Voor Dimitro uit de Oekraïense stad Odessa is het een kerstwonder: na tien zenuwslopende maanden van angst en onzekerheid is hij vlak voor de feestdagen op Schiphol herenigd met zijn gezin. Onmiddellijk na de Russische inval in Oekraïne vluchtten Ana en haar dochter Milena naar Nederland. Dimitro zou een dag later volgen, maar kan dan al niet meer weg. Bijna een jaar zweeft het gezin gescheiden van elkaar tussen hoop en vrees.

Ana en Milena staan net als honderden anderen reikhalzend te wachten op familieleden, geliefden of vrienden in een van de aankomsthallen van Schiphol. Het is Dimitro gelukt om na tien maanden alle benodigde documenten en vliegtickets te bemachtigen om zich te kunnen voegen bij zijn vrouw en dochter die noodgedwongen een nieuw leven zijn begonnen in Diemen. Het waren tien lange maanden, maar ook de laatste uurtjes tot de hereniging kruipen voorbij: Dimitro's vlucht uit Moldavië is vertraagd.

Groot feest

Voor Ifna uit Nijmegen duurt het wachten ook te lang. Het is de eerste Kerstmis na twee coronajaren die ze met haar moeder uit Curaçao kan vieren. Het wordt een groot feest, vertelt Ifna aan NH Nieuws, want er komen veel meer familieleden en vrienden van dichtbij én ver weg: "Uit allerlei provincies in Nederland, maar ook uit België, Frankrijk, Suriname en Curaçao."

Het artikel gaat verder onder de video.

De aankomst van moeder Rine is extra bijzonder voor Ifna. Niet alleen vieren ze na drie jaar eindelijk weer samen kerst, Rine blijft ook voorgoed in Nederland wonen. Er wordt flink geknuffeld als Ifna en Rine elkaar vinden in Aankomsthal 3. "We gaan het great vieren", zegt Rine over Kerstmis. "We gaan koken, we gaan eten en met elkaar samen zijn."

Geen woorden voor

In Aankomsthal 4 wordt minstens even stevig geknuffeld door twee jonge vrouwen uit Hoofddorp en Curaçao. "Het is mijn beste vriendin", zegt de Hoofddorpse. "Ik heb haar drie jaar niet gezien." Tussen het knuffelen door kan haar vriendin nog net kwijt dat ze er geen woorden voor heeft.

Het geduld van de Oekraïense Ana en dochter Milena wordt dan eindelijk ook beloond. Dimitro loopt door de geblindeerde schuifdeuren en vliegt het tweetal in de armen. Dimitro kan nauwelijks geloven dat hij met zijn gezin is herenigd.

Christmas miracle

"Mijn oorspronkelijke vlucht was op 25 februari, één dag na het begin van de oorlog", vertelt hij aan NH Nieuws. "Alle vluchten werden geannuleerd en alle mannen mochten Oekraïne niet verlaten." Dimitro hoefde het leger niet in, desondanks kon hij het land niet uit. Tot recent.

"Vanaf nu geloof ik in miracles", zegt een stralende Dimitro, terwijl het gezin naar de uitgang van Schiphol loopt. "En in het bijzonder Christmas miracles!"

Iedere dag komen er in China gemiddeld 37 miljoen coronagevallen bij, volgens een schatting van de Chinese autoriteiten. Daarmee is de huidige Chinese corona-uitbraak de grootste ter wereld. Het is niet bekend waar de schatting precies op is gebaseerd, aangezien er niet meer op grote schaal wordt getest.

Na twee jaar een stille kerst te hebben meegemaakt door corona, is het weer feest in Zorgcentrum Pennemes. Bewoners komen in hun mooiste outfit naar het restaurant en genieten van het eten, de muziek, maar vooral van elkaars aanwezigheid. "Weer met zijn allen bij elkaar, weer de saamhorigheid, weer het gevoel dat iedereen ook blij is", zegt bewoonster Elly Tolstra.

Elly noemt de afgelopen twee jaar "stil, vreemd en soms onaardig". Zij werkte in Pennemes en is nu een bewoner van het zorgcentrum. Volgens haar durfden mensen ook niet gezellig samen te zijn. Ook bestuurder Leo Groenendaal merkte dat "ondanks je met elkaar in een complex woont, de eenzaamheid toch toeslaat". En daarom vindt hij het heel erg belangrijk dat het diner er voor de bewoners is.

Gezelligheid

Marlene Slingeland ziet dat het echt beter is na die depressieve periode. Ze zit aan tafel met een vaste groep vrienden in het centrum. Ze hebben elkaar de afgelopen jaren gevonden en hebben veel plezier. "Nu zie je de glimlachjes verschijnen, we zijn een gemeenschap en het is fijn om bij elkaar te zijn." Deze kerst zullen veel bewoners bij familie zijn en voor de anderen wordt nog een kerstdiner georganiseerd.

Door de dure boodschappen en hoge prijzen voor energie dreigt kerstmis een extra duur geintje te worden dit jaar. Toch hebben veel winkeliers in de Zaanstreek het juist extra druk. "Het is zeker tien procent meer dan vorig jaar", zo klinkt het.

Kees is samen met zijn vrouw net klaar met het halen van zijn kerstinkopen in winkelcentrum Westerkoog. Tenminste, bijna. "Later deze week moeten we nog even verse dingen halen. Normaal gesproken letten we wel op de prijzen door de inflatie, maar met kerst moet alles kunnen. We gaan gourmetten en de schotel halen we bij de keurslager. Alle kinderen komen thuis, dus dan letten we niet zo op het geld." Toch denkt Kees wel een beetje om zijn portemonnee. "Dat kratje bier was wel in de aanbieding", lacht hij. 

"De gourmetschotels blijven het populairst, die staan nog steeds op nummer één", vertelt slager Gijs Tange terwijl hij een aantal grote lappen vlees in stukjes snijdt. "De rest varieert heel erg. Het ene jaar wil iedereen hertenbiefstuk, het volgende jaar wild zwijn. Dat verschuift ieder jaar." 

Slagerijen zijn winnaars

Hij vertelt dat de verkoop dit jaar beter gaat dan vorig jaar, toen er nog coronabeperkingen golden. "Die periode hebben mensen benut om zelf beter te worden in koken, denk ik. De slagerijen zijn daarvan de winnaars."

Een nieuw soort hapjesschotel is erg in trek in zijn zaak, vertelt hij. "Dit jaar zijn de partypannen heel erg populair. Dat is een pan vol met hapjes, zoals sateetjes, balletjes en kipkluifjes." Bij deze pan hoeft de klant alleen nog maar de stekker in het stopcontact te doen en te wachten tot de hapjes warm zijn, legt hij uit.

Zijn klanten geven een stuk meer uit in zijn winkel in vergelijking met vorig jaar. "Daar ontkomen ze niet aan, want de prijzen zijn sky high gegaan. De prijzen van nu zijn wel 20 procent hoger dan die van vorig jaar." De klandizie lijdt daar niet onder. "Kwaliteit gaat toch boven alles. Als je lekker wil eten, moet je niet naar de supermarkt gaan."

Kerstpakketten

Emmy, van wijnhandel Allemanja Vinotheek in Zaandijk, heeft het ook extra druk dit jaar, vertelt ze tussen het vullen van dozen met allerlei lekkers door. "Het is wel 10 procent meer dan vorig jaar. Ik denk dat het komt doordat mensen met kerst alle zooi van het afgelopen jaar even willen vergeten."

Ze voorziet ook bedrijven van kerstpakketten. Dat loopt als een tierelier. "De pakketten zijn groter en duurder. Maar het hele jaar is eigenlijk super geweest. Het helpt wel dat ik een eigen pand heb en dat ik alles zelf doe. Als ik extra personeel nodig heb, vraag ik mijn man", lacht ze.

Tekst gaat verder onder foto. 

Niet bij iedere Zaanse ondernemer gaan de zaken voor de wind rond kerstmis. Paul Samuels, eigenaar van Le Cockelon in Koog aan de Zaan: "Na de zomer is het wel minder geworden. Vroeger moesten we rond de kerst continu goederen bijbestellen, maar dat hebben we nu niet."

Hij vermoedt dat dat komt doordat zijn zaak vrij veel luxeartikelen verkoopt. "Alles wordt duurder en de mensen reageren daarop. Je moet het je wel kunnen veroorloven om dit soort dingen te doen. We hopen dat de klanten dat op een verstandige manier doen, maar ook dat ze wel blijven komen. Dat is voor ons ook van belang."

Het is rustig in de trein, rustig op de weg en op kantoor kun je een kanon afschieten zonder iemand te raken. Als vrijdag al een werkdag is, doen we dat lekker vanuit huis. Sinds de coronapandemie is de vrijdag de nationale thuiswerkdag geworden. De NS rijdt daarom met minder treinen en ING sluit een deel van de kantoren.

Wie denkt dat er op Texel met het bloeiende toerisme geen armoede is, heeft dat verkeerd. Het is de laatste weken druk bij de voedselbank. Vrijwilligers zijn voor de kerstdagen hard bezig om de pakketten samen te stellen. En dan is er voor de ruim 30 deelnemers nog een extraatje in de vorm van een kerstpakket. "We denken dat er veel meer mensen in de problemen zijn. Texel is een kleine gemeente. Maar mensen schamen zich dan om bij ons aan te kloppen", zegt vrijwilligster Marielle Aubertijn.

De feestdagen zijn voor de vrijwilligers van de Texelse voedselbank bijzonder. Het zijn voor hen drukke voorbereidingen waarbij de pakketten in het Rode Kruisgebouw in Den Burg nauwkeurig samengesteld worden. Per deelnemer een andere samenstelling. Dat kan een gezin zijn die afhankelijk is van de donaties van de voedselbank. Maar ook een oudere Texelaar die niet meer de deur uit komt.

"Velen ouderen schamen er zich voor dat ze nauwelijks rond kunnen komen", zegt Marielle. "Ze eten dan liever alle dagen brood dan dat ze een tas vol boodschappen afhalen." Nauwkeurig wordt er bijgehouden wat de wensen zijn en wie wat krijgt. Velen denken dat door het bloeiende toerisme er geen problemen zijn op het eiland. Het tegendeel is waar. "Ik denk dat de inkomens op Texel onder het landelijke gemiddelde liggen", zegt vrijwilligster van het eerste uur Marianne Bonne. "Dat komt doordat er veel laaggeschoold werk is."

Kwart meer mensen

Er melden zich nu veel mensen bij de voedselbank. "We hebben de laatste maanden een groei van minimaal 25 procent", vertelt Marielle tussen de bedrijven door. "Mensen hebben in de zomer nog wel werk, maar in de wintermaanden wordt dat minder. En dan komen ze bij ons."

Niet alleen zieke mensen, maar ook werkenden hebben problemen om het hoofd boven water te houden. "Sommigen werken allebei, maar de kosten zijn voor hen te hoog. Als je allebei voor het minimumloon werkt, dan is het geen vetpot." Ook gezinnen uit het buitenland kloppen aan bij de voedselbank. "Dat zijn vaak grote gezinnen, bijvoorbeeld uit Syrië. Ze zijn dan pas op Texel, maar de financiën zijn niet meteen op orde. En ze mogen nog niet werken."

De reden waarom de mensen aankloppen bij de voedselbank is verschillend. "We praten over deelnemers, want cliënten vinden we negatief klinken. Ze kunnen bij de voedselbank moeten komen door een scheiding, maar ook vanwege alcoholisme of huiselijk geweld." Dat laatste kwam vooral voor in de coronaperiode, meent Marielle. "Ze zaten toen allemaal thuis en konden nergens heen. De kinderen konden toen ook niet naar school. Dat geeft spanningen."

Ook als een stel uit elkaar gaat, geeft dat soms financiële problemen. "Bijvoorbeeld als de alimentatie niet op tijd betaald wordt. En soms is er een lange strijd om überhaupt alimentatie te kunnen ontvangen. Vooral als er kinderen bij betrokken zijn, is dat een drama. Of het huis moet verkocht worden en dan zit men met een restschuld."

Maar er kunnen ook andere financiële oorzaken zijn. Denk aan de achterstand van betaling van de belasting. "Mensen krijgen nog een naheffing van duizenden euro's waar ze niet op hadden gerekend. Dan wordt het lastig om van een paar honderd euro in de maand rond te komen."

Landelijk gezien heeft Texel een kleine voedselbank, maar dat betekent niet dat er geen armoede is op het eiland. "Dat is er absoluut", gaat Marielle verder. "Dat zien we om ons heen."

De schatting is dat op het eiland Texel veel meer gezinnen voldoen aan de criteria om in aanmerking te komen voor een wekelijks voedselpakket. Echter, slechts een deel daarvan dient ook daadwerkelijk een aanvraag in. Volgens Marielle is het een uitdaging om meer mensen uit deze doelgroep in beeld te krijgen en te bewegen om een aanvraag in te dienen.

Gescreend

"De deelnemers worden meestal doorgestuurd door maatschappelijk werk. Maar dan word je ook gescreend en moet je ook inzicht geven in de financiën. En dat wil niet iedereen. We hadden laatst een actie waarbij mensen gratis een pakket konden afhalen, zonder zich vooraf te melden bij maatschappelijk werk. Dat was, hoe raar het ook klinkt, een grandioos succes. Dan wordt er niet gekeken of mensen de pakketten nodig hebben. Maar we gaan uit van de eerlijkheid van de Texelaars."

De toename van de deelnemers komt volgens Marielle doordat het levensonderhoud duurder is geworden. Ook andere kosten stijgen. "De ziektekosten worden hoger maar ook de prijs van energie. Dat heeft effect op het huishoudboekje. Er zijn veel zieke mensen. Zij hebben bijvoorbeeld last van de gevolgen van long-covid. Die mailen ons doordat ze door hun ziekte niet meer rond kunnen komen."

Donaties

Vrijwilliger Dwight Penha rijdt regelmatig naar het landelijk depot in Amsterdam om daar spullen te halen. "We zijn natuurlijk blij met de vele donaties. Maar hier halen we de spullen op voor Texel. En verder rijd ik over het eiland om bij andere leveranciers spullen op te halen die we kunnen verwerken in de pakketten."

Dat mensen een tegemoetkoming krijgen van 190 euro van hun energieleverancier heeft ook voordelen voor de voedselbank. "Veel Texelaars hebben dit bedrag bij ons op de rekening gestort omdat ze het niet nodig hadden. Of laatst was er een oudere man die kwam hier binnen met een envelopje. Hij zei: Ik heb het niet nodig. En dan zie je later dat er 400 euro in de envelop zit."

Feestdagen

Tijdens het gesprek komen veel Texelaars binnen om voor de feestdagen iets af te geven. Een vrouw komt met 30 kerstbroden en een oudere man geeft persoonlijk wat kleine boodschappen af. Ook de plaatselijke slager Simon Dros, met oud-directeur van de Texelse Courant Rene de Lange, staat voor de deur. Ze komen met negen kratjes verse vleeswaren. "Rollade, kipfilet, gehakt, riblap en biefstuk", somt Rene op. "Het is de derde keer dat ik ieder jaar sponsor. In het verleden was dat vis, maar dat is nu niet meer te betalen. Vandaar dat ik voor een paar duizend euro vlees heb gekocht."

Hij heeft een bijzonder verhaal over zijn vrijgevigheid. "Mijn vader wilde missionaris worden, maar dat is niet helemaal gelukt", vertelt hij met een glimlach. "Maar hij heeft wel twee scholen en een ziekenhuis in een missieland opgezet. Misschien heb ik een beetje van zijn genen meegekregen. Ik doe het graag."

Kerst wordt hoe dan ook gezellig Na twee coronajaren kunnen we uitkijken naar Kerst met familie en vrienden. Geldt dat ook voor u?

De verlichting van de kerstboom gaat minder vaak aan en we letten deze feestdagen meer op koopjes bij de boodschappen. Dat blijkt uit onderzoek van het NH Nieuws-panel waaraan 1.809 leden meededen. En waar een deel het gewoon als vanouds viert, is er ook een dat vanwege de hoge kosten de feestdagen helemaal heeft geschrapt. 

Zo heeft Marianne uit Haarlem haar kerst volledig aangepast. Ze heeft geen kerstboom of andere kerstversiering. "Het kerstetentje hebben we al eerder gedaan, vanwege de hogere prijzen voor boodschappen rond de feestdagen."

Zo extreem doen de meeste panelleden het niet, maar veel van hen vieren bijvoorbeeld kerst toch wat anders dan voorheen. Veruit de meeste mensen uit deze groep letten meer op de kosten dan normaal.

7 procent viert geen kerst

Ook zijn er mensen die kerst maar deels vieren en zeven procent viert vanwege de hoge prijzen helemaal geen kerst. Madelief uit Dijk en Waard is er één van: "Ik doe helemaal niets. Zo goedkoop mogelijk eten, in bed onder de dekens, tv aan, verwarming uit", legt ze uit. 

Toch viert ruim veertig procent kerst wel volledig. Soms juist ook omdat corona de afgelopen twee jaar roet in het eten gooide. Maar ook omdat deze panelleden het kunnen betalen, of simpelweg gewoon willen uitpakken met kerst. 

Tekst gaat verder onder de foto.

'In duistere tijden opvrolijken met licht'

Ton uit Zaanstad zegt: "Ik heb bijna tien maanden bespaard op energie. In deze sombere maand wil ik even wat gezellig licht in huis." Van de ondervraagden geeft 81 procent aan ook dit jaar kerstversiering te hebben.

De groep die geen versiering heeft doet het deels om de kosten te drukken, maar ook omdat ze niet thuis zijn met kerst. Of omdat ze niks hebben met de kerstdagen. Maar de groep die wel versiering heeft let wel op de kosten.

Kerstverlichting minder vaak aan

Populair is led-verlichting wat minder stroom verbruikt. Ook versiering die werkt op batterijen doet het goed. Verder wordt er minder versiering opgehangen. En vooral blijft de versiering korter branden. "De verlichting gaat overdag en 's nachts uit. Die brandt alleen als we thuis zijn en het donker is", aldus panellid Johannes uit Purmerend.

Angelique uit Alkmaar komt ook nog met een tip: "Wij proberen buiten de feestdagen om altijd al zo duurzaam mogelijk te leven. De meeste spullen die we kopen zijn tweedehands en als het kan maken we dingen zelf. Voor de feestdagen is de decoratie in huis bij ons ook een mix van kringloop en zelfgemaakt. Zo kun je voor weinig geld toch een fijne sfeer in huis hebben."

Oud en nieuw minder geraakt door hoge prijzen

Ook de jaarwisseling wordt door een grote groep sober gevierd. Toch wordt er met oud en nieuw aanzienlijk minder gelet op de kosten. "We vieren het gewoon thuis en doen niets anders dan anders. Flesje cava als altijd en geen vuurwerk", aldus Erwin uit Huizen.

En dat is wat de meeste mensen aangeven. Oud en nieuw wordt bij hen al niet heel uitbundig gevierd, dus is besparen ook niet nodig. "Wij vieren de jaarwisseling nooit groots en champagne lust ik niet. Hooguit wat lekkere hapjes, goede wijn en oliebollen voor de liefhebbers", aldus Paul uit Schagen.

Al vindt Joop uit Medemblik dat je het jaar altijd goed moet uitluiden. "Het kan wel de laatste keer zijn, dus gewoon vieren."

De 29 jarige Fevzi Tirpanci uit Amsterdam Noord is naast zijn huidige baan in het onderwijs elk weekend te vinden op het voetbalveld. Niet om zelf een balletje te trappen, hij is namelijk scheidsrechter. En daar is hij redelijk goed in: recent is hij verkozen tot beste scheidsrechter van Noord-Holland. En hij hoopt op meer...

Voor Fevzi Tirpanci is eigenlijk bij toeval in aanraking gekomen met het scheidsrechtersvak. Hij is docent economie op het Marcanti College in West, en zijn oom vroeg hem om een keer te fluiten voor een wedstrijd van zijn team. "En dat beviel me aardig", zegt Fevzi. Zo raakte hij enthousiast en ging hij cursussen volgen bij de KNVB om uiteindelijk een gediplomeerde scheidsrechter te worden. En dat lukte, ondanks de vertraging die de coronapandemie met zich meebracht.

Toen Fevzi de verkiezing voor scheidsrechter van het jaar voorbij zag komen en deelde met de jongens van zijn voetbalteam, pikten zijn teamgenoten het snel op en begonnen zij stemmen binnen te harken voor Fevzi.

"Het begon als grap maar uiteindelijk ben ik gewoon nummer één van Noord-Holland geworden", zegt Fevzi.  Als één van de twaalf provinciewinnaars schat Fevzi zijn kansen best hoog in om de beste van Nederland te worden. Maar Fevzi wil meer: hij hoopt binnen tien jaar niet alleen in de eredivisie te fluiten maar zelfs ook internationale wedstrijden te leiden.

De KNVB heeft dit jaar voor het eerst een scheidsrechter van het jaar-verkiezing georganiseerd. Doel is om meer aandacht te vragen voor de scheidsrechter, een volgens hen onmisbare schakel op het voetbalveld. Op 7 januari wordt bekend wie de beste amateurscheidsrechter van het jaar 2022 is.

Bedrijven grijpen het kerstpakket aan om hun medewerkers extra te verwennen. Het is wat rijker gevuld, het mag wat meer kosten en er is een prominente rol weggelegd voor lokale leveranciers. Dat merken Noord-Hollandse bedrijven die kerstpakketten samenstellen. "De standaard pakketten zijn echt aan het uitsterven."

"We hebben het druk gehad, misschien wel drukker dan voorgaande jaren", zegt Stef Pronk, die met zijn bedrijf Pronk Juweel in Weesp kerstpakketten levert aan grote restaurantketens, ziekenhuizen en banken. "Maar de markt is wel veranderd. In verband met de energiecrisis is er vooral voor warmte gekozen." 

Zijn klanten gaven warme sjaals of een wollen muts aan hun medewerkers, met een piepklein logo erop. Niet te groot, anders willen mensen dat misschien niet dragen. "Die muts is erg in de smaak gevallen. Dat pakket kwam ook vorige week toen het zo koud was, dus dat vonden mensen fantastisch", zegt Pronk.

Luxe producten

Kaas uit Noord-Holland, die Pronks bedrijf snijdt en verpakt, doet het altijd goed. Net als bonbons van een gerenommeerd merk ('geen goedkoop chocolaatje') en Pronks zelf gebrande noten. "Het spreekwoord is: 'Niet het vele is goed, maar het goede is veel'. Als bedrijf scoor je beter met maar een paar goede producten, dan met heel veel goedkope", aldus Pronk. 

Er is dan ook niet bezuinigd door zijn klanten in dit financieel uitdagende jaar, met een energiecrisis en een flinke inflatie. Sterker nog, zij gaven zo'n vijftien euro meer uit aan de kerstattenties dan andere jaren: de prijs lag tussen de vijftig en de zestig euro per pakket. Pronk: "Ik denk dat ze dat doen omdat ze de medewerkers willen behouden, de band verstevigen, want er zijn bijna geen goede mensen te vinden."

Extra aandacht

Werkgevers doen dit jaar extra hun best op het kerstpakket, merkt ook het Volendamse bedrijf CadeauKompas dat kerstpakketten verzorgt. "De standaard pakketten zijn echt aan het uitsterven, wij leveren maatwerk", aldus commercieel directeur Heyme de Wit. "Bedrijven realiseren zich dat dat ze de plank niet meer mis kunnen slaan, dat het kerstpakket niet iets is wat je last minute even kunt inslaan."

Ook ziet De Wit een verschuiving naar meer ambachtelijke streekproducten, al sinds de coronaperiode, waarin de steun voor lokale ondernemers centraal begon te staan. Daar zit een kwaliteitsverschil in, en dat werkt goed, zegt De Wit. "Dat is niet te vergelijken met wat mensen gewend zijn van de supermarkt. Ze ervaren dat als een zeer luxueus geschenk."

Zelf uitkiezen

Naast spullen en eten, is ook de cadeaubon als kerstgeschenk in trek. "Vooral voor jongelui is een cadeaukaart soms juist prettig", zegt De Wit. "Die zitten misschien niet te wachten op een doos met spullen."

De werknemers van Tata Steel kregen dit jaar van hun baas zo'n bon. Rob Wanst, die daar al 43 jaar in dienst is, vond dat een onpersoonlijk cadeau. Hij kijkt met de oude garde met weemoed terug op de jaren '80, '90, toen het uitgeven van de kerstpakketten al een hele ervaring op zich was. "Overal op het terrein stonden dan die containers, er waren mensen dagenlang bezig om die kerstpakketten uit te delen. Daar moest je dan langs met je auto en je bon, en er stonden overal borden op het terrein met 'kerstpakketten hier'. Het was meer dan alleen een doos overhandigen."

Zelfs gepensioneerden en weduwen kregen er volgens Wanst een, het ging destijds misschien wel om 30.000 pakketten. Een groot verschil met de 9.000 van dit jaar. In 2019 en 2020 kregen de medewerkers van de hoogovens zelfs helemaal geen kerstpakket, omdat het te slecht ging met het bedrijf.

Iconische koelbox

Bovendien zaten er in de kerstpakketten van vroeger haast iconische items, vertelt Wanst. "Een blauwe koelbox bijvoorbeeld. Als je dan in de zomer op het strand van Wijk aan Zee zat, wist je meteen wie er bij Tata werkte. Of een rolkoffertje, dat herkende je dan ook meteen op Schiphol."

Maar die tijden zijn voorbij, geeft hij toe. "Dit kerstpakket is wat moderner. We moeten niet in nostalgie blijven hangen."

Het is officieel: de griepepidemie is in het land. En dat terwijl het coronavirus officieel nog een pandemie is en ook andere virussen veelvuldig de ronde doen. Het is alsof iedereen aan het snotteren is. Maar hoe weet je welk virus je hebt? Hoe zorg je het best voor jezelf? En wanneer doe je er goed aan naar de huisarts te lopen?

De eindejaarspodcast van Het Land van Wierd Duk, met als speciale gast hoogleraar financiële geografie en columnist Ewald Engelen, behandelt vooral de pogingen tot inperking van de vrijheid van meningsuiting. Engelen: ,,Er is niet of nauwelijks meer een open publiek debat mogelijk over allerlei belangrijke kwesties: de steun aan Oekraïne bijvoorbeeld, de zin en onzin van de sancties, de coronamaatregelen, de vaccinaties en eerder al: de euro, de Europese integratie, allerlei andere thema’s. Er is over het publieke debat in Nederland een pensée unique – een opinie-monopolie - uitgeroepen, met allerlei verboden wat er gezegd mág worden en allerlei geboden wat er gezegd móet worden. Dat is een nare en angstaanjagende ervaring.”

Het aantal boekingen voor een wintersportvakantie met de kerst ligt weer op hetzelfde niveau als in 2019, het jaar voor de coronapandemie.

Het aantal woninginbraken is weer gestegen. Weliswaar licht, maar het is een teken aan de wand dat we weer alert moeten zijn. Lang zijn ze uit beeld geweest, omdat we door corona vaker thuis zaten.

Er is een einde gekomen aan de spectaculaire daling van het aantal woninginbraken. Noteerde de politie de afgelopen jaren voortdurend afnames van het aantal diefstallen uit huis, in 2022 zal dat aantal voor het eerst sinds 2014 weer stijgen.

Het is misschien wel de ergste coronagolf waar ’s werelds eerste coronabrandhaard tot nu toe mee te maken heeft gehad. Toch zijn inwoners van Wuhan niet erg bezorgd. „Het gevaar op besmetting is nu heel hoog, maar het risico op overlijden is laag. Dat was in 2020 wel anders”, vertelt meneer Li.

Met hoofdrolspeler Sywert van Lienden zelf op de tribune, debatteert de Tweede Kamer woensdag over de mondkapjesdeal die van hem een miljonair én nationale boeman maakte. Dat debat ontaardt in chaos, als de oppositie over die deal graag oud-coronaminister Hugo de Jonge nog een keer aan de tand voelen, maar na een procedurele chaos nul op het rekest krijgt.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt zich grote zorgen over een piek aan coronabesmettingen in China. Het VN-agentschap steunt de inspanningen van de regering om nu vooral risicogroepen te vaccineren en vraagt Beijing gedetailleerde informatie te geven over de ernst van de ziektesymptomen, het aantal ziekenhuisopnames en de situatie op intensivecareafdelingen.

Na twee coronajaren wilde iedereen weer op reis in 2022, maar de luchthaven was er niet klaar voor. In de laatste Inchecken van dit jaar blikken Koen Nederhof en Yteke de Jong terug op de chaos op Schiphol. Hoe moet het nu verder? De reisverslaggevers van De Telegraaf spraken met de tijdelijke CEO van Schiphol, Ruud Zondag, die een slag om de arm houdt voor de meivakantie. Ook ging luchtvaartjournalist De Jong op bezoek bij voormalig KLM-baas Pieter Elbers in India, waar hij leiding geeft aan de zevende luchtvaartmaatschappij ter wereld. Tot slot in de podcast, de winterzon lijkt dit jaar populairder dan de wintersport.

Het aanzwellen van de griepgolf leidt tot nu toe amper tot grote problemen in de provincie Noord-Holland. Bedrijven, horeca en instellingen hebben voldoende voorzorgsmaatregelen kunnen nemen om grote problemen aan te kunnen. Zo blijken na een belrondje door onze regio de vakken bij de supermarkten telkens goed gevuld, en kan er snel worden afgerekend. Post wordt op tijd bezorgd, er rijden bussen voor oma en de kinderen en de restaurants zitten vol. 

Door de krapte op de arbeidsmarkt, corona en de aanzwellende griepgolf zou je verwachten de feestdagen in het honderd zouden lopen, maar tot nu toe vallen de problemen mee. Of je nou de bus, trein, of taxi neemt, iedereen komt op zijn bestemming, al moet men wel rekening houden met uitval.

Een tip van busmaatschappij Connexxion: check voordat je weg gaat of de bus wel op tijd rijdt. Woordvoerder Rik de Vries: "Het is vooral verstandig voor mensen die in een minder druk bewoonde omgeving wonen te checken of je gasten tijdig aanwezig kunnen zijn en op tijd weggaan. Het kan zijn dat een bus uitvalt door personeelstekort. Het scheelt nogal of een bus zes keer per uur rijdt of eens per uur. Te lang wachten is nooit fijn."

De personeelsmanager loopt ook een postronde

Bij pakketdiensten en postbezorgbedrijven is de nood groter dan normaal. Al blijkt de coronaperiode ook wat goeds te hebben gebracht: "We zijn dit keer niet overvallen zoals twee jaar geleden, toen de coronagolf ons land overspoelde", zegt Ivar Noordenbos van Post NL.

"Tot nu toe is er amper vertraging geweest met het bezorgen van post en pakketten. Iedereen die daar werkt ze er een tandje bij. We hebben met name waar nodig parttimers gevraagd extra uren te draaien. Als de nood hoog is merk je dat mensen flexibel zijn. Zo is ook ons kantoorpersoneel ingezet om een rondje post te lopen of pakketten rond te brengen. Ik heb vorige week in een bus pakketjes rondgebracht en mijn collega, personeelschef, brengt morgen de post rond in een wijk. Leuk toch!"  

Restaurants

Veel mensen brengen de komende feestdagen een bezoekje aan een restaurant, dat kan nog steeds, en in groten getale, werd ons verteld. De afgelopen twee jaar heeft ook deze sector ook veel geleerd. Bij het 'Wapen van Medemblik' hebben ze eerst gekeken naar het personeel dat inzetbaar is. "Het bleek dat wij gelukkig veel medewerkers konden inzetten", aldus een medewerkster. "Dat betekent dat wij gelukkig veel tafels kunnen plaatsen en veel gasten kunnen verwelkomen." 

Bij Vlaar in 's Graveland is er ook voldoende personeel. Een medewerkster: "Bij ons is ondanks de coronaperiode amper verloop geweest. Wij hebben een fijne baas, die voor een goede regeling heeft gezorgd tijdens die crisisperiode. En dan doe je een extra stapje." De Van der Valk in Akersloot merkt eenzelfde instelling bij het personeel. Daar verwachten ze ook volle zalen. 

Parttimers helpen extra handje in de supermarkt

Provinciegenoten die in huiselijke kring de feestdagen doorbrengen ondervinden geen noemenswaardige problemen bij het inkopen van hun feestelijke waren. Supermarkten in de regio hebben volle schappen, die op tijd worden gevuld door vakkenvullers en snel betalen aan kassa is een geen groot probleem.

Bij een Albert Heijn in Alkmaar merken ze dat extra werkzaamheden door parttimers hard nodig zijn. "Het is aanpoten", zegt een medewerker, "maar we zien geen problemen voor de komende dagen." Bij een Jumbo in Amsterdam geldt hetzelfde. Hard werken om geen teleurgestelde klanten te krijgen. Tot nu toe zijn er ook geen problemen bij de toeleveringsbedrijven. 

Het aanzwellen van de griepgolf leidt tot nu toe amper tot grote problemen in de provincie Noord-Holland. Bedrijven, horeca en instellingen hebben voldoende voorzorgsmaatregelen kunnen nemen om grote problemen aan te kunnen. Zo blijken na een belrondje door onze regio de vakken bij de supermarkten telkens goed gevuld, en kan er snel worden afgerekend. Post wordt op tijd bezorgd, er rijden bussen voor oma en de kinderen en de restaurants zitten vol. 

Door de krapte op de arbeidsmarkt, corona en de aanzwellende griepgolf zou je verwachten de feestdagen in het honderd zouden lopen, maar tot nu toe vallen de problemen mee. Of je nou de bus, trein, of taxi neemt, iedereen komt op zijn bestemming, al moet men wel rekening houden met uitval.

Een tip van busmaatschappij Connexxion: check voordat je weg gaat of de bus wel op tijd rijdt. Woordvoerder Rik de Vries: "Het is vooral verstandig voor mensen die in een minder druk bewoonde omgeving wonen te checken of je gasten tijdig aanwezig kunnen zijn en op tijd weggaan. Het kan zijn dat een bus uitvalt door personeelstekort. Het scheelt nogal of een bus zes keer per uur rijdt of eens per uur. Te lang wachten is nooit fijn."

De personeelsmanager loopt ook een postronde

Bij pakketdiensten en postbezorgbedrijven is de nood groter dan normaal. Al blijkt de coronaperiode ook wat goeds te hebben gebracht: "We zijn dit keer niet overvallen zoals twee jaar geleden, toen de coronagolf ons land overspoelde", zegt Ivar Noordenbos van Post NL.

"Tot nu toe is er amper vertraging geweest met het bezorgen van post en pakketten. Iedereen die daar werkt ze er een tandje bij. We hebben met name waar nodig parttimers gevraagd extra uren te draaien. Als de nood hoog is merk je dat mensen flexibel zijn. Zo is ook ons kantoorpersoneel ingezet om een rondje post te lopen of pakketten rond te brengen. Ik heb vorige week in een bus pakketjes rondgebracht en mijn collega, personeelschef, brengt morgen de post rond in een wijk. Leuk toch!"  

Restaurants

Veel mensen brengen de komende feestdagen een bezoekje aan een restaurant, dat kan nog steeds, en in groten getale, werd ons verteld. De afgelopen twee jaar heeft ook deze sector ook veel geleerd. Bij het 'Wapen van Medemblik' hebben ze eerst gekeken naar het personeel dat inzetbaar is. "Het bleek dat wij gelukkig veel medewerkers konden inzetten", aldus een medewerkster. "Dat betekent dat wij gelukkig veel tafels kunnen plaatsen en veel gasten kunnen verwelkomen." 

Bij Vlaar in 's Graveland is er ook voldoende personeel. Een medewerkster: "Bij ons is ondanks de coronaperiode amper verloop geweest. Wij hebben een fijne baas, die voor een goede regeling heeft gezorgd tijdens die crisisperiode. En dan doe je een extra stapje." De Van der Valk in Akersloot merkt eenzelfde instelling bij het personeel. Daar verwachten ze ook volle zalen. 

Parttimers helpen extra handje in de supermarkt

Provinciegenoten die in huiselijke kring de feestdagen doorbrengen ondervinden geen noemenswaardige problemen bij het inkopen van hun feestelijke waren. Supermarkten in de regio hebben volle schappen, die op tijd worden gevuld door vakkenvullers en snel betalen aan kassa is een geen groot probleem.

Bij een Albert Heijn in Alkmaar merken ze dat extra werkzaamheden door parttimers hard nodig zijn. "Het is aanpoten", zegt een medewerker, "maar we zien geen problemen voor de komende dagen." Bij een Jumbo in Amsterdam geldt hetzelfde. Hard werken om geen teleurgestelde klanten te krijgen. Tot nu toe zijn er ook geen problemen bij de toeleveringsbedrijven. 

Twee van de drie dj’s die voor NPO 3FM in het Glazen Huis voor Serious Request zitten zijn positief getest op corona. Rob Janssen en Sophie Hijlkema voelen zich desondanks goed en hebben in overleg met Barend van Deelen, de derde dj, besloten om door te gaan met de actie. Het drietal blijft de rest van de week onder toezicht van de huisarts, meldt de NPO.

Twee van de drie dj’s die voor NPO 3FM in het Glazen Huis voor Serious Request zitten zijn positief getest op corona. Rob Janssen en Sophie Hijlkema voelen zich desondanks goed en hebben in overleg met Barend van Deelen, de derde dj, besloten om door te gaan met de actie. Het drietal blijft de rest van de week onder toezicht van de huisarts, meldt de NPO.

Een andere versie van het coronavirus zorgt momenteel voor de meeste besmettingen. BQ.1, een subvariant van omikron, is in de afgelopen weken dominant geworden. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verwacht dat de virusversie ook een tijdje dominant blijft. Er zijn geen aanwijzingen dat mensen er zieker van worden dan van eerdere varianten.

Een andere versie van het coronavirus zorgt momenteel voor de meeste besmettingen in Nederland.

Het griepseizoen is begonnen in Noord-Holland. Het aantal mensen met koorts en andere griepklachten neemt steeds meer toe en deze klachten zijn heviger dan normaal. Zo lijkt het althans, of is het een onderbuikgevoel omdat er in de winter wat meer mensen ziek zijn? 

Volgens Duitse media stromen de intensive care-afdelingen bij de oosterburen vol met patiënten die kampen met ernstige luchtweginfecties. In Nederland is er volgens de landelijk coördinator die over de ic-bezetting gaat geen reden voor paniek. Er zijn wel wat meer bedden bezet, maar dat is normaal voor de tijd van het jaar.

Normaal verloop

Ook in Noord-Holland is er vooralsnog een normaal verloop van virussen in de winter. Dat bevestigt ook onderzoeker Mariëtte Hooiveld van Nivel, de organisatie die griepcijfers onderzoekt . "Uit de laatste cijfers van anderhalve week geleden bleek dat er zich in een week tijd per 100.000 inwoners van Noord-Holland 400 hadden gemeld bij de huisarts met klachten over luchtweginfecties. Daarmee zitten we op het niveau van voor de coronapandemie in 2019. Het aantal komt overeen met het gemiddelde in Nederland en het lijkt geen bijzonder cijfer."

De luchtweginfecties geven een algemenere indicatie. Cijfers over griepklachten zeggen meer over het aantal griepgevallen, maar daar zijn geen regionale aantallen van. Er is in Nederland in ieder geval geen griepepidemie en er is geen reden om aan te nemen dat Noord-Holland hier vanaf wijkt. Overigens zou een epidemie niet per se verontrustend zijn. Deze komt bijna iedere winter voor.

Volgens Hooiveld was dit de afgelopen twee winters niet het geval door corona. Omdat er minder contact was, werden virussen minder overgedragen. Ze durft niet te zeggen of virussen daarom nu meer de kop op gaan steken. Vooralsnog blijkt dat niet uit de cijfers. "Er kunnen wel meer verkoudheidsvirussen zijn, maar als mensen daar niet mee naar de huisarts gaan, dan kom je daar niet achter."

Ook het RIVM durft hier geen uitspraken over te doen. "Ja, ook wij zien wel een stijgende lijn", zegt een woordvoerder. "Maar we weten natuurlijk niet waar dit eindigt."

Vanuit de Noord-Hollandse ziekenhuizen zijn er vooralsnog geen verontrustende berichten, al zien ze bij het Tergooiziekenhuis in Hilversum wel iets in relatie tot corona: "Exacte cijfers hebben we niet", zegt een woordvoerder. "Maar wij hebben wel het idee dat er meer kinderen met griep bij een arts terechtkomen. We denken dat er minder weerstand is opgebouwd omdat kinderen tijdens corona bijvoorbeeld minder naar de opvang gingen of door de maatregelen op school."

Met de jaarwisseling in zicht vallen alweer de eerste vuurwerkslachtoffers te betreuren. Zaterdag kwam een 24-jarige man uit Ridderkerk om het leven nadat zwaar vuurwerk in zijn gezicht was ontploft. In Oss raakte een jongen van negen zwaargewond toen vuurwerk, dat hij volgens sommigen op straat had gevonden, in zijn handen afging. De verwachting is dat het aantal letsels met oud en nieuw weer flink zal oplopen na twee corona-edities waarin het officieel niet was toegestaan om consumentenvuurwerk af te steken.

Ook dit jaar is er, net als de afgelopen twee jaar in Amsterdam, weer een verbod om consumentenvuurwerk af te steken. Het verbod geldt niet voor al het vuurwerk. Licht vuurwerk, zoals sterretjes, mag wel. Maar wordt er dan helemaal niet meer geknald dit jaar? Op verschillende plekken in de stad, waaronder de A'DAM toren en op het Museumplein, worden wel vuurwerkshows georganiseerd. In Amsterdam Informeert vertelt organisator Klaas Rohde meer over de show op het Museumplein.

Vier op de vijf (81%) Amsterdammers vindt het belangrijk dat overlast veroorzaakt door vuurwerk wordt teruggedrongen, blijkt uit een onderzoek in 2019 van OIS in opdracht van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland.

Vuurwerk afsteekverbod

Mede door de resultaten uit het onderzoek en de ernstige incidenten die tijdens de jaarwisseling 2019-2020 hebben plaatsgevonden, heeft de gemeente in 2020 besloten om voor de hele stad een vuurwerk afsteekverbod voor particulieren in te voeren. Deze jaarwisseling treedt het verbod voor het eerst in werking. Tijdens de afgelopen twee jaarwisselingen gold immers een landelijk verkoop- en afsteekverbod als gevolg van de coronapandemie. 

"Ik vind het wel jammer, want het is wel leuk om vuurwerk af te steken met je vrienden", vertelt een teleurgestelde jongen. Een andere voorbijganger is blij dat er een afsteekverbod geldt. "Je schrikt mensen af, je schrikt de dieren af plus alle ongelukken. Ik vind dat het verbod moet blijven."

Lichtinstallatie 

Om toch nog knallend het nieuwe jaar in te gaan worden er verschillende vuurwerkshows georganiseerd in de stad. Bij de A'DAM toren, in Oud Osdorp en in Weesp zijn shows. En op het Museumplein is de licht-, geluids- en vuurwerkshow Electric Fireworks te zien. 

"Electric Fireworks, hier op het Museumplein. Er wordt een enorme lichtinstallatie gebouwd van wel zesentwintig meter hoog met duizenden lampen erop en daar weer vuurwerk bovenop", vertelt organisator Klaas Rohde. Dat heb je nog niet eerder gezien". 

Niet iedereen op de Albert Cuypmarkt deelt dat enthousiasme. "Ik ga er zelf niet heen. Leuk voor mensen die in de buurt wonen, maar als je niet in de buurt woont dan ga je niet helemaal om twaalf uur daarnaartoe", aldus een scholier . Een andere voorbijganger ziet zo'n show wel zitten. "Ja, waarom niet? Maar ik laat haar dan wel thuis", zegt de voorbijganger terwijl ze naar de hond in haar armen kijkt. 

Waar anders dan op het Max Euweplein hadden ze moeten komen: Op initiatief van omwonenden van het Haarlemse plein, dat vernoemd is naar de oud-wereldkampioen schaken, zijn daar vanochtend drie schaaktafels geplaatst. "Na jaren van organiseren, zijn ze er dan eindelijk. Dit is historisch!"  

Achim Pelupessy is fervent schaker en één van de bewoners van het Max Euweplein in Haarlem. "Max Euwe werd in 1935 wereldkampioen. Hij is nog altijd de enige Nederlander die dat is gelukt. Dus wáár anders moesten deze tafels komen?", lacht hij. In Amsterdam staat op het Max Euweplein ook al jarenlang een heel groot schaakspel. 

Torens, lopers en paarden

De Haarlemse schaaktafels zijn onderdeel van een breder initiatief om de kade aan het Spaarne groener en leefbaarder te maken. Op termijn zal er op de plek naast de oude Droste-fabriek een groen 'mini-parkje' komen, waar iedereen zijn of haar hersenen dus kan laten kraken met torens, lopers en paarden.

Tekst gaat door onder de foto.

Volgens Bas Kamps van de Haarlemse schaakvereniging HWP groeit de belangstelling voor de denksport. "Er zijn drie schaakverenigingen in Haarlem, waarvan er twee jeugdafdelingen hebben met honderden kinderen. Het is dus best populair."

Die populariteit komt volgens Kamps door onder andere de populaire Netflix-serie The Queen's Gambit. "Maar ook door corona", vervolgt hij, "Daardoor ontdekten mensen dat schaken een fijne tijdsbesteding is."

Tekst gaat door onder de foto.

Toch gaat het volgens Kamps hier op het Max Euweplein niet om de schaakverenigingen die er kunnen spelen. "Deze borden zijn vooral bedoeld om ontmoetingen te creëren. Mensen die het leuk vinden een potje buiten te schaken, kunnen dat nu hier doen. Ze zijn van harte welkom."

Universele taal

"Want het leuke van schaken is", vervolgt Pelupessy, "dat je iemand van vier tegenover een negentigjarige kan zetten. Ook alle nationaliteiten kunnen tegen elkaar spelen. Het is een internationale taal en dat allemaal hier op dit plein. Dat is toch fantastisch!"

Officieel heeft China maandag voor het eerst in weken twee coronadoden gemeld, maar druk bezochte crematoria en begrafenisondernemingen doen anders vermoeden. Nabestaanden van mensen die aan Covid overleden zijn reageren eveneens sceptisch. „Ik geloof de cijfers van de autoriteiten voor geen meter”, zegt meneer He tegen De Telegraaf.

China heeft voor het eerst in weken weer melding gemaakt van mensen die zijn overleden aan het coronavirus. Het gaat om twee mensen, maar doordat het land is gestopt met massaal testen en door het zerocovidbeleid ligt het werkelijke aantal sterfgevallen waarschijnlijk vele malen hoger. Epidemiologen maken zich zorgen over hoeveel mensen de komende maanden kunnen komen te overlijden.