de Hoge Gezondheidsraad ziet onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat het nut daarvan aantoont, meldt De Standaard.

Een ruime meerderheid van het AT5-panel is voorstander van nieuwe maatregelen nu de coronabesmettingen weer flink toenemen en de ziekenhuizen het steeds zwaarder krijgen. Ook vinden de meeste ondervraagden dat er bij die maatregelen onderscheid gemaakt mag worden tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. 

Nu de coronabesmettingen snel oplopen overweegt het kabinet weer nieuwe maatregelen te nemen om de verspreiding van het virus te beperken. Uit een enquête van het AT5-panel, die door ruim 1700 Amsterdammers werd ingevuld, blijkt dat nieuwe maatregelen op ruime steun kunnen rekenen. Vier van de vijf van de ondervraagden wil dat er geprobeerd wordt de verspreiding te beperken, en drie van de vijf panelleden vindt dat daar extra maatregelen voor nodig zijn.

"Ik ben geen voorstander van extra maatregelen, maar als de druk op de zorg te groot wordt dan moet je wel", verzucht een panellid. "We moeten voorkomen dat er weer een lockdown komt en we terug bij af zijn", aldus een ander. Maar een kleine 30% wijst nieuwe maatregelen af. "We kunnen niet aan de gang blijven. Er dient meer geld en middelen naar de zorg te gaan", aldus een tegenstander. "Het virus gaat niet meer weg, dus we kunnen het beter krijgen en weerstand opbouwen."

Welke maatregelen?

We vroegen onze panelleden voor welke maatregelen zij open zouden staan, en welke ze liever niet zien terugkomen. Bijna driekwart geeft aan dat als het moet de anderhalve meter afstand weer aangehouden zou kunnen worden. Eenzelfde aantal vindt verplicht thuiswerken als dat mogelijk is, ook weer aanvaardbaar. Andere maatregelen, zoals nieuwe horecabeperkingen of een maximum aan het aantal gasten thuis, daar voelt een meerderheid van het AT5-panel juist niet veel voor.

Demissionair minister De Jonge opperde de mogelijkheid om bij het treffen van maatregelen onderscheid te maken tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. "In hoeverre is het gerechtvaardigd om maatregelen te nemen voor de gehele groep, als er een groep is die een risico is voor zichzelf en voor anderen", vroeg hij zich openlijk af.

Ruim 60% van de ondervraagden steunt dat idee. "Ik ben tegen vaccinatieplicht, maar vind ook dat mensen die het niet willen dan wat vrijheid in moeten leveren. Dat is dan de consequentie van hun keuze", zegt één van de respondenten. "Kwetsbare mensen moeten lijden onder hun 'recht' op vrijheid", aldus een ander.

Maar de kwestie ligt zeer gevoelig, blijkt ook uit deze enquête. "Het zou werkelijk absurd zijn en alle perken van vrijheid méér dan te buiten gaan", zegt één van de tegenstanders. "Onderscheid gaat in tegen de grondwet en zal niet effectief zijn. Gevaccineerden kunnen ook ziek worden en anderen besmetten."

Ook al vinden velen het een begrijpelijk idee, toch wordt een onderscheid maken door een aanzienlijke groep niet als een oplossing gezien.  "Dan neemt polarisatie toe", is een veelgehoorde mening. "Je moet mensen niet tegen elkaar uitspelen. Leef en laat leven."

Volgens cijfers van het RIVM is zo'n driekwart van de comapatiënten in het ziekenhuis ongevaccineerd. Er gaan stemmen op om ook in de ziekenhuiszorg onderscheid te maken op basis van de vaccinatiestatus.

Maar dat idee kan op veel minder bijval rekenen: 43% zou daar voorstander van zijn, 44% vindt dat juist een heel slecht idee. "Je mag niemand zorg onthouden", is daarbij een veelgehoorde mening. "Ethisch echt een stap te ver."  Maar anderen zouden toch begrip hebben voor zo'n maatregel: "Niet vaccineren is een keus., dan moet je ook accepteren dat er voor jou soms geen plek is in een ziekenhuis."

Ten slotte vroegen we de panelleden ook wat ze vinden van het coronatoegangsbewijs, dat getoond moet worden in onder meer de horeca en theaters. Terwijl 20% de QR-codes liever ziet verdwijnen, vindt 70% het wel een goede maatregel. "Wat is het voor moeite je QR-code te laten zien", is een veelgehoord antwoord.

Deze groep vindt wel dat er beter gehandhaafd zou moeten worden. "Als ik 's ochtends koffie ga drinken in de binnenstad wordt er op bepaalde plekken niet gecontroleerd. Daar ga ik dan niet meer naar terug", aldus één van de panelleden. Maar er is ook begrip voor de horeca-eigenaren die de controles moeten uitvoeren. "De ondernemers willen ook weer graag wat verdienen."

Aanstaande dinsdag is er weer een corona-persconferentie. Dan zal duidelijk worden wat voor soort maatregelen er weer van kracht worden. 

In Het Gesprek met de Burgemeester: Amsterdam gaat strenger controleren of horecabezoekers wel goed gecontroleerd worden op het in bezit hebben van een coronatoegangsbewijs. En binnen 15 dagen tijd zijn er maar liefst vijf telefoonwinkels overvallen in Amsterdam. Wat doen gemeente en politie om deze overvalgolf een halt toe te roepen? 

Een groep van tien Amerikaanse staten wil via de rechter afdwingen dat medewerkers van bedrijven die voor de federale overheid willen werken niet langer gevaccineerd hoeven te zijn tegen het coronavirus. President Joe Biden stelde die vaccinplicht eerder dit jaar per decreet in voor alle bedrijven die een dienst of product leveren aan de nationale overheid.

De gemeente gaat strenger controleren op de naleving van het coronatoegangsbewijs. Dat zei burgemeester Femke Halsema vrijdagavond in gesprek met AT5.

De burgemeester acht de strengere controles noodzakelijk nu de besmettingscijfers in de stad oplopen. Daarnaast is duidelijk dat bezoekers van horecazaken niet in alle gevallen goed worden gecontroleerd of ze wel een geldige QR-code hebben. 

Volgens Halsema is het voor de veiligheid en gezondheid van horecabezoekers noodzakelijk dat de horeca de coronaregels goed naleeft. Ze doet een dringend beroep op de branche om de coronatoegangsbewijzen te controleren en ziet zich daarnaast genoodzaakt om de handhaving te intensiveren en zwaarder in te grijpen bij plekken waar de regels na waarschuwing nog steeds niet gevolgd worden. Dat betekent dat horecaondernemingen dit weekend een bezoek van handhavers kunnen verwachten. "De horeca zou zich dondersgoed moeten realiseren dat als ze niet zelf de verantwoordelijkheid nemen ze weer met maatregelen worden geconfronteerd die ze verafschuwen", zo zegt ze in AT5's Het Gesprek met de Burgemeester.

Waarschuwingen

Halsema gaf eerder aan alleen in te grijpen bij excessen, maar gaat dus nu een stap verder. "We hebben een groot aantal waarschuwingen afgegeven. Maar nu zien wij met oplopende cijfers ons genoodzaakt om dat aan te scherpen. Omdat wij vinden, en daar spreek ik ook Koninklijke Horeca Nederland op aan, dat zij te weinig eigen verantwoordelijkheid nemen." 

Verder roept de gemeente alle Amsterdammers en bezoekers van de stad op zich aan de coronaregels te blijven houden. Dat betekent onder meer dat zij drukke plekken vermijden als daar geen controle op de QR-code plaatsvindt, thuisblijven bij klachten en zich laten testen. 

Kritiek

Ze reageerde verder nog fel op de kritiek die D66-Kamerlid Jan Paternotte eerder vandaag uitte op Twitter. Paternotte haalde aan dat Amsterdam nog geen boetes heeft uitgedeeld voor het niet handhaven van de coronachecks, 'terwijl de vaccinatiegraad laag is en de ziekenhuizen volstromen'. "Ik heb langzaam maar zeker wel mijn buik vol van Kamerleden die iets roepen zonder even hun licht op te komen steken. Wij volgen het landelijk beleid. Overal in Nederland geldt precies dezelfde handhavingsstrategie."

Halsema sprak verder over makkelijke kritiek'. "Ik zou zeggen: kom eens langs, kom eens praten. Dan hoor je met welke schaarste wij te maken hebben en waar de verantwoordelijkheid van de horeca zelf ligt." In een reactie laat Paternotte weten haar uitnodiging om eens langs te komen aan te nemen.

Kijk hieronder het hele Gesprek met de Burgemeester:

De oplopende coronacijfers zorgden deze week voor de nodige discussie op de redactie. Vanuit de hoek van ziekenhuizen werd alarm geslagen, maar was daar nou echt aanleiding toe? En hoe zit het eigenlijk met dat terugkerende beeld in de media dat de zogeheten Biblebelt een voorname boosdoener is?

Khloe Kardashian en haar 3-jarige dochtertje True hebben het coronavirus onder de leden, dat schrijft de realityster vrijdag op Instagram Stories. Ook meldt ze de komende tijd rust te nemen, waardoor een aantal verplichtingen in Khloe’s agenda niet door kunnen gaan.

De openingszetten hebben ze al uitgedacht en in hun kladblok geschreven. Schakers van S.V. de Wijker Toren zijn laaiend enthousiast over de aankondiging dat amateurs zich - na een jaar afwezigheid - weer kunnen inschrijven voor het wereldwijd vermaarde Tata Chess Tournament in Wijk aan Zee.

Dolende schakers die voorovergebogen door het kustdorp lopen, de indringende geur van snert in Dorpshuis De Moriaan en het zicht op de partijen van grootmeesters zoals Magnus Carlsen en Anish Giri. Schaakspeler Camile Hol kan niet wachten om weer deel te nemen aan het schaaktoernooi dat door kenners ook wel eens het Wimbledon van het schaken wordt genoemd. "Dáár spelen is fantastisch; het is de magie om in dezelfde zaal te spelen als de grootmeesters", zo vertelt hij op de oefenavond van de club in Beverwijk.

Jeroen van den Berg, directeur van het Tata Chess Tournament, meldde zich eerder deze week met het groene licht voor de schaakspelers. "Het is bijzonder verheugend dat we de komende editie ook weer amateurtoernooien kunnen organiseren en bezoekers mogen toelaten. De mix van amateurs en grootmeesters die samen in de Moriaan hun partijen spelen is uniek in de wereld en creëert een heel bijzondere sfeer."

Tekst gaat verder onder de video.

Ook Ron Lameris uit Beverwijk schuift donderdagavond de schaakstukken over het bord. De speler van vereniging De Wijker Toren is vergroeid geraakt met het schaaktoernooi. Hij doet in januari voor de 38e keer mee. "Het toernooi bindt ook mensen, want je komt elkaar ieder jaar wel weer tegen", lacht hij op de clubavond in de Grote Kerk. "Zodra het kan dan schrijf ik me in en ga ik trainen."

Tata Chess biedt dit jaar plaats aan 70 procent van het aantal amateurs dat heeft deelgenomen aan de editie van voor de corona-uitbraak. Spelers en bezoekers worden toegelaten op vertoon van de CoronaCheck-app of een negatief testbewijs (PCR-test). Er geldt in De Moriaan geen mondkapjesplicht. Wel zijn er aparte in- en uitgangen voor de grootmeesters uitgestippeld.

Hans van den Berg, directeur van Tata Steel Nederland, hoopt met het toernooi op bijzondere weken in het dorp. "Daar kijk ik enorm naar uit. Afgelopen editie was bijzonder succesvol, met zelfs een Nederlandse winnaar, maar door de coronabeperkingen ontbrak de bijzondere sfeer in Wijk aan Zee. Die willen we nu weer terugbrengen. Vanzelfsprekend conformeren we ons aan het overheidsbeleid. Mochten er nieuwe maatregelen komen omtrent corona, dan zullen we de opzet van het toernooi daaraan aanpassen."

Inschrijven

De inschrijving voor de amateurtoernooien van het Tata Steel Chess Tournament start op 1 november. Het toernooi begint op 14 januari 2022.

Het kan snel gaan in Amsterdam. Riep burgemeester Halsema eerder nog dat ze de coronapas niet ging handhaven. De gemeente laat vandaag weten dat de controle zal worden opgeschroefd.

Het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht stelt alle niet-spoedeisende geplande operaties vanaf maandag gedurende twee weken uit, zo schrijft het ziekenhuis op de website. Reden is het hoge aantal opgenomen coronapatiënten in het ziekenhuis. Het uitstel geldt alleen voor de locatie in Dordrecht, in Zwijndrecht gaan alle operaties wel door.

De gemeente gaat vanaf vanavond strenger controleren op de naleving van het coronatoegangsbewijs. Dat zei burgemeester Femke Halsema zojuist in gesprek met AT5.

De burgemeester acht de strengere controles noodzakelijk nu de besmettingscijfers in de stad oplopen. Daarnaast is duidelijk dat bezoekers van horecazaken niet in alle gevallen worden getest.

Volgens Halsema is het voor de veiligheid en gezondheid van horecabezoekers noodzakelijk dat de horeca de coronaregels goed naleeft. Ze doet een dringend beroep op de branche om de coronatoegangsbewijzen te controleren en ziet zich daarnaast genoodzaakt om de handhaving te intensiveren en zwaarder in te grijpen bij plekken waar de regels na waarschuwing nog steeds niet gevolgd worden. Dat betekent dat horecaondernemingen dit weekend een bezoek van handhavers kunnen verwachten. "De horeca zou zich dondersgoed moeten realiseren dat als ze niet zelf de verantwoordelijkheid nemen ze weer met maatregelen worden geconfronteerd die ze verafschuwen", zo zegt ze in AT5's Het Gesprek met de Burgemeester.

Waarschuwingen

Halsema gaf eerder aan alleen in te grijpen bij excessen, maar gaat dus nu een stap verder. "We hebben een groot aantal waarschuwingen afgegeven. Maar nu zien wij met oplopende cijfers ons genoodzaakt om dat aan te scherpen. Omdat wij vinden, en daar spreek ik ook Koninklijke Horeca Nederland op aan, dat zij te weinig eigen verantwoordelijkheid nemen."  

Verder roept de gemeente alle Amsterdammers en bezoekers van de stad op zich aan de coronaregels te blijven houden. Dat betekent onder meer dat zij drukke plekken vermijden als daar geen controle op de QR-code plaatsvindt, thuisblijven bij klachten en zich laten testen. 

De gemeente gaat vanaf vanavond strenger controleren op de naleving van het coronatoegangsbewijs. Dat zei burgemeester Femke Halsema zojuist in gesprek met AT5.

De burgemeester acht de strengere controles noodzakelijk nu de besmettingscijfers in de stad oplopen. Daarnaast is duidelijk dat bezoekers van horecazaken niet in alle gevallen worden getest.

Volgens Halsema is het voor de veiligheid en gezondheid van horecabezoekers noodzakelijk dat de horeca de coronaregels goed naleeft. Ze doet een dringend beroep op de branche om de coronatoegangsbewijzen te controleren en ziet zich daarnaast genoodzaakt om de handhaving te intensiveren en zwaarder in te grijpen bij plekken waar de regels na waarschuwing nog steeds niet gevolgd worden. Dat betekent dat horecaondernemingen dit weekend een bezoek van handhavers kunnen verwachten. "De horeca zou zich dondersgoed moeten realiseren dat als ze niet zelf de verantwoordelijkheid nemen ze weer met maatregelen worden geconfronteerd die ze verafschuwen", zo zegt ze in AT5's Het Gesprek met de Burgemeester.

Waarschuwingen

Halsema gaf eerder aan alleen in te grijpen bij excessen, maar gaat dus nu een stap verder. "We hebben een groot aantal waarschuwingen afgegeven. Maar nu zien wij met oplopende cijfers ons genoodzaakt om dat aan te scherpen. Omdat wij vinden, en daar spreek ik ook Koninklijke Horeca Nederland op aan, dat zij te weinig eigen verantwoordelijkheid nemen."  

Verder roept de gemeente alle Amsterdammers en bezoekers van de stad op zich aan de coronaregels te blijven houden. Dat betekent onder meer dat zij drukke plekken vermijden als daar geen controle op de QR-code plaatsvindt, thuisblijven bij klachten en zich laten testen. 

Het lukte Hugo de Jonge weer om verwarring en verdeeldheid te zaaien over coronabeleid. Een week voor de persconferentie over verscherping van maatregelen liet hij zich wazig uit over beperkingen voor ongevaccineerden. Om de geesten rijp te maken, heette het. Alsof de samenleving eerst speculaties, roddels en gelekte ministeriële mijmeringen nodig heeft om nieuw beleid te aanvaarden. Wat een blijk van disrespect naar de burger toe.

Agressievere criminelen en minder personeel op de afdeling leiden tot een toenemende werkdruk onder de werknemers van Justitieel Complex Zaanstad. Dit zegt directeur Obe Veldman in een gesprek met NH Nieuws. Toch ziet hij geen noodzaak om drastische maatregelen te nemen: het is volgens hem niet onveilig in de bajes. Hij wil wel dat klokkenluider 'Dave' zich bij hem meldt.

Het gesprek met Veldman tijdens een bezoek aan de gevangenis is naar aanleiding van een pijpende juriste, opnieuw een ontslagen vrouwelijke cipier en de grote zorgen van 'Dave' (een gefingeerde naam) over zware werkdruk en onervaren personeel. "Als je de opsomming zo hoort, denk je inderdaad: dat is een hoop."

Het was een roerige week voor de gevangenisdirecteur (62) uit Friesland, die sinds 1 oktober 2018 aan het roer staat van het duizend bedden tellende complex in Westzaan. Het is best andere koek dan de kleinere Penitentiaire Inrichting Lelystad, waar Veldman hiervoor bijna een decennium de baas was.

"Met de grote afdelingen heb hier je eigenlijk gewoon vijf gevangenissen in één", legt Veldman uit. Hij stuurt vijf clusterdirecteuren (noord, oost, zuid en west en Penitentiair Psychiatrisch Centrum, PPC) aan en onder hen werken nog ongeveer vijfhonderd bewakers en Penitentiair Inrichtingswerkers (PIW'ers) en andere medewerkers. Zij begeleiden op dit moment zo'n 750 gevangenen. 

Vijfde suïcide achter de tralies

Met een diversiteit aan de gepleegde delicten, achtergronden en psyche van gedetineerden is er volgens Veldman een grote complexiteit aan problematiek binnen zijn muren. Het zou één van de redenen zijn dat er ogenschijnlijk zo vaak wat aan de hand is, met afgelopen zondagnacht een nieuw dieptepunt: een gevangene van de PPC berooft zichzelf van het leven.

"Hij is de vijfde keer dit jaar. Vijf. Dat is niet niets." Volgens Veldman pleegde vorig jaar één gevangene in Zaanstad zelfmoord, in 2019 nul. Ondanks de grote stijging is er geen sprake van een trend, verzekerd hij. 

Elke suïcide wordt volgens hem intern onderzocht en keer op keer zou niets erop wijzen dat er structureel (dezelfde) fouten worden gemaakt, of overeenkomsten zijn. Wat dan de reden is dat dit kan gebeuren? "Gewoon pech. Vrees ik. Je kan nu eenmaal niet iedereen 24 uur per dag in de gaten houden. Maar het raakt ons wel allemaal."

Klokkenluider Dave

Hoewel klokkenluider 'Dave' in een nieuw gesprek met NH Nieuws niet naar dit laatste zelfmoordincident verwijst - wat op de relatief gesloten PPC gebeurt ontgaat veel PIW'ers van andere clusters - uit hij wel alweer zijn zorgen over onderbezetting en onervaren personeel op de afdelingen.

"Ik mis belangrijke signalen, doordat ik soms te druk ben met bijvoorbeeld administratieve handelingen. We hadden een tijdje vier mensen op een groep. Dat was net goed. Als we nu een zieke hebben, is er een probleem." Er staan op dit moment namelijk gemiddeld drie PIW'ers op een groep van 48 gevangenen.

Formeel, volgens richtlijnen van Dienst Justitiële Inrichtingen, moet er één medewerker op twaalf gedetineerden (die buiten hun cel zijn) staan, twee op 24 en drie op 36. Vanwege kosten en efficiëntie heeft Veldman één PIW’er minder op een groep gezet.

"We hebben gemerkt dat dit wel kan. Het is in andere gevangenissen ook het geval", stelt hij. En toch, als we hem vragen naar hoe dit vroeger bij Veldman in de gevangenis in Lelystad was, fronst hij. "Ja, toen stonden er wel meer PIW'ers op minder gedetineerden." 

Verharding criminelen

Tijdens het gesprek met NH Nieuws benoemt Veldman meermaals de verharding van de criminaliteit en hoe dit zich op dagelijkse basis uit in zijn bajes. "Gedetineerden zijn brutaler en ook agressiever naar elkaar maar ook naar de medewerkers." 

Het vermeende schrikbewind van motorbendeleider Lysander de R., die na intimidatie van personeel en een mogelijke dodenlijst is overgeplaatst, is een voorbeeld van de bruutheid van criminelen. 

Op de vraag of er dan juist niet meer cipiers nodig zijn is Veldman even stil. "De werkdruk is inderdaad hoog en we hebben te maken met een doelgroep die complexer is geworden." Maar, stelt hij, als een PIW'er zich niet veilig voelt, is hij bevoegd om gedetineerden in kleinere groepen te laten luchten. Of cipiers zo'n gevoel van onveiligheid snel zouden toegeven? "Dat durf ik niet te zeggen. Dat hoop ik." 

En dan het opleidingsniveau: volgens Veldman voldoen alle PIW'ers aan de scholing. In de kritiek dat in een penitiarie inrichting medewerkers minimaal hbo-opleidingsniveau moeten hebben, kan hij zich absoluut niet vinden. "Ieder persoon is anders. Ik ken mbo'ers die dit werk fantastisch doen, en hbo'ers die dit nooit zouden kunnen."

Daarbij is JZC volgens hem een plek van kansen. "Mannen en vrouwen die hier beginnen als Bewa (bewaker, red.) en willen doorgroeien tot PIW'er, krijgen die mogelijkheid. Ze proeven eerst van contact met een gedetineerden en als dit ze ligt en ze het in zich hebben, kunnen ze doorgroeien en uiteindelijk PIW'er worden."

Dit blijkt ook uit gesprekken van NH Nieuws met medewerkers, als we rondlopen in de lange gangen. Een PIW'er van rond de dertig, van origine marinier, vertelt dat hij in een andere PI begon als bewaker en zich de afgelopen jaren heeft opgewerkt naar zijn droombaan op cluster west. "Ik vergeet alles van buiten als ik aan het werk ben: dit zit in me."

Ook een andere medewerker, onderweg al zijn collega's en een aantal gevangenen groetend, heeft inmiddels een leidinggevende functie binnen de bajes. "Ik begon ooit in het bedrijfsleven, in de bloemenveiling in Aalsmeer, kan je nagaan."

Door corona geen klassen

Justitie heeft meerdere opleidingen, maar corona stak de afgelopen twee jaar wel een spaak in het wiel: PIW'ers in opleiding hebben veel praktijklessen niet kunnen volgen. Hoewel NH Nieuws nog geen officiële cijfers heeft, is er sinds het begin van de crisis geen klassikale scholing. Maar er wordt wel gewoon gewerkt.

Dave: "Ze belanden van straat zo op de etage bij de gedetineerden. Diegene weet helemaal niet hoe je met agressie en verslavingsproblematiek om moet gaan. Hoe praat je met gedetineerden? Dat is essentieel voor wat we doen: als eentje boos is, moeten we niet boos terug doen, maar eronder (de emotie, red.) gaat zitten."

Nieuwe medewerkers doorlopen volgens Veldman eerst een inwerkprogramma voordat ze ingezet worden. "Zodat ze goed zijn voorbereid op hun werk. Bovendien is er altijd sprake van een mix van ervaren en minder ervaren personeel in een team."

Smokkelwaar

Zogenoemde contrabande (smokkelwaar) is ook aan de orde van de dag: regelmatig worden afdelingen en cellen in de gevangenis overhoop gehaald door de Landelijke Bijzondere Bijstandseenheid: een team dat klaar zit om in actie te komen. Eigenlijk altijd worden er wel drugs of telefoons gevonden.

"We kennen gevallen van drones, die dingen droppen over de muur", zegt Veldman. Maar ook tennisballen en vanmorgen berichtte NH Nieuws nog over een muur geschoten voetbal met brokken hasj, xtc en telefoonspullen. 

Het zorgt voor grote onrust bij gevangenen, want goed gedrag wordt in de vorm van een plusprogramma beloont in de bajes - ze krijgen een avondprogramma, meer vrije tijd en meer bezoekuren. Vorige week nog vernielden gevangenen de recreatieruimte tijdens een grote controle: twaalf mannen belandden in de isoleercel.

Veldman is er trots op dat al die smokkelwaar wordt gepakt. Maar dit betekent dan wel dat er bepaalde structuren zijn waar JZC blijkbaar nog geen zicht op heeft: het komt tenslotte toch binnen. "Dat is zo. We weten niet wat we niet vinden. Maar in de afgelopen jaren hebben we een hoop manieren ontmanteld."

Op dit moment zijn er volgens Dave op afdeling oost weer coronabesmettingen, wat betekent dat de gevangenen in zelfquarantaine moeten en afzonderlijk moeten luchten. "Geen bezoek, geen sport en dat frustreert ze natuurlijk. Daardoor zijn er weer spanningen en meer agressie."

Al met al ziet Veldman op dit moment geen noodzaak voor bijvoorbeeld een brandbrief naar het ministerie. Dat is 'sowieso niet zijn stijl', zegt hij. 

Noodkreet van Dave

"Ik ga liever met mensen zoals Dave in gesprek. Waarom heeft hij niet bij mij aangeklopt?", zegt de directeur over de klokkenluider. Veldman vindt het kwalijk dat de PIW'er de weg van de media heeft gekozen om alarm te slaan: een schending van de integriteit.

In een brief aan het personeel vraagt de gevangenis aan 'Dave' om zijn verhaal bij de directie te doen. Die reageert daarop tegen NH Nieuws dat hij, maar ook collega's, eerder wel degelijk meermaals aan de bel hebben getrokken bij leidinggevenden. "Veldman belooft sinds zijn aanstelling al verbetering, maar er komt gewoon niets van terecht. Ik zag geen andere manier."

Als Dave zich nu nog meldt, wordt hij zeker ontslagen? Veldman richt zich tot de klokkenluider: "Je kan naar me toekomen en dan hebben we gewoon een gesprek, maar als we er achter komen wie je bent zonder dat je zelf naar voren treedt, volgen er wel consequenties." Er is ook een onderzoek gestart naar het lekken van de rapportage over de orale bevrediging.

Heb je tips over mogelijke misstanden in een gevangenis in Noord-Holland? Mail dan naar maaike.polder@nhmedia.nl.

Agressievere criminelen en minder personeel op de afdeling leiden tot een toenemende werkdruk onder de werknemers van Justitieel Complex Zaanstad. Dit zegt directeur Obe Veldman in een gesprek met NH Nieuws. Toch ziet hij geen noodzaak om drastische maatregelen te nemen: het is volgens hem niet onveilig in de bajes. Hij wil wel dat klokkenluider 'Dave' zich bij hem meldt.

Het gesprek met Veldman tijdens een bezoek aan de gevangenis is naar aanleiding van een pijpende juriste, opnieuw een ontslagen vrouwelijke cipier en de grote zorgen van 'Dave' (een gefingeerde naam) over zware werkdruk en onervaren personeel. "Als je de opsomming zo hoort, denk je inderdaad: dat is een hoop."

Het was een roerige week voor de gevangenisdirecteur (62) uit Friesland, die sinds 1 oktober 2018 aan het roer staat van het duizend bedden tellende complex in Westzaan. Het is best andere koek dan de kleinere Penitentiaire Inrichting Lelystad, waar Veldman hiervoor bijna een decennium de baas was.

"Met de grote afdelingen heb hier je eigenlijk gewoon vijf gevangenissen in één", legt Veldman uit. Hij stuurt vijf clusterdirecteuren (noord, oost, zuid en west en Penitentiair Psychiatrisch Centrum, PPC) aan en onder hen werken nog ongeveer vijfhonderd bewakers en Penitentiair Inrichtingswerkers (PIW'ers) en andere medewerkers. Zij begeleiden op dit moment zo'n 750 gevangenen. 

Vijfde suïcide achter de tralies

Met een diversiteit aan de gepleegde delicten, achtergronden en psyche van gedetineerden is er volgens Veldman een grote complexiteit aan problematiek binnen zijn muren. Het zou één van de redenen zijn dat er ogenschijnlijk zo vaak wat aan de hand is, met afgelopen zondagnacht een nieuw dieptepunt: een gevangene van de PPC berooft zichzelf van het leven.

"Hij is de vijfde keer dit jaar. Vijf. Dat is niet niets." Volgens Veldman pleegde vorig jaar één gevangene in Zaanstad zelfmoord, in 2019 nul. Ondanks de grote stijging is er geen sprake van een trend, verzekerd hij. 

Elke suïcide wordt volgens hem intern onderzocht en keer op keer zou niets erop wijzen dat er structureel (dezelfde) fouten worden gemaakt, of overeenkomsten zijn. Wat dan de reden is dat dit kan gebeuren? "Gewoon pech. Vrees ik. Je kan nu eenmaal niet iedereen 24 uur per dag in de gaten houden. Maar het raakt ons wel allemaal."

Klokkenluider Dave

Hoewel klokkenluider 'Dave' in een nieuw gesprek met NH Nieuws niet naar dit laatste zelfmoordincident verwijst - wat op de relatief gesloten PPC gebeurt ontgaat veel PIW'ers van andere clusters - uit hij wel alweer zijn zorgen over onderbezetting en onervaren personeel op de afdelingen.

"Ik mis belangrijke signalen, doordat ik soms te druk ben met bijvoorbeeld administratieve handelingen. We hadden een tijdje vier mensen op een groep. Dat was net goed. Als we nu een zieke hebben, is er een probleem." Er staan op dit moment namelijk gemiddeld drie PIW'ers op een groep van 48 gevangenen.

Formeel, volgens richtlijnen van Dienst Justitiële Inrichtingen, moet er één medewerker op twaalf gedetineerden (die buiten hun cel zijn) staan, twee op 24 en drie op 36. Vanwege kosten en efficiëntie heeft Veldman één PIW’er minder op een groep gezet.

"We hebben gemerkt dat dit wel kan. Het is in andere gevangenissen ook het geval", stelt hij. En toch, als we hem vragen naar hoe dit vroeger bij Veldman in de gevangenis in Lelystad was, fronst hij. "Ja, toen stonden er wel meer PIW'ers op minder gedetineerden." 

Verharding criminelen

Tijdens het gesprek met NH Nieuws benoemt Veldman meermaals de verharding van de criminaliteit en hoe dit zich op dagelijkse basis uit in zijn bajes. "Gedetineerden zijn brutaler en ook agressiever naar elkaar maar ook naar de medewerkers." 

Het vermeende schrikbewind van motorbendeleider Lysander de R., die na intimidatie van personeel en een mogelijke dodenlijst is overgeplaatst, is een voorbeeld van de bruutheid van criminelen. 

Op de vraag of er dan juist niet meer cipiers nodig zijn is Veldman even stil. "De werkdruk is inderdaad hoog en we hebben te maken met een doelgroep die complexer is geworden." Maar, stelt hij, als een PIW'er zich niet veilig voelt, is hij bevoegd om gedetineerden in kleinere groepen te laten luchten. Of cipiers zo'n gevoel van onveiligheid snel zouden toegeven? "Dat durf ik niet te zeggen. Dat hoop ik." 

En dan het opleidingsniveau: volgens Veldman voldoen alle PIW'ers aan de scholing. In de kritiek dat in een penitiarie inrichting medewerkers minimaal hbo-opleidingsniveau moeten hebben, kan hij zich absoluut niet vinden. "Ieder persoon is anders. Ik ken mbo'ers die dit werk fantastisch doen, en hbo'ers die dit nooit zouden kunnen."

Daarbij is JZC volgens hem een plek van kansen. "Mannen en vrouwen die hier beginnen als Bewa (bewaker, red.) en willen doorgroeien tot PIW'er, krijgen die mogelijkheid. Ze proeven eerst van contact met een gedetineerden en als dit ze ligt en ze het in zich hebben, kunnen ze doorgroeien en uiteindelijk PIW'er worden."

Dit blijkt ook uit gesprekken van NH Nieuws met medewerkers, als we rondlopen in de lange gangen. Een PIW'er van rond de dertig, van origine marinier, vertelt dat hij in een andere PI begon als bewaker en zich de afgelopen jaren heeft opgewerkt naar zijn droombaan op cluster west. "Ik vergeet alles van buiten als ik aan het werk ben: dit zit in me."

Ook een andere medewerker, onderweg al zijn collega's en een aantal gevangenen groetend, heeft inmiddels een leidinggevende functie binnen de bajes. "Ik begon ooit in het bedrijfsleven, in de bloemenveiling in Aalsmeer, kan je nagaan."

Door corona geen klassen

Justitie heeft meerdere opleidingen, maar corona stak de afgelopen twee jaar wel een spaak in het wiel: PIW'ers in opleiding hebben veel praktijklessen niet kunnen volgen. Hoewel NH Nieuws nog geen officiële cijfers heeft, is er sinds het begin van de crisis geen klassikale scholing. Maar er wordt wel gewoon gewerkt.

Dave: "Ze belanden van straat zo op de etage bij de gedetineerden. Diegene weet helemaal niet hoe je met agressie en verslavingsproblematiek om moet gaan. Hoe praat je met gedetineerden? Dat is essentieel voor wat we doen: als eentje boos is, moeten we niet boos terug doen, maar eronder (de emotie, red.) gaat zitten."

Nieuwe medewerkers doorlopen volgens Veldman eerst een inwerkprogramma voordat ze ingezet worden. "Zodat ze goed zijn voorbereid op hun werk. Bovendien is er altijd sprake van een mix van ervaren en minder ervaren personeel in een team."

Smokkelwaar

Zogenoemde contrabande (smokkelwaar) is ook aan de orde van de dag: regelmatig worden afdelingen en cellen in de gevangenis overhoop gehaald door de Landelijke Bijzondere Bijstandseenheid: een team dat klaar zit om in actie te komen. Eigenlijk altijd worden er wel drugs of telefoons gevonden.

"We kennen gevallen van drones, die dingen droppen over de muur", zegt Veldman. Maar ook tennisballen en vanmorgen berichtte NH Nieuws nog over een muur geschoten voetbal met brokken hasj, xtc en telefoonspullen. 

Het zorgt voor grote onrust bij gevangenen, want goed gedrag wordt in de vorm van een plusprogramma beloont in de bajes - ze krijgen een avondprogramma, meer vrije tijd en meer bezoekuren. Vorige week nog vernielden gevangenen de recreatieruimte tijdens een grote controle: twaalf mannen belandden in de isoleercel.

Veldman is er trots op dat al die smokkelwaar wordt gepakt. Maar dit betekent dan wel dat er bepaalde structuren zijn waar JZC blijkbaar nog geen zicht op heeft: het komt tenslotte toch binnen. "Dat is zo. We weten niet wat we niet vinden. Maar in de afgelopen jaren hebben we een hoop manieren ontmanteld."

Op dit moment zijn er volgens Dave op afdeling oost weer coronabesmettingen, wat betekent dat de gevangenen in zelfquarantaine moeten en afzonderlijk moeten luchten. "Geen bezoek, geen sport en dat frustreert ze natuurlijk. Daardoor zijn er weer spanningen en meer agressie."

Al met al ziet Veldman op dit moment geen noodzaak voor bijvoorbeeld een brandbrief naar het ministerie. Dat is 'sowieso niet zijn stijl', zegt hij. 

Noodkreet van Dave

"Ik ga liever met mensen zoals Dave in gesprek. Waarom heeft hij niet bij mij aangeklopt?", zegt de directeur over de klokkenluider. Veldman vindt het kwalijk dat de PIW'er de weg van de media heeft gekozen om alarm te slaan: een schending van de integriteit.

In een brief aan het personeel vraagt de gevangenis aan 'Dave' om zijn verhaal bij de directie te doen. Die reageert daarop tegen NH Nieuws dat hij, maar ook collega's, eerder wel degelijk meermaals aan de bel hebben getrokken bij leidinggevenden. "Veldman belooft sinds zijn aanstelling al verbetering, maar er komt gewoon niets van terecht. Ik zag geen andere manier."

Als Dave zich nu nog meldt, wordt hij zeker ontslagen? Veldman richt zich tot de klokkenluider: "Je kan naar me toekomen en dan hebben we gewoon een gesprek, maar als we er achter komen wie je bent zonder dat je zelf naar voren treedt, volgen er wel consequenties." Er is ook een onderzoek gestart naar het lekken van de rapportage over de orale bevrediging.

Heb je tips over mogelijke misstanden in een gevangenis in Noord-Holland? Mail dan naar maaike.polder@nhmedia.nl.