De zogenoemde vleesetende bacterie komt steeds meer voor in Nederland. Dat stellen deskundigen van brandwondencentrum Beverwijk. "We vermoeden dat er vorig jaar landelijk twee keer zoveel gevallen waren", zegt kinder- en brandwondenchirurg Annebeth de Vries van het Rode Kruis Ziekenhuis, zoals het centrum officieel heet. "Maar absolute aantallen zijn klein en het blijft wel zeldzaam. We willen vooral meer bewustwording onder artsen."

Het gaat om de zogenoemde Necrotiserende Weke Delen Infectie (NWDI). Een infectie die wordt veroorzaakt door een bacterie. Het kan voor ernstige weefselinfectie zorgen, waarbij mensen vaak grote wonden oplopen. Mensen kunnen het al oplopen bij een klein en onschuldig wondje, bijvoorbeeld ontstaan door stoten. "Maar in dertig procent van de gevallen is het zelfs geen open wondje", legt De Vries uit. "Het kan ook gewoon onderhuids ontstaan, zonder duidelijke aanleiding. Het is dan gewoon een pechmoment, voor een pechpersoon."

In het brandwondencentrum zien ze relatief veel patiënten met NWDI. Dat heeft ermee te maken dat een deel van de behandeling sterk overeenkomt met brandwondenbehandeling en deze kan natuurlijk goed worden uitgevoerd in Beverwijk. Het ziekenhuis had vorig jaar twintig patiënten met NWDI, ruim drie keer zoveel als daarvoor.

"Maar we horen het ook van collega's dat ze meer NWDI patiënten hebben. Maar de aantallen blijven wel klein. We vermoeden dat er landelijk een verdubbeling is: van een paar honderd gevallen, naar twee keer een paar honderd gevallen. Het blijft dus een zeldzame ziekte en we willen mensen dan ook niet onnodig ongerust maken", zegt de kinder- en brandwondenchirurg.

De deskundigen van het brandwondencentrum vermoeden dat corona en de bijbehorende maatregelen hebben gezorgd voor een toename van NWDI. De Vries: "Omdat we minder met elkaar in contact zijn geweest is het afweersysteem waarschijnlijk wel wat verandert en mogelijk ook luier geworden. Er worden nu meer mensen ziek van het virus."

De infectie kan gevaarlijk worden

Hoewel de aantallen dus nog steeds relatief klein zijn, is de ziekte zelf wel ernstig. Het is zelfs levensbedreigend. "Het is op zich goed te behandelen", licht De Vries toe. "Maar het moet wel snel omdat de infectie in twaalf uur flink kan uitbreiden en dan kan het gevaarlijk worden."

"Het probleem is dat huisartsen er weinig mee te maken hebben en er daarom misschien niet als eerste aan zullen denken. Dat is niemand kwalijk te nemen. Maar het komt nu wel meer voor. Wij willen er graag voor zorgen dat artsen iets eerder aan de mogelijkheid van NWDI denken. Het gaat om die bewustwording."

Als er toch een bedreigende infectie zit, moet er worden geopereerd. Het aangetaste weefsel moet worden weggehaald en de patiënt krijgt een antibioticakuur. In Beverwijk komen ze vaak daarna in beeld. Als in de tweede fase de infectie onder controle is en er een reconstructie operatie van de wond volgt. Al kreeg het ziekenhuis vorige week ook al een patiënt binnen die direct moest worden geopereerd omdat de infectie er nog zat.

Meldplicht

Hoewel de meesten geen exacte cijfers hebben, zeggen ook andere ziekenhuizen in Noord-Holland een toename te zien van het aantal patiënten met NWDI. Sinds kort heeft het RIVM een meldplicht van alle ziektes die worden veroorzaakt door de groep A-streptokokken, waar NWDI onder valt. Bij het brandwondencentrum hopen ze dat dit op termijn tot minder verwondingen en sterfgevallen leidt.

De zogenoemde vleesetende bacterie komt steeds meer voor in Nederland. Dat stellen deskundigen van brandwondencentrum Beverwijk. "We vermoeden dat er vorig jaar landelijk twee keer zoveel gevallen waren", zegt kinder- en brandwondenchirurg Annebeth de Vries van het Rode Kruis Ziekenhuis, zoals het centrum officieel heet. "Maar absolute aantallen zijn klein en het blijft wel zeldzaam. We willen vooral meer bewustwording onder artsen."

Het gaat om de zogenoemde Necrotiserende Weke Delen Infectie (NWDI). Een infectie die wordt veroorzaakt door een bacterie. Het kan voor ernstige weefselinfectie zorgen, waarbij mensen vaak grote wonden oplopen. Mensen kunnen het al oplopen bij een klein en onschuldig wondje, bijvoorbeeld ontstaan door stoten. "Maar in dertig procent van de gevallen is het zelfs geen open wondje", legt De Vries uit. "Het kan ook gewoon onderhuids ontstaan, zonder duidelijke aanleiding. Het is dan gewoon een pechmoment, voor een pechpersoon."

In het brandwondencentrum zien ze relatief veel patiënten met NWDI. Dat heeft ermee te maken dat een deel van de behandeling sterk overeenkomt met brandwondenbehandeling en deze kan natuurlijk goed worden uitgevoerd in Beverwijk. Het ziekenhuis had vorig jaar twintig patiënten met NWDI, ruim drie keer zoveel als daarvoor.

"Maar we horen het ook van collega's dat ze meer NWDI patiënten hebben. Maar de aantallen blijven wel klein. We vermoeden dat er landelijk een verdubbeling is: van een paar honderd gevallen, naar twee keer een paar honderd gevallen. Het blijft dus een zeldzame ziekte en we willen mensen dan ook niet onnodig ongerust maken", zegt de kinder- en brandwondenchirurg.

De deskundigen van het brandwondencentrum vermoeden dat corona en de bijbehorende maatregelen hebben gezorgd voor een toename van NWDI. De Vries: "Omdat we minder met elkaar in contact zijn geweest is het afweersysteem waarschijnlijk wel wat verandert en mogelijk ook luier geworden. Er worden nu meer mensen ziek van het virus."

De infectie kan gevaarlijk worden

Hoewel de aantallen dus nog steeds relatief klein zijn, is de ziekte zelf wel ernstig. Het is zelfs levensbedreigend. "Het is op zich goed te behandelen", licht De Vries toe. "Maar het moet wel snel omdat de infectie in twaalf uur flink kan uitbreiden en dan kan het gevaarlijk worden."

"Het probleem is dat huisartsen er weinig mee te maken hebben en er daarom misschien niet als eerste aan zullen denken. Dat is niemand kwalijk te nemen. Maar het komt nu wel meer voor. Wij willen er graag voor zorgen dat artsen iets eerder aan de mogelijkheid van NWDI denken. Het gaat om die bewustwording."

Als er toch een bedreigende infectie zit, moet er worden geopereerd. Het aangetaste weefsel moet worden weggehaald en de patiënt krijgt een antibioticakuur. In Beverwijk komen ze vaak daarna in beeld. Als in de tweede fase de infectie onder controle is en er een reconstructie operatie van de wond volgt. Al kreeg het ziekenhuis vorige week ook al een patiënt binnen die direct moest worden geopereerd omdat de infectie er nog zat.

Meldplicht

Hoewel de meesten geen exacte cijfers hebben, zeggen ook andere ziekenhuizen in Noord-Holland een toename te zien van het aantal patiënten met NWDI. Sinds kort heeft het RIVM een meldplicht van alle ziektes die worden veroorzaakt door de groep A-streptokokken, waar NWDI onder valt. Bij het brandwondencentrum hopen ze dat dit op termijn tot minder verwondingen en sterfgevallen leidt.

Na vier jaar werd de vermiste Sumanta vorig jaar eindelijk gevonden. Tot nu toe hield verdachte Manodj B. de kaken stijf op elkaar over wat er gebeurde. Maar nadat de rechter hem tot 15 jaar cel veroordeelde besloot hij vandaag toch te verklaren. In deze eerder gemaakte reconstructie vertelt NH Nieuws het verhaal van haar vermissing, de zoektocht, de uiteindelijke vondst en nu daarbij de bekentenis.

Manodj B. vertelde vorig jaar eerst waar hij Sumanta had begraven. Aan de rand van industrieterrein Hoorn 80. Daar werden in september vorig jaar kleding, sieraden en menselijke resten gevonden. Het bleek inderdaad om Sumanta te gaan.

Nu blijkt tijdens de tussentijdse zitting in zijn hoger beroep dat hij een dag na de vondst in een politieverhoor meer heeft verteld over wat er gebeurde op de avond van 18 februari 2018. Er zou ruzie zijn geweest om geld dat zij gestolen zou hebben. Sumanta pakte volgens B. een mes. "Die pakte hij af en stak haar meerdere malen in het lichaam. Daarna heeft hij haar gelijk begraven en belastende spullen weggebracht", zo vertelde de advocaat-generaal over de bekentenis.

Tijdens de zitting beaamde Manodj B. nogmaals het verhaal. "Ik heb mezelf verdedigd. Het was niet mijn intentie om haar te doden." Ondanks de bekentenis wordt er wel extra onderzoek gedaan door het Nederlands Forensisch Instituut naar de doodsoorzaak.

Afgelopen vier jaar heeft NH Nieuws het onderzoek en de zoektocht naar Sumanta op de voet gevolgd. In deze reconstructie lees je het hele verhaal, van verdwijning, naar veroordeling tot vondst. 

De verdwijning

Hoorn, 2018. Het is een koude zondag in februari als Sumanta Bansi plotseling van de radar verdwijnt. De vrouw van Surinaams-Hindoestaanse afkomst studeert in Amsterdam en is opnieuw zwanger van Manodj B. Ze woont bij hem en zijn gezin in Hoorn en ze hebben een geheime relatie. Bij een eerdere zwangerschap heeft ze onder druk abortus laten plegen, maar dit keer is ze vastbesloten het kind te houden.

Ze is zo'n negen weken zwanger als ze op mysterieuze wijze verdwijnt. Niemand hoort meer iets van haar en haar mobiele telefoon, OV-chipkaart en bankpas worden sinds die zondag niet meer gebruikt.

Het duurt negen maanden tot ze als vermist wordt opgegeven bij de politie. Manodj vertelt Sumanta's moeder dat ze op reis is naar Dubai, maar dat vindt ze erg ongeloofwaardig. De politie gaat uit van een misdrijf, want voorafgaand aan haar vermissing lijken er weinig problemen te spelen bij Sumanta.

"Sumanta was zwanger en daar was ze heel blij mee", vertelt politiewoordvoerder Wendy Boudewijn aan NH Nieuws. "We sluiten dan ook uit dat ze 'zomaar' is weggelopen of zelfmoord heeft gepleegd."

Grote zoekacties worden opgezet om Sumanta te vinden. Zo zijn er aanwijzingen dat ze in het Markermeer zou liggen en zoekt de politie in juli 2019 bij de Afsluitdijk, omdat er volgens de politie 'zeer bruikbare' tips binnen waren gekomen. Ook worden er 'spulletjes' gevonden die mogelijk van Sumanta geweest zouden zijn. De politie onderzoekt de spullen, maar het brengt hen niet verder naar de plaats van haar lichaam. 

De politie looft een beloning uit van 15.000 euro voor de gouden tip en in de programma's Opsporing Verzocht en Bureau NH wordt uitgebreid aandacht besteed aan de zaak. Bij de politie komen vele tips binnen over Sumanta's verdwijning, allemaal leiden ze naar het Robbenoordbos.

In juli zet de politie een grootscheepse zoekactie op touw, met sonarapparatuur, onderwatercamera's en speurhonden. Het levert een schep met bloedsporen op, mogelijk  van Sumanta.

Drie maanden later speurt de politie opnieuw het bos af, dit keer samen met het Veteranen Search Team (VST). De club van vijftig oud-politiemedewerkers, voormalig brandweerlieden en veteranen zoekt naar 'verstoorde grond', plekken waar mogelijk is gegraven. 

Regelmatig keren ze in oktober en november 2019 terug om het bos verder af te zoeken. Het levert niets op en uiteindelijk besluit het team om de zoektocht in het bos te staken. In februari pakken ze de draad toch weer op. De politie denkt toch écht dat ze haar in het bos zullen vinden. "Er worden vaker lichamen in het Robbenoordbos gevonden", zegt de woordvoerder van de politie. "Bovendien ligt het bos op ongeveer tien, vijftien minuten van de plaats waar Sumanta verdween."

De politie en het Veteranen Search Team stellen het bos net zo lang uit te kammen totdat Sumanta gevonden wordt of tot alles tot op de laatste tak is onderzocht.

Zoektocht ligt stil 

Maar dan is het half maart, 2020. Corona doet zijn intrede in het land en de besmettingen lopen al gauw op. Het verplicht thuisblijven en de anderhalvemeterregel zijn funest voor de zoektochten. De politie en het Veteranen Search Team kunnen niet meer zij aan zij zoeken naar de zwangere vermiste vrouw, wat cruciaal is om het bos systematisch te doorzoeken. De politie noemt het overmacht en de zoektocht ligt maanden stil. 

Parallel aan de speurtocht naar het lichaam gaat het onderzoek naar de dader nog wél verder. Al vroeg is Manodj B. als verdachte in beeld bij de politie. Anderhalf jaar lang luisteren ze gesprekken van hem en zijn familie af via microfoons in zijn auto en huis.

Zo vinden ze cruciaal bewijs als Manodj in een gesprek met zijn broer vertelt: "Ik ben met dat ding dwars door haar hart gegaan, dood, klaar." In een ander gesprek gaat het over het wapen. "Je hebt het moordwapen toch wel weggegooid", vraagt zijn broer. Waarop Manodj ontkennend antwoordt. 

Maanden later, in november 2020, worden drie verdachten opgepakt, waaronder Manodj en zijn vader Dwarka. De politie doorzoekt het huis en vindt Sumanta's sieraden. Haar moeder noemt de vondsten opmerkelijk: "Als Sumanta daadwerkelijk vrijwillig was vertrokken, dan had ze zeker haar sieraden meegenomen. En waarom hebben ze mij de spullen niet eerder gegeven?"

Veroordeling

Niet alleen vertelt Manodj aan de telefoon over de moord, ook zou hij getuigen hebben beïnvloed. Zo moest zijn vrouw op vragen van de politie antwoorden dat ze het niet wist. Zijn schoonmoeder vroeg hij te verklaren dat die Sumanta in maart 2018 nog had gezien in Den Haag, dat weigerde de vrouw.

In het begin ontkende Manodj iedere betrokkenheid - net als vader Dwarka B. - maar het Openbaar Ministerie zegt voldoende bewijs te hebben tegen Manodj, dankzij vooral de afgeluisterde gesprekken. Volgens het Openbaar Ministerie zijn er sterke vermoedens dat Manodj B. een vooraf bedacht plan had om haar te doden, maar kan dat niet worden hard gemaakt. Daarom is er geen sprake van moord, maar doodslag.

De rechter vindt de zaak bewezen en veroordeelde Manodj B. daarom tot 15 jaar. Vader Dwarka wordt vrijgesproken: hoewel hij zou hebben geweten van de daad, kan zijn medeplichtigheid niet worden bewezen. Manodj blijft zijn rol in de zaak stellig ontkennen en gaat daarom in hoger beroep.

Psychisch onderzoek

De rechter vindt dat Manodj B. voor onderzoek naar het Pieter Baan Centrum moet. Vanwege wachttijden kan dat mogelijk pas over drie maanden starten. De rechtszaak gaat op 5 april verder met opnieuw een tussentijdse zitting. Het streven is dat of nog voor zomer, of anders net aan de zomer, de inhoudelijke behandeling volgt.

Vondst: lichaamsresten op een bedrijventerrein

Manodj zit vast, maar Sumanta's lichaam is nog altijd spoorloos. Bij Sumanta's ouders overheerst verdriet: op de belangrijkste vraag, waar het lichaam van hun dochter is, krijgen zij geen antwoord. Tijdens de rechtzaak doet Sumanta's vader nog een emotionele oproep aan Manodj: "Wees een man en vertel tenminste waar we haar kunnen vinden. Wij kunnen niet eens afscheid van haar nemen." 

Uiteindelijk geeft Manodj maanden later toch antwoord op die vraag. Na aandringen van zijn nieuwe advocaat, Theo Hiddema, vertelt hij precies wat er gebeurd is en wat hij met het lichaam heeft gedaan.

Die dinsdag, 13 september, haasten verschillende rechercheurs zich naar de rand van een Hoorns bedrijventerrein om te zoeken. Het gaat om een nieuwe locatie, die tijdens de vele zoekacties buiten schot is gebleven.

Al snel worden daar menselijke resten gevonden en donderdagavond bevestigt het OM dat het daadwerkelijk om Sumanta gaat. Handhavers beveiligen de plek om eventuele drukte in goede banen te leiden, maar het blijft stil.

Een enkeling legt bloemen neer. Koeien kijken aan de andere kant van het water sprakeloos toe. De zon zoekt op het verlaten industrieterrein wanhopig een weg door de grijze wolkenmassa en een regenboog verschijnt.

Een deel van de onzekerheid is weg, maar de familie blijft achter met veel vragen. "Een proces van rouw kan beginnen", vertelt hun advocaat. "Maar we weten nog steeds niet wat er is gebeurd, hoe haar lichaam daar terechtkwam en wie er bij waren betrokken."

Na vier jaar werd de vermiste Sumanta vorig jaar eindelijk gevonden. Tot nu toe hield verdachte Manodj B. de kaken stijf op elkaar over wat er gebeurde. Maar nadat de rechter hem tot 15 jaar cel veroordeelde besloot hij vandaag toch te verklaren. In deze eerder gemaakte reconstructie vertelt NH Nieuws het verhaal van haar vermissing, de zoektocht, de uiteindelijke vondst en nu daarbij de bekentenis.

Manodj B. vertelde vorig jaar eerst waar hij Sumanta had begraven. Aan de rand van industrieterrein Hoorn 80. Daar werden in september vorig jaar kleding, sieraden en menselijke resten gevonden. Het bleek inderdaad om Sumanta te gaan.

Nu blijkt tijdens de tussentijdse zitting in zijn hoger beroep dat hij een dag na de vondst in een politieverhoor meer heeft verteld over wat er gebeurde op de avond van 18 februari 2018. Er zou ruzie zijn geweest om geld dat zij gestolen zou hebben. Sumanta pakte volgens B. een mes. "Die pakte hij af en stak haar meerdere malen in het lichaam. Daarna heeft hij haar gelijk begraven en belastende spullen weggebracht", zo vertelde de advocaat-generaal over de bekentenis.

Tijdens de zitting beaamde Manodj B. nogmaals het verhaal. "Ik heb mezelf verdedigd. Het was niet mijn intentie om haar te doden." Ondanks de bekentenis wordt er wel extra onderzoek gedaan door het Nederlands Forensisch Instituut naar de doodsoorzaak.

Afgelopen vier jaar heeft NH Nieuws het onderzoek en de zoektocht naar Sumanta op de voet gevolgd. In deze reconstructie lees je het hele verhaal, van verdwijning, naar veroordeling tot vondst. 

De verdwijning

Hoorn, 2018. Het is een koude zondag in februari als Sumanta Bansi plotseling van de radar verdwijnt. De vrouw van Surinaams-Hindoestaanse afkomst studeert in Amsterdam en is opnieuw zwanger van Manodj B. Ze woont bij hem en zijn gezin in Hoorn en ze hebben een geheime relatie. Bij een eerdere zwangerschap heeft ze onder druk abortus laten plegen, maar dit keer is ze vastbesloten het kind te houden.

Ze is zo'n negen weken zwanger als ze op mysterieuze wijze verdwijnt. Niemand hoort meer iets van haar en haar mobiele telefoon, OV-chipkaart en bankpas worden sinds die zondag niet meer gebruikt.

Het duurt negen maanden tot ze als vermist wordt opgegeven bij de politie. Manodj vertelt Sumanta's moeder dat ze op reis is naar Dubai, maar dat vindt ze erg ongeloofwaardig. De politie gaat uit van een misdrijf, want voorafgaand aan haar vermissing lijken er weinig problemen te spelen bij Sumanta.

"Sumanta was zwanger en daar was ze heel blij mee", vertelt politiewoordvoerder Wendy Boudewijn aan NH Nieuws. "We sluiten dan ook uit dat ze 'zomaar' is weggelopen of zelfmoord heeft gepleegd."

Grote zoekacties worden opgezet om Sumanta te vinden. Zo zijn er aanwijzingen dat ze in het Markermeer zou liggen en zoekt de politie in juli 2019 bij de Afsluitdijk, omdat er volgens de politie 'zeer bruikbare' tips binnen waren gekomen. Ook worden er 'spulletjes' gevonden die mogelijk van Sumanta geweest zouden zijn. De politie onderzoekt de spullen, maar het brengt hen niet verder naar de plaats van haar lichaam. 

De politie looft een beloning uit van 15.000 euro voor de gouden tip en in de programma's Opsporing Verzocht en Bureau NH wordt uitgebreid aandacht besteed aan de zaak. Bij de politie komen vele tips binnen over Sumanta's verdwijning, allemaal leiden ze naar het Robbenoordbos.

In juli zet de politie een grootscheepse zoekactie op touw, met sonarapparatuur, onderwatercamera's en speurhonden. Het levert een schep met bloedsporen op, mogelijk  van Sumanta.

Drie maanden later speurt de politie opnieuw het bos af, dit keer samen met het Veteranen Search Team (VST). De club van vijftig oud-politiemedewerkers, voormalig brandweerlieden en veteranen zoekt naar 'verstoorde grond', plekken waar mogelijk is gegraven. 

Regelmatig keren ze in oktober en november 2019 terug om het bos verder af te zoeken. Het levert niets op en uiteindelijk besluit het team om de zoektocht in het bos te staken. In februari pakken ze de draad toch weer op. De politie denkt toch écht dat ze haar in het bos zullen vinden. "Er worden vaker lichamen in het Robbenoordbos gevonden", zegt de woordvoerder van de politie. "Bovendien ligt het bos op ongeveer tien, vijftien minuten van de plaats waar Sumanta verdween."

De politie en het Veteranen Search Team stellen het bos net zo lang uit te kammen totdat Sumanta gevonden wordt of tot alles tot op de laatste tak is onderzocht.

Zoektocht ligt stil 

Maar dan is het half maart, 2020. Corona doet zijn intrede in het land en de besmettingen lopen al gauw op. Het verplicht thuisblijven en de anderhalvemeterregel zijn funest voor de zoektochten. De politie en het Veteranen Search Team kunnen niet meer zij aan zij zoeken naar de zwangere vermiste vrouw, wat cruciaal is om het bos systematisch te doorzoeken. De politie noemt het overmacht en de zoektocht ligt maanden stil. 

Parallel aan de speurtocht naar het lichaam gaat het onderzoek naar de dader nog wél verder. Al vroeg is Manodj B. als verdachte in beeld bij de politie. Anderhalf jaar lang luisteren ze gesprekken van hem en zijn familie af via microfoons in zijn auto en huis.

Zo vinden ze cruciaal bewijs als Manodj in een gesprek met zijn broer vertelt: "Ik ben met dat ding dwars door haar hart gegaan, dood, klaar." In een ander gesprek gaat het over het wapen. "Je hebt het moordwapen toch wel weggegooid", vraagt zijn broer. Waarop Manodj ontkennend antwoordt. 

Maanden later, in november 2020, worden drie verdachten opgepakt, waaronder Manodj en zijn vader Dwarka. De politie doorzoekt het huis en vindt Sumanta's sieraden. Haar moeder noemt de vondsten opmerkelijk: "Als Sumanta daadwerkelijk vrijwillig was vertrokken, dan had ze zeker haar sieraden meegenomen. En waarom hebben ze mij de spullen niet eerder gegeven?"

Veroordeling

Niet alleen vertelt Manodj aan de telefoon over de moord, ook zou hij getuigen hebben beïnvloed. Zo moest zijn vrouw op vragen van de politie antwoorden dat ze het niet wist. Zijn schoonmoeder vroeg hij te verklaren dat die Sumanta in maart 2018 nog had gezien in Den Haag, dat weigerde de vrouw.

In het begin ontkende Manodj iedere betrokkenheid - net als vader Dwarka B. - maar het Openbaar Ministerie zegt voldoende bewijs te hebben tegen Manodj, dankzij vooral de afgeluisterde gesprekken. Volgens het Openbaar Ministerie zijn er sterke vermoedens dat Manodj B. een vooraf bedacht plan had om haar te doden, maar kan dat niet worden hard gemaakt. Daarom is er geen sprake van moord, maar doodslag.

De rechter vindt de zaak bewezen en veroordeelde Manodj B. daarom tot 15 jaar. Vader Dwarka wordt vrijgesproken: hoewel hij zou hebben geweten van de daad, kan zijn medeplichtigheid niet worden bewezen. Manodj blijft zijn rol in de zaak stellig ontkennen en gaat daarom in hoger beroep.

Psychisch onderzoek

De rechter vindt dat Manodj B. voor onderzoek naar het Pieter Baan Centrum moet. Vanwege wachttijden kan dat mogelijk pas over drie maanden starten. De rechtszaak gaat op 5 april verder met opnieuw een tussentijdse zitting. Het streven is dat of nog voor zomer, of anders net aan de zomer, de inhoudelijke behandeling volgt.

Vondst: lichaamsresten op een bedrijventerrein

Manodj zit vast, maar Sumanta's lichaam is nog altijd spoorloos. Bij Sumanta's ouders overheerst verdriet: op de belangrijkste vraag, waar het lichaam van hun dochter is, krijgen zij geen antwoord. Tijdens de rechtzaak doet Sumanta's vader nog een emotionele oproep aan Manodj: "Wees een man en vertel tenminste waar we haar kunnen vinden. Wij kunnen niet eens afscheid van haar nemen." 

Uiteindelijk geeft Manodj maanden later toch antwoord op die vraag. Na aandringen van zijn nieuwe advocaat, Theo Hiddema, vertelt hij precies wat er gebeurd is en wat hij met het lichaam heeft gedaan.

Die dinsdag, 13 september, haasten verschillende rechercheurs zich naar de rand van een Hoorns bedrijventerrein om te zoeken. Het gaat om een nieuwe locatie, die tijdens de vele zoekacties buiten schot is gebleven.

Al snel worden daar menselijke resten gevonden en donderdagavond bevestigt het OM dat het daadwerkelijk om Sumanta gaat. Handhavers beveiligen de plek om eventuele drukte in goede banen te leiden, maar het blijft stil.

Een enkeling legt bloemen neer. Koeien kijken aan de andere kant van het water sprakeloos toe. De zon zoekt op het verlaten industrieterrein wanhopig een weg door de grijze wolkenmassa en een regenboog verschijnt.

Een deel van de onzekerheid is weg, maar de familie blijft achter met veel vragen. "Een proces van rouw kan beginnen", vertelt hun advocaat. "Maar we weten nog steeds niet wat er is gebeurd, hoe haar lichaam daar terechtkwam en wie er bij waren betrokken."

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vindt het te vroeg om de coronapandemie niet langer als internationale noodsituatie te bestempelen.

Tim Douwsma noemt het ’ook wel eens pijnlijk’ dat hij de afgelopen jaren minder gevraagd is voor tv-klussen. Dat zegt hij zaterdagavond voor de camera’s van RTL Boulevard.

De bouw van de nieuwe werkplaats van de Museumstoomtram in Hoorn is klaar en zal komende zomer open gaan. De twee jaar durende, grootscheepse verbouwing moet voor zo'n 30 duizend bezoekers extra gaan zorgen. En er wordt verduurzaamd.

De werkplaats is twee keer zo groot en klaar om ingericht te worden. Het is een glazen expositieruimte waar twee treinsporen zijn aangelegd. Op deze twee sporen zullen straks de locomotieven worden opgestookt en niet meer in de buitenlucht zoals dat nu gebeurt.  

En dat levert een schoner proces op. De rookgassen worden opgevangen en de warmte zal worden gebruikt als energievoorziening van de nieuwe werkplaats. "We proberen stoomlocomotieven te gebruiken op een oorspronkelijke manier, en om te verduurzamen. Een uniek proces", aldus directeur René van den Broeke. 

Game voor kinderen

Via een vaste looproute komen de bezoekers straks eerst in het nieuwe deel waar men direct met het heden en verleden in aanraking komt: de oudste stoomlocomotief van Nederland krijgt plaats naast eentje uit een latere periode. Vervolgens loopt men via een trap naar boven, waar uitzicht is op de oude locomotieven in de oorspronkelijke werkplaats. 

Directeur René van den Broeke: "We hebben een game laten ontwikkelen waardoor de jongste bezoekers spelenderwijs ontdekken waarvoor die locomotieven gebruikt werden, welke mensen er mee reisden, welke goederen en in welke periode het reizen van honderd jaar geleden verschillen met nu."

Achter in de nieuwe werkplaats staat een bijna compleet personenrijtuig van stoomlocomotief Bello. "Die reed vroeger van Alkmaar naar Bergen aan Zee. Het project zijn we een aantal jaar geleden begonnen in de oude werkplaats, en gaan we hier mee verder." En wie naar boven kijkt, ziet een enorme kraan hangen. "Daar kunnen zelfs complete locomotieven mee opgetild worden. "Bezoekers kunnen zo kijken hoe we dit soort projecten uitvoeren en welke ambachten daarbij komen kijken."

Meer bezoekers trekken

Het museum heeft zware jaren achter de rug door corona. In 2022 krabbelde het op en ontving het museum driekwart van de bezoekers die ze normaal hebben. Met de nieuwe werkplaats, krijgen ze de mogelijkheid om ook jaarrond open te zijn.

"Op dit moment rijden we vanaf 1 april als de tulpenvelden gaan bloeien, tot eind december. Nu zouden we - ook als we niet rijden - het hele jaar open kunnen en zo'n 30 tot 40 duizend bezoekers meer kunnen ontvangen."

Chinese toeristen gaan massaal de grenzen over, nu China de quarantainemaatregelen heeft afgeschaft. Al zijn sommige landen nog altijd erg huiverig voor een massale instroom van potentiële Chinese virusdragers, die voor nieuwe lokale uitbraken zou kunnen zorgen.

Het aantal patiënten dat is besmet met een vleesetende bacterie is fors toegenomen. Gebrek aan weerstand door de coronamaatregelen maakt dat mensen bevattelijker zijn voor groep A-streptokokken, die de infectie veroorzaken.

Zwemmen in water van maximaal vijf graden is iets wat de meeste mensen niet voor hun lol zouden doen, maar dat geldt niet voor Kyra Wijnker (24) uit Den Helder. Ze is inmiddels al een aantal jaren wekelijks te vinden in het koude water van de Noordzee en doet zelfs mee aan wedstrijden. Dit jaar was het WK in Frankrijk voor haar een groot succes: ze won een bronzen plak op de 1000 meter. 

In de prijzen vallen op het wereldkampioenschap in Frankrijk is iets wat Kyra nooit had verwacht. Door corona heeft de zwemster afgelopen twee jaar veel minder kunnen trainen en geen wedstrijden kunnen zwemmen, maar daar was op het wereldkampioenschap niks van te merken. "De prestatie die ik nu heb neergezet, had ik niet verwacht van tevoren", vertelt Kyra trots. 

Hoewel ijszwemmen in Nederland verre van populair is, werd Kyra samen met een paar andere ijszwemmers uitgenodigd om bij het televisieprogramma Khalid & Sophie te vertellen over deze extreme sport. Kyra was pas net terug uit Frankrijk en mocht meteen aanschuiven om te vertellen over haar bronzen plak. "Dat was een hele bijzondere ervaring", vertelt Kyra. En na haar televisiedebuut ontplofte haar telefoon met berichtjes. "Dat is bizar en had ik nooit verwacht."

In onderstaande video pakt Kyra haar trainingsroutine weer op in het water van de Noordzee (tekst gaat door onder de video). 

Inmiddels is het normale leven voor Kyra weer begonnen. Hoewel ze derde van de wereld is op de 1000 meter ijszwemmen, moet er moet er ook gewoon weer gewerkt worden. Want het blijft een hobby. Maar deze hobby vergt voor de zwemster wel veel trainingsuren per week. "Het liefst twee keer in de week in het binnenbad voor techniek en basis en dan twee keer in het week in het buitenwater, tussen mijn werkdiensten door", legt Kyra uit. 

Kyra werkt als handhaver en dat betekent dat ze onregelmatige diensten werkt. "Dus die combinatie tussen trainen en werken is erg lastig", vertelt Kyra eerlijk. Maar dat heeft ze er allemaal voor over: "Het geeft toch wel een machtig gevoel dat ik alleen in bikini de zee in ga en dat mensen met hun hond voorbij lopen in jas, sjaal en muts", lacht Kyra. 

En wij maar denken dat de opleving bij de Nederlandse posterijen terug te voeren is op de coronajaren. Tijdens onze niet vrijwillige isolatie hebben we de kaart (liefst handgeschreven, want persoonlijk) herontdekt om elkaar een hart onder de riem te steken, zoveel is zeker. Een kaartje of een brief is een goed middel gebleken om in contact te blijven. Maar dat is slechts één aspect van de hernieuwde populariteit van ‘Tante Pos’.

De Biermusketiers, de grote winnaar van de carnavalsoptocht in Zwaag in 2022, zijn druk bezig met het bouwen aan hun nieuwe praalwagen. Met als thema: huisje, boompje, beestje. Als verwijzing naar de gezinssituaties van de bouwers en ook de reden dat het nog spannende dagen worden of alles op tijd af zal zijn. 

De publieksprijs, de juryprijs: ze ging allebei naar de Biermusketiers met hun praalwagen 'Ouderwets carnaval, dat werd tijd!'. En dus is er sprake van een favorietenrol, al zijn ze er zelf op z'n West-Fries bescheiden onder. "We gaan dit jaar niet winnen, dat is ook niet ons doel. Vorig konden we op tijd bouwen ondanks corona, dat hadden anderen niet. Vorig jaar was een uniek jaar", vertelt Arjan Knol.

Stoppen op het hoogtepunt wilden ze ook weer niet, daarvoor is het bouwen te leuk. Na de zomer werd het plan gemaakt en sinds november wordt er in een groot hal in Oosterblokker gebouwd. Het onderstel staat, de contouren ook en aan de achterkant een grote boom. 

Onder de motorkap om het zo maar te noemen gaat enorm veel techniek schuil. Het lastigste onderdeel van het werk. Dat moet klaar zijn voordat er overheen wordt gebouwd. Er zit een complete meterkast in om alles draaiende te houden.  

Krap in de tijd

Maar wat we ook zien, is dat er nog veel werk moet worden verzet. "Vorig jaar was carnaval een maand later, dus is er minder tijd. En ook zijn er jonge Biermusketiers (red. kinderen) bijgekomen. Dus is het lastiger tijd vrij te maken en zijn we wat trager op gang gekomen", aldus Arjan.

Maar gaat het wel op tijd afkomen met nog drie weken te gaan tot de optocht? "Dat lukt altijd. Het komt altijd af", stelt hij iedereen gerust.

Geen carnavalsinflatie

In Brabant hebben ze minder deelnemers aan de carnavalsoptochten dan voorheen. Er is minder animo, en ook de gestegen kosten zijn daar debet aan. Maar ondanks dat het bouwen van een praalwagen 7.000 euro kost, is er in Zwaag geen sprake van carnavalsinflatie.

"We zitten dit jaar weer op het niveau van voor corona. Er zijn ook veel bedrijven die de groepen helpen aan bouwmaterialen", vertelt Eric Bot van carnavalsverengiging Het Masker. Bij de Biermusketiers is dat ook het geval. "Alles is wel veel duurder geworden. Dus we leggen wat extra in, maar gelukkig hebben we ook goed sponsors."

Bekijk hier de carnavalsoptocht van 2022 in Zwaag terug.

De zonnepanelen op het dak van de in 2020 geopende sporthal van Waarland moesten energie opwekken en alles wat niet werd gebruikt zou worden teruggeleverd. Dat zorgde niet alleen voor extra inkomsten, maar ook extra subsidie. Maar netbeheerder Liander gaf aan dat terugleveren niet kon: het net is vol. En dus loopt de sporthal veel inkomsten mis.

"De nieuwe sporthal moest energieneutraal en gasloos worden gebouwd", vertelt voorzitter Theo Wever. "Hier stonden, bij de plannen in 2017, zowel wij als de gemeente Schagen achter. Op het dak zouden 600 zonnepanelen worden gelegd. Maar toen we tegen het eind van het bouwproces waren, bleek dat we helemaal niet mochten terugleveren van Liander."

De oorzaak was simpel: het stroomnet is vol. De sporthal kreeg een grootverbruikaansluiting vanwege het dorpshuis dat tegen de sporthal aan ligt. Kleinverbruik kon niet; daarvoor werd te veel energie verbruikt. Met grootverbruik mochten ze niet terugleveren. "Toen we dat hoorden, hebben we de helft minder zonnepanelen laten leggen. Gas kon niet meer. En we wilden niet de volle mep investeren in iets waarvan de verwachting onduidelijk en onzeker was."

Gepromoot

Het was een flinke teleurstelling. Wever: "Toen we de plannen maakten, zat de markt heel anders in elkaar. Zonnepanelen en waterpompen zijn hartstikke duur, maar het zou ook veel opleveren. Het werd zwaar gepromoot. Niet alleen de terugbetaling, maar over een periode van dertien jaar zouden we ook elk jaar een subsidie van minstens 10.000 euro krijgen."

Hij vervolgt: "Op een goed moment zijn we begonnen met bouwen. Daarna zijn de contracten aangepast. Toen konden we niet meer terug. Als we het van tevoren hadden geweten, hadden we gewoon gasketels laten plaatsen." Nu staat de sporthal er bijna drie jaar, maar heeft het bestuur nog geen cent aan inkomsten ontvangen van de geplaatste zonnepanelen.

De ironie wil dat zelfs de aannemer die de sporthal bouwde, gedupeerd was. Hij had zijn werkplaats ook energieneutraal gebouwd, en ook hij mocht geen energie terugleveren.

Daarbij had het bestuur ook nog eens de pech dat de sporthal werd geopend in het eerste coronajaar. "Het was de afgelopen jaren wel een strijd om de sporthal open te kunnen houden", zegt Wever. "Het bestuur is druk bezig geweest om het financieel rond te houden. We hebben ook nog geprobeerd te kijken of we de extra energie konden opslaan, of dat we misschien toch konden terugleveren, maar dat lukte niet. Een batterijopslag kostte bijvoorbeeld ook nog eens anderhalf tot twee ton. Daar hadden wij het geld niet voor."

Maar het lijkt nu toch de betere kant op te gaan. Er komen veel meer mensen naar de sporthal dan vooraf rekening mee was gehouden. "We hebben daar erg veel geluk mee. Zo zijn er elf teams van de zaalvoetbalvereniging, terwijl we op vier hadden gerekend. Ook de gymvereniging heeft veel meer leden, net als de handbal en volleybal. En ook verenigingen van buitenaf komen naar ons toe. Daar zijn we heel erg blij mee en het is ook belangrijk."

Investeringen

Hierdoor kan de sporthal blijven bestaan. Wever zegt dat ze nu ongeveer quitte spelen. Maar geld voor andere dingen is er nu niet. "We zouden graag willen investeren om de sporthal mooier, beter en leuker te maken. Er zijn een aantal zaken die we in het begin hadden willen realiseren, maar die we al snel hebben laten varen omdat we het niet kunnen betalen. Denk aan een sportschool die we graag in de sporthal zouden willen hebben."

De voorspelling is dat vanaf eind 2023 er weer kan worden teruggeleverd. Of dat gehaald gaat worden, is echter nog maar de vraag. "Ze staan het pas toe als het net het weer aankan. Hoe dan ook is ons doel toch wel bereikt: we zijn blij met de hal en dat hij veel wordt gebruikt."

In de week van Pride Amsterdam zijn er zeker 33 meldingen binnengekomen van anti-lhbti discriminatie of geweld in de stad. Dat meldt burgemeester Femke Halsema na vragen van D66-raadslid Marja Lust. Halsema laat ook weten dat er gewerkt wordt aan een actieplan tegen dit geweld.

De 33 meldingen kwamen binnen bij de politie. In dezelfde periode kreeg het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) twee meldingen.

'Beter informeren'

Het actieplan dat Halsema nu aankondigt, moet ervoor zorgen dat slachtoffers in de toekomst beter geïnformeerd zijn over de hulp die zij kunnen ontvangen wanneer ze discriminatie ervaren. "Het doel hiervan is om het melden laagdrempeliger te maken en de meldingsbereidheid te verhogen", aldus Halsema.

De burgemeester benadrukt dat er ook aandacht is voor andere vormen van discriminatie, zoals op moslim-, de Afro-Nederlandse en Joodse gemeenschappen. Volgens Halsema hebben deze groepen "relatief vaker te maken met discriminatie."

Taxi

De vragen van Lust gingen ook over het incident in een Uber-taxi waar de chauffeur een vrouw, die samen met een andere vrouw op de achterbank zat, zou hebben mishandeld. Volgens de vrouwen zou de chauffeur dat hebben gedaan nadat zij elkaar een kus gaven.

Halsema laat weten dat deze zaak nog in behandeling is bij het Openbaar Ministerie en dat het nog te vroeg is om vast te stellen of het ook echt om lhbti-gerelateerd geweld ging. "Het OM gaat over de opsporing en vervolging en leidt het onderzoek van de politie" schrijft Halsema, "Het is niet aan de gemeente om uitspraken te doen over de toedracht of het motief van strafbare feiten."

Na een onderbreking vanwege het coronavirus, rijden er sinds 2021 ook weer Mystery Guest's mee in taxi's. Volgens Halsema worden ze ingezetom te beoordelen of de taxichauffeurs 
niet discrimineren en hun werk op een kwalitatief goede manier uitvoeren  

Het schrappen van de Alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee is een tegenvaller voor toerrijders, die er maanden naartoe hebben geleefd. En dat uitgerekend na twee coronajaren, waarin de tocht in Oostenrijk ook al niet kon doorgaan. „Heel zuur!”

Het Zaanse St. Michaël College ligt er ook donderdag nog verlaten bij. Dinsdagmiddag werden de leerlingen naar huis gestuurd vanwege een flinke lekkage. De afgelopen dagen zijn er miljoenen liters water weggelekt door een lek in de waterleiding onder de fundering van het gebouw. Er wordt met man en macht gewerkt om ervoor te zorgen dat de leerlingen morgen weer naar school kunnen, maar het is nog niet duidelijk of dat lukt.

Het is dus een geheel andere werkweek voor conrector Wouter Janssen, die gefronst naar een openstaand luik kijkt. Die geeft toegang tot de kruipruimte, waar nog duidelijk te zien is hoe hoog het water eerst stond. Een groot gedeelte van het water is nu weggepompt zodat men kan beginnen aan de reparatiewerkzaamheden.

"Het zit op een ongelofelijk moeilijke plek", zegt Janssen. "De lekkage zit onder een funderingsbalk. De waterleiding voorziet het grootste gedeelte van het gebouw van water, dus het is een cruciale plek."

Tekst loopt door onder de reportage.

"Het bedrijf dat de reparatie uitvoert heeft aangegeven dat het een heel oud systeem is waarbij het materiaal wat we nu nodig hebben niet zomaar op voorraad ligt. Dat maakt het moeilijk om te repareren."

Enthousiasme bij leerlingen

De examenleerlingen zijn nog wel op school te zien, zij kunnen hun schoolexamens en zogeheten kijk-luistertoetsen maken vandaag. De rest van de leerlingen zit thuis. "Dat vonden ze ook niet heel erg", glimlacht de conrector. "Er ging toch wel een enthousiast golfje door het schoolgebouw."

Sinds vandaag zijn er weer 'ouderwets' online lessen, net als in coronatijd. Janssen vindt het uiteraard geen prettige situatie: "Uiteindelijk willen we ze weer in het schoolgebouw hebben, dat is het beste."

Het Zaanse St. Michaël College ligt er ook donderdag nog verlaten bij. Dinsdagmiddag werden de leerlingen naar huis gestuurd vanwege een flinke lekkage. De afgelopen dagen zijn er miljoenen liters water weggelekt door een lek in de waterleiding onder de fundering van het gebouw. Er wordt met man en macht gewerkt om ervoor te zorgen dat de leerlingen morgen weer naar school kunnen, maar het is nog niet duidelijk of dat lukt.

Het is dus een geheel andere werkweek voor conrector Wouter Janssen, die gefronst naar een openstaand luik kijkt. Die geeft toegang tot de kruipruimte, waar nog duidelijk te zien is hoe hoog het water eerst stond. Een groot gedeelte van het water is nu weggepompt zodat men kan beginnen aan de reparatiewerkzaamheden.

"Het zit op een ongelofelijk moeilijke plek", zegt Janssen. "De lekkage zit onder een funderingsbalk. De waterleiding voorziet het grootste gedeelte van het gebouw van water, dus het is een cruciale plek."

Tekst loopt door onder de reportage.

"Het bedrijf dat de reparatie uitvoert heeft aangegeven dat het een heel oud systeem is waarbij het materiaal wat we nu nodig hebben niet zomaar op voorraad ligt. Dat maakt het moeilijk om te repareren."

Enthousiasme bij leerlingen

De examenleerlingen zijn nog wel op school te zien, zij kunnen hun schoolexamens en zogeheten kijk-luistertoetsen maken vandaag. De rest van de leerlingen zit thuis. "Dat vonden ze ook niet heel erg", glimlacht de conrector. "Er ging toch wel een enthousiast golfje door het schoolgebouw."

Sinds vandaag zijn er weer 'ouderwets' online lessen, net als in coronatijd. Janssen vindt het uiteraard geen prettige situatie: "Uiteindelijk willen we ze weer in het schoolgebouw hebben, dat is het beste."

Het resultaat van de eerste jaarwisseling met een lokaal afsteekverbod voor vuurwerk: er ging geen pijl minder de lucht in. Ondanks dat Amsterdammers zich niet aan de nieuwe maatregel hielden, willen partijen in de gemeenteraad er komende jaarwisseling toch mee door en dus niet wachten op een landelijk verkoopverbod. "Je moet als stad ook een standpunt innemen", zegt raadslid Imane Nadif (GroenLinks). 

Dit jaar belandden er 30 vuurwerkslachtoffers op de spoedeisende hulp, waarvan negen 15 jaar of jonger zijn. In het laatste jaar voor corona waren er in totaal 46 slachtoffers. Ondanks die daling in Amsterdam, was het niveau landelijk wel weer gelijk aan de jaarwisseling van 2019 op 2020.

"Het was niet zo best hè", reageert Claire Martens (VVD) op de hoeveelheid vuurwerk die ondanks het verbod de lucht in ging. 

De gemeente stelde het afsteekverbod in vanwege ernstige incidenten met vuurwerk. Door landelijke wet- en regelgeving is het niet mogelijk om de verkoop lokaal ook te verbieden. De Amsterdamse raad strijdt wel voor zo'n verkoopverbod in Den Haag, maar dat lijkt er vooralsnog niet te komen.

Illegaal vuurwerk

Voorlichting

Het resultaat van de eerste jaarwisseling met een lokaal afsteekverbod voor vuurwerk: er ging geen pijl minder de lucht in. Ondanks dat Amsterdammers zich niet aan de nieuwe maatregel hielden, willen partijen in de gemeenteraad er komende jaarwisseling toch mee door en dus niet wachten op een landelijk verkoopverbod. "Je moet als stad ook een standpunt innemen", zegt raadslid Imane Nadif (GroenLinks). 

Dit jaar belandden er 30 vuurwerkslachtoffers op de spoedeisende hulp, waarvan negen 15 jaar of jonger zijn. In het laatste jaar voor corona waren er in totaal 46 slachtoffers. Ondanks die daling in Amsterdam, was het niveau landelijk wel weer gelijk aan de jaarwisseling van 2019 op 2020.

"Het was niet zo best hè", reageert Claire Martens (VVD) op de hoeveelheid vuurwerk die ondanks het verbod de lucht in ging. 

De gemeente stelde het afsteekverbod in vanwege ernstige incidenten met vuurwerk. Door landelijke wet- en regelgeving is het niet mogelijk om de verkoop lokaal ook te verbieden. De Amsterdamse raad strijdt wel voor zo'n verkoopverbod in Den Haag, maar dat lijkt er vooralsnog niet te komen.

Illegaal vuurwerk

Voorlichting

Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen blijft dalen. Het aantal mensen dat met het virus onder de leden in een ziekenhuis ligt, is donderdag gedaald tot onder de 300.

Mountainbikers kijken uit naar het vernieuwde parcours bij Hoofddorp. De nieuwe route wordt niet alleen een stuk langer, maar ook veel uitdagender. "Een hoop speelse toevoegingen", zegt projectleider Stanley van der Veld van mountainbikevereniging De Noordbikers.

Het huidige parcours is 15,2 kilometer lang en voert mountainbikers door natuurgebied De Groene Weelde, het Haarlemmermeerse Bos en over de Boseilanden bij Zwaanshoek. Vanwege de vele bochten, kleine klimmetjes en afdalingen en aangelegde hindernissen is het een technische route, schrijft mountainbikevereniging De NoordBikers op zijn website.

Toch biedt de baan vooral gevorderde mountainbikers weinig uitdaging, zo blijkt onder meer uit recensies op mtbroutes.nl. "Waar we nu staan, is altijd interessant geweest", zegt mountainbiker Wilke Stokman in gesprek met NH-verslaggever Nina Honig, "maar verderop, bij de Boseilanden is het altijd wel een beetje saai." 

Artikel gaat verder onder de kaart

Anita Hoogenboom is het met haar eens: "Er komt een goede klim in te zitten, dus goed voor de training."  

Ze doelt op Big Spotters Hill. Die heuvel op het voormalige Floriade-terrein bij Hoofddorp was al onderdeel van het parcours, maar dan via een geasfalteerde route. "We zijn nu bezig met het aanleggen van de flanken door het onverharde. Dat is een zware klim naar boven, maar een uitdaging die dit wel één van de hoogtepunten maakt", aldus projectleider Van der Veld.

23 kilometer

Hij vertelt dat het parcours 23 kilometer lang wordt, en daarmee een van de langste in de regio. De toegevoegde uitdaging zit 'm vooral in extra kronkels en sprongen. "Verderop zitten nog wat dijkjes en dammetjes die we kunnen benutten."  

Hoewel de vereniging afraadt om in regenachtige periodes de baan te gebruiken, gebeurt dat toch. "Het is nu alweer iets droger", zegt hij bij een drassig stuk parcours, "maar het stond hier vol met water. En dat wil je niet. Het is als mountainbiker wel even leuk in de modder, maar niet de hele tijd." De baan wordt daarom slijtvast gemaakt, legt Van der Veld uit. 

Behalve de Noordbikers zelf draagt ook recreatieschap Spaarnwoude bij aan de upgrade van het parcours. En een spannendere route is ook in het belang van de natuur en andere recreanten, benadrukt Van der Velde. "Door deze route aantrekkelijk te maken, zorgen wij er ook voor dat de mountainbikers op de route blijven en dat het gebied voor iedereen toegankelijk blijft."

Meer mountainbikers

Dat wordt bevestigd door woordvoerder Jorinte Smits van Recreatie Noord-Holland. "Na corona is het aantal mountainbikers enorm toegenomen", licht ze toe waarom haar werkgever investeert in het vernieuwen van de route. Op sommige plekken moet de baan worden verlegd vanwege hoogspanningsmasten die in de weg staan, vertelt ze. "De Tennet-masten bij de Groene Weelde. En we willen de baan graag jaarrond begaanbaar maken." 

Het aantal mensen dat vorig jaar bij Geldfit aanklopte voor hulp bij hun financiën is drie keer zo hard gegroeid ten opzichte van 2021. Ruim 1,2 miljoen mensen bezochten de website om grip op hun geldzaken te krijgen. De grootste zorgen die werden genoemd, zijn de stijgende prijzen en hoge energierekeningen, maar ook het terugbetalen van de coronalening en de online betaalachterstanden.

Jay Francis is helemaal klaar met zijn alter ego Tisjeboy Jay. De Sittardse comedian keert weer terug naar zichzelf, zegt hij. En dat lijkt me zowaar een uitstekend plan.

De uitvaartbranche in de kop van Noord-Holland draait overuren. Voor het derde achtereenvolgende jaar is er oversterfte in Nederland. Kort gezegd, meer sterfte dan verwacht. Negen procent in 2022 volgens de voorlopige cijfers van het CBS. De GGD-regio Hollands Noorden wordt in het onderzoek apart aangehaald omdat de oversterfte hier zelfs dertien procent was. "De pieken worden steeds hoger", zegt uitvaartondernemer Pieter Dekker.

"We merken absoluut dat er oversterfte is. Het aantal uitvaarten nam al toe, maar door de oversterfte in de afgelopen jaren loopt dat nog meer op", licht Dekker toe. Hij heeft met vijftien uitvaartcentra de grootste particuliere uitvaartonderneming in de regio. "We zien het vooral in de driehoek Schagen, Hollands Kroon en Den Helder. Jongeren trekken daar weg waardoor er enorme vergrijzing is. Er werd daarom op termijn al meer sterfte verwacht in die regio, maar de coronapandemie heeft het naar voren gehaald."

Maar ook buiten het door Dekker genoemde gebied is de toename van uitvaarten merkbaar. "Ik zit nog niet heel lang in deze branche, maar ik merk wel absoluut dat het aantal uitvaarten aan het stijgen is de laatste jaren", zegt Carola Vriend, van de gelijknamige uitvaartverzorging uit Zwaag. Ze verzorgt uitvaarten in West-Friesland en Waterland. "En ik hoor het ook van veel van collega's dat er een flinke toename is."

Coronapandemie

Het CBS heeft geen directe verklaring voor het hoge percentage oversterfte in de regio Hollands Noorden. In het algemeen is wel te stellen dat corona grote invloed had op de oversterfte van 2020, 2021 en ook op voorlopige cijfers van 2022. Een voorzichtige conclusie kan zijn dat de negatieve uitwerking van corona onder ouderen groter is en dat een gebied dan harder wordt getroffen als er relatief veel ouderen wonen.

Vorig jaar speelden naast corona ook griep, uitgestelde zorg en de gevolgen van vallen een rol in de hoge oversterfte. De griep en uitgestelde zorg hebben indirect ook vaak weer met corona te maken. 

De oversterfte heeft effect op het werk van de uitvaartondernemers. "Overledenen moeten in Nederland uiterlijk op de zesde werkdag na het overlijden worden begraven", legt Vriend uit. "Maar meestal werden mensen al na vier of vijf dagen begraven of gecremeerd. Het komt nu steeds vaker voor dat we op die maximale zes dagen uitkomen omdat het druk is. Ik moet in de toekomst misschien ook vaker 'nee' verkopen. Dat doe ik liever niet, maar ik wil de kwaliteit bewaken van de uitvaarten die ik wel doe."

Extreem opgeschaald

Vriend heeft een kleine onderneming, waarbij persoonlijk aandacht een grote rol speelt. Ze wil daarom in principe geen personeel aannemen, ook niet als de groei daar wellicht wel om vraagt.

Bij Dekker hebben ze juist geanticipeerd op meer sterfte en oversterfte. "We hebben extreem opgeschaald", zegt de uitvaartondernemer. "De babyboomers zorgen gewoon voor hogere overlijdenscijfers, daar kunnen we niet omheen. Dat zal de komende jaren ook nog zo blijven en zelfs verder toenemen. Wij willen met ons bedrijf de piekmomenten in een jaar kunnen opvangen."

Het bedrijf deed in het verleden rond de duizend uitvaarten per jaar. Dat aantal is in de laatste drie jaar gegroeid naar 1200. Pieter Dekker: "Dat betekent dat alles moet meegroeien. We hadden altijd zo'n dertig à vijfendertig rouwauto's, dat zijn er nu vijftig. Maar bijvoorbeeld ook het aantal koelingen en mobiele koelingen is flink uitgebreid."

"En de pieken worden nog steeds hoger", zegt Dekker. "We willen absoluut voorkomen dat er een keer een moment is dat we het niet aankunnen en we willen al helemaal niet dat nabestaanden hier iets van merken. Dus ook voor de komende jaren blijven we investeren en groeien. Dat is gewoon nodig."

De gemeente Texel wil dit jaar zogeheten lokjongeren inzetten om te controleren of minderjarige cafébezoekers geen alcohol kopen. Jongeren onder de 18 jaar worden hiervoor ingezet als 'mystery guests'. Het doel: alcoholverkopende bedrijven bewust maken van het controleren op de leeftijdsgrens en waar nodig verbeteringen doorvoeren. Maar de actie schiet bij de Texelse horeca in het verkeerde keelgat. 

"Dit is niet met ons besproken", zegt cafébaas Kets Kaercher. "Je gaat ervan uit dat de gemeente het eerst met de horeca bespreekt, voordat ze zoiets gaan doen. Dat hebben we altijd gedaan. Er is altijd een goed contact met de gemeente. Behandel ons als volwassen ondernemers en niet als kleine kinderen. Hierdoor wordt de kloof tussen gemeente en horeca weer groter. En dat willen we juist niet. Als er problemen zijn, zeg het dan."

De horecaondernemer uit De Koog is betrokken geweest bij een project met polsbandjes. Bezoekers met een rood bandje waren minderjarig en met een groen bandje ouder dan 18 jaar. "Dat was voor de mensen achter de bar eenvoudig te controleren." De bandjes werden na controle van de identiteitskaart in een aparte bouwkeet aan de cafébezoekers uitgereikt. "In het eerste jaar liep het een beetje rommelig, maar later was het een groot succes."

"Als iemand met een rood bandje tien bier bestelt, dan krijgt deze klant dat niet. Boa's konden in de zaak controleren of iemand met een groen bandje geen alcohol gaf aan een minderjarige. Ook zij waren blij met dit systeem, want de controle was eenvoudig. Door de perikelen met corona is het een beetje verwaterd."

Kets heeft nu zelf in de uitgaansweekeinden voor zijn café dranghekken en een beveiliger voor de deur. "Ik houd strenge controle. De foto's op de identiteitsbewijzen zijn erg klein. Bovendien zijn het foto's waarbij de kinderen veel jonger zijn, dan geloof je niet dat het dezelfde personen zijn. Er komen meiden aan de bar die zestien zijn, maar die lijken wel tien jaar ouder. "

Complimentenkaart

Het resultaat van de mystery controles wordt direct na afloop besproken met een leidinggevende in het bedrijf. Dit is niet alleen zo in de horeca, maar ook bij supermarkten, sportkantines en slijterijen.

De ondernemers kunnen een zogeheten complimentenkaart ontvangen bij een correcte naleving van de regels. Wordt de leeftijdscontrole niet op de juiste wijze uitgevoerd, dan krijgt het bedrijf een rode kaart. Dan wordt er direct gesproken met de leidinggevenden hoe de naleving verbeterd moet worden. Bedrijven die herhaaldelijk de leeftijdscontrole niet correct uitvoeren, kunnen uiteindelijk een boete krijgen.

"Ze creëren hiermee een grote afstand, terwijl die er niet was", zegt Kets. "En waar is deze maatregel op gebaseerd? Komen kinderen wekelijks laveloos uit de kroeg of zo?" Volgens de ondernemer werk je hiermee illegale feesten in de hand. "Jongeren gaan weer drinken in schuren of caravans. Of nemen een fles wodka mee het bos in. Dat moet je toch niet willen." 

Hij vraagt zich af waar de goede verstandhouding met de gemeente is gebleven. "Ik ben echt boos, dat mag je best weten. Wat je gaat krijgen is dat de toegang wordt geweigerd voor kinderen tot 18 jaar. Die gaan dan op straat zwerven of elders drinken. Wij hebben het gevoel dat we totaal niet serieus worden genomen." In de appgroep met collega's wordt er volgens hem schande over gesproken. "Ik dacht dat we op de goede weg waren. En als de gemeente niet met ons wil praten, doe het dan met Horeca Nederland. Maar kom niet met deze charges. Want zo zien wij het wel."

Groot nieuws in de gemeente Medemblik als Frank Streng zegt dat een derde termijn er voor hem niet meer in zit vanwege zijn gezondheid. Elf jaar lang was hij de burgemeester: hoe kijkt de samenleving terug op zijn burgemeesterschap?  "Het was een heel fijne man." 

Verenigingsman Ed Bobeldijk uit Midwoud heeft Frank Streng meerdere keren ontmoet. De eerste keer kwam hij naar de Sinterklaas-intocht in Midwoud. "Ik was de spreekstalmeester en maakte grapjes over zijn naam. 'Niet zo streng, burgemeester...'. Dat vond hij niet heel leuk. Maar het was een correcte burgemeester. Hij bleef serieus, viel nooit uit zijn rol."

In 2020 reikte hij een koninklijke onderscheiding uit aan Elly Leeuwrik, vanwege haar grote inzet voor toneelvereniging De Rozenstruik. Bobeldijk: "We speelden toen een stuk, waarin ook een burgemeester speelde. 'Ik zie dat mijn collega er ook al is' , zei hij toen. Iedereen lachen, natuurlijk. En hij had een keurige speech voorbereid. Mooie en persoonlijke woorden. Dat deed hij heel goed." 

Ook was Streng de afgelopen vijf jaar dé beschermheer van de harddraverij in Medemblik. Een traditie, weet voorzitter Hans Nipshagen van Prins Hendrik. "Het was ons een genoegen om met hem te mogen samenwerken. De harddraverij stond hoog in het vaandel bij hem", vertelt hij vanuit het Oostenrijkse Saalbach. "Hij was er altijd stipt om negen uur en kwam dan later op de dag terug voor de prijsuitreiking."

Speciale herinneringen heeft Nipshagen bij de corona-editie in 2021. Het was nog maar de vraag of het evenement door kon gaan. "Terwijl de overheid nog zat te kibbelen, hakte hij de knoop door. 'Ik gebruik mijn lokale bevoegdheid', zei hij toen. Een stoere actie, tegen de stroming in. Hij was héél begaan met onze harddraverij. Begreep de historische waarde er ook van. Het was een geweldig evenement, waar veel Medemblikkers enorm van hebben genoten. Die editie zullen wij nooit meer vergeten."

180-jarig bestaan

In september vorig jaar vierde het bestuur 'hun' 180-jarig bestaan. Als eerbetoon schonk de gemeente een bankje, met daarop paarden gegraveerd. Deze staat bij de Kwikkelsbrug. Ook daar was Streng bij betrokken. "Hij heeft een vergunning er versneld doorheen gekregen. Hij gaf meteen aan dat de gemeente het onderhoud op zich zou nemen." 

Nipshagen hoopt dat de nieuwe burgemeester net zo bekwaam is. "We gaan hem missen, het was een hele fijne man. Wij wensen hem een spoedig herstel. Verdrietig dat we zo afscheid van hem moeten nemen."

De Nederlandse papierindustrie heeft het moeilijk. Dat komt door de hoge energieprijzen en de digitalisering van de samenleving. Maar ook het einde van de coronapandemie en de hogere rente kunnen een rol spelen, denkt industrie-econoom Albert Jan Swart van ABN Amro.

Het is 'wereldnieuws' in de gemeente Medemblik als Frank Streng zegt dat een derde termijn er niet meer in zit vanwege zijn gezondheid. Voor vijf jaar was hij de burgemeester: hoe kijkt de samenleving terug op zijn burgemeesterschap?

Verenigingsman Ed Bobeldijk uit Midwoud heeft Frank Streng meerdere keren ontmoet. De eerste keer kwam hij naar de Sinterklaas-intocht in Midwoud. "Ik was de spreekstalmeester en maakte grapjes over zijn naam. 'Niet zo streng, burgemeester...'. Dat vond hij niet heel leuk. Maar het was een correcte burgemeester. Hij bleef serieus, viel nooit uit zijn rol."

In 2020 reikte hij een koninklijke onderscheiding uit aan Elly Leeuwrik, vanwege haar grote inzet voor toneelvereniging De Rozenstruik. Bobeldijk: "We speelden toen een stuk waarin ook een burgemeester speelde. 'Ik zie dat mijn collega er ook al is' , zei hij toen. Iedereen lachen, natuurlijk. En hij had een keurige speech voorbereid. Mooie en persoonlijke woorden. Dat deed hij heel goed." 

Ook was Streng de afgelopen vijf jaar dé beschermheer van de harddraverij in Medemblik. Een traditie, weet voorzitter Hans Nipshagen van Prins Hendrik. "Het was ons een genoegen om met hem te mogen samenwerken. De harddraverij stond hoog in het vaandel bij hem", vertelt hij vanuit Saalbach (Oostenrijk). "Hij was er altijd stipt om negen uur en kwam dan halverwege terug voor de prijsuitreiking."

Ook blikt Hans terug op de corona-editie in 2021. Het was nog maar de vraag of het evenement toen door kon gaan. "Terwijl de overheid nog zat te kibbelen, hakte hij de knoop door. 'Ik gebruik mijn lokale bevoegdheid', zei hij toen. Een stoere actie, tegen de stroming in. Hij was héél begaan met onze harddraverij. Begreep de historische waarde ook. Het was een geweldig evenement, waar veel Medemblikkers enorm van hebben genoten. Deze editie zullen wij nooit meer vergeten."

180-jarig bestaan

In september vorig jaar vierde het bestuur 'hun' 180-jarig bestaan. Als eerbetoon schonk de gemeente een bankje, met daarop paarden gegraveerd. Deze staat op de Kwikkelsbrug. Ook daar was Streng bij betrokken. "Hij heeft een vergunning er versneld doorheen gekregen. Hij gaf meteen aan dat de gemeente het onderhoud zou overnemen." 

Hans hoopt dan ook dat de nieuwe burgemeester net zo bekwaam is. "We gaan hem missen, het was een hele fijne man. Wij wensen hem een spoedig herstel. Verdrietig dat we zo afscheid van hem moeten nemen."

Automobilisten komen steeds vaker met pech stil te staan op de Nederlandse wegen. In 2022 moesten bergingsbedrijven voor het eerst in de geschiedenis meer dan 100.000 keer uitrukken om een gestrand voertuig te verplaatsen.

Afgelopen jaar zijn in iedere leeftijdsgroep opnieuw meer mensen overleden dan verwacht. Belangrijke oorzaken waren de griep en corona.

Afgelopen jaar zijn in iedere leeftijdsgroep opnieuw meer mensen overleden dan verwacht. Belangrijke oorzaken waren de griep en corona. De oversterfte was iets lager dan in 2020 en 2021, toen dit aantal sterfgevallen voornamelijk te wijten was aan covid-19, becijfert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Het vreugdevuur in Opperdoes mag niet meer op de huidige manier worden gehouden. Op oudjaarsdag werd traditiegetrouw midden in het dorp een vuur aangestoken. Maar nadat het opnieuw mis ging, is voor burgemeester Dennis Straat de maat vol. "De incidenten die hebben plaatsgevonden zijn onacceptabel."

Het afsteken van illegaal vuurwerk, niet luisteren naar aanwijzingen van politie en agenten provoceren, een tractor die in brand had kunnen vliegen en het laten uitbranden van een caravan. Het is een opsomming die voor de burgmeesteer maar tot één conclusie kan leiden: "Dit is niet meer verantwoord."

Eerder hulpverleners met vuurwerk bekogeld

Het is niet de eerste keer dat er problemen waren. Op 30 december 2018 was het vuur meerdere malen veel te hoog gemaakt en moest de brandweer meerdere malen komen om het te blussen. Hulpverleners werden daarbij bekogeld met vuurwerk. 

Na overleg mocht een jaar later het vreugdevuur weer worden aangestoken, maar wel onder strak toezicht van de gemeente. Die plaatste onder meer een speciale container, zodat het vuur binnen de perken zou blijven. Ook waren er continu toezichthouders aanwezig. Dat leek te helpen, want dat jaar verliep het rustig.

Vreugdevuur in huidige vorm verboden

Na twee jaar zonder vreugdevuur vanwege corona, mocht het afgelopen december wel weer. Er kwam opnieuw een container en ook cameratoezicht. Maar dat leidde toch weer tot incidenten en daarom grijpt de burgemeester nu in.

“Natuurlijk wil ik graag meegaan in de tradities die er zijn in onze dorpen. Maar het is niet gelukt om dit vreugdevuur probleemloos te laten verlopen. De incidenten die hebben plaatsgevonden zijn onacceptabel. Om dit te voorkomen staan we een vreugdevuur in de huidige vorm niet meer toe.” 

Wat is het alternatief?

Hoewel de optie om het vreugdevuur helemaal te verbieden ook op tafel ligt, wil de gemeente met de inwoners van Opperdoes in gesprek over wat hun wensen zijn. "Doel is te onderzoeken welke veilige alternatieven we gezamenlijk kunnen faciliteren. Doorgaan in de huidige vorm is in ieder geval geen optie meer", aldus Straat.

Wanneer er duidelijkheid komt over een mogelijk alternatief is nog onbekend.

Ik lig niet wakker van het feit dat een vrouw ook prins carnaval kan worden. Wat mij veel meer stoort, is de politieke infiltratie bij het carnavalsfeest. In Venray is een wethouder uitgeroepen tot prins Daan I. Hij heeft een excuus, want hij zat eerder in de prinselijke coronawachtkamer dan in het gemeentelijke pluche. Maar een Venlose Europarlementariër die als Vera I door het leven gaat?

Het aantal mensen dat corona krijgt in Nederland lijkt steeds verder af te nemen. Afgelopen zeven dagen kregen 1749 mensen via de GGD te horen dat ze corona hadden. Dat is het laagste aantal positieve tests sinds juli 2020.

De middenstand van Wijk aan Zee is blij dat het Tata Steel-schaaktoernooi in de oude vorm terug is in de badplaats. Voor het eerst sinds het uitbreken van de coronacrisis in 2020 mogen de honderden amateurschakers meedoen en wordt er weer publiek toegelaten. Daardoor wordt er deze dagen weer ouderwets geconsumeerd in Wijk aan Zee.   

De grootmeesters hebben vandaag een rustdag waardoor er minder publiek op 'het Wimbledon van het schaken' is afgekomen dan op andere dagen, maar toch is het in veel horecagelegenheden lekker druk. Dat komt doordat de amateurschakers op meerdere plekken in het dorp spelen. Zelfs op het strand worden de partijen gespeeld. Beachclub Sunsea zit afgeladen vol. "Heel fijn", zegt Stan Rozing van de beachclub. "Normaal zie je op winterse dagen met slecht weer geen hond op het strand en nú is het lekker druk bij ons. De meeste schakers blijven na hun partij nog wat eten of drinken, dus we beleven goede tijden."

Bij café De Zon is het vandaag wat rustiger doordat de grootmeesters niet spelen en er daardoor geen partijen worden geanalyseerd. Het geeft de vrijwilligers tijd even bij te komen van het drukke weekeinde. Merijn van Delft heeft in een zijzaaltje van het café een boekenwinkeltje ingericht. Hij zit uit te blazen van een hectisch weekeinde. "Het was echt heel druk, iedereen wilde schaakboeken hebben. Ik ben eerlijk gezegd blij dat het vandaag wat rustiger is. Kan ik een beetje uitrusten."  

Jaap Durge van de Dorpsraad Wijk aan Zee is een oud-middenstander en weet hoe belangrijk het evenement voor de badplaats is. "Het toernooi is wereldwijd bekend, dus is het een fantastische promotie voor ons dorp. Het is stervensdruk deze twee weken, dat betekent omzet. Een goede zaak." 

Nederland was al geen voorstander van het rondpompen van honderden miljarden euro’s via een Europees coronafonds, maar nu blijkt ook nog eens dat er amper zicht is of lidstaten doen wat ze beloven.

Ruim 3200 Limburgse werkgevers die tussen oktober 2020 en september 2021 gebruikmaakten van de NOW-coronasteun – verdeeld over vier periodes – zijn nog niet klaar met de aanvraag van de definitieve berekening van de loonsubsidie.

Door de coronapandemie is het een tijdje minder geweest, maar inmiddels wordt er weer volop getrouwd op Texel. Opvallend genoeg zijn er veel bruiloften en geregistreerd partnerschappen van stellen die niet van het eiland zelf komen. Maar liefst de helft ervan zijn van 'overkanters'. Zelfs vanuit het buitenland komen stellen naar dit 'Ibiza van het noorden'.

Gestaag stijgt het aantal bruiloften op Texel weer. Waar in het eerste coronajaar 2020 nog 123 bruiloften waren, ging dit aantal omhoog naar 144 (2021) en 169 (2022). Een groot deel hiervan is niet van mensen die als inwoner van Texel staan ingeschreven. Met als uitschieter vorig jaar: 96 van 169 huwelijken waren van 'overkanters' (mensen die oorspronkelijk niet van Texel komen, red.). Opvallend is dat het aantal huwelijken van overkanters de afgelopen jaren fors is gestegen, terwijl het aantal huwelijken van Texelaars juist minder hard is gestegen.

De gemeente Texel laat weten niet bij te houden hoeveel mensen uit het buitenland komen. 'Iemand die in het buitenland woont en in Nederland wil trouwen, kan dat alleen als één van de partners de Nederlandse nationaliteit heeft. Mensen die in Nederland wonen en geen Nederlandse nationaliteit hebben kunnen wel in Nederland trouwen.'

Als buitenlanders toch op het eiland een trouwceremonie willen, dan is dat daarmee niet officieel voor de wet. En dat komt ook voor, al weet de gemeente Texel daar dan niet van.

Herinneringen

De Texelse trouwambtenaar Erna Drijver vertelde in september ook al aan NH Nieuws dat veel bruiloften op het eiland niet van eilanders zelf zijn. Er waren toen problemen met de veerboot en een huwelijk van een stel uit Zaandam moest daardoor worden uitgesteld. Maar het was niet uniek dat ze een bruidspaar van buiten Texel in de echt ging verbinden. "Er zijn jaarlijks wel meer dan honderd bruiloften op Texel", zo vertelde ze. "En acht op de tien is van 'overkanters'. Dan hebben ze bijvoorbeeld nog herinneringen aan een vakantie of uitje van vroeger en willen ze hier trouwen. Soms huren ze een huisje of slapen ze met de familie op een camping."